۱۶٬۳۰۹
ویرایش
(۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''ارتحال امامخمینی'''، پیشرفت [[بیماری امامخمینی|بیماری]] و درگذشت [[امامخمینی]] در سیزده خرداد ۱۳۶۸، [[تشییع]] و | {{جعبه اطلاعات واقعه | ||
|عنوان = ارتحال امامخمینی | |||
|تصویر = ارتحال_2.jpg | |||
|اندازه تصویر= | |||
|توضیح تصویر = | |||
|نامهای دیگر = | |||
|شرح ماجرا = پیشرفت [[بیماری امامخمینی|بیماری]] و درگذشت [[امامخمینی]] | |||
|طرفین = | |||
|زمان = سیزده خرداد ۱۳۶۸، تشییع و خاکسپاری در ۱۶ خرداد | |||
|دوره = | |||
|مکان = بیمارستان قلب تهران | |||
|علت = سرطان معده | |||
|اهداف = | |||
|عاملان = | |||
|نتایج = | |||
|پیامدها = خبر رحلت امامخمینی در صدر خبرهای جهان قرار گرفت | |||
|تلفات = | |||
|واکنشها = مسلمانان زیادی در جهان، اعم از [[شیعه]] و [[سنی]]، اقدام به برپایی مجالس سوگواری کردند | |||
|مرتبط = | |||
}} | |||
'''ارتحال امامخمینی'''، پیشرفت [[بیماری امامخمینی|بیماری]] و درگذشت [[امامخمینی]] در سیزده خرداد ۱۳۶۸، تشییع و خاکسپاری در شانزده خرداد. | |||
پس از تشخیص سرطان معده امامخمینی در ۲۹/۲/۱۳۶۸ تصمیم تیم پزشکی بر جراحی فوری قرار گرفت و عمل جراحی نیز با موفقیت طی شد. اما ابعاد پیشبینینشده بیماری، چند روز پس از عمل نمایان شد. | |||
سیزدهم خرداد، قلب امامخمینی از کار ایستاد و با آمادگی تیم پزشکی موقتاً ضربان قلب و تنفس آغاز به کار کرد؛ اما ایشان بیهوش بود، و بعد از ظهر تنها برای لحظاتی ایشان به هوش آمد؛ اما سرانجام در ساعت ۲۳: ۲۲ دقیقه شب، قلب ایشان از حرکت بازایستاد. | |||
غسل و کفن امامخمینی حوالی ساعت دو بامداد چهاردهم خرداد، در حیاط کوچک محل کار ایشان انجام و پیکر امامخمینی به سردخانه نزدیک بیمارستان منتقل شد. | |||
ساعت هفت صبح، گوینده خبر صداوسیما با صدایی بغضآلود، خبر درگذشت امامخمینی را با خواندن اطلاعیه که سیداحمد خمینی صادر کرده بود، به اطلاع ملت رساند. | |||
جلسه رسمی [[مجلس خبرگان رهبری]]، صبح چهاردهم خرداد تشکیل شد. پس از قرائت قرآن، [[وصیتنامه امامخمینی]] گشوده و توسط [[سیدعلی خامنهای]] (رئیسجمهور)، قرائت شد. و سرانجام پیشنهاد [[رهبری]] سیدعلی خامنهای، در خبرگان رهبری با اکثریت قاطع پذیرفته شد. | |||
وداع با پیکر امامخمینی تا صبح سهشنبه شانزدهم خرداد در مصلای تهران ادامه داشت. ساعت ۷: ۳۵ صبح، جمعیت بسیار انبوه مردم به امامت مرجع تقلید وقت، [[سید محمدرضا گلپایگانی|سیدمحمدرضا گلپایگانی]]، بر پیکر امامخمینی نماز گزاردند. | |||
در مسیر تشییع در حوالی بهشت زهرا(س)، به دلیل متوقفشدن خودرو در میان جمعیت، تابوت حامل امامخمینی به یک بالگرد منتقل شد. بالگرد در ساعت ۳۰: ۱۰ در محل دفن به زمین نشست. به دلیل جمعیت زیاد تکههای از کفن پاره شد. و سرانجام ساعت ۴ بعد از ظهر، پیکر در یک تابوت فلزی، دوباره به بهشت زهرا(س) بازگردانده شد و توسط [[علیاکبر ناطق نوری|ناطق نوری]] به خاک سپرده شد. | |||
خبر رحلت امامخمینی بیدرنگ در صدر خبرهای جهان قرار گرفت و بازتاب گستردهای در منطقه و جهان داشت و مسلمانان زیادی در جهان، اعم از شیعه و سنی، اقدام به برپایی مجالس سوگواری کردند. رهبران، مقامات، شخصیتها، سازمانها و گروههای جهانی نیز با حضور یا فرستادن پیام، درگذشت امامخمینی را تسلیت گفتند. | |||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
خط ۱۲: | خط ۴۸: | ||
از ساعت ۱۴: ۳۰ روز سیزدهم خرداد که حال امامخمینی رو به وخامت گذاشت، [[حسن صانعی]] به درخواست [[سیداحمد خمینی]]، مسئولان را برای جلسه خبر کرد.<ref>بروجردی، خاطرات، ۱۱۰.</ref> جلسه با حضور مسئولان انتظامی و امنیتی در یکی از اتاقهای بیمارستان تشکیل شد و دربارهٔ مسائل امنیتی و حفاظتی در [[جماران]] و کل کشور بهویژه مرزها تصمیماتی گرفته شد.<ref>بروجردی، خاطرات، ۱۱۳؛ واحد تبلیغات سپاه، در رثای نور، ۱۸.</ref> اعضای [[مجلس خبرگان]] نیز تلفنی برای جلسه صبح چهاردهم خرداد به [[تهران]] فراخوانده شدند.<ref>هاشمی رفسنجانی، بازسازی، ۱۴۷.</ref> | از ساعت ۱۴: ۳۰ روز سیزدهم خرداد که حال امامخمینی رو به وخامت گذاشت، [[حسن صانعی]] به درخواست [[سیداحمد خمینی]]، مسئولان را برای جلسه خبر کرد.<ref>بروجردی، خاطرات، ۱۱۰.</ref> جلسه با حضور مسئولان انتظامی و امنیتی در یکی از اتاقهای بیمارستان تشکیل شد و دربارهٔ مسائل امنیتی و حفاظتی در [[جماران]] و کل کشور بهویژه مرزها تصمیماتی گرفته شد.<ref>بروجردی، خاطرات، ۱۱۳؛ واحد تبلیغات سپاه، در رثای نور، ۱۸.</ref> اعضای [[مجلس خبرگان]] نیز تلفنی برای جلسه صبح چهاردهم خرداد به [[تهران]] فراخوانده شدند.<ref>هاشمی رفسنجانی، بازسازی، ۱۴۷.</ref> | ||
[[پرونده:ارتحال_1.jpg|بندانگشتی|سید احمدخمینی در کنار امامخمینی در لحظات پایانی]] | |||
ساعت ۱۵: ۵۸ روز سیزدهم خرداد، فشار خون به صفر رسید و قلب امامخمینی از کار ایستاد. با آمادگی تیم پزشکی موقتاً ضربان قلب و تنفس آغاز به کار کرد؛ اما ایشان بیهوش بود.<ref>عارفی، طبیب دلها، ۶۳۴.</ref> در جلسه دیگری که ساعت ۱۶: ۳۰ در محوطه بیمارستان و با حضور پزشکان و مسئولان کشور تشکیل شد، پس از تأکید دکتر [[حسن عارفی]] به اینکه امامخمینی از نظر پزشکی حداکثر تا ۲۴ ساعت دیگر زنده خواهد بود، تصمیم گرفته شد تا برای آمادهسازی مردم و درخواست دعای خیر آنان اطلاعیهای صادر کنند.<ref>بروجردی، خاطرات، ۱۱۴؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۴/۳/۱۳۶۸، ۱۲.</ref> | ساعت ۱۵: ۵۸ روز سیزدهم خرداد، فشار خون به صفر رسید و قلب امامخمینی از کار ایستاد. با آمادگی تیم پزشکی موقتاً ضربان قلب و تنفس آغاز به کار کرد؛ اما ایشان بیهوش بود.<ref>عارفی، طبیب دلها، ۶۳۴.</ref> در جلسه دیگری که ساعت ۱۶: ۳۰ در محوطه بیمارستان و با حضور پزشکان و مسئولان کشور تشکیل شد، پس از تأکید دکتر [[حسن عارفی]] به اینکه امامخمینی از نظر پزشکی حداکثر تا ۲۴ ساعت دیگر زنده خواهد بود، تصمیم گرفته شد تا برای آمادهسازی مردم و درخواست دعای خیر آنان اطلاعیهای صادر کنند.<ref>بروجردی، خاطرات، ۱۱۴؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۴/۳/۱۳۶۸، ۱۲.</ref> | ||
خط ۱۸: | خط ۵۴: | ||
== اطلاعرسانی عمومی و بازتاب == | == اطلاعرسانی عمومی و بازتاب == | ||
اطلاع رسمی و عمومی دربارهٔ [[بیماری امامخمینی]] نخستین بار پس از عمل جراحی شنبه ۲ خرداد ۱۳۶۸ صورت گرفت و حال عمومی ایشان را رضایتبخش شمرد.<ref>مجله حضور، ۱/۱۰۵؛ چهل پرده اشک، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۴.</ref> این اطلاعیه نخست مردم ایران بهویژه دوستداران ایشان را نگران کرد؛ اما با امید به بهبودی، به مرور نگرانی و اضطراب کم میشد.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۴/۳/۱۳۶۸، ۱ و ۴؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۷/۳/۱۳۳۶۸، ۱۲.</ref> اطلاعیه ساعت ۲۰: ۳۰ دقیقه سیزدهم خرداد که از سوی [[دفتر امامخمینی]] منتشر شد، با اشاره به وجود مشکل در سیر درمان ایشان از ساعت ۱۵ بعد از ظهر، درخواست دعای خالصانه از ملت داشت<ref>مجله حضور، ۱/۱۰۵؛ یادیار، ۴؛ چهل پرده اشک، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۴؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۴/۳/۱۳۶۸ ۱ و ۱۲.</ref>؛ بهویژه پخش آیه کریمه «اَمَّنْ یجیبُ الْمُضْطَرَّ اِذا دَعاهُ وَ یکشِفُ السُّوءَ»<ref>نمل، ۶۲.</ref> پس از اطلاعیه دفتر امامخمینی از [[رادیو و تلویزیون]]، معنایی نگرانکننده با خود داشت.<ref>یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۴.</ref> با پخش این اطلاعیه، هزاران نفر از مردم، برای آگاهی از حال امامخمینی، به سوی [[جماران]] شتافتند و خیابان منتهی به جماران پر از جمعیت شد.<ref>مجله حضور، ۱/۱۰۵–۱۰۶؛ چهل پرده اشک، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۴.</ref> ملت ایران در حالی شب را به صبح رساندند که نمیدانستند در ساعت ۲۲: ۲۳ دقیقه سیزدهم خرداد قلب امامخمینی از حرکت ایستاده است.<ref>عارفی، طبیب دلها، ۶۶۱؛ میریان، خاطرات، ۶۴.</ref> شب چهاردهم خرداد، در حالی سپری شد که [[خانواده امامخمینی]] و مسئولان اگرچه طاقت از دست داده بودند،<ref>الیاسی، مصاحبه، ۶/۲۱۱.</ref> اما برای حفظ مصلحت نظام، آرامش خود را حفظ کردند<ref>هاشمی رفسنجانی، بازسازی، ۱۴۷؛ توسلی، پابهپای آفتاب، ۲/۱۱۴.</ref> و به اسم [[دعای توسل]] گریه میکردند.<ref>هاشمی رفسنجانی، امامخمینی به روایت، ۴۲۳.</ref> [[محمدعلی صدوقی]]، امامجمعه یزد نیز کنار پیکر امامخمینی [[قرآن]] میخواند.<ref>بروجردی، خاطرات، ۱۱۷.</ref> | اطلاع رسمی و عمومی دربارهٔ [[بیماری امامخمینی]] نخستین بار پس از عمل جراحی شنبه ۲ خرداد ۱۳۶۸ صورت گرفت و حال عمومی ایشان را رضایتبخش شمرد.<ref>مجله حضور، ۱/۱۰۵؛ چهل پرده اشک، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۴.</ref> این اطلاعیه نخست مردم ایران بهویژه دوستداران ایشان را نگران کرد؛ اما با امید به بهبودی، به مرور نگرانی و اضطراب کم میشد.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۴/۳/۱۳۶۸، ۱ و ۴؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۷/۳/۱۳۳۶۸، ۱۲.</ref> اطلاعیه ساعت ۲۰: ۳۰ دقیقه سیزدهم خرداد که از سوی [[دفتر امامخمینی]] منتشر شد، با اشاره به وجود مشکل در سیر درمان ایشان از ساعت ۱۵ بعد از ظهر، درخواست دعای خالصانه از ملت داشت<ref>مجله حضور، ۱/۱۰۵؛ یادیار، ۴؛ چهل پرده اشک، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۴؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۴/۳/۱۳۶۸ ۱ و ۱۲.</ref>؛ بهویژه پخش آیه کریمه «اَمَّنْ یجیبُ الْمُضْطَرَّ اِذا دَعاهُ وَ یکشِفُ السُّوءَ»<ref>نمل، ۶۲.</ref> پس از اطلاعیه دفتر امامخمینی از [[رادیو]] و [[تلویزیون]]، معنایی نگرانکننده با خود داشت.<ref>یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۴.</ref> با پخش این اطلاعیه، هزاران نفر از مردم، برای آگاهی از حال امامخمینی، به سوی [[جماران]] شتافتند و خیابان منتهی به جماران پر از جمعیت شد.<ref>مجله حضور، ۱/۱۰۵–۱۰۶؛ چهل پرده اشک، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۴.</ref> ملت ایران در حالی شب را به صبح رساندند که نمیدانستند در ساعت ۲۲: ۲۳ دقیقه سیزدهم خرداد قلب امامخمینی از حرکت ایستاده است.<ref>عارفی، طبیب دلها، ۶۶۱؛ میریان، خاطرات، ۶۴.</ref> شب چهاردهم خرداد، در حالی سپری شد که [[خانواده امامخمینی]] و مسئولان اگرچه طاقت از دست داده بودند،<ref>الیاسی، مصاحبه، ۶/۲۱۱.</ref> اما برای حفظ مصلحت نظام، آرامش خود را حفظ کردند<ref>هاشمی رفسنجانی، بازسازی، ۱۴۷؛ توسلی، پابهپای آفتاب، ۲/۱۱۴.</ref> و به اسم [[دعای توسل]] گریه میکردند.<ref>هاشمی رفسنجانی، امامخمینی به روایت، ۴۲۳.</ref> [[محمدعلی صدوقی]]، امامجمعه یزد نیز کنار پیکر امامخمینی [[قرآن]] میخواند.<ref>بروجردی، خاطرات، ۱۱۷.</ref> | ||
دربارهٔ چگونگی اعلام خبر درگذشت به [[مردم]] نیز نظرهایی مبنی بر تأخیر ۲۴ ساعت یا ۷۲ ساعت برای مدیریت اوضاع و انتخاب رهبر مطرح شد که با قاطعیت از طرف [[سیداحمد خمینی]] رد شد. نظر وی اطلاعرسانی بیدرنگ به مردم بود؛ ولی به دلیل ضرورت برخی هماهنگیها پیش از اعلام خبر، قرار شد تا روز بعد صبر کنند.<ref>بروجردی، خاطرات، ۱۱۵؛ فراهانی، چاپشده در خاطرات، ۱۷۷؛ هاشمی رفسنجانی، امامخمینی به روایت، ۴۲۳.</ref> پیش از اطلاعرسانی از درگذشت امامخمینی، دستور آمادهباش کامل در جبهههای [[جنگ عراق علیه ایران|جنگ]] داده شد.<ref>هاشمی رفسنجانی، بازسازی، ۱۴۷.</ref> | دربارهٔ چگونگی اعلام خبر درگذشت به [[مردم]] نیز نظرهایی مبنی بر تأخیر ۲۴ ساعت یا ۷۲ ساعت برای مدیریت اوضاع و انتخاب رهبر مطرح شد که با قاطعیت از طرف [[سیداحمد خمینی]] رد شد. نظر وی اطلاعرسانی بیدرنگ به مردم بود؛ ولی به دلیل ضرورت برخی هماهنگیها پیش از اعلام خبر، قرار شد تا روز بعد صبر کنند.<ref>بروجردی، خاطرات، ۱۱۵؛ فراهانی، چاپشده در خاطرات، ۱۷۷؛ هاشمی رفسنجانی، امامخمینی به روایت، ۴۲۳.</ref> پیش از اطلاعرسانی از درگذشت امامخمینی، دستور آمادهباش کامل در جبهههای [[جنگ عراق علیه ایران|جنگ]] داده شد.<ref>هاشمی رفسنجانی، بازسازی، ۱۴۷.</ref> | ||
خط ۳۷: | خط ۷۳: | ||
== مراسم وداع و نماز == | == مراسم وداع و نماز == | ||
در پی تشکیل ستاد مراسم تشییع و دفن امامخمینی و اطلاعیه صادرشده از سوی این ستاد، غسل و کفن ایشان به اطلاع مردم رسید و اعلام شد مراسم تشییع در چهاردهم خرداد برگزار نخواهد شد.<ref>یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۴.</ref> ستاد تشییع و تدفین، در اطلاعیهای اعلام کرد مراسم وداع امت با امامخمینی از سپیده دم پانزدهم خرداد در [[مصلای تهران]] برگزار خواهد شد و اقامه نماز و تشییع پیکر، روز سهشنبه شانزدهم خرداد خواهد بود.<ref>یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۵.</ref> | در پی تشکیل ستاد مراسم تشییع و دفن امامخمینی و اطلاعیه صادرشده از سوی این ستاد، غسل و کفن ایشان به اطلاع مردم رسید و اعلام شد مراسم تشییع در چهاردهم خرداد برگزار نخواهد شد.<ref>یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۴.</ref> ستاد تشییع و تدفین، در اطلاعیهای اعلام کرد مراسم وداع امت با امامخمینی از سپیده دم پانزدهم خرداد در [[مصلای تهران]] برگزار خواهد شد و اقامه نماز و تشییع پیکر، روز سهشنبه شانزدهم خرداد خواهد بود.<ref>یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۵.</ref> | ||
[[پرونده:ارتحال_4.jpg|بندانگشتی|اقامه نماز توسط سیدمحمدرضا گلپایگانی]] | |||
مصلای بزرگ امامخمینی در تهران از نخستین ساعتهای بامداد پانزدهم خرداد تا صبح روز بعد، در حالیکه پیکر امامخمینی در سردخانه کوچک شیشهای بر فراز بلندی قرار داشت، شاهد وداع میلیونها نفر از زن و مرد ایرانی از سراسر کشور با ایشان بود.<ref>یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۵؛ کهننسب، آنجا که بوی یار میدهد، ۳۸۴؛ دفتر عقیدتی، روزها و رویدادها، ۱/۴۱۵.</ref> ساعت ۱۰ دوشنبه پانزدهم خرداد تراکم جمعیت به نهایت خود رسید؛ به گونهای که مصلی و خیابانهای اطراف آن از جمعیت موج میزد. تنها دستانی دیده میشد که مانند موج برخاسته و بر سر فرود میآمد. بارها از مردم درخواست شد تا از درهای شمالی مصلی خارج شوند؛ زیرا جان کسانی که در نزدیکی پیکر بودند در خطر قرار میگرفت. شب وداع و روز تشییع و تدفین، خبرها حکایت از کشته و مجروحشدن چندین تن از سوگواران امامخمینی داشت.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۷ و ۱۸/۳/۱۳۶۸؛ یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۵.</ref> | مصلای بزرگ امامخمینی در تهران از نخستین ساعتهای بامداد پانزدهم خرداد تا صبح روز بعد، در حالیکه پیکر امامخمینی در سردخانه کوچک شیشهای بر فراز بلندی قرار داشت، شاهد وداع میلیونها نفر از زن و مرد ایرانی از سراسر کشور با ایشان بود.<ref>یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۵؛ کهننسب، آنجا که بوی یار میدهد، ۳۸۴؛ دفتر عقیدتی، روزها و رویدادها، ۱/۴۱۵.</ref> ساعت ۱۰ دوشنبه پانزدهم خرداد تراکم جمعیت به نهایت خود رسید؛ به گونهای که مصلی و خیابانهای اطراف آن از جمعیت موج میزد. تنها دستانی دیده میشد که مانند موج برخاسته و بر سر فرود میآمد. بارها از مردم درخواست شد تا از درهای شمالی مصلی خارج شوند؛ زیرا جان کسانی که در نزدیکی پیکر بودند در خطر قرار میگرفت. شب وداع و روز تشییع و تدفین، خبرها حکایت از کشته و مجروحشدن چندین تن از سوگواران امامخمینی داشت.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۷ و ۱۸/۳/۱۳۶۸؛ یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۵.</ref> | ||
خط ۴۴: | خط ۸۰: | ||
== تشییع و خاکسپاری == | == تشییع و خاکسپاری == | ||
کارشناسان با بررسی تصاویر هوایی، مشایعتکنندگان را چندگونه و تا ده میلیون تن برآورد کردند که مسیر چند ده کیلومتری مصلای تهران تا بهشت زهرا(س) را با پای پیاده برای همراهی با پیکر امامخمینی طی کردند.<ref>انصاری، حمید، حدیث بیداری، ۲۰۹؛ حائری، روزشمار شمسی، ۹۰؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۷/۳/۱۳۶۸، ۱.</ref> حضور گسترده مردم به حدی بود که مراسم تدفین چند مرتبه عقب افتاد.<ref>حائری، روزشمار شمسی، ۹۰.</ref> تابلوهای پارچهای با نام شهرهای مختلف نشان از حضور مردم این شهرها در مراسم داشت. بیش از هفتاد تن از خبرنگاران خارجی نیز وارد تهران شدند.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۷–۲۵/۳/۱۳۶۸؛ یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۶ و ۶۱.</ref> در مسیر تشییع در حوالی بهشت زهرا(س)، به دلیل متوقفشدن خودرو در میان جمعیت، تابوت حامل امامخمینی به یک بالگرد منتقل شد. بالگرد در ساعت ۱۰: ۳۰ در محل دفن به زمین نشست.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۷/۳/۱۳۶۸؛ یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۶.</ref> | کارشناسان با بررسی تصاویر هوایی، مشایعتکنندگان را چندگونه و تا ده میلیون تن برآورد کردند که مسیر چند ده کیلومتری مصلای تهران تا بهشت زهرا(س) را با پای پیاده برای همراهی با پیکر امامخمینی طی کردند.<ref>انصاری، حمید، حدیث بیداری، ۲۰۹؛ حائری، روزشمار شمسی، ۹۰؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۷/۳/۱۳۶۸، ۱.</ref> حضور گسترده مردم به حدی بود که مراسم تدفین چند مرتبه عقب افتاد.<ref>حائری، روزشمار شمسی، ۹۰.</ref> تابلوهای پارچهای با نام شهرهای مختلف نشان از حضور مردم این شهرها در مراسم داشت. بیش از هفتاد تن از خبرنگاران خارجی نیز وارد تهران شدند.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۷–۲۵/۳/۱۳۶۸؛ یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۶ و ۶۱.</ref> در مسیر تشییع در حوالی بهشت زهرا(س)، به دلیل متوقفشدن خودرو در میان جمعیت، تابوت حامل امامخمینی به یک بالگرد منتقل شد. بالگرد در ساعت ۱۰: ۳۰ در محل دفن به زمین نشست.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۷/۳/۱۳۶۸؛ یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۶.</ref> | ||
پیکر امامخمینی در تابوتی باز در حالی که تنها یک پارچه سفید بر روی آن کشیده شده بود، قرار داشت و به محض بیرونآمدن تابوت از بالگرد، محوطه مرقد آکنده از جمعیتی شد که از روی کانتینرهایی که برای حفاظت دور صحن چیده بودند به پایین پریدند. مأموران نیروی انتظامی نیز از شدت تأثر، کنترل و نظارت خود را از دست داده بودند.<ref>ناطق نوری، خاطرات، ۲/۱۱۶–۱۱۷.</ref> در یک لحظه تابوت بر دستان مردم قرار گرفت و به هر سو کشیده میشد.<ref>یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۶.</ref> [[علیاکبر ناطق نوری]] با کمک تعدادی از سپاهیان حاضر در محوطه، با حرکت آمبولانس در میان جمعیت و گرفتن تابوت از مردم، آن را روی سقف آمبولانس قرار داد؛ ولی به محض نزدیکشدن به محل مرقد بار دیگر تابوت به میان مردم کشیده شد. در این هنگام تکههایی از کفن امامخمینی پاره شد.<ref>ناطق نوری، خاطرات، ۲/۱۱۶.</ref> وقتی برای بار دوم ناطق نوری موفق شد تابوت را از مردم بگیرد، با عبای خود روی تابوت را پوشاند و تا رسیدن بالگرد برای حفظ تابوت، خود را سپر قرار داد و سپس پیکر بهسختی از دستهای مردم به بالگرد انتقال یافت.<ref>ناطق نوری، خاطرات، ۲/۱۱۶–۱۱۷.</ref> | پیکر امامخمینی در تابوتی باز در حالی که تنها یک پارچه سفید بر روی آن کشیده شده بود، قرار داشت و به محض بیرونآمدن تابوت از بالگرد، محوطه مرقد آکنده از جمعیتی شد که از روی کانتینرهایی که برای حفاظت دور صحن چیده بودند به پایین پریدند. مأموران نیروی انتظامی نیز از شدت تأثر، کنترل و نظارت خود را از دست داده بودند.<ref>ناطق نوری، خاطرات، ۲/۱۱۶–۱۱۷.</ref> در یک لحظه تابوت بر دستان مردم قرار گرفت و به هر سو کشیده میشد.<ref>یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۶.</ref> [[علیاکبر ناطق نوری]] با کمک تعدادی از سپاهیان حاضر در محوطه، با حرکت آمبولانس در میان جمعیت و گرفتن تابوت از مردم، آن را روی سقف آمبولانس قرار داد؛ ولی به محض نزدیکشدن به محل مرقد بار دیگر تابوت به میان مردم کشیده شد. در این هنگام تکههایی از کفن امامخمینی پاره شد.<ref>ناطق نوری، خاطرات، ۲/۱۱۶.</ref> وقتی برای بار دوم ناطق نوری موفق شد تابوت را از مردم بگیرد، با عبای خود روی تابوت را پوشاند و تا رسیدن بالگرد برای حفظ تابوت، خود را سپر قرار داد و سپس پیکر بهسختی از دستهای مردم به بالگرد انتقال یافت.<ref>ناطق نوری، خاطرات، ۲/۱۱۶–۱۱۷.</ref> | ||
[[پرونده:ارتحال_5.jpg|بندانگشتی|تشییع]] | |||
بالگرد نخست از بهشت زهرا(س) به دانشکده افسری روبهروی [[مجلس شورای اسلامی]] و از آنجا با هماهنگی [[سیداحمد خمینی]] و [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] به اردوگاه منظریه (واقع در شمال جماران) رفت تا پیکر امامخمینی بار دیگر به [[جماران]] منتقل شود.<ref>ناطق نوری، پابهپای آفتاب، ۶/۸۰.</ref> پس از انتقال پیکر به سردخانه بیمارستان، بار دیگر با برد یمانی-که متعلق به [[سیدعلی خامنهای]] بود-کفن انجام شد<ref>توسلی، پابهپای آفتاب، ۲/۱۱۵؛ ناطق نوری، پابهپای آفتاب، ۶/۸۰–۸۱.</ref> و ساعت ۴ بعد از ظهر همان روز، پیکر در یک تابوت دردار فلزی، به بهشت زهرا(س) بازگردانده شد.<ref>ناطق نوری، پابهپای آفتاب، ۶/۸۱؛ ناطق نوری، خاطرات، ۲/۱۱۸.</ref> | بالگرد نخست از بهشت زهرا(س) به دانشکده افسری روبهروی [[مجلس شورای اسلامی]] و از آنجا با هماهنگی [[سیداحمد خمینی]] و [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] به اردوگاه منظریه (واقع در شمال جماران) رفت تا پیکر امامخمینی بار دیگر به [[جماران]] منتقل شود.<ref>ناطق نوری، پابهپای آفتاب، ۶/۸۰.</ref> پس از انتقال پیکر به سردخانه بیمارستان، بار دیگر با برد یمانی-که متعلق به [[سیدعلی خامنهای]] بود-کفن انجام شد<ref>توسلی، پابهپای آفتاب، ۲/۱۱۵؛ ناطق نوری، پابهپای آفتاب، ۶/۸۰–۸۱.</ref> و ساعت ۴ بعد از ظهر همان روز، پیکر در یک تابوت دردار فلزی، به بهشت زهرا(س) بازگردانده شد.<ref>ناطق نوری، پابهپای آفتاب، ۶/۸۱؛ ناطق نوری، خاطرات، ۲/۱۱۸.</ref> | ||
در بهشت زهرا(س) با وجود گرمای شدید و تراکم جمعیت، و بهرغم اعلام عقبافتادن مراسم تدفین، مردم عزادار همچنان منتظر رسیدن پیکر امامخمینی بودند.<ref>یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۶.</ref> نخست به کمک چند فروند بالگرد، سیداحمد خمینی، هاشمی رفسنجانی و تعدادی دیگر از مسئولان به محوطه [[مرقد امام خمینی|مرقد]] وارد شدند. پس از آرامش نسبی، بالگرد حامل پیکر در محوطه به زمین نشست و همزمان گروه سرود مشغول نواختن سرود جمهوری اسلامی شد.<ref>اطلاعات هفتگی، ۲۴۳۸/۷.</ref> محوطه عمدتاً با نیروهای پاسدار و انتظامی پر شد و هم آنان تابوت امامخمینی را بر دست گرفته و به کنار قبری که همان روز حفر شده بود آوردند.<ref>یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۶.</ref> ناطق نوری به کمک [[رضا گنجیزاده]] (از محافظان [[بیت امامخمینی]]) و [[رضا اربابی]] (از روحانیان با سابقه) جنازه را داخل قبر گذاشت و اربابی تلقین خواند و آخرین کسی که ایشان را بوسید، اربابی بود.<ref>ناطق نوری، پابهپای آفتاب، ۶/۸۱.</ref> ناطق نوری با کمک گنجیزاده با زحمت زیاد سنگ لحد را گذاشتند و پس از آن برای حفاظت از مرقد در هجوم جمعیت، یک کانتینر روی قبر قرار گرفت. این مراسم بهطور مستقیم از [[تلویزیون]] پخش میشد.<ref>ناطق نوری، پابهپای آفتاب، ۶/۸۱.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|مرقد امامخمینی}} | در بهشت زهرا(س) با وجود گرمای شدید و تراکم جمعیت، و بهرغم اعلام عقبافتادن مراسم تدفین، مردم عزادار همچنان منتظر رسیدن پیکر امامخمینی بودند.<ref>یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۶.</ref> نخست به کمک چند فروند بالگرد، سیداحمد خمینی، هاشمی رفسنجانی و تعدادی دیگر از مسئولان به محوطه [[مرقد امام خمینی|مرقد]] وارد شدند. پس از آرامش نسبی، بالگرد حامل پیکر در محوطه به زمین نشست و همزمان گروه سرود مشغول نواختن سرود جمهوری اسلامی شد.<ref>اطلاعات هفتگی، ۲۴۳۸/۷.</ref> محوطه عمدتاً با نیروهای پاسدار و انتظامی پر شد و هم آنان تابوت امامخمینی را بر دست گرفته و به کنار قبری که همان روز حفر شده بود آوردند.<ref>یاد یار، ضمیمه روزنامه جمهوری اسلامی، ۶.</ref> ناطق نوری به کمک [[رضا گنجیزاده]] (از محافظان [[بیت امامخمینی]]) و [[رضا اربابی]] (از روحانیان با سابقه) جنازه را داخل قبر گذاشت و اربابی تلقین خواند و آخرین کسی که ایشان را بوسید، اربابی بود.<ref>ناطق نوری، پابهپای آفتاب، ۶/۸۱.</ref> ناطق نوری با کمک گنجیزاده با زحمت زیاد سنگ لحد را گذاشتند و پس از آن برای حفاظت از مرقد در هجوم جمعیت، یک کانتینر روی قبر قرار گرفت. این مراسم بهطور مستقیم از [[تلویزیون]] پخش میشد.<ref>ناطق نوری، پابهپای آفتاب، ۶/۸۱.</ref>{{ببینید|متن=ببینید|مرقد امامخمینی}} | ||
خط ۶۴: | خط ۱۰۱: | ||
== سوگواری ملت == | == سوگواری ملت == | ||
از نخستین ساعتهای اعلام خبر درگذشت امامخمینی، سیل جمعیت از نقاط مختلف تهران، به سروسینهزنان به سمت [[جماران]] حرکت کردند. صدها هزار نفر از سراسر کشور برای وداع با امامخمینی در مصلی و شرکت در مراسم تشییع به تهران آمدند.<ref>پیام انقلاب، مجله، ۲۶.</ref> خبرنگاران خارجی که حیرتزده از مراسم فیلم و عکس میگرفتند، اذعان میکردند این مراسم بدون هیچ برنامهریزی قبلی و کاملاً خودجوش بوده است.<ref>پیام انقلاب، مجله، ۲۵.</ref> | از نخستین ساعتهای اعلام خبر درگذشت امامخمینی، سیل جمعیت از نقاط مختلف تهران، به سروسینهزنان به سمت [[جماران]] حرکت کردند. صدها هزار نفر از سراسر کشور برای وداع با امامخمینی در مصلی و شرکت در مراسم تشییع به تهران آمدند.<ref>پیام انقلاب، مجله، ۲۶.</ref> خبرنگاران خارجی که حیرتزده از مراسم فیلم و عکس میگرفتند، اذعان میکردند این مراسم بدون هیچ برنامهریزی قبلی و کاملاً خودجوش بوده است.<ref>پیام انقلاب، مجله، ۲۵.</ref> | ||
[[پرونده:ارتحال_9.jpg|بندانگشتی|سوگواری جمعی از زنان]] | |||
مراسم سوگواری از چهاردهم خرداد تا چهلم، در [[تهران]] و سراسر کشور ادامه داشت.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۸–۲۴/۳/۱۳۶۸، ۴ و ۷؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۳۰/۳/۱۳۶۸، ۲؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۴/۴/۱۳۶۸، ۲؛ ← بیشتر روزنامههای این دوره.</ref> مراجع تقلید [[محمدعلی اراکی]]، [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]]، [[سیدشهابالدین مرعشی نجفی]] و [[حسینعلی منتظری]] با انتشار پیام، درگذشت امامخمینی را تسلیت گفتند و مردم را به صبر و آرامش و پاسداشت مقام ایشان دعوت کردند.<ref>مشکوة، مجله، ۳۶–۳۸.</ref> شهرهای مختلف ایران غرق در ماتم بود. اندوه عمومی تاریخ برگزاری امتحانات مدارس و دانشگاهها و نیز کنکور سراسری را یک هفته به تعویق انداخت.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۰/۳/۱۳۶۸، ۲ و ۴.</ref> هفدهم خرداد ۱۳۶۸، به دعوت رهبری نظام، [[سیدعلی خامنهای]] و با حضور انبوه مردم عزادار، مجلس بزرگداشت امامخمینی در [[دانشگاه تهران]] برگزار شد<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۸/۳/۱۳۶۸، ۸.</ref>؛ نیز برای بزرگداشت ایشان، با حضور مراجع تقلید و علمای برجسته گلپایگانی، مرعشی نجفی و [[محمد فاضل لنکرانی]]، اعضای [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] و [[طلاب|طلاب علوم دینی]] مجالس یادبودی در [[قم]] برپا شد<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۱/۳/۱۳۶۸، ۲.</ref>؛ همچنین شخصیتها و نهادهای مختلف مانند سران سه قوه، [[جامعه روحانیت مبارز]]، [[شورای مدیریت حوزه علمیه قم]] و [[دفتر تبلیغات اسلامی]]، مجالس یادبود برگزار کردند.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۸/۳/۱۳۶۸، ۷ و ۱۹/۳/۱۳۶۸، ۱.</ref> | مراسم سوگواری از چهاردهم خرداد تا چهلم، در [[تهران]] و سراسر کشور ادامه داشت.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۸–۲۴/۳/۱۳۶۸، ۴ و ۷؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۳۰/۳/۱۳۶۸، ۲؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۴/۴/۱۳۶۸، ۲؛ ← بیشتر روزنامههای این دوره.</ref> مراجع تقلید [[محمدعلی اراکی]]، [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]]، [[سیدشهابالدین مرعشی نجفی]] و [[حسینعلی منتظری]] با انتشار پیام، درگذشت امامخمینی را تسلیت گفتند و مردم را به صبر و آرامش و پاسداشت مقام ایشان دعوت کردند.<ref>مشکوة، مجله، ۳۶–۳۸.</ref> شهرهای مختلف ایران غرق در ماتم بود. اندوه عمومی تاریخ برگزاری امتحانات مدارس و دانشگاهها و نیز کنکور سراسری را یک هفته به تعویق انداخت.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۰/۳/۱۳۶۸، ۲ و ۴.</ref> هفدهم خرداد ۱۳۶۸، به دعوت رهبری نظام، [[سیدعلی خامنهای]] و با حضور انبوه مردم عزادار، مجلس بزرگداشت امامخمینی در [[دانشگاه تهران]] برگزار شد<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۸/۳/۱۳۶۸، ۸.</ref>؛ نیز برای بزرگداشت ایشان، با حضور مراجع تقلید و علمای برجسته گلپایگانی، مرعشی نجفی و [[محمد فاضل لنکرانی]]، اعضای [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] و [[طلاب|طلاب علوم دینی]] مجالس یادبودی در [[قم]] برپا شد<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۱/۳/۱۳۶۸، ۲.</ref>؛ همچنین شخصیتها و نهادهای مختلف مانند سران سه قوه، [[جامعه روحانیت مبارز]]، [[شورای مدیریت حوزه علمیه قم]] و [[دفتر تبلیغات اسلامی]]، مجالس یادبود برگزار کردند.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۸/۳/۱۳۶۸، ۷ و ۱۹/۳/۱۳۶۸، ۱.</ref> | ||
از سوی دیگر، مردم از نقاط مختلف ایران برای شرکت در مراسم یادبود و شب هفت رحلت امامخمینی و بیعت با رهبر جدید انقلاب، به تهران سفر میکردند و برخی این مسیر را با پای پیاده میآمدند.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۰/۳/۱۳۶۸، ۱۳.</ref> افزون بر تهران، مردم در شهرهای مختلف کشور و در دیگر کشورهای دنیا نیز مجالس سوگواری برپا کردند.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۲/۳/۱۳۶۸، ۴ و ۲۳/۳/۱۳۶۸، ۳؛ مشکوة، مجله، ۸۴–۹۲.</ref> در روزهای نزدیک به چهلم، افزون بر اینکه مجالس بزرگداشت در شهرهای مختلف ادامه داشت، کاروانهای بسیاری برای شرکت در مراسم چهلم به سمت تهران حرکت کردند.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۴/۴/۱۳۶۸، ۴ و ۱۸/۴/۱۳۶۸، ۴؛ مشکوة، مجله، ۹۳.</ref> بسیاری از مسلمانان دیگر نقاط جهان نیز برای شرکت در این مراسم که عصر پنجشنبه ۲۲/۴/۱۳۶۸ در مرقد امامخمینی برگزار شد، به ایران سفر کردند.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۱/۴/۱۳۶۸، ۱۲؛ مشکوة، مجله، ۹۳.</ref> سخنران این مراسم که با حضور رهبر انقلاب و حضور میلیونی مردم برگزار شد، [[سیداحمد خمینی]] بود.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۴/۴/۱۳۶۸، ۹.</ref> به همین مناسبت مجلس بزرگداشتی نیز از سوی محمدعلی اراکی در [[مدرسه فیضیه قم]] نیز برگزار شد.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۸/۴/۱۳۶۸، ۴.</ref> بسیاری از کشورهای دیگر ازجمله مسلمانان دنیا در چهلم امامخمینی، یاد ایشان را بزرگ داشتند.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۴/۴/۱۳۶۸، ۳.</ref> | از سوی دیگر، مردم از نقاط مختلف ایران برای شرکت در مراسم یادبود و شب هفت رحلت امامخمینی و بیعت با رهبر جدید انقلاب، به تهران سفر میکردند و برخی این مسیر را با پای پیاده میآمدند.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۰/۳/۱۳۶۸، ۱۳.</ref> افزون بر تهران، مردم در شهرهای مختلف کشور و در دیگر کشورهای دنیا نیز مجالس سوگواری برپا کردند.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۲/۳/۱۳۶۸، ۴ و ۲۳/۳/۱۳۶۸، ۳؛ مشکوة، مجله، ۸۴–۹۲.</ref> در روزهای نزدیک به چهلم، افزون بر اینکه مجالس بزرگداشت در شهرهای مختلف ادامه داشت، کاروانهای بسیاری برای شرکت در مراسم چهلم به سمت تهران حرکت کردند.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۴/۴/۱۳۶۸، ۴ و ۱۸/۴/۱۳۶۸، ۴؛ مشکوة، مجله، ۹۳.</ref> بسیاری از مسلمانان دیگر نقاط جهان نیز برای شرکت در این مراسم که عصر پنجشنبه ۲۲/۴/۱۳۶۸ در مرقد امامخمینی برگزار شد، به ایران سفر کردند.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۱/۴/۱۳۶۸، ۱۲؛ مشکوة، مجله، ۹۳.</ref> سخنران این مراسم که با حضور رهبر انقلاب و حضور میلیونی مردم برگزار شد، [[سیداحمد خمینی]] بود.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۴/۴/۱۳۶۸، ۹.</ref> به همین مناسبت مجلس بزرگداشتی نیز از سوی محمدعلی اراکی در [[مدرسه فیضیه قم]] نیز برگزار شد.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۸/۴/۱۳۶۸، ۴.</ref> بسیاری از کشورهای دیگر ازجمله مسلمانان دنیا در چهلم امامخمینی، یاد ایشان را بزرگ داشتند.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۴/۴/۱۳۶۸، ۳.</ref> | ||
[[پرونده:ارتحال 6.jpg|بندانگشتی|سوگواری مردم]] | |||
در نخستین سالگرد درگذشت [[امامخمینی]]، از شب یازدهم تا شانزدهم خرداد ۱۳۶۹، [[مرقد امامخمینی]] و [[حسینیه جماران]]، شاهد سوگواری مردم به همراه سخنرانی شخصیتهای مذهبی و کشوری بود.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۰/۳/۱۳۶۹، ۳؛ ۱۲/۳/۱۳۶۹، ۲، ۴؛ ۱۳/۳/۱۳۶۹، ۲ و ۱۶/۳/۱۳۶۹، ۲.</ref> مراسم اصلی سالگرد، صبح دوشنبه ۱۴/۳/۱۳۶۹ در حرم امامخمینی و با حضور انبوه مردم، مسئولان نظام، [[اقلیتهای دینی|اقلیتهای مذهبی]] و میهمانان خارجی برگزار شد. سخنران این مراسم، رهبری نظام، سیدعلی خامنهای بود.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۶/۳/۱۳۶۹، ۱۱.</ref> علاوه بر حرم، در دیگر نقاط تهران و شهرهای دیگر ایران نیز مردم با حرکت دستههای سینهزنی و مجالس سوگواری، نخستین سالگرد ارتحال ایشان را گرامی داشتند. این مراسم در کشورهای مختلف دنیا نیز برگزار شد.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۶/۳/۱۳۶۹، ۴ و ۹.</ref> همچنین هر سال در سالروز ارتحال امامخمینی و در حرم ایشان، مراسمی با حضور رهبر انقلاب، مسئولان نظام و مردم برگزار میشود. سخنران این مراسم، رهبر انقلاب است.{{ببینید|متن=ببینید|ویژهنامهها}} | در نخستین سالگرد درگذشت [[امامخمینی]]، از شب یازدهم تا شانزدهم خرداد ۱۳۶۹، [[مرقد امامخمینی]] و [[حسینیه جماران]]، شاهد سوگواری مردم به همراه سخنرانی شخصیتهای مذهبی و کشوری بود.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۰/۳/۱۳۶۹، ۳؛ ۱۲/۳/۱۳۶۹، ۲، ۴؛ ۱۳/۳/۱۳۶۹، ۲ و ۱۶/۳/۱۳۶۹، ۲.</ref> مراسم اصلی سالگرد، صبح دوشنبه ۱۴/۳/۱۳۶۹ در حرم امامخمینی و با حضور انبوه مردم، مسئولان نظام، [[اقلیتهای دینی|اقلیتهای مذهبی]] و میهمانان خارجی برگزار شد. سخنران این مراسم، رهبری نظام، سیدعلی خامنهای بود.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۶/۳/۱۳۶۹، ۱۱.</ref> علاوه بر حرم، در دیگر نقاط تهران و شهرهای دیگر ایران نیز مردم با حرکت دستههای سینهزنی و مجالس سوگواری، نخستین سالگرد ارتحال ایشان را گرامی داشتند. این مراسم در کشورهای مختلف دنیا نیز برگزار شد.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۶/۳/۱۳۶۹، ۴ و ۹.</ref> همچنین هر سال در سالروز ارتحال امامخمینی و در حرم ایشان، مراسمی با حضور رهبر انقلاب، مسئولان نظام و مردم برگزار میشود. سخنران این مراسم، رهبر انقلاب است.{{ببینید|متن=ببینید|ویژهنامهها}} | ||
خط ۱۲۹: | خط ۱۶۶: | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
* سیدحسین موسوی خوئینی-پروینسادات قوامی، | * سیدحسین موسوی خوئینی-پروینسادات قوامی، «[https://books.khomeini.ir/books/10001/601/ ارتحال امامخمینی]»، [[دانشنامه امامخمینی]]، ج۱، ص۶۰۱–۶۱۵. | ||
{{حوادث تاریخی}} | |||
[[رده:مقالههای تأییدشده]] | [[رده:مقالههای تأییدشده]] | ||
[[رده:مقالههای جلد اول دانشنامه]] | [[رده:مقالههای جلد اول دانشنامه امامخمینی]] | ||
[[رده:مقالههای | [[رده:مقالههای دارای جعبه اطلاعات]] | ||
[[رده:مقالههای | [[رده:مقالههای دارای تصویر]] | ||
[[رده:مقالههای دارای لینک دانشنامه]] | [[رده:مقالههای دارای لینک دانشنامه]] | ||
[[رده:زندگی خانوادگی امامخمینی]] | |||
[[رده:مقالههای دارای شناسه]] |