علی‌اکبر ولایتی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''علی‌اکبر ولایتی'''، نماینده [[مجلس شورای اسلامی]] و وزیر امور خارجه [[جمهوری اسلامی ایران]].

علی‌اکبر ولایتی در سال ۱۳۲۴ در منطقه رستم‌آباد از توابع شمیران در شمال شهر تهران متولد شد.<ref>ولایتی، حرفی از هزاران، ۹۴۵</ref> پدر وی میرزاعلی‌اصغر از باسوادان محله و معلم [[قرآن کریم]] بود.<ref>ولایتی، حرفی از هزاران، ۹۴۷</ref> ولایتی تحصیلات ابتدایی و دوره نخست دبیرستان را در همان رستم‌آباد گذراند و برای دوره دوم دبیرستان به قلهک رفت و در سال ۱۳۴۲ دیپلم طبیعی گرفت و سال بعد وارد [[دانشگاه تهران]] شد و در رشته پزشکی به تحصیل پرداخت و در سال ۱۳۵۰ پزشک عمومی شد.<ref>ولایتی، حرفی از هزاران، ۹۴۵–۹۴۶</ref> وی تحصیلات پزشکی خود را در مرکز طبی کودکان دانشگاه تهران ادامه داد و برای گذراندن دوره فوق تخصص بیماری‌های عفونی به دانشگاه جان هاپگینز آمریکا رفت.<ref>ولایتی، حرفی از هزاران، ۹۴۶</ref> او در دوره دانشجویی و هم‌زمان با تحصیلات پزشکی، در مدرسه قائمیه تهران که از مدارس جامعه تعلیمات اسلامی به سرپرستی [[عباسعلی اسلامی]] بود و نیز در دبیرستان جهان‌آرای قلهک تدریس می‌کرد.<ref>ولایتی، حرفی از هزاران، ۹۴۶</ref>

ولایتی که در خانواده‌ای مذهبی بزرگ شد، پس از رحلت [[سیدحسین بروجردی]] در سن شانزده‌سالگی مقلد [[امام‌خمینی]] شد. وی در سال ۱۳۴۱ با عضویت در جبهه ملی دوم وارد فعالیت‌های سیاسی شد؛ ولی پس از [[قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲]] از جبهه ملی جدا شد و فعالیت‌های سیاسی خود را تنها از طریق شرکت در جلسات روحانیان انقلابی و همکاری با فعالان مذهبی انجام می‌داد. [[مهدی کروبی]] نخستین روحانی‌ای بود که ولایتی در سال ۱۳۴۴ در جریان مبارزه با او آشنا شد.<ref>ولایتی، حرفی از هزاران، ۹۷۳</ref> وی در دانشگاه تهران، به همراه دوستان خود [[انجمن اسلامی پزشکان]] را که پس از بازداشت [[عباس شیبانی]] به حال تعلیق درآمده بود، دوباره زنده کرد و از طریق همین انجمن، جلسات مختلفی با روحانیان مبارز و گروه‌های سیاسی‌مذهبی برگزار کرد.<ref>ولایتی، حرفی از هزاران، ۹۷۴</ref>

ولایتی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در دوم آذر ۱۳۵۸ به سمت معاون وزارت بهداری منصوب شد و در نخستین دوره انتخابات [[مجلس شورای اسلامی]] به نمایندگی از طرف مردم [[تهران]] انتخاب شد.<ref>ولایتی، حرفی از هزاران، ۹۴۶</ref> [[سیدعلی خامنه‌ای]] پس از انتخاب‌شدن به ریاست‌جمهوری در آبان سال ۱۳۶۰، ولایتی را برای پست [[نخست‌وزیری]] به مجلس شورای اسلامی معرفی کرد؛ ولی وی نتوانست رأی اعتماد نمایندگان را کسب کند.<ref>درویشی سه‌تلانی، سیره عملی امام‌خمینی، ۴۳۷</ref> بر اساس گفته [[اکبر هاشمی رفسنجانی]]، امام‌خمینی از میان چند نفری که برای نخست‌وزیری پیشنهاد شده بود، بیشتر به ولایتی توجه داشت.<ref>هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات، ۳۳۰</ref> در آبان ۱۳۶۰ ولایتی وزیر امور خارجه در دولت [[میرحسین موسوی]] شد و در طول دولت اول و دوم وی تا ۱۳۶۸ و سپس در دو دوره ریاست‌جمهوری هاشمی رفسنجانی از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶ همچنان عهده‌دار وزارت خارجه بود. او با سابقه شانزده سال وزارت امور خارجه، باثبات‌ترین وزیر دوران انقلاب لقب گرفت.<ref>ولایتی، جمهوری اسلامی، ۱۴</ref>

ولایتی در طول دوره طولانی خدمتش در وزارت امور خارجه، بارها همراه هیئت دولت و در جمع سفیران و کارداران و نمایندگان سیاسی ایران در کشورهای دیگر و نیز همراه سفیران و نمایندگان خارجی در ایران با امام‌خمینی دیدار و از رهنمودهای ایشان استفاده کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۵۰۰؛ ۱۶/۴۵۸؛ ۱۸/۴۷–۴۹، ۳۱۹ و ۱۹/۹۲</ref>؛ ازجمله وی در دیدار [[ادوارد شواردنادزه]] آخرین وزیر خارجه اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی با امام‌خمینی که حامل نامه [[گورپاچف]] بود حضور داشت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۲۹۸</ref>

امام‌خمینی در دیدار ولایتی و همکاران وی در وزارت امور خارجه تأکید کرده است وضع سفارتخانه‌ها باید اصلاح و از هر جهت اسلامی شود و وضع کارکنان و برخورد آنان با مراجعان و نیز کیفیت اداره آنجا با [[جمهوری اسلامی]] بسازد و آبروی اسلام و جمهوری اسلامی حفظ شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۵۰۰–۵۰۲</ref> ایشان در [[وصیت‌نامه سیاسی‌الهی]] خود نیز با اشاره به طاغوت‌زدگی سفارتخانه‌ها و ضرورت تحول و اصلاح آنها یادآور شد همواره به وزیران امور خارجه پس از انقلاب در مورد این مسئله سفارش کرده است؛ ولی برخی از آنان نخواسته یا نتوانسته‌اند کار مثبتی انجام دهند {{ببینید|سفارتخانه}}؛ اما ولایتی اقدام به این کار کرده است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۴۲۷</ref> ایشان در ۲۱/۱/۱۳۶۷ در نامه‌ای به ولایتی، به وی و دیگر افراد وزارت امور خارجه یادآور شد باید تحمل انتقاد را چه حق و چه ناحق داشته باشند؛ زیرا جو باز سیاسی ایران انقلابی، بی‌تجربگی بعضی از مسئولان و نیز سبقت در رساندن سریع‌تر هر موضوعی به جامعه گرچه به ضرر مردم باشد، نه تنها کار وزارت امور خارجه را مشکل می‌کند که در بعضی مواقع بر سیاست‌های داخلی هم اثر نامطلوب می‌گذارد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۲۰</ref>

به گفته ولایتی، امام‌خمینی مسئولیت مهم انجام مذاکره دربارهٔ قطعنامه معروف ۵۹۸ [[شورای امنیت سازمان ملل متحد]] دربارهٔ [[جنگ عراق و ایران]] و نیز انجام مذاکرات صلح با عراق را بر عهده وزارت امور خارجه گذاشت.<ref>ولایتی، تاریخ سیاسی، ۲۸۵</ref> وی در دیدارهای متعدد با دبیرکل سازمان ملل متحد و نمایندگان او در نیویورک و نیز مدیریت مذاکرات با هیئت عراقی در چندین دور مذاکره در ژنو، مقدمات کار را برای اجرای [[قطعنامه ۵۹۸]] شورای امنیت سازمان ملل متحد، بازگشت اسیران به میهن، عقب‌نشینی نیروهای دو طرف به مرزهای شناخته‌شده بین‌المللی و استقرار نیروهای حافظ صلح [[سازمان ملل]] در مرزها فراهم کرد.<ref>ولایتی، ایران در زمان، بخش دوم، ۶۴۴</ref>

از نظر ولایتی، امام‌خمینی که شخصیتی جامع و ممتاز در تاریخ [[اسلام]] است<ref>ولایتی، پویایی فرهنگ، ۴/۱۶</ref> همان‌گونه که به احیای هویت اسلامی و تحقق [[حکومت اسلامی]] می‌اندیشید، به مقوله توسعه و پیشرفت همه‌جانبه کشور نیز توجه داشت؛ توسعه‌ای که در چارچوب حکومت اسلامی تعریف می‌شد و اروپامحوریِ [[مدرنیته]] را نقد می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۰۷</ref> در نظر ولایتی مخالفت‌های [[امام‌خمینی]] با اقدامات به ظاهر اصلاحیِ [[رژیم پهلوی]] را باید سرآغاز عصر سوم تاریخ روشنفکری ایران دانست که موج [[بیداری اسلامی]] و [[روشنفکری دینی]] جریان مسلط و غالب آن بود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۲۶۲–۲۶۴</ref> ولایتی، امام‌خمینی را شخصیتی شمرده که از متن توده مردم برخاست و رهبری نهضت اسلامی را بر عهده گرفت و با تعبد و اخلاصی که داشت، همه چیز را از محرم و صفر می‌دانست و با اقتدار توانست بزرگ‌ترین ابرقدرت جهان، [[آمریکا]] را از کشور بیرون کند و هشت سال جنگِ تقریباً همه جهان علیه ایران را با درایت رهبری کند.<ref>ولایتی، بحران‌های تاریخی، ۶۰</ref>

امام‌خمینی ولایتی را فردی متدین و دلسوز انقلاب می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۲۰</ref> ایشان در تقریظی که در ۶/۱/۱۳۶۷ بر کتاب بیماری سل تألیف وی نوشت، او را در عرصه مسائل سیاسی خدمتگزار خوبی دانست و دعا کرد که او در عرصه مسائل درمانی هم خدمتگزار باشد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۷</ref>