خانواده امام‌خمینی: تفاوت میان نسخه‌ها

==پدر==  

سیدمصطفی بخشی از علوم دینی را در مکتبخانه زادگاهش و بخشی را نزد [[میرزااحمد خوانساری]] خواند. قرائن نشان می‌دهند وی پس از به‌پایان‌بردن درس‌های اولیه برای ادامه تحصیل به [[اصفهان]] رفته است. محمدتقی نجفی معروف به [[آقانجفی اصفهانی]] و محمدباقر فشارکی اصفهانی از استادان وی بوده‌اند<ref>مرادی‌نیا، خاندان امام‌خمینی، ص۸۵.</ref> حدود سال ۱۳۰۰ق با [[هاجرخانم|هاجرآغاخانم]] دختر میرزااحمد مجتهد ساکن خمین، نوه حاج‌محمدحسین خوانساری [[ازدواج]] کرد و در سال ۱۳۰۵ق برای ادامه تحصیل به [[نجف]] رفت و به [[اجتهاد|درجه اجتهاد]] رسید<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ج۱، ص۳۶؛ گلی زواره، فرازهای فروزان، پژوهشی در سیره اخلاقی، ص۲۳.</ref>؛ سپس به خمین بازگشت و مرجع امور دینی مردم شد. وی سه همسر دایمی و یک همسر موقت داشت: [[هاجرخانم|حاجیه آغاخانم]] دختر میرزااحمد، گوهرملک تاج‌خانم و عقبی‌خانم دختر فتح‌الله‌خان همسران دایمی وی بوده‌اند. شش فرزند وی، مولود آغاخانم، [[سیدمرتضی پسندیده]]، سیدنورالدین هندی، فاطمه‌خانم، آغازاده‌خانم و [[سیدروح‌الله خمینی|سیدروح‌الله]]، فرزندان او از هاجر بودند<ref>پسندیده، خاطرات آیت‌الله پسندیده، ص ۷۴ ـ ۷۵.</ref>

===دایی‌ها===

[[میرزاعبدالحسین احمدی]]، دایی دوم امام‌خمینی نیز از [[روحانیت|روحانیان]] بود و تولیت برخی امور مذهبی را عهده‌دار شد. وی عالمی اجتماعی و از مخالفان مشروطه بود و یک‌بار برای مقابله با حاکم ستمگر خمین، در [[حرم عبدالعظیم حسنی]]، در شهر ری بست نشست<ref>پسندیده، خاطرات آیت‌الله پسندیده، ص۶۹ ـ ۷۱.</ref> [[سیدمرتضی پسندیده]] از ایشان با عنوان نخستین نماینده خمین در [[مجلس شورای ملی]] یاد کرده است<ref>پسندیده، خاطرات آیت‌الله پسندیده، ص۷۱.</ref> از تاریخ وفات وی خبری در دست نیست، ولی مهر و امضای وی تا سال ۱۳۰۷ در دست است.<ref>پسندیده، خاطرات آیت‌الله پسندیده، ص۷۲.</ref>

# مولود آغاخانم، دختر بزرگ خانواده، در ۱۸ جمادی‌الثانی ۱۳۰۵ق/ ۱۲۶۶ش در نجف زاده شد. وی با پسرعمه خود میرزارضا نجفی، فرزند ملامحمدجواد ازدواج کرد. در حدود سال ۱۳۴۲ق در سفر به [[عتبات]] بیمار شد و در طول آن سفر، امام‌خمینی که طلبه‌ای جوان بود، وی را بر دوش خود به [[زیارت]] می‌برد<ref>آرشیو مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.</ref> وی در ۲۴ رجب ۱۳۴۳ق/ ۲۹ بهمن ۱۳۰۳ درگذشت و در امامزاده احمد، واقع در خاکفرج قم کنار قبر مادر و عمه خود دفن شد.<ref>حسینی، جلوه‌های حسینی در سیمای خمینی، ص۱۰؛ مروی، کتاب و دریا، ص۳۱۶.</ref> فرزندی از وی گزارش نشده است.

# فاطمه‌خانم متولد شوّال ۱۳۱۲ق/ ۱۲۷۳ش، با باقر، پسر شمس‌العلما از سادات امام‌زاده یوجان ازدواج کرد<ref>گلی زواره، فرازهای فروزان، پژوهشی در سیره اخلاقی، ص۲۴؛ مرادی‌نیا، خاندان امام‌خمینی، ص۹۷.</ref> از فرزندان و تاریخ درگذشت وی اطلاعی در دست نیست.

# سیدنورالدین هندی، چهارمین فرزند سیدمصطفی در ۲۷ رمضان ۱۳۱۵ق/ ۱۲۷۶ش در خمین زاده شد<ref>ثقفی، بانوی انقلاب خدیجه‌ای دیگر، ص ۵۸۷؛ مرادی‌نیا، خاندان امام‌خمینی، ص۹۷.</ref> پس از شهادت پدر تحت سرپرستی مادر و عمه‌اش قرار گرفت<ref>رجائی‌نژاد، یادی از سیدنورالله، ۱۸.</ref> پیش از بلوغ به [[لباس روحانیت]] درآمد<ref>ثقفی، بانوی انقلاب خدیجه‌ای دیگر، ص ۵۸۷.</ref> پس از تحصیلات اولیه در زادگاه خود، در سال ۱۳۲۶ش/ ۱۳۶۷ق در مدرسه ملاعبدالله اصفهان به درس ادامه داد<ref>پسندیده، خاطرات آیت‌الله پسندیده، ص ۱۰۴ و ۱۲۳.</ref> در سال ۱۳۴۰ق ازدواج کرد و دستاورد آن پسری به نام محمد و دو دختر به نام‌های اقدس و منظر بود. اقدس با سیدناصر هندی (پسندیده) پسرعموی خود ازدواج کرد و دستاورد این پیوند دو پسر به نام‌های سیدحمید و سیدسعید و یک دختر است. سیدنورالدین با زنی دیگر از خانواده مستوفی خمین نیز ازدواج کرد که از وی چهار پسر به نام‌های سیدمنصور، سیدمسعود، سیدمحسن و سیدمهدی و یک دختر به نام زینت بر جا ماند<ref>پسندیده، خاطرات آیت‌الله پسندیده، ص۱۲۴ ـ ۱۲۵.</ref> وی با [[کشاورزی]] زندگی می‌گذراند و در دوره‌ای نیز ریاست دادگستری خمین را بر عهده داشت. [[رضاخان پهلوی]]، سیدنورالدین را به دلیل ارتباط نزدیک با بختیاری‌ها ـ از ایلات قدرتمند مخالف پهلوی ـ پیگرد کرد و در سال ۱۳۰۳ مدتی در تهران بازداشت شد<ref>رجائی‌نژاد، یادی از سیدنورالله، ص۱۸.</ref> بعدها به‌ناگزیر دادگستری را ترک کرد و به عنوان وکیل دادگستری در تهران مشغول به کار شد و تا آخر عمر در این شغل ماند. وی به سبب دشمنی و کینه یکی از موکلان خود، در دهه چهل مورد حمله او قرار گرفت و به‌شدت زخمی شد.<ref>(رجائی‌نژاد، یادی از سیدنورالله، ص۱۸.</ref> سیدنورالدین سفارش کرد ضارب پشیمان و تحریک‌شده را ببخشند<ref>پسندیده، خاطرات آیت‌الله پسندیده، ص ۱۳۲.</ref> او به خوش‌خلقی و خوش‌برخوردی و دیانت مشهور و خانه وی پناهگاه و مهمان‌خانه‌ای برای اهالی و دیگر مردم بود<ref>پسندیده، خاطرات آیت‌الله پسندیده، ص ۱۳۲؛ ثقفی، بانوی انقلاب خدیجه‌ای دیگر، ص ۵۸۸.</ref>

# امام‌خمینی به سیدنورالدین بسیار علاقه‌مند بود و دو برادر با یکدیگر در ارتباط بودند. ایشان در نامه‌ای از بورسا، در پاسخ نامه سیدنورالدین، وی را از سلامتی خود آگاه کرد و از وی خواست با نامه خبر سلامتی خود و خویشاوندان را به وی برساند. پس از اعزام او برای درمان به خارج از کشور نیز طی نامه‌ای، از [[سیداحمد خمینی]] خواست وی را از مسافرت عمویش آگاه کند<ref>(رجائی‌نژاد، یادی از سیدنورالله، ص۱۸.</ref> سیدنورالدین در تیر ۱۳۵۵ در بیمارستانی در لندن از دنیا رفت و پیکر وی به ایران منتقل و در قبرستان باغ‌بهشت قم دفن شد. مأموران ساواک از ترس مطرح‌شدن نام امام‌خمینی به بازماندگان اجازه نوشتن آگهی تسلیت و مجلس ختم مناسب وی ندادند و تنها مجلسی مختصر در قم و خمین برگزار شد. امام‌خمینی نیز در [[مسجد شیخ انصاری نجف]] برای وی مراسم ختم برگزار کرد<ref>(رجائی‌نژاد، یادی از سیدنورالله، ص۱۸.</ref>

# نکته درخور توجه اینکه از سال ۱۳۰۴ که گزینش نام خانوادگی برای هر ایرانی اجباری شد، سیدمرتضی پسندیده عنوان «مصطفوی» (برگرفته از سیدمصطفی) را برای برادر خود، امام‌خمینی برگزید و ـ گفته شده ـ خواست او این بود که این نام برای خود وی و برادرش سیدنورالدین نیز باشد که پذیرفته نشد؛ از این‌رو نام خانوادگی «هندی» را برای سیدنورالدین و نام پسندیده را برای خود برگزید.<ref>(ثقفی، بانوی انقلاب خدیجه‌ای دیگر، ص ۵۹۳ ـ ۵۹۴.</ref>

# آغازاده‌خانم متولد ۱۳۱۸ق/ ۱۲۷۹ش، با میرزاباقرخان مستوفی در ۱۵ذیقعده ۱۳۳۱ق ازدواج کرد که دستاورد آن چهار فرزند به نام‌های امان‌الله، احمد، انیس‌الملوک و مهین بود<ref>پسندیده، خاطرات آیت‌الله پسندیده، ص ۷۴.</ref>

==فرزندان امام‌خمینی==

امام‌خمینی سه پسر و پنج دختر دارد:

===سیدمصطفی===

{{اصلی|سیدمصطفی خمینی}}

سیدحسین، فرزند سیدمصطفی در مرداد ۱۳۳۷ در [[قم]] زاده شد. درس‌های جدید را تا سال نهم در قم و نجف ادامه داد؛ سپس در [[حوزه نجف]] مشغول تحصیل شد. پس از بازگشت به ایران نیز به درس ادامه داد. وی با [[معصومه خائفی]] ازدواج کرد که دستاورد آن سه فرزند پسر به نام‌های سیدمحمد، سیدعلی و سیدمهدی و یک دختر به نام مریم است. مریم با محمد نخجوان‌پور ازدواج کرده است<ref>خمینی، زندگینامه سیدحسن خمینی، ص۱؛ ثقفی، بانوی انقلاب خدیجه‌ای دیگر، ص ۶۳۷ ـ ۶۳۸.</ref> امام‌خمینی در نامه‌ای که ۲۴ اردیبهشت ۱۳۶۰ خطاب به وی با تعبیر «پسرم، حسین خمینی» نوشته است، با توجه‌دادن به خطرهای جوانی از وی همانند دیگر بستگان خود خواسته است که در کوران‌ها و اختلاف‌های سیاسی وارد نشود و در تحصیل علوم اسلامی و تهذیب نفس کوشش کند و افزون بر پند پدرانه، به وی دستور شرعی داده است که وارد بازی‌های سیاسی نگردد و از آنها دوری کند و برای ادامه تحصیل به [[حوزه قم]] برگردد.<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۴، ص۳۴۵.</ref>

=== سیدعلی===

===صدیقه===

===فریده===

فریده در سال ۱۳۱۷ در قم به دنیا آمد<ref>احمدی و شجاعی، قدس ایران، ص۵۶۲ ـ ۵۶۳.</ref> در سال ۱۳۳۲ با محمدحسن اعرابی، متولد ۱۳۰۳ فرزند [[محمدجواد مجتهد قمی]] ـ از علما و عرفای زمان خود ـ ازدواج کرد. اعرابی در نهضت امام‌خمینی نقش داشت و مسئول امور مالی ایشان در قم در دوره تبعید بود<ref>ثقفی، بانوی انقلاب خدیجه‌ای دیگر، ص ۶۴۵ ـ ۶۴۶.</ref> او در ۳۱ خرداد ۱۳۸۹ درگذشت و در صحن قبرستان علی بن جعفر قم به خاک سپرده شد <ref>پایگاه اطلاع‌رسانی جماران.</ref>

نقش مبارزاتی سیداحمد پس از درگذشت برادرش سیدمصطفی، نمایان‌تر گردید و به عنوان مشاوری امین تا پایان زندگی امام‌خمینی در کنار پدر بود. پس از درگذشت امام‌خمینی، به ساماندهی مرقد و اداره [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]] همت گماشت. وی در ۲۵ اسفند ۱۳۷۳ از دنیا رفت و در کنار امام‌خمینی به خاک سپرده شد. همسر وی [[فاطمه طباطبایی]] تحصیلات خود را تا دکتری ادامه داد و در [[پژوهشکده امام‌خمینی]] مشغول به فعالیت است. وی مورد عنایت امام‌خمینی بود و امام‌خمینی سروده‌های عرفانی پرشماری خطاب به وی سروده<ref>امام خمینی، دیوان امام، ص۳۴ و ۳۱۲.</ref> و وی و سه فرزندش سیدحسن، سیدیاسر و سیدعلی را ستوده است<ref>ثقفی، بانوی انقلاب خدیجه‌ای دیگر، ص ۶۵۷.</ref> {{ببینید|سیده‌فاطمه طباطبایی}}

سیدرضا (یاسر) در ۲۶ مهر ۱۳۵۷ در تهران زاده شد و پس از گذراندن تحصیلات جدید، وارد حوزه علمیه قم شد و به تحصیل درس خارج فقه و اصول و تدریس اشتغال دارد. وی با سیده‌حورا صدر، دختر سیدمحمد صدر فرزند [[سیدرضا صدر]]، ازدواج کرد و دارای دو فرزند به نام‌های سیدروح‌الله متولد ۱۳۸۸ و فاطمه متولد ۱۳۹۲ است.<ref>ثقفی، بانوی انقلاب خدیجه‌ای دیگر، ص۶۶۰.</ref>