غائله ترکمن‌صحرا: تفاوت میان نسخه‌ها

دشت گرگان که به آن ترکمن‌صحرا نیز گفته می‌شود، دشت وسیعی است <ref>آذین‌فر، دائرةالمعارف مصور، ۳۴۳؛ شوقی، دشت گرگان، ۲</ref> در [[استان گلستان]] در شمال [[ایران]]، میان اترک‌رود، [[گرگان]] و [[دریای خزر]] <ref>شوقی، دشت گرگان، ۲</ref> و به مرکزیت [[گنبد کاووس]] <ref>مصاحب،  دایرةالمعارف فارسی،۲/۲۴۱۵</ref>. این منطقه که پیش از پیدایش این استان در سال ۱۳۷۶ از توابع [[استان مازندران]] بود، اقوام گوناگونی از [[ترکمن]]، [[فارس]]، [[ترک]]، [[بلوچ]]، سیستانی و کرد را در خود جای داده است <ref>فروتن، گنبد کاووس، ۲/۱۵۹ و ۱۶۴-۱۶۵</ref>. بندرترکمن (بندرشاه سابق) نیز از شهرستان‌های تابع گرگان <ref>بدیعی، جغرافیای مفصل ایران، ۲/۲۴۸</ref> و در حوزه ترکمن‌صحراست <ref>فرید، جغرافیا و شهرشناسی، ۹۴</ref>.

<br>

===آغاز غائله===

در آستانه [[پیروزی انقلاب اسلامی]] [[رژیم پهلوی]] با سوء استفاده از تفاوت‌های قومی و مذهبی و ناآگاهی مردم، گروهی از ترکمن‌ها را به مقابله با انقلابیان واداشت <ref>فاطمی، عبور از بحران، ۱۷</ref> و پس از پیروزی گروه‌های سیاسی، به‌ویژه گروه مارکسیستی [[سازمان چریک‌های فدایی خلق]] <ref>یکتا، روزشمار جنگ ایران و عراق، ۲/۲۳؛ کیهان، روزنامه، ۱۴/۱۲/۱۳۵۸، ۱۰؛ حسینی بهشتی، روزنامه جمهوری اسلامی، ۱۲</ref> با بهره‌گیری از زمینه ارباب‌رعیتی حاکم بر منطقه و در لباس طرفداری از نژاد ترکمن به تضادهای قومی میان مردم دامن زدند <ref>یکتا، روزشمار جنگ ایران و عراق، ۲/۳۲۳؛ کریمی، گنبد در آتش فتنه ضد انقلاب، ۱۷</ref>. چریک‌های فدایی خلق با ادعای دفاع از حقوق ترکمن‌ها، کانون فرهنگی و سیاسی خلق ترکمن را ایجاد کردند <ref>انقلاب اسلامی، روزنامه، ۸/۱۲/۱۳۵۸، ۱۰</ref> و منطقه را در دو مرحله بهمن ۱۳۵۷ و فروردین و بهمن ۱۳۵۸به آشوب کشیدند .

===ورود کمیته انقلاب اسلامی===

مسئولان [[سپاه پاسداران]] افزون بر متهم‌کردنِ [[امریکا]] و [[صهونیسم]] به دامن‌زدن به اختلافات منطقه، فداییان خلق را در این غائله مقصر شمردند. به گزارشی فداییان عده‌ای از دانش‌آموزان را برای اهداف خود به کمک گرفتند و به آنان ماهیانه سیصد تومان حقوق می‌پرداختند <ref>اطلاعات، روزنامه، ۱۵/۱۲/۱۳۵۸، ۱۰</ref>. از دیگر شهرها نیز نیرو، سلاح و دارو و دیگر امکانات برای آنان فرستاده می‌شد <ref>عمادی، خاطرات، ۳۰۵</ref>. عده‌ای از افراد کمیته انقلاب اسلامی از شهرهای [[مشهد]]، [[قم]] و [[تهران]] برای ایجاد نظم و [[امنیت]] به گنبد رفتند <ref>اطلاعات، روزنامه، ۱۵/۱۲/۱۳۵۸، ۱۰</ref>. ناامنی همه جا را فرا گرفته بود. عملکرد گروه‌های سیاسی که بر بخش اعظم شهر و بسیاری از روستاهای منطقه مسلط شده بودند، به کشتار شمار بسیاری از مردم بی‌گناه انجامید <ref>بشارتی، علل وقوع جنگ تحمیلی، ۷۲؛ یکتا، روزشمار جنگ ایران و عراق، ۲/۲۶۷</ref>؛ چنان‌که به هنگام دیدارِ تنی چند از مردم شهر جنگ‌زده گنبد با امام‌خمینی مادری از [[هتک حرمت]] و کشتن دختری به دست [[گروه‌های چپ]] در پیش چشمان مادرش به ایشان شکایت برد <ref>← امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۱۰؛ فوزی، تحولات سیاسی اجتماعی، ۱/۴۴۸-۴۴۹</ref>.

==موضع و عملکرد دولت موقت==

سیاست [[شورای انقلاب]] و [[دولت موقت]] حل مسائل انقلاب ازجمله غائله ترکمن‌صحرا از طریق گفتگو و روشنگری افکار عمومی و پرهیز از اقدامات نظامی بود <ref>هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، ۲۳۲</ref>.