نویسندگان: تفاوت میان نسخه‌ها

نویسندگان (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۵ دی ۱۴۰۱، ساعت ۱۶:۱۵

۲۴۱ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۵ دی ۱۴۰۱

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

M.hashemi

۵۷۲

ویرایش

@@ خط ۹: / خط ۹: @@
 به دلیل مشکلات نگارش دست‌نویس، پس از ورود فن چاپ به ایران در 1043ق در زمان صفویان، نویسندگان به آن روی آوردند<ref> رضوی، مروری بر تاریخچه چاپ، 23.</ref>{{ببینید|مطبوعات}} و عمده مشکلات خود در تکثیر مطالب در شمارگان زیاد را برطرف کردند؛ ولی تا عصر قاجاریه، نویسندگان و آثار به‌جای‌مانده از آنان چندان تأثیری در ایجاد تحول در جامعه نداشتند و بیشتر نویسندگان آن دوران از وابستگان دربار بودند<ref> رضایی، گنجینه تاریخ ایران، 12/830.</ref>. در دوران ناصرالدین‌شاه، اوضاع فرهنگی و سیاسی ایران دگرگون شد و فشارهای سیاسی باعث گردید بسیاری از روشنفکران و نویسندگانی که امکان نوشتن در داخل را نداشتند، دور از ایران مشغول بیان دیدگاه‌ها و اعتراضات خود و نوشتن مقالات تند و انتقادی علیه حکومت، رجال سیاسی و صاحب‌منصبان شوند<ref> رحیمیان، ادوار نثر فارسی، 9.</ref>. در این روزگار شعر و شاعری رونق داشت و رساله‌های علمی، حکمی و تعلیمی به نظم سروده می‌شدند و مخاطب آنان نیز خواص و اعیان بودند<ref> رحیمیان، ادوار نثر فارسی، 17.</ref>.
-نهضت مشروطه از رویدادهایی بود که تاریخ نویسندگی در ایران را متحول کرد و نویسندگان به عنوان افرادی مطرح و تأثیرگذار وارد فعالیت شدند و مفاهیم تازه‌ای چون آزادی، وطن‌دوستی، تجدّدخواهی و عدالت‌جویی، دفاع از حاکمیت قانون و سنت‌شکنی به معنای مبارزه با باورهای خرافی وارد عرصه نوشتاری شد<ref> رحیمیان، ادوار نثر فارسی، ۱۱.</ref>. یکی از معروف‌ترین مقالات سیاسی ـ انتقادیِ متعلق به این دوره را علی‌اکبر دهخدا با عنوان «چرند و پرند» منتشر کرد<ref>دهخدا، مقالات دهخدا، 1/31 ـ 37.</ref> و در عرصه شعر ملک‌الشعرای بهار، عارف قزوینی و ابوالقاسم لاهوتی از تأثیرگذاران این دوره بودند<ref> رحیمیان، ادوار نثر فارسی، 15.</ref>. با ایجاد تغییرات زیاد در زمینه‌های سیاسی و اجتماعی، نویسندگان این دوران با حجم عظیمی از قتل‌ها، تبعیدها و حبس‌ها دست به گریبان بودند<ref> سفری، قلم وسیاست، 1/72 ـ 73.</ref>. با آمدن رضاخان پهلوی، فضای اختناق بیشتری بر کشور حاکم شد و نویسندگان بیشتری از نوشتن بازماندند<ref> سفری، قلم وسیاست، 1/67.</ref>. فعالیت نویسندگان با انتشار مقالات سیاسی در شهریور۱۳۲۰ هم‌زمان با تبعید پهلوی از ایران از سر گرفته شد و برای مدتی ادبیات سیاسی دوباره رونق گرفت<ref> سفری، قلم وسیاست، 1/67 ـ 68 و 97.</ref>. یکی از نویسندگانی که شکل نوینی از نوشتن را در این دوران ایجاد کرد، احسان طبری بود. او به دلیل آشنایی با گنجینه شعر و ادب و عرفان اسلامی، آثار متفاوتی در متون متعارف مارکسیستی از خود به جای گذاشت<ref> مؤسسه مطالعات، 1112 ـ 1114.</ref> و بخش مهمی از نویسندگان و شعرای متجدد ایران را پرورش داد<ref> همان، 1115.</ref>.
+نهضت مشروطه از رویدادهایی بود که تاریخ نویسندگی در ایران را متحول کرد و نویسندگان به عنوان افرادی مطرح و تأثیرگذار وارد فعالیت شدند و مفاهیم تازه‌ای چون آزادی، وطن‌دوستی، تجدّدخواهی و عدالت‌جویی، دفاع از حاکمیت قانون و سنت‌شکنی به معنای مبارزه با باورهای خرافی وارد عرصه نوشتاری شد<ref> رحیمیان، ادوار نثر فارسی، ۱۱.</ref>. یکی از معروف‌ترین مقالات سیاسی ـ انتقادیِ متعلق به این دوره را علی‌اکبر دهخدا با عنوان «چرند و پرند» منتشر کرد<ref>دهخدا، مقالات دهخدا، 1/31 ـ 37.</ref> و در عرصه شعر ملک‌الشعرای بهار، عارف قزوینی و ابوالقاسم لاهوتی از تأثیرگذاران این دوره بودند<ref> رحیمیان، ادوار نثر فارسی، 15.</ref>. با ایجاد تغییرات زیاد در زمینه‌های سیاسی و اجتماعی، نویسندگان این دوران با حجم عظیمی از قتل‌ها، تبعیدها و حبس‌ها دست به گریبان بودند<ref> سفری، قلم وسیاست، 1/72 ـ 73.</ref>. با آمدن رضاخان پهلوی، فضای اختناق بیشتری بر کشور حاکم شد و نویسندگان بیشتری از نوشتن بازماندند<ref> سفری، قلم وسیاست، 1/67.</ref>. فعالیت نویسندگان با انتشار مقالات سیاسی در شهریور۱۳۲۰ هم‌زمان با تبعید پهلوی از ایران از سر گرفته شد و برای مدتی ادبیات سیاسی دوباره رونق گرفت<ref> سفری، قلم وسیاست، 1/67 ـ 68 و 97.</ref>. یکی از نویسندگانی که شکل نوینی از نوشتن را در این دوران ایجاد کرد، احسان طبری بود. او به دلیل آشنایی با گنجینه شعر و ادب و عرفان اسلامی، آثار متفاوتی در متون متعارف مارکسیستی از خود به جای گذاشت<ref> مؤسسه مطالعات، حزب توده، 1112 ـ 1114.</ref> و بخش مهمی از نویسندگان و شعرای متجدد ایران را پرورش داد<ref> مؤسسه مطالعات، حزب توده، 1115.</ref>.
-از دهه 1330 نویسندگان با سانسور دولتی روبه‌رو شدند و سازمان اطلاعات و امنیت کشور رژیم پهلوی<ref> ساواک.</ref> به صورت پنهانی در کار نویسندگان خلل وارد می‌کرد<ref> خسروی، 164 ـ 165.</ref>. اواسط دهه 1340، محمدرضا پهلوی زمینه‌هایی را فراهم کرد تا گروهی از اهل قلم و هنر را با سیاست‌های خود هماهنگ کند. شماری از نویسندگان از حضور در زیر این چتر خودداری کردند و برای حمایت از حقوق مادی و معنوی آثارشان، تشکلِ مستقل «کانون نویسندگان ایران» را ایجاد کردند. جلال آل احمد ازجمله افرادی بود که از سر تعهد و با هدف اصلاح امور جامعه و حل معضلات، قلم در دست گرفت<ref> بشیری، 12.</ref> و تلاش زیادی برای رونق کانون نویسندگان کرد{{ببینید|جلال آل‌احمد}} با درگذشت آل ‌احمد در شهریور 1348 و بسته‌شدن کانون به دست ساواک، این تشکل ضربات سختی خورد و بدین ترتیب دوره اول از حیات فرهنگی ـ سیاسی آن پایان یافت<ref> مرکز بررسی اسناد، ۹ ـ ۱۲.</ref>. علی شریعتی نیز ازجمله افرادی بود که در آن دوره با کتاب‌هایش به روشنگری در عرصه سیاسی پرداخت{{ببینید|علی شریعتی}}
+از دهه 1330 نویسندگان با سانسور دولتی روبه‌رو شدند و سازمان اطلاعات و امنیت کشور رژیم پهلوی<ref> ساواک.</ref> به صورت پنهانی در کار نویسندگان خلل وارد می‌کرد<ref> خسروی، تحلیلی بر سانسور کتاب، 164 ـ 165.</ref>. اواسط دهه 1340، محمدرضا پهلوی زمینه‌هایی را فراهم کرد تا گروهی از اهل قلم و هنر را با سیاست‌های خود هماهنگ کند. شماری از نویسندگان از حضور در زیر این چتر خودداری کردند و برای حمایت از حقوق مادی و معنوی آثارشان، تشکلِ مستقل «کانون نویسندگان ایران» را ایجاد کردند. جلال آل احمد ازجمله افرادی بود که از سر تعهد و با هدف اصلاح امور جامعه و حل معضلات، قلم در دست گرفت<ref> بشیری، 12.</ref> و تلاش زیادی برای رونق کانون نویسندگان کرد{{ببینید|جلال آل‌احمد}} با درگذشت آل ‌احمد در شهریور 1348 و بسته‌شدن کانون به دست ساواک، این تشکل ضربات سختی خورد و بدین ترتیب دوره اول از حیات فرهنگی ـ سیاسی آن پایان یافت<ref> مرکز بررسی اسناد، ۹ ـ ۱۲.</ref>. علی شریعتی نیز ازجمله افرادی بود که در آن دوره با کتاب‌هایش به روشنگری در عرصه سیاسی پرداخت{{ببینید|علی شریعتی}}
 در عرصه دینی عالمان و نویسندگان زیادی در تلاش بودند که از فرصت‌های موجود جهت نشر افکار و معارف اسلامی در قالب نگارش کتاب و مقاله بهره ببرند و ازجمله مهم‌ترین آنان مرتضی مطهری است که ازجمله با بهره جستن از فضا و فرصت برخی نشریات برای تبیین و ترویج حقایق اسلامی بهره می‌جست{{ببینید|مرتضی مطهری}}
@@ خط ۲۵: / خط ۲۵: @@
 ==نویسندگان در دوران پهلوی==
-نویسندگان به‌رغم جایگاهی که در ارتقای سطح فرهنگی جامعه دارند، در رژیم استبدادی پهلوی از جایگاه درخوری برخوردار نبوده‌اند. رضاخان پهلوی از دوره وزارت جنگ و نخست‌وزیری تلاش کرد عوامل تأثیر گذار فرهنگی، سیاسی ازجمله نویسندگان را به انقیاد در آورد و در این راستا تعداد زیادی از جراید را تعطیل و تعدادی را نیز با افکار خود همراه ساخت؛ به گونه‌ای که دوره سلطنت او از سیاه‌ترین زمان‌ها در تاریخ اندیشه ایران به شمار می‌رود. در این زمان چاپ هر برگه‌ای منوط به کسب اجازه از بازرس ویژه در شهربانی بود که در قالب مهر «روا» در بالای صفحات انجام می‌پذیرفت<ref> خسروی، 158 ـ 159.</ref>. در دوره محمدرضا پهلوی نیز اگر چه در برهه نخست به خاطر شرایط سیاسی، اجتماعی گشایشی در کار نویسندگان ایجاد شد، اما پس از کودتای 28 مرداد 1332، به‌ویژه پس از تأسیس ساواک در سال 1336، محدودیت‌ها افزایش یافته، به اختناق انجامید<ref> همان، 163 ـ 183.</ref>. در این دوره نه تنها اصنافی چون کانون نویسندگان موفق به اخذ مجوز فعالیت از ساواک نمی‌شدند، بلکه نویسندگان با انواع فشار از سوی دستگاه‌های امنیتی نیز روبه‌رو بودند<ref>مرکز بررسی اسناد تاریخی، یازده، 22، 51 و....</ref>. فشار بر نویسندگان برای به‌خدمت‌گرفتن در راستای اهداف رژیم، جاسوسی برای حکومت، انحلال سندیگای صنفی، اختلاف میان نویسندگان و ممنوع‌القلم شدن و ممنوعیت کار ازجمله مصادیق خفقان در این دوره می‌باشد<ref> سفری، قلم وسیاست، 2/217 ـ 218 و 3/633، 634، 660 ـ 661.</ref>.
+نویسندگان به‌رغم جایگاهی که در ارتقای سطح فرهنگی جامعه دارند، در رژیم استبدادی پهلوی از جایگاه درخوری برخوردار نبوده‌اند. رضاخان پهلوی از دوره وزارت جنگ و نخست‌وزیری تلاش کرد عوامل تأثیر گذار فرهنگی، سیاسی ازجمله نویسندگان را به انقیاد در آورد و در این راستا تعداد زیادی از جراید را تعطیل و تعدادی را نیز با افکار خود همراه ساخت؛ به گونه‌ای که دوره سلطنت او از سیاه‌ترین زمان‌ها در تاریخ اندیشه ایران به شمار می‌رود. در این زمان چاپ هر برگه‌ای منوط به کسب اجازه از بازرس ویژه در شهربانی بود که در قالب مهر «روا» در بالای صفحات انجام می‌پذیرفت<ref> خسروی، تحلیلی بر سانسور کتاب، 158 ـ 159.</ref>. در دوره محمدرضا پهلوی نیز اگر چه در برهه نخست به خاطر شرایط سیاسی، اجتماعی گشایشی در کار نویسندگان ایجاد شد، اما پس از کودتای 28 مرداد 1332، به‌ویژه پس از تأسیس ساواک در سال 1336، محدودیت‌ها افزایش یافته، به اختناق انجامید<ref> خسروی، تحلیلی بر سانسور کتاب، 163 ـ 183.</ref>. در این دوره نه تنها اصنافی چون کانون نویسندگان موفق به اخذ مجوز فعالیت از ساواک نمی‌شدند، بلکه نویسندگان با انواع فشار از سوی دستگاه‌های امنیتی نیز روبه‌رو بودند<ref>مرکز بررسی اسناد تاریخی، کانون نویسندگان، یازده، 22، 51 و....</ref>. فشار بر نویسندگان برای به‌خدمت‌گرفتن در راستای اهداف رژیم، جاسوسی برای حکومت، انحلال سندیگای صنفی، اختلاف میان نویسندگان و ممنوع‌القلم شدن و ممنوعیت کار ازجمله مصادیق خفقان در این دوره می‌باشد<ref> سفری، قلم وسیاست، 2/217 ـ 218 و 3/633، 634، 660 ـ 661.</ref>.
-با این حال، نقش نویسندگان متعهد و مسئول در شکوفایی انقلاب و دمیدن روح اعتراض در جامعه غیر قابل انکار است و پیدایش روح انقلابی و مسلح‌شدن افراد یک ملت به سلاح آگاهی، از طریق مطالعه آثار نویسندگان متعهد و مسئول امکان‌پذیر شده است<ref> افشار، ۱.</ref>. در برهه انقلاب اسلامی، نویسندگان متعهد با برگزاری جلسات ادبی و شب شعر به موضوعاتی چون سانسور، خفقان و محدودیت‌های نویسندگی در دوران پهلوی می‌پرداختند<ref> مؤذن، 9 ـ 10.</ref>. امام‌خمینی با اشاره به وجود خفقان و ارعاب در رژیم پهلوی برای نویسندگان<ref> 3/۲۶۰ ـ ۲۶۱.</ref>، بر این باور بود که نویسندگان متعهد در آن شرایط، برای پیروزی نهضت، شجاعانه خیانت‌ها و فجایع پهلوی را نوشته و منتشر کردند<ref> 3/407.</ref>. ایشان استمرار انقلاب را نیازمند نویسندگان بزرگی می‌دانست که با قلم، دین خود را ادا و جنایات بیشمار دستگاه را براى ملت و دیگر مردم جهان روشن کنند<ref> 4/156 و 5/266.</ref>.
+با این حال، نقش نویسندگان متعهد و مسئول در شکوفایی انقلاب و دمیدن روح اعتراض در جامعه غیر قابل انکار است و پیدایش روح انقلابی و مسلح‌شدن افراد یک ملت به سلاح آگاهی، از طریق مطالعه آثار نویسندگان متعهد و مسئول امکان‌پذیر شده است<ref> افشار، نقش نویسندگان، ۱.</ref>. در برهه انقلاب اسلامی، نویسندگان متعهد با برگزاری جلسات ادبی و شب شعر به موضوعاتی چون سانسور، خفقان و محدودیت‌های نویسندگی در دوران پهلوی می‌پرداختند<ref> مؤذن، 9 ـ 10.</ref>. امام‌خمینی با اشاره به وجود خفقان و ارعاب در رژیم پهلوی برای نویسندگان<ref> 3/۲۶۰ ـ ۲۶۱.</ref>، بر این باور بود که نویسندگان متعهد در آن شرایط، برای پیروزی نهضت، شجاعانه خیانت‌ها و فجایع پهلوی را نوشته و منتشر کردند<ref> 3/407.</ref>. ایشان استمرار انقلاب را نیازمند نویسندگان بزرگی می‌دانست که با قلم، دین خود را ادا و جنایات بیشمار دستگاه را براى ملت و دیگر مردم جهان روشن کنند<ref> 4/156 و 5/266.</ref>.
 امام‌خمینی ضمن انتقاد از برخی نویسندگان عصر پهلوی، مانند سیداحمد کسروی که علیه دین تبلیغ می‌کردند<ref> 13/33 و 21/296.</ref>{{ببینید|سیداحمد کسروی}}، یادآور می‌شد بعضی از نویسندگان نیز به نام محمدرضا شاه کتاب می‌نوشتند<ref> 9/377.</ref> و به توجیه جنایات رژیم پرداخته، رذالت‌های سردمداران پهلوی را به صورتی زیبا و با قلمی شیوا بزک مى‏کردند و با قلم‌فرسایى، مفاسد، جنایات و خونریزی‌ها را وارونه جلوه می‌دادند<ref> 3/306.</ref>؛ یکی از هشدارهای امام‌خمینی خطاب به نویسندگان فعال در دوران پهلوی این بود که اجازه ندهند رژیم با استفاده از عنوان آزادی، از قلم آنان به نفع خود استفاده کند<ref> 3/260 ـ 262.</ref>، نویسندگان مزدور را در میان آنان قرار دهد و با انتشار مطالب دروغ باعث غافل‌شدن مردم از جنایات پهلوی شوند<ref> 3/261.</ref>. ایشان خواستار هوشیاری و فعالیت مضاعف نویسندگان متعهد و امین برای جلوگیری از غلط‌نویسی‌های مغرضانه تاریخی و روشن‌شدن مسیر مبارزات اصیل اسلامی در ایران بود<ref> 3/434.</ref>.