تجاوز نظامی آمریکا به طبس: تفاوت میان نسخه‌ها

'''طبس'''، تجاوز نظامی آمریکا، تجاوز هوایی آمریکا به خاک ایران با هدف آزادکردن گروگان‌های آمریکایی و شکست آن، ۱۳۵۹.

رفتار نادرست [[آمریکا]] در حق مردم [[ایران]] پیش از [[انقلاب اسلامی]] و توطئه‌های گوناگون آمریکا پس از [[پیروزی انقلاب]] سبب شد که گروهی از دانشجویان که خود را دانشجویان پیرو [[خط امام]] نامیدند در ۱۳ آبان ۱۳۵۸ سفارتخانه آمریکا را تصرف کنند<ref>ستوده و کاویانی، بحران ۴۴۴روزه در تهران، ۱۲۰؛ آقایی، عقاب در آتش، ۱۶–۱۸.</ref> {{ببینید|تسخیر لانه جاسوسی امریکا}}. کنگره آمریکا خواهان شدت عمل در برابر ایران شد. دانیل کرین نماینده کنگره آمریکا، به جیمی کارتر رئیس‌جمهور آمریکا اصرار کرد برای نشان‌دادن قدرت آمریکا ناو هواپیمابر به خلیج فارس بفرستد.<ref>کیهان، ۱۶/۸/۱۳۵۸، ۴.</ref> اعترافات گروگان‌های آمریکایی نشان داد که آمریکا برای مبارزه و کودتا علیه [[جمهوری اسلامی ایران]] در حال برنامه‌ریزی بوده‌است.<ref>جمهوری اسلامی، ۲۴/۱/۱۳۵۹، ۷؛ خلخالی، روزنامه جمهوری اسلامی، ۱۶/۲/۱۳۵۹ش، ۵.</ref>

[[جیمی کارتر]] در ۱۶/۸/۱۳۵۸ تلاش کرد رمزی کلارک وزیر سابق دادگستری این کشور را که به مخالفت با [[محمدرضا پهلوی]] شهرت داشت و ویلیام میلر از اعضای برجسته کمیته ضد جاسوسی سنای آمریکا را برای مذاکره به ایران بفرستد<ref>کیهان، ۱۷/۸/۱۳۵۸، ۳؛ رضوی، هاشمی و انقلاب، ۴۰۴.</ref>؛ اما امام‌خمینی در واکنش به آن، هر گونه دیدار با نماینده آمریکا را تا زمان برگرداندن پهلوی و دست‌برداشتن آنان از توطئه و [[جاسوسی]] علیه انقلاب اسلامی، غیرممکن دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۵۰۳.</ref> پس از سخنان امام‌خمینی، نمایندگان کارتر در [[ترکیه]] متوقف شدند<ref>کیهان، ۱۷/۸/۱۳۵۸، ۳.</ref> و دولت آمریکا که گفتگو را ابزار اغفال ایران از اجرای عملیات نظامی می‌دانست، به سمت تهدید و تحریم ایران پیش رفت.<ref>الکساندر و نانز، تاریخ مستند روابط دوجانبه ایران و آمریکا، ۶۹۲–۶۹۳.</ref> کارتر در ۲۲/۸/۱۳۵۸ دستور توقیف همه دارایی‌های ایران در بانک‌های آمریکایی و شعبه‌های خارجی آن را صادر و خرید [[نفت]] از ایران را متوقف کرد<ref>کیهان، ۲۲/۸/۱۳۵۸، ۴ و ۲۴/۸/۱۳۵۸، ۱ و ۱۵.</ref> و در ۱۰/۹/۱۳۵۸ [[شورای امنیت سازمان ملل]] زیر فشار آمریکا، قطعنامه ۴۵۷ را در محکومیت ایران صادر کرد.<ref>حسین‌زاده، الگوی مدیریت بحران سیاسی در سیره امام‌خمینی، ۱۵۹.</ref> بسیاری از مفسران سیاسی آمریکایی نیز نیروی موسوم به واکنش سریع را که در ۱۱/۱۰/۱۳۵۸ به دستور کارتر در خلیج فارس شکل گرفت، واکنش واشینگتن در برابر واقعه تصرف سفارت آمریکا در [[تهران]] خواندند.<ref>فارس، پایگاه اطلاع‌رسانی، ۲/۹/۱۳۹۲ش؛ سالینجر، گروگان‌گیری در ایران و مذاکرات محرمانه تهران، ۳۶۶.</ref> آمریکا در ۱۹/۱/۱۳۵۹ با ایران قطع رابطه و اندکی بعد به همراه دولت [[انگلیس]] ایران را تحریم اقتصادی و تجاری کرد.<ref>هاشمی رفسنجانی، روزهای پایداری، ۱/۲۴.</ref>

امام‌خمینی قطع رابطه آمریکا با ایران را به خیر و صلاح ملت شمرد و آن را به فال نیک و طلیعه پیروزی نهایی بر آمریکا دانست و یادآورشد ملت حق دارد این پدیده را جشن بگیرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۲۳۳؛ هاشمی رفسنجانی، روزهای پایداری، ۱/۲۴.</ref> نیروهای انقلابی نیز خشنودی خود را از قطع رابطه آمریکا با ایران اعلام کردند.<ref>هاشمی رفسنجانی، روزهای پایداری، ۱/۲۴.</ref> پس از آن شورای امنیت ملی آمریکا به سرپرستی برژینسکی خواستار اقدامات قاطع نظامی علیه [[انقلاب اسلامی]] شد<ref>برژینسکی، خاطرات، ۹۷–۱۰۰؛ سلیمی‌بنی، ارمغان دموکراسی، ۲۶۶.</ref> و سرانجام آمریکا به عملیات نظامی با هدف آزادی گروگان‌ها در صحرای طبس به نام «پنجه عقاب» دست زد.

دولت آمریکا طرح عملیات نظامی برای آزادی گروگان‌ها را از نخستین روزهای تصرف لانه جاسوسی در برنامه داشت<ref>کیه‌زا، هدف تهران، ۱۳۹؛ سالینجر، گروگان‌گیری در ایران و مذاکرات محرمانه تهران، ۳۶۶؛ زندی‌پژوه، روایتی از شکست عملیات پنجه عقاب، ۷.</ref>؛ ولی به دنبال فرصت بود. پس از قطع رابطه سیاسی آمریکا با ایران، سایروس ونس، وزیر امور خارجه آمریکا به‌شدت تلاش کرد تا متحدان اروپایی و آسیایی خود را برای عملیات نظامی علیه ایران راضی کند.<ref>ونس و برژینسکی، توطئه در ایران، ۸۹.</ref> به گفته برژینسکی و هامیلتون جردن رئیس وقت [[کاخ سفید]]، پیش از آغاز عملیات نجات، برای اغفال ایرانیان باب مذاکره تازه‌ای را با ایرانیان گشودند تا ایرانیان احتمال ندهند آمریکا قصد اجرای عملیات نظامی را دارد و هم‌زمان به امریکایی‌های مقیم ایران توصیه کردند که ایران را ترک کنند.<ref>گروه تحقیقات، اشغال لانه جاسوسی آمریکا، ۲۰۳–۲۰۴.</ref>

به گزارشی یک ماه پس از [[تسخیر لانه جاسوسی آمریکا]]، نود کماندوی آمریکایی برای تمرین و آموزش در شرایط مشابه ایران به ایالت آریزونای آمریکا فرستاده شدند. گروه‌های ویژه سرّی برای پشتیبانی و تدارک طرح، مخفیانه وارد ایران شدند و با گروه‌های [[ضدانقلاب]] تماس گرفتند. نظامیان آموزش‌دیده آمریکایی، در روزهای پایانی آذر ۱۳۵۸ به کشور [[مصر]] رفتند و در پایگاهی در نزدیکی قاهره مستقر شدند.<ref>جمهوری اسلامی، ۵/۲/۱۳۹۴، ۶.</ref> چندین بار عملیات فرود و آزادکردن سفارتخانه تمرین شد.<ref>گروه تحقیقات، اشغال لانه جاسوسی آمریکا، ۲۰۵ و ۲۱۳.</ref> شورای امنیت ملی آمریکا ۲۴ آوریل ۱۹۸۰م/ ۵/۲/۱۳۵۹ را برای انجام عملیات تعیین کرد و دستور به اجرای آن داد.<ref>گروه تحقیقات، اشغال لانه جاسوسی آمریکا، ۲۰۲–۲۰۴؛ ونس و برژینسکی، توطئه در ایران، ۹۰–۹۴.</ref> آنان برای این کار نیاز به همکاری ایرانیان آشنا با محل و محافظان و برنامه روزانه گروگان‌ها داشتند که با سازماندهی استانفیلد ترنر و همکاران او در سازمان سیا فراهم شد. عوامل غیر ایرانی نیز با عناوین خبرنگار و بازرگان به ایران آمدند و اطلاعات لازم دربارهٔ محافظان گروگان‌ها را در اختیار دولت [[آمریکا]] قرار دادند.<ref>نوازنی، الگوهای رفتاری آمریکا با جمهوری اسلامی، ۱۳۵.</ref> آشپز پاکستانی سفارت که چند روز پیش از عملیات ایران را ترک کرده بود، اطلاعاتی در اختیار امریکایی‌ها قرار داد.<ref>آقایی، عقاب در آتش، ۵۴–۵۵.</ref> همچنین دیپلمات‌های خارجی دیدارکننده با گروگان‌های نگهداری‌شده در وزارت خارجه اطلاعات دقیقی از محل نگهداری آنان در اختیار امریکایی‌ها گذاشته بودند.<ref>گروه تحقیقات، اشغال لانه جاسوسی آمریکا، ۲۰۹.</ref> طراحی عملیات نجات به برژینسکی واگذار شد و قرار شد این عملیات را گروهی مشترک از گروه دلتا و بخش‌هایی از نیروی هوایی و دریایی و رنجرها (نیروهای ویژه) انجام دهند. نیروی دلتا پیچیده‌ترین و سخت‌ترین آموزش‌ها و مهارت‌های عملی و نظری را دیده بود.<ref>گروه تحقیقات، اشغال لانه جاسوسی آمریکا، ۲۰۵.</ref> [[جیمی کارتر]] دستور داد مقدمات اجرایی این عملیات و ترتیب فرود هواپیماها و بالگردها در محلِ تعیین‌شده در داخل خاک [[ایران]] و سوخت‌گیری آنها برای بازگشتن داده شود.<ref>ونس و برژینسکی، توطئه در ایران، ۱۸۸.</ref> تمام مراحل عملیات در تاریکی شب پیش‌بینی شده بود و تمرین‌های مکرر، افراد را به نتیجه عملیات امیدوار کرده بود. برای یقین به موفقیت عملیات، هواپیمایی کوچک بدون دیده‌شدن پس از نشستن در منطقه مورد نظر در طبس، محوطه فرود را بررسی کرده و بازگشته بود.<ref>کارتر، خاطرات، ۳۳–۳۴.</ref>

هدف آشکار امریکایی‌ها از عملیاتِ نجات این بود که با حمله‌ای شبانه، گروگان‌ها را از سفارتخانه ربوده، با تبلیغات گسترده آن را به عنوان اقدامی قهرمانانه در تاریخ ارتش آمریکا و کاخ سفید ثبت کنند و برگ برنده‌ای در انتخابات ریاست‌جمهوری به دست آورند<ref>هاشمی رفسنجانی، روزهای پایداری، ۱/۲۵.</ref>؛ اما برخی از تحلیلگران برآن‌اند که هدف اصلی ماجرای طبس اقدام به کودتا و بازگرداندن قدرت به [[خاندان پهلوی]] بود.<ref>جمهوری اسلامی، ۵/۲/۱۳۹۴، ۶.</ref> برژینسکی به نقل از کارتر می‌گوید پس از آزادی امریکایی‌ها باید ضربه واقعی به ایرانیان وارد شود. مایلز کاپلند از دست‌اندرکاران سابق دستگاه اطلاعاتی آمریکا و همکار روزولت در [[کودتای ۲۸ مرداد]] ۱۳۳۲ در ایران، تصریح می‌کند هدف از تهاجم طبس، تنها آزادی گروگان‌ها نبود، بلکه هدف سرنگونی رژیم ایران بود.<ref>کیه‌زا، هدف تهران، ۱۳۶.</ref> به گفته برخی از عوامل داخلی شرکت‌کننده در این عملیات، هدف از عملیات طبس تحویل تسلیحات فوق مدرن برای یک جنگ چریکی گسترده و سراسری به گروهی از افسران وفادار به [[محمدرضا پهلوی]] بود. شورش برخی از اقوام مرزی علیه [[نظام اسلامی]] و تصرف شهرهایی چون [[زاهدان]] نیز در برنامه قرار داشته‌است.<ref>مازندی، ایران، ابرقدرت قرن، ۱۷ و ۲۸.</ref>

برخی از کشورهای خاورمیانه در این هجوم سخاوتمندانه با آمریکا همراهی کردند<ref>برژینسکی، خاطرات، ۱۰۹.</ref> مصر، عمان و برخی از دیگر کشورها ازجمله آلمان غربی در جریان کلی عملیات بودند. [[محمد انور سادات]] رئیس‌جمهور [[مصر]] بی‌دریغ با امریکایی‌ها همکاری کرد.<ref>ونس و برژینسکی، توطئه در ایران، ۱۹۰–۱۹۱؛ گروه تحقیقات، اشغال لانه جاسوسی آمریکا، ۲۱۴.</ref> رژیم [[اسرائیل]]، [[بحرین]]،<ref>جمهوری اسلامی، ۸/۲/۱۳۵۹.</ref> [[عربستان سعودی]]، [[ترکیه]]، [[عمان]] و [[پاکستان]] نیز در این عملیات امکانات خود را در اختیار آمریکا قرار دادند.<ref>مؤسسه مطالعات، کودتای نوژه، ۶۱؛ کیه‌زا، هدف تهران، ۸۴–۸۹؛ دانشجویان مسلمان، طبس: مصداقی بر سوره فیل، ۲۴–۲۵.</ref> رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا پیش از آغاز عملیات به [[فلسطین]] اشغالی رفت و با همتای اسرائیلی خود دراین‌باره گفتگو کرد.<ref>جمهوری اسلامی ایران، خبرگزاری، پایگاه اطلاع‌رسانی، ۷/۱۲/۱۳۷۸ش.</ref> گروهی که برای نجات گروگان‌های مستقر در وزارت خارجه مأمور شده بودند، جزو واحد نیروهای ویژه [[آلمان]] بودند.<ref>گروه تحقیقات، اشغال لانه جاسوسی آمریکا، ۲۱۴.</ref> تعدادی ایرانی نیز که تحت نظر سازمان سیا آموزش دیده بودند، امریکاییان را همراهی می‌کردند.<ref>کیه‌زا، هدف تهران، ۱۷.</ref> برخی گفته‌اند پیش از آغاز عملیات، [[سیدابوالحسن بنی‌صدر]]، رئیس‌جمهور وقت ایران که فرماندهی کل قوا را نیز داشت، به فرماندهان نظامی منصوب خود، دستور داده بود توپ‌های تأمین‌کننده امنیت حریم هوایی شهرهای [[تهران]]، [[شیراز]] و [[مشهد]] را جمع‌آوری کنند.<ref>دانشجویان مسلمان، طبس: مصداقی بر سوره فیل، ۲۳–۲۴؛ هاشمی رفسنجانی، روزهای پایداری، ۱/۲۵؛ سالینجر، گروگان‌گیری در ایران و مذاکرات محرمانه تهران، ۲۸.</ref>

طراحی عملیات این‌گونه بود که نیروهای مهاجم، نخست در فرودگاه نظامی متروکه‌ای در منطقه «رباط پشت بادام» طبس پیاده شوند<ref>هاشمی رفسنجانی، روزهای پایداری، ۱/۱۰۵؛ رضوی، هاشمی و انقلاب، ۴۱۶.</ref> و پس از سوخت‌گیری بالگردها، کماندوها را به مخفیگاهی کوهستانی در اطراف تهران منتقل کنند<ref>چارلی، حادثه طبس، ۷۷.</ref> و سپس به وسیله کامیونی که علی اسلامی از دست‌اندرکاران داخلی آمریکا و از مرتبطان با سفارت این کشور و وابسته به حزب منحل‌شده [[خلق مسلمان]]<ref>درساز، معجزه صحرا، ۹.</ref> از پیش آماده کرده بود،<ref>هاشمی رفسنجانی، انقلاب در بحران، ۹۱.</ref> از گرمسار در طول جاده دماوند با جلوداری سرهنگ بکویث که با مسیر آشنا بود،<ref>گروه تحقیقات، اشغال لانه جاسوسی آمریکا، ۲۰۶.</ref> در ورزشگاه امجدیه (شهیدشیرودی) در نزدیکی سفارت مستقر شوند. دو دستگاه بی‌سیم مجهز به تجهیزات ارتباط با ماهواره برای ارتباط بالگردها با حمله‌کنندگان به سفارت و مستقر در کویر در نظر گرفته شده بود.<ref>چارلی، حادثه طبس، ۷۷.</ref> قرار بود نیروها با یورشی برق‌آسا افراد سفارت و افراد مستقر در وزارت امور خارجه را آزاد کنند و پس از کشتن همه ایرانیانِ مسلح در سفارتخانه،<ref>گروه تحقیقات، اشغال لانه جاسوسی آمریکا، ۲۱۰.</ref> با گروگان‌گرفتن گروهی از دانشجویان ایرانی به ورزشگاه امجدیه بروند و با بالگرد به فرودگاهی واقع در پادگان منظریه [[قم]] پرواز کنند و از آنجا با هواپیما [[ایران]] را ترک کنند.<ref>هاشمی رفسنجانی، روزهای پایداری، ۱/۱۰۵–۱۰۶.</ref> گزارش هواشناسی نیز مثبت بود.<ref>جمهوری اسلامی، ۳/۴/۱۳۵۹، ۳.</ref> آنان برای شناسایی محل فرود، چراغ‌های کوچکی را در زمین نصب کرده بودند.<ref>چارلی، حادثه طبس، ۹۵.</ref> در رأس عملیات کارتر و هدایت عملیات بر عهده ژنرال دیوید جونز رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا بود. یگان رنجر نیز فرماندهی عملیات تصرف و برقراری تأمین در فرودگاه منظریه قم را بر عهده داشت.<ref>شاه‌علی، انقلاب دوم، ۲۶۴.</ref>

سازماندهی نیروی زمینی بر اساس عنصر قرمز، آبی و سفید بود. قرمز شامل چهل پرسنل نیروی «دلتا» به فرماندهی سرهنگ «بکویث» بود. وی مأمور بود تا نگهبانان پارک موتوری سفارت را از میان برداشته و گروگان‌های مستقر در بخش جنوب غربی محوطه را رها کند؛ عنصر آبی شامل چهل پرسنل به فرماندهی سرگرد «فیچ» برای آزادکردن گروگان‌های محل اقامت قائم‌مقام سفارت و عنصر سفید، شامل سیزده پرسنل و مسئول حمایت و پشتیبانی از نیروهای یورشی و برقراری امنیت خیابان‌های اطراف سفارت بود و نیز تیم یورش سیزده‌نفره که مسئولیت آزادی سه گروگان حاضر در وزارت خارجه ایران را بر عهده داشتند. دو بالگرد آ. سی۱۳۰ مسئول حضور بر فراز [[سفارت آمریکا]] در تهران بود تا از رسیدن قوای زرهی به محوطه سفارت جلوگیری کند.<ref>شاه‌علی، انقلاب دوم، ۲۶۵.</ref>

کارتر در نخستین ساعت‌های روز پس از ناکامی عملیات نظامی، در برنامه‌ای تلویزیونی مسئولیت شکست را بر عهده گرفت.<ref>پارسادوست، نقش عراق در شروع جنگ، ۳۰۶.</ref> اعلامیه [[کاخ سفید]] حاکی از آن بود که اسناد سرّی و مهمی در درون بالگردها به جای مانده‌است. به دستور بنی‌صدر که فرمانده کل قوا بود، بالگردهای به‌جامانده بمباران شدند و بخشی از اسناد سرّی و باقیمانده در آتش سوخت و [[محمد منتظرقائم]] فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یزد که مقداری از اسناد و مدارک آمریکا را از داخل بالگردها به دست آورده بود، با راکت کشته شد.<ref>صدوقی، مصاحبه، ۳.</ref> تعدادی از بالگردها سالم بودند که به فرودگاه قلعه‌مرغی تهران منتقل شدند.<ref>دانشنامه طبس گلشن، شکست آمریکا در طبس، ۱/۱۱/۱۳۹۳ش.</ref> عذر بنی‌صدر برای انهدام بالگردها گرفتن فرصت مجدد از امریکایی‌ها برای استفاده از آنها بود.<ref>دفتر عقیدتی، روزها و رویدادها، ۱/۲۵۳–۲۵۴.</ref> آگاهان سیاسی، اقدام بنی‌صدر در بمباران بخشی از امکاناتِ باقیمانده آمریکایی در منطقه پشت بادام را که می‌توانست اسناد مهمی را در خود داشته باشد، نشان از همکاری عوامل داخلی آمریکا دانستند و این خود زمینه و چالش جدید داخلی را در پی داشت و به همین جهت اسرار و حقایقی ناگشوده باقی ماند.<ref>هاشمی رفسنجانی، روزهای پایداری، ۱/۲۵–۲۶؛ صدوقی، مصاحبه، ۳.</ref>

خبر شکست این عملیات تجاوزکارانه همچون صاعقه‌ای بر کاخ سفید و پنتاگون و [[سیا]] فرود آمد و رسوایی ماندگاری را بر حیثیت آمریکا ثبت کرد.<ref>هاشمی رفسنجانی، روزهای پایداری، ۱/۲۵.</ref> ناکامی و اندوه عمیق و احساس سرافکندگی از ساعت شکست عملیات در روحیه خلبانان آمریکایی خود را نشان داد.<ref>چارلی، حادثه طبس، ۱۴۱.</ref> کارتر شکست عملیات نجات را تلخ‌ترین شکست خود در مدت چهار سال خدمت در کاخ سفید خواند.<ref>ونس و برژینسکی، توطئه در ایران، ۱۹۷–۲۰۰.</ref> سایروس ونس برای گریز از بدنامی، بی‌درنگ پس از واقعه استعفا کرد.<ref>سالینجر، گروگان‌گیری در ایران و مذاکرات محرمانه تهران، ۳۷۳؛ مهدوی)، بر کشور ما چه گذشت؟، ۳۴۲.</ref> برژینسکی که مصرّانه از حمله به [[ایران]] و نجات گروگان‌ها داد سخن می‌داد، این ناکامی را تلخ‌ترین سرخوردگی خود در طی چهار سال خدمت در کاخ سفید خواند.<ref>برژینسکی، خاطرات، ۱۲۳؛ تهوری، پنجه‌های شکسته عقاب در کویر، ۱۷۷–۱۷۸.</ref> وزیر دفاع وقت آمریکا در پاسخ پرسش از چگونگی شکست عملیات نجات گفت «[[امام‌خمینی|آیت‌اللّه خمینی]] در بالکن خانه خویش ایستاده بود و با هر حرکت دست او، یک هواپیما به زمین می‌افتاد».<ref>بابایی، دلتا فورس، ۵/۲/۱۳۷۸ش؛ جمهوری اسلامی، ۵/۲/۱۳۷۳.</ref>

شکست نظامی آمریکا در طبس پیامدهایی چون ناامیدی ملی، تحقیر ملی و تضعیف موقعیت بین‌المللی آمریکا را به دنبال داشت.<ref>آقایی، عقاب در آتش، ۱۰۲.</ref> این حادثه ابهت آمریکا را در میان ملت‌های مسلمان و جهان سوم شکست و واکنش‌های آزادی‌خواهانه و ضد امپریالیستی جریان‌ها و کشورهای مختلف خارجی را در پی داشت.<ref>شاه‌علی، انقلاب دوم، ۳۰۶.</ref> تجاوز ناموفق آمریکا به ایران موجی از مخالفت‌های جهانی علیه آمریکا را به همراه آورد. بیشتر کشورها و شخصیت‌های مطرح جهانی این حرکت را محکوم کردند.<ref>هاشمی رفسنجانی، روزهای پایداری، ۱/۱۰۷؛ جمهوری اسلامی، ۷/۲/۱۳۵۹، ۶.</ref> سفیران کشورهای [[کوبا]]، [[هند]]، [[لیبی]] و [[سازمان آزادی‌بخش فلسطین]] در تهران اقدام [[آمریکا]] در حمله به طبس را محکوم کردند.<ref>اطلاعات، ۵/۲/۱۳۵۹.</ref> این حمله موجی از ناباوری و خشم را در کشورهای غربی متحد آمریکا ایجاد کرد. انگلیس، آلمان، فرانسه و ایتالیا به تلخی از تصمیم کارتر در زمینه حمله نظامی به ایران یاد کردند و برای مصون‌ماندن از خشم امام‌خمینی اعلام کردند که کارتر بر خلاف تعهد قبلی، در فرستادن نیروهای نجات به ایران با آنان مشورت نکرده‌است.<ref>اطلاعات، ۶/۲/۱۳۵۹، ۲.</ref> وزیر خارجه [[دانمارک]] معتقد بود که این اقدام کارتر اوضاع موجود را پیچیده‌تر کرد و شرایطی را به وجود آورد که موضوع باید در کمیسیون کشورهای بازار مشترک بحث شود.<ref>اطلاعات، ۶/۲/۱۳۵۹، ۲.</ref>

از سوی دیگر، خبرگزاری تاس [[شوروی]] کارتر را به سبب خصلت خودخواهانه‌اش در آرزوی تداوم ریاست جمهوری، سزاوار شکست شمرد.<ref>اطلاعات، ۶/۲/۱۳۵۹، ۲.</ref> شوروی آمریکا را متهم کرد که قصد دست‌زدن به یک کودتای نظامی را در تهران داشته و عملیات نجات گروگان‌ها پوشش و مقدمه‌ای برای کودتا بوده‌است.<ref>روبین، جنگ قدرت‌ها در ایران، ۲۲۲.</ref> آندره گرومیکو وزیر امور خارجه وقت شوروی این واقعه را محکوم کرد و دولت [[سوریه]] آن را راهزنی خواند و مادر یکی از گروگان‌ها کار کارتر را احمقانه شمرد.<ref>جمهوری اسلامی، ۶/۲/۱۳۵۹، ۳.</ref> مجله تایم [[لندن]] در ۵ می ۱۹۸۰م این ماجرا را شکست نظامی، دیپلماتیک و سیاسی برای ارتش آمریکا پس از شکست [[ویتنام]] شمرد که با نبود دشمن و تمرین چهارماهه نتوانستند هواپیماها را از برخورد با یکدیگر حفظ کنند<ref>ستوده و کاویانی، بحران ۴۴۴روزه در تهران، ۱۳۸.</ref> و به تعبیر یکی از استادان دانشگاهِ «ویلیام و مری» از مراکز آموزشی معتبر آمریکا، با افول ابرقدرتی آمریکا در مواجهه با ایران، پنجه‌های خردشده عقاب آمریکا در کویرهای ایران جا ماند و مدفون شد.<ref>محمدی، پنجه‌های خردشده، ۱۵.</ref>

شکست آمریکا در صحرای طبس موجب شد تا این کشور به طور موقت اندیشه عملیات نظامی علیه دیگر کشورهای مخالف خود را از سر بیرون کند؛ ولی طرح‌های خرابکارانه‌اش متوقف نشد و پس از آن نیز طرحی برای نجات گروگان‌ها شامل تصرف [[فرودگاه مهرآباد]] را در سر داشت که به اجرا درنیامد.<ref>جمهوری اسلامی، ۱۸/۱۲/۱۳۷۵، ۱۶.</ref> برخی عملیات کودتا علیه [[نظام جمهوری اسلامی ایران]] {{ببینید|کودتای نوژه}} و تحریک [[عراق]] برای حمله به [[ایران]] {{ببینید|جنگ تحمیلی}} را نیز از پیامدهای شکست آمریکا در طبس شمرده‌اند.<ref>مؤسسه مطالعات، کودتای نوژه، ۱۵۰ و ۱۶۱.</ref> راهپیمایی گسترده ضد آمریکایی مردم ایران و انتقال گروگان‌ها به نقاط مختلف کشور از پیامدهای این حادثه بود.<ref>هاشمی رفسنجانی، روزهای پایداری، ۱/۱۰۷.</ref> مأموران حراست داخلی و نیز رسانه‌های جهانی افرادی را جزو عوامل داخلی و نفوذی آمریکا در ایران برشمردند، ازجمله علی اسلامی، محمود میرطاهران، البرت حکیم، منوچهر قربانی‌فر، منوچهر هاشمی رئیس اداره هشتم ساواک، شادمهر رئیس ستاد مشترک جمهوری اسلامی ایران، [[صادق قطب‌زاده]] و [[بنی‌صدر]] که برخی از آنان به وسیله دادگاه ارتش به مسئولیت [[محمد محمدی ری‌شهری]] برای تحقیقات به دادگاه فرا خوانده شدند.<ref>تسخیر، پایگاه اطلاع‌رسانی دانشجویان پیرو خط امام، ۲۳/۴/۱۳۹۵ش.</ref> روز پس از واقعه طبس هیئتی متشکل از [[سیدعلی خامنه‌ای]] به نمایندگی از امام‌خمینی، [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] عضو [[شورای انقلاب]]، [[مصطفی چمران]]، وزیر دفاع وقت و محمود خضرایی و محمدکریم عابدی به عنوان خلبانان و کارشناسان وزارت دفاع برای تحقیق دربارهٔ موضوع و جمع‌آوری اسناد و مدارک و گزارش به امام‌خمینی در محل حاضر شدند.<ref>عابدی، مصاحبه.</ref>

[[امام‌خمینی]] که در آن روزها در تهران و محله دربند شمیران، دوران نقاهت خود را می‌گذراند {{ببینید|بیماری امام‌خمینی}}، پس از آگاهی از حادثه، در ۵ اردیبهشت طی اطلاعیه‌ای مهم چند نکته را دراین‌باره یادآور شد؛ ازجمله اینکه [[کارتر]] برای رسیدن به [[ریاست جمهوری]] حاضر است به هر جنایتی دست بزند و دنیا را به آتش بکشد و اکنون جان گروهی از امریکایی‌ها را تباه کرده‌است. ایشان خطاب به کارتر یادآور شد با این عمل احمقانه طرفداران خود را از دست داد و ثابت کرد که قدرت تفکر را از دست داده و از اداره یک کشور بزرگ مثل [[آمریکا]] عاجز است؛ وی حیثیت سیاسی خود را به خطر افکنده و از ریاست جمهوری باید قطع امید کند. ایشان با نقد برداشت امریکایی‌ها از ملت ایران متذکر شد که کارتر مکتب و ملت ایران را نشناخته‌است. این ملت، ملت خون و جهاد است و برای آزادی و استقلال و اسلام عزیز از هیچ‌چیز رویگردان نیست و اشتباه کارتر در آن است که گمان می‌کند با دست‌زدن به این مانورهای احمقانه مردم را از راه [[خدا]] و انسانیت منصرف خواهد کرد. ایشان یادآور شد در صورت رسیدن مهاجمان به تهران همه گروگان‌ها کشته می‌شدند و در صورت تکرار این کار ابلهانه، مهارکردن جوانان مسلمان و مبارز و غیور نگهبان جاسوسان، برای ایشان و دولت امکان‌پذیر نخواهد بود. ایشان حمله به ایران را به مثابه حمله به جهان [[اسلام]] دانست و هشدار داد که مسلمانان جهان در برابر حمله به ایران بی‌توجه نخواهند ماند و نیز حمله به ایران موجب قطع نفت از تمام دنیا خواهد شد و دنیا را بر ضد آمریکا بسیج خواهد کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۲۵۵–۲۵۶.</ref>

امام‌خمینی در این پیام همچنین ضمن اشاره به آمادگی نیروهای مسلح افزود تمام ساز و برگ‌های مدرن جنگی که آمریکا در زمان [[محمدرضا پهلوی]] به ایران داده‌است، اکنون موجود و در دست ارتش و دیگر قوای انتظامی است و بلای جان امریکاست. ایشان به مردم ایران یادآور شد با اعتماد به قدرت خدا با تمام توان آماده نبرد با دشمنان باشند و نیروهای انتظامی، ارتش و ژاندارمری و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز به حال آماده‌باش باشند و سپاه مجهز بیست‌میلیونی مهیا باشند که در صورت حمله از کشور اسلامی خود دفاع کنند. ایشان با اشاره به حقانیت راه و اعتماد به پشتیبانی خدا، توصیه کرد از این مانور احمقانه دشمن که به امر خدای قادر شکست خورد، هراسی به خود راه ندهند. ایشان در پایان این واقعه را با غائله‌های کردستان {{ببینید|کردستان}} به دست گروه‌های چپ و مخالف اسلام و شرارت‌های گروه‌های مخالف در دانشگاه تهران و نیز شرارت دولت [[عراق]] در مرزها پیش از آغاز [[جنگ تحمیلی]] در پیوند دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۲۵۶–۲۵۷.</ref>

امام‌خمینی در ۷ اردیبهشت ۱۳۵۹ نیز در نامه‌ای به رئیس‌جمهور از وی خواست برای رسیدگی به جرایم آمریکا در حمله نظامی به ایران، از گروه‌های مختلف کشورهای جهان دعوت شود تا آنان از نزدیک آثار جنایات این رژیم مدعیِ انسان‌دوستی و [[حقوق بشر]] و مستظهر به پشتیبانی جمعیت‌های حقوق بشر و سازمان ملل و [[شورای امنیت]] را ببینند و نیز مردم جهان به عیان ببینند که تمام این سازمان‌ها و گروه‌های مدعی حقوق مردم برای طرفداری از قدرتمندان و به دست قدرتمندان برای سلطه بر ضعیفان و مکیدن خون محرومان جهان به‌وجود آمده‌اند و به بهانه نجات جاسوسان چه نقشه‌ای برای ملت مظلوم ما کشیده‌اند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۲۵۸–۲۵۹.</ref> بنی‌صدر طبق دستور امام‌خمینی در پیام‌هایی برای [[فیدل کاسترو]]، رئیس‌جمهور [[کوبا]]، [[کورت والدهایم،]] رئیس [[سازمان ملل متحد|سازمان ملل]] و دبیرکل سازمان کشورهای اسلامی و [[یاسر عرفات]] رئیس [[سازمان آزادی‌بخش فلسطین]] و احزاب و سندیکاهای مستقل و متعهد برای بررسی تجاوز آمریکا به ایران دعوت کرد.<ref>اطلاعات، ۱۰/۲/۱۳۵۹.</ref>

امام‌خمینی در ۱۲ اردیبهشت نیز در دیدار با فرماندهان [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه]] با اشاره به شکست آمریکا در طبس یادآور شد آمریکا با هجوم نظامی به ایران قوانین بین‌المللی را نقض کرد و به هدف خود نیز نرسید و با آن همه تبلیغات و تجهیزات ضربه سختی را از نظر روانی و سیاسی متحمل شد. ایشان در ادامه یادآور شد ایرانی مسلمان با اعتقاد به زندگی پس از مرگ و وجود جوانان [[شهادت‌طلب]]، از قدرت‌های بزرگ نمی‌ترسد. اگر آمریکا دوباره هوس تجاوز به [[ایران]] را داشته باشد، جوانان شهادت‌طلب آنان را نابود خواهند کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۲۶۷–۲۶۹.</ref> ایشان در ۱۴ خرداد ۱۳۵۹ در جمع هیئت‌های شرکت‌کننده در «کنفرانس بین‌المللی بررسی مداخلات آمریکا» با اشاره به وحشت [[کارتر]] از آمدن هیئت‌ها و محاکمه [[محمدرضا پهلوی]] و گروگان‌ها، یادآور شد دولت‌های ایران در گذشته گوش به فرمان [[بیگانگان]] بودند و آنان به‌ویژه آمریکا در ایران جنایت‌های بی‌شماری مرتکب شده‌اند و رژیم پهلوی نیز اعتراض مردم را از [[۱۵ خرداد]] تا [[پیروزی انقلاب]] با کشتن و شکنجه هزاران نفر پاسخ داده‌است. ایشان از تبلیغات گسترده بیگانگان علیه ایران و نیز ایجاد غائله‌ها سخن گفت و افزود خداوند همان‌گونه که [[قوم عاد]] را به وسیله باد نابود کرد، با ایجاد ترس و وحشت در دل‌های دشمنان آنان را نیز نابود خواهد کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۳۷۳ و ۳۷۷–۳۸۰.</ref> ایشان در ادامه از شرکت‌کنندگان در کنفرانس خواست که اسناد و مدارک جنایت‌های عوامل آمریکا در ایران را مشاهده کنند و دریابند که سفارتخانه آمریکا شباهتی به [[سفارتخانه]] ندارد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۳۸۱.</ref> ایشان در ۲۰ تیر ۱۳۵۹ نیز از مأموریت باد و شن برای هلاکت دشمنان اسلام سخن گفت<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۸–۹.</ref> و در ۲۴ اسفند ۱۳۶۰ در جمع خانواده‌های شهدای واقعه آمل با اشاره به نیروی [[ایمان]] و [[وحدت|وحدت کلمه]] به امدادهای غیبی خداوند دربارهٔ مردم ایران اشاره کرد و با اشاره به واقعه طبس متذکر شد امریکایی‌ها به دستاویز خارج‌کردن گروگان‌ها، برای قبضه‌کردن ایران آمدند و خداوند با مأمورکردن شن و باد آنان را شکست داد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۰۳–۱۰۵.</ref>

* محبوبه‌سادات حسینی، [https://books.khomeini.ir/10007/books/103/ طبس]، دانشنامه امام‌خمینی، ج۷، ص۱۰۳–۱۱۳.