محمد رفیعی طالقانی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۲۹۰ش |
| زادگاه | روستای رادکان طالقان |
| اطلاعات علمی | |
او در سال ۱۲۹۰ش در روستای رادکان طالقان و در خانواده‌ای روحانی دیده به جهان گشود. اجداد او همگی در سلک روحانیت بودند و پدرش حاج شیخ ابوطالب طالقانی از عالمان آن منطقه بود. محمد رفیعی خواندن و نوشتن را نزد پدرش آموخت.[۱] آنگاه در سال ۱۳۰۴ش راهی قم شد.[۲] و از دروس سطح برخی از استادان حوزه علمیه قم ازجمله شیخ محمدعلی حائری بهره برد. سپس در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی حضور یافت.[۳] آنگاه به تهران رفت و به تبلیغ دین در مساجد آن شهر پرداخت. او در آن دوران به مبارزه با افرادی چون علی‌اکبر حکمی‌زاده و احمد کسروی می‌پرداخت و مقالاتی را علیه آنان در مجله آیین اسلام منتشر می‌کرد. ازجمله در مقاله‌ای با عنوان «اسلام سلفی (پیش‌خرید نمودن علی‌اکبر حکمی‌زاده دین اسلام را از احمد کسروی)»، به نقد دیدگاه‌های علی‌اکبر حکمی‌زاده پرداخت.[۴] همچنین با طرفداران سیداحمد کسروی مواجهه حضوری داشت و سعی می‌کرد در مناظره‌ها و بحث‌ها، به نقد افکار و آرای کسروی بپردازد. وی با تأسیس جمعیت فدائیان اسلام به رهبری سیدمجتبی نواب صفوی، با آن جمعیت همکاری می‌کرد.[۵] هم‌زمان در ایام تبلیغ، به شهرهای رشت و طالقان می‌رفت و به تبلیغ دین در آن شهرها می‌پرداخت.[۶]
رفیعی طالقانی پس از مدتی تبلیغ و فعالیت تبلیغی ـ سیاسی در تهران، به قم بازگشت و به تکمیل تحصیلات حوزوی پرداخت و از درس خارج فقه و اصول آیات سیدحسین طباطبایی بروجردی، سیدصدرالدین صدر و امام‌خمینی بهره برد.[۷] درباره سال‌های حضور او در درس امام‌خمینی یا حضور او در درس خارج فقه یا اصول ایشان گزارشی در دست نیست و به نظر می‌رسد در اواخر دهه ۱۳۲۰ ش و اوایل دهه ۱۳۳۰ ش در درس خارج فقه یا اصول یا هر دو درس ایشان حضور می‌یافته است. علاوه بر آن، با توجه به سال‌های حضور او در قم که از اواخر دهه ۱۳۲۰ ش بود، احتمال حضور او در درس فلسفه امام‌خمینی نیز وجود دارد.
رفیعی هم‌زمان با تحصیل دروس حوزوی، جلساتی در تفسیر قرآن و بیان احکام دین تشکیل می‌داد و افراد زیادی در آن جلسات شرکت می‌کردند (همان). او در سال‌های آغازین نهضت اسلامی، به مبارزه با حکومت پهلوی می‌پرداخت. رفیعی طالقانی کتابی موسوم به دژخیمان و مدرسه فیضیه نوشته است و با استناد به این کتاب می‌توان احتمال داد که شاهد حمله مأموران حکومت پهلوی به مدرسه فیضیه در دوم فروردین ۱۳۴۲ بوده است. در هر صورت، اهتمام او به نگارش کتابی با آن عنوان نشان از رویکرد مبارزاتی او علیه حکومت پهلوی دارد. ازجمله در خرداد ۱۳۴۲ در شهر خمین سخنرانی می‌کرد که ساواک او را از سخنرانی در آن شهر منع کرد. احتمالاً او مورد اهانت مأموران حکومت پهلوی نیز قرار گرفته بود، چراکه شیخ محمدحسین آل طاهر، روحانی برجسته خمین، پس از ممنوعیت او از سخنرانی، در نامه‌ای به وزارت کشور خواستار جبران اهانت به او شد.[۸] و همین سند نشان می‌دهد که او در سخنرانی‌هایش به انتقاد از حکومت پهلوی می‌پرداخته است و به همین سبب نیز ممنوع‌المنبر گردید. او پس از آن نیز به مبارزات خود علیه حکومت پهلوی ادامه داد.[۹] پس از عزیمت امام‌خمینی به عراق در مهر سال ۱۳۴۴، همراه با طلاب و روحانیان طالقانی حوزه علمیه قم در نامه‌ای به ایشان، از امام‌خمینی با عنوان «الحامی الحوزه الاسلام و المسلمین و المبارز لحفظ احکام الشرع المبین و آیات القرآن المتین، العالم الصمدانی و المجاهد العربانی الزعیم الاکبر و الاستاد المتبحر آیت‌الله علی اطلاق» نام بردند و حضور ایشان را در مجاورت تربت پاک حضرت مولای متقیان تبریک گفتند و سپس بر حرمان جامعه روحانیت خصوصاً حوزه علمیه قم از «فیوضات زیارت وجود شریف» تأکید کردند و خواستار بازگرداندن ایشان به کشور شدند.[۱۰]
او پس از پیروزی انقلاب اسلامی به سمت امام جمعه طالقان منصوب گردید.[۱۱] وی آثاری را هم نگاشته است که از آن جمله می‌توان به تلخیص لمعتین، رساله‌ای در صلاه و دژخیمان و مدرسه فیضیه اشاره کرد. رفیعی طالقانی در ۱۲ فروردین ۱۳۶۳ درگذشت.[۱۲] و پیکرش به قم منتقل و در قبرستان ابوحسین به خاک سپرده شد.[۱۳]
پانویس
- ↑ یعقوبی، ص۲۵۶.
- ↑ جواهرکلام، ج۳، ص۱۶۴۶.
- ↑ جواهرکلام، ج۳، ص۱۶۴۶؛ ریحان یزدی، ص۳۳۷.
- ↑ رفیعی طالقانی، ص۴.
- ↑ یعقوبی، ص۲۵۶.
- ↑ جواهرکلام، ج۳، ص۱۶۴۶.
- ↑ یعقوبی، ص۲۵۶؛ جواهرکلام، ج۳، ص۱۶۴۶.
- ↑ سیر مبارزات یاران...، ج۱، ص۴۳۳.
- ↑ یعقوبی، ص۲۵۷.
- ↑ روحانی، ج۲، ص۱۳۲.
- ↑ روحانی، ج۲، ص۱۳۲؛ کاظمینی، ص۴۱۹.
- ↑ یعقوبی، ص۲۵۷.
- ↑ جواهرکلام، ج ۳، ص۱۶۴۶-۱۶۴۷.
منابع
- جواهرکلام، عبدالحسین (۱۳۸۲)، تربت پاکان قم: شرح‌حال مدفونین در سرزمین قم، ج۳، قم، انصاریان.
- رفیعی، محمد (۱۳۲۳ ش)، عنوان «اسلام سلفی (پیش‌خرید نمودن علی‌اکبر حکمی‌زاده دین اسلام را از احمد کسروی)»، هفته‌نامه آیین اسلام، شماره ۸، ۱۶ اردیبهشت.
- ریحان یزدی، سیدعلیرضا (۱۳۷۲)، آیینه دانشوران، با مقدمه، تعلیقات و اضافات ناصر باقری بیدهندی، قم، انتشارات کتابخانه آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی.
- روحانی، سیدحمید (۱۳۶۴)، نهضت امام‌خمینی در ایران، ج۲، تهران، واحد فرهنگی بنیاد شهید با همکاری سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
- سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج۱، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- کاظمینی، میرزا محمد (۱۳۸۴)، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، تهران، برگ رضوان.
- یعقوبی، اسماعیل (۱۳۷۵)، آشنایی با مشاهیر طالقان، تهران، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی محسنی.