مسجد اعظم قم، معروف به مسجد آیت‌الله بروجردی، در سال ۱۳۳۹ در جوار حرم حضرت معصومه(س) ساخته شد. سخنرانی امام‌خمینی در فروردین ۱۳۴۳ در این مسجد رخ داد.
| مسجد اعظم قم | |
|---|---|
 نمایی از مسجد اعظم قم | |
| نام | مسجد اعظم قم |
| کشور | ایران |
| استان | قم |
| شهرستان | قم |
| بخش | مرکزی |
| اطلاعات اثر | |
| نام محلی | مسجد آیت‌الله بروجردی |
| نام‌های دیگر | مسجد آیت‌الله بروجردی |
| نام‌های قدیمی | - |
| نوع بنا | مسجد |
| سال‌های مرمت | - |
| کاربری | مذهبی، آموزشی |
| کاربری کنونی | برگزاری نماز جماعت و دروس حوزوی |
| دیرینگی | دوره معاصر (قرن ۱۴ هجری) |
| دورهٔ ساخت اثر | پهلوی دوم |
| بانی اثر | سیدحسین بروجردی |
| مالک فعلی اثر | آستان مقدس حضرت معصومه(س) |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۱۳۱۵ |
| تاریخ ثبت ملی | ۱۳۵۵/۰۸/۱۶ |
| اطلاعات بازدید | |
| امکان بازدید | دارد |
| آدرس | قم، جنب حرم حضرت معصومه(س) |
| وبگاه | https://www.masjedazam.ir |
تاریخچه بنای مسجد
لزوم حفظ حریم حرم و جدایی از خانه‌ها و مسافرخانه‌های شخصی، همچنین نیاز به فضایی سرپوشیده برای مراسم و مجالس مذهبی، موجب پیشنهاد آیت‌الله بروجردی برای ساخت مسجدی بزرگ در این مکان شد.[۱] کلنگ بنای این مسجد در ۱۱ ذی‌القعده ۱۳۷۳ق/ ۲۱ تیرماه ۱۳۳۳ش، سالروز ولادت امام رضا(ع) به زمین زده شد و در سال ۱۳۳۹ش به پایان رسید. قسمتی از هزینه ساخت را آیت‌الله بروجردی قبول کرد و بقیه با کمک‌های مردمی تأمین شد.[۲] معمار این بنا حسین لرزاده است و از جمله مساجد سه ایوانی است.[۳] این مسجد از نظر تزئینات و کاشی‌کاری و جلوه‌های هنر اسلامی از نمونه‌های مورد توجه کاشی‌کاری در قرن اخیر به شمار می‌رود.
مرکز تدریس دروس حوزوی
مسجد اعظم امروزه مهم‌ترین مرکز تدریس در حوزه علمیه قم است. با برگزاری درس خارج آیت‌الله بروجردی در سال ۱۳۴۰ در مسجد اعظم، این مسجد به مرکزیت حوزه علمیه قم تبدیل شد و بعد از ایشان نیز مراجع تقلید، از جمله امام‌خمینی و آیت‌الله گلپایگانی و دیگر مراجع حوزه درس خارج خود را در این مسجد برگزار می‌کردند. به مرور زمان با استقبال اساتید و فضلای حوزه، درس‌های پرجمعیت سطح حوزه هم در این مسجد برگزار شد.[۴]
رویدادهای مهم در مسجد اعظم
مسجد اعظم قم، یکی از مکان‌هایی بود که اغلب تجمعات مردم قم در اعتراض به رژیم شاه در آن برگزار می‌شد. از رویدادهای مهم در سال‌های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی که در مسجد اعظم قم رخ داد، می‌توان این موارد را برشمرد: دیدار آیت‌الله سیدحسین بروجردی و محمدرضا پهلوی در سال ۱۳۳۷ در مسجد اعظم،[۵] سخنرانی و مجلس درس امام‌خمینی و اعتراض به لايحه انجمن‌هاى ايالتى و ولايتی؛[۶] سخنرانی امام‌خمینی در اعتراض به انقلاب سفید شاه و اعلام عزای عمومی در نوروز ۱۳۴۲،[۷] سخنرانی امام‌خمینی در مسجد اعظم قم پس از آزادی از حصر در تاریخ ۲۶فروردین سال ۱۳۴۳،[۸] تجمع طلاب در صبح ۱۹ دی سال ۱۳۵۶ در حیاط مسجد اعظم در اعتراض به چاپ مقاله رشیدی مطلق در روزنامه اطلاعات در ۱۷ دی ۱۳۵۶.[۹] (ببینید: تظاهرات نوزده دی ۱۳۵۶) همچنین در ۱۱بهمن ۱۳۵۷ روحانیون و فرهنگیان قم در اعتراض به منع ورود امام خمینی به کشور، در مسجد اعظم قم تحصن کردند.[۱۰] (ببینید: بازگشت امام‌خمینی به ایران)
پانویس
- ↑ دوانی، خاطرات و مبارزات محمدتقی فلسفی، ص۲۱۲؛ عرب‌زاده، جغرافیای تاریخی قم، ص۱۸۷.
- ↑ عرب‌زاده، جغرافیای تاریخی قم، ص۱۸۷.
- ↑ نوبان، سیمای میراث فرهنگی قم، ص۱۰۶-۱۰۸.
- ↑ پایگاه ایسنا، مسجد اعظم، مسجدی که برای هزارسال آینده ساخته شد.
- ↑ احمدی، خاطرات آیت‌الله گرامی، ص۱۳۲.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱، ص۸۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱، ص۱۵۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱، ص۲۸۵.
- ↑ موسوی تبریزی، خاطرات، ص۳۹۸–۳۹۹.
- ↑ پایگاه اینترنتی ایسنا، آغاز جرقه‌های انقلاب تا پیروزی در مسجد اعظم قم.
منابع
- احمدی، محمدرضا، خاطرات آیت‌الله محمدعلی گرامی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۱.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۸۹.
- پایگاه اینترنتی ایسنا، مسجد اعظم، مسجدی که برای هزارسال آینده ساخته شد، تاریخ بازدید: ۲۳ فروردین ۱۴۰۴.
- پایگاه اینترنتی ایسنا، آغاز جرقه‌های انقلاب تا پیروزی در مسجد اعظم قم، تاریخ بازدید: ۲۳ فروردین ۱۴۰۴.
- دوانی، علی، خاطرات و مبارزات محمدتقی فلسفی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۲.
- عرب‌زاده، ابوالفضل، جغرافیای تاریخی قم، قم، ۱۳۸۳.
- موسوی تبریزی، سیدحسین، خاطرات آیت‌الله موسوی تبریزی، تهران، عروج، ۱۳۸۴.
- نوبان، مهرالزمان، سیمای میراث فرهنگی قم. قم، انتشارات سازمان میراث فرهنگی قم.