نماز جمعه: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۳۹ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۷ دی ۱۴۰۱
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۱: خط ۱۱:
در قرآن کریم، خداوند از مؤمنان می‌خواهد که هنگام نماز جمعه به سوی ذکر خدا بشتابند و خرید و فروش را رها کنند<ref> جمعه، 9.</ref>. بنا به نقلی نخستین نماز جمعه را سعدبن‌ابی‌زراره در مدینه خواند و خداوند آیه نماز جمعه را نازل فرمود<ref> ابوحیان، البحر المحیط، 10/174.</ref> و سپس نخستین نماز جمعه پیامبر اکرم(ص) در آغاز ورود ایشان در میانه راه قبا به مدینه به همراهی قبیله بنی‌سالم برپا شد<ref> ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، 1/42؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، 4/302؛ ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، 2/422.</ref>. امروزه در آن مکان مسجد الجمعه بنا شده است<ref> صدر، ماوراء الفقه، 2/247.</ref>. با گسترش اسلام به سرزمین‌های دیگر، پیامبر(ص) علاوه بر آنکه خود به برپایی نماز جمعه می‌پرداخت، برخی از صحابه را نیز برای برپایی نماز جمعه به شهرها می‌فرستاد<ref> ابن‌ماجه، سنن ابن‌ماجه، 1/344؛ شوکانی، نیل الأوطار،  3/283.</ref>. پس از رحلت پیامبر(ص) نماز جمعه و نماز عید را حاکمان و منصوبان آنان برپا می‌کردند<ref> ابن‌سعد، ترجمة الامام‌الحسین،  38؛ جعفریان، دوازده رساله، 22 ـ 23.</ref> امیرالمؤمنین ‌علی(ع)  نیز در دوره زمامداری خود نماز جمعه برپا می‌کرد<ref> ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، 4/92؛ طالقانی، پرتوی از نهج البلاغه، 287.</ref>. و امامان معصوم(ع)  در نمازهای حاکمان شرکت<ref> ابن‌سعد، ترجمة الامام‌الحسین، 38.</ref> و یاران خود را نیز به شرکت در آن توصیه<ref> حر عاملی، وسائل الشیعة، 7/309 ـ 310.</ref> می‌کردند.
در قرآن کریم، خداوند از مؤمنان می‌خواهد که هنگام نماز جمعه به سوی ذکر خدا بشتابند و خرید و فروش را رها کنند<ref> جمعه، 9.</ref>. بنا به نقلی نخستین نماز جمعه را سعدبن‌ابی‌زراره در مدینه خواند و خداوند آیه نماز جمعه را نازل فرمود<ref> ابوحیان، البحر المحیط، 10/174.</ref> و سپس نخستین نماز جمعه پیامبر اکرم(ص) در آغاز ورود ایشان در میانه راه قبا به مدینه به همراهی قبیله بنی‌سالم برپا شد<ref> ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، 1/42؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، 4/302؛ ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، 2/422.</ref>. امروزه در آن مکان مسجد الجمعه بنا شده است<ref> صدر، ماوراء الفقه، 2/247.</ref>. با گسترش اسلام به سرزمین‌های دیگر، پیامبر(ص) علاوه بر آنکه خود به برپایی نماز جمعه می‌پرداخت، برخی از صحابه را نیز برای برپایی نماز جمعه به شهرها می‌فرستاد<ref> ابن‌ماجه، سنن ابن‌ماجه، 1/344؛ شوکانی، نیل الأوطار،  3/283.</ref>. پس از رحلت پیامبر(ص) نماز جمعه و نماز عید را حاکمان و منصوبان آنان برپا می‌کردند<ref> ابن‌سعد، ترجمة الامام‌الحسین،  38؛ جعفریان، دوازده رساله، 22 ـ 23.</ref> امیرالمؤمنین ‌علی(ع)  نیز در دوره زمامداری خود نماز جمعه برپا می‌کرد<ref> ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، 4/92؛ طالقانی، پرتوی از نهج البلاغه، 287.</ref>. و امامان معصوم(ع)  در نمازهای حاکمان شرکت<ref> ابن‌سعد، ترجمة الامام‌الحسین، 38.</ref> و یاران خود را نیز به شرکت در آن توصیه<ref> حر عاملی، وسائل الشیعة، 7/309 ـ 310.</ref> می‌کردند.


فقیهان شیعه همواره در مباحث نماز به بررسی احکام شرعی و شرایط نماز جمعه پرداخته‌اند<ref>طوسی، النهایه، 103؛ حلی، علامه، نهایة الاحکام، 2/9 ـ 11؛ نجفی، جواهر الکلام، 11/130.</ref> و رساله‌های متعددی نیز نگاشته‌اند<ref>آقابزرگ، الذریعة، 15/63.</ref>. امام‌خمینی نخست در تعلیقه بر کتاب وسیلة النجاة<ref>امام‌خمینی، وسیلة النجاة، 123 و 222.</ref> و تعلیقه بر عروة الوثقی<ref> 272.</ref> اصل وجوب تخییری نماز جمعه را در عصر غیبت پذیرفته و سپس در کتاب تحریر الوسیله به صورت مفصل شرایط و احکام نماز جمعه و فروع آن را در باب مستقلی ذکر کرده است. ایشان پس از انقلاب اسلامی نیز در استفتائات به پرسش‌های متعددی در این زمینه پاسخ داده<ref> 1/267 ـ 268.</ref> و در سخنرانی‌ها بر آن تأکید کرده است<ref> امام‌خمینی، صحیفه، 9/333، 492 و 10/16، 341.</ref>.
فقیهان شیعه همواره در مباحث نماز به بررسی احکام شرعی و شرایط نماز جمعه پرداخته‌اند<ref>طوسی، النهایه، 103؛ حلی، علامه، نهایة الاحکام، 2/9 ـ 11؛ نجفی، جواهر الکلام، 11/130.</ref> و رساله‌های متعددی نیز نگاشته‌اند<ref>آقابزرگ، الذریعة، 15/63.</ref>. امام‌خمینی نخست در تعلیقه بر کتاب وسیلة النجاة<ref>امام‌خمینی، وسیلة النجاة، 123 و 222.</ref> و تعلیقه بر عروة الوثقی<ref>امام‌خمینی، التعلیقة، 272.</ref> اصل وجوب تخییری نماز جمعه را در عصر غیبت پذیرفته و سپس در کتاب تحریر الوسیله به صورت مفصل شرایط و احکام نماز جمعه و فروع آن را در باب مستقلی ذکر کرده است. ایشان پس از انقلاب اسلامی نیز در استفتائات به پرسش‌های متعددی در این زمینه پاسخ داده<ref>امام‌خمینی، استفتائات، 1/267 ـ 268.</ref> و در سخنرانی‌ها بر آن تأکید کرده است<ref> امام‌خمینی، صحیفه، 9/333، 492 و 10/16، 341.</ref>.


در عصر غیبت به دلیل نبود حکومت شیعی، شیعیان از اقامه این فریضه جز در موارد خاص محروم بودند<ref>جعفریان، دوازده رساله، 27 ـ 28.</ref> اما با رسمیت‌یافتن مذهب شیعه در زمان صفویه، نماز جمعه نیز به امامت عالمانی همچون محقق کرکی برپا گردید<ref> الگار، 2/431.</ref>. با روی کار آمدن قاجار در بیشتر شهرهای مهم ایران ازجمله تهران، اصفهان، تبریز، قم و مشهد نماز جمعه اقامه شد؛ اما اینکه خطیب جمعه را پادشاه و افراد دربار بر می‌گزیدند، سبب شد از اهمیت نماز جمعه کاسته شود<ref> جعفریان‌، صفویه، 1/270 ـ 272.</ref>. در دوران رژیم پهلوی، نماز جمعه به صورت نیمه‌تعطیل درآمد و تنها در برخی نقاط خوانده می‌شد<ref> یزدی، 84.</ref>؛ اما پس از برپایی نظام جمهوری اسلامی به رهبری امام‌خمینی با فرمان ایشان نماز جمعه در سطح وسیعی احیا شد.
در عصر غیبت به دلیل نبود حکومت شیعی، شیعیان از اقامه این فریضه جز در موارد خاص محروم بودند<ref>جعفریان، دوازده رساله، 27 ـ 28.</ref> اما با رسمیت‌یافتن مذهب شیعه در زمان صفویه، نماز جمعه نیز به امامت عالمانی همچون محقق کرکی برپا گردید<ref> الگار، حیاء نماز جمعه، 2/431.</ref>. با روی کار آمدن قاجار در بیشتر شهرهای مهم ایران ازجمله تهران، اصفهان، تبریز، قم و مشهد نماز جمعه اقامه شد؛ اما اینکه خطیب جمعه را پادشاه و افراد دربار بر می‌گزیدند، سبب شد از اهمیت نماز جمعه کاسته شود<ref> جعفریان‌، صفویه، 1/270 ـ 272.</ref>. در دوران رژیم پهلوی، نماز جمعه به صورت نیمه‌تعطیل درآمد و تنها در برخی نقاط خوانده می‌شد<ref> یزدی، نقش روحانیت، 84.</ref>؛ اما پس از برپایی نظام جمهوری اسلامی به رهبری امام‌خمینی با فرمان ایشان نماز جمعه در سطح وسیعی احیا شد.


==حکم نماز جمعه==
==حکم نماز جمعه==
۵۷۲

ویرایش