نوفل لوشاتو: تفاوت میان نسخه‌ها

با اوج‌گیری مبارزات مردم ایران در سال 1357 و جلوگیری دولت عراق از فعالیت‌های سیاسی امام‌خمینی و منع دولت کویت از ورود ایشان به کویت علی‌رغم داشتن ویزا، امام‌خمینی با مشورت فرزند خود سیداحمد خمینی تصمیم گرفت به پاریس برود که نیاز به ویزا نداشت<ref> امام‌خمینی، صحیفه امام، 21/452؛ مؤسسه تنظیم، کوثر، 1/436 و 439؛ طباطبایی، خاطرات سیاسی، 3/23 ـ 32.</ref>. ایشان در جمعه 14/7/1357 با یک هواپیمای جمبوجت از بغداد به سوی پاریس حرکت کرد و در ساعت 14:20 به وقت محلی<ref> 16:50 به وقت تهران.</ref> در فرودگاه اورلی پاریس فرود آمد<ref> مؤسسه تنظیم، کوثر، 1/433؛ فردوسی‌پور، همگام با خورشید، 421.</ref>{{ببینید|هجرت امام‌خمینی}} سفر امام‌خمینی به پاریس بدون اطلاع دولت فرانسه و به صورت غیر منتظره بود<ref> مؤسسه تنظیم، کوثر، 1/438؛ بصیرت‌منش، امام‌خمینی، 96.</ref>. والری ژیسکاردستن، رئیس‌جمهور وقت فرانسه، پس از بازگشت از برزیل، در 17 مهر 1357 حکم اخراج امام‌خمینی را صادر کرد؛ ولی به دلیل ترس دولت ایران از شورش مردم اجرا نشد؛ با این حال، دولت فرانسه، محدودیت‌هایی برای ایشان در نظر گرفت<ref> بصیرت‌منش، امام‌خمینی، 98 ـ 100؛ حسینیان، یک ‌سال مبارزه، 430.</ref>. با توجه به این محدودیت‌ها، امام‌خمینی در 24 مهر در پیامی به جلال‌الدین فارسی اقامت در سوریه را مطرح کرد<ref> 4/28.</ref>. پس از اقامت امام‌خمینی در فرانسه، در گزارش‌های سازمان اطلاعات و امنیت کشور ایران<ref> ساواک.</ref> برخی گزارش‌ها وجود دارد، ازجمله درخواست ویزا از سوی ایشان از سفارت امریکا که درست نیست و خود ساواک نیز در گزارش‌های دیگر خود آن را تکذیب کرده است<ref> مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، 6/492، 549 و 593.</ref>.

سخنگوی وزارت خارجه فرانسه در هفدهم آبان اعلام کرد شرایط اقامت امام‌خمینی در فرانسه<ref> نوفل لوشاتو.</ref> نسبت به هنگام ورود تغییری نکرده و ایشان پناهنده سیاسی نیست<ref> کرباسچی، هفت‌ هزار، 2/993 و 1006؛ گروه تحقیق، تقویم، 180.</ref>. فرانسوا میتران، رهبر حزب سوسیالیست فرانسه در هجدهم آبان آزادی بیان امام‌خمینی را متناقض با قانون پناهندگان ندانست<ref> کرباسچی، هفت‌ هزار، 2/993 ـ 994؛ گروه تحقیق، تقویم، 182.</ref>. محمدرضا پهلوی در دیدار با الکساندر دومرانش، رئیس سازمان جاسوسی فرانسه، در سی‌ام آبان، عزیمت امام‌خمینی به لیبی یا سوریه را خطرناک خواند و ترجیح داد ایشان در پاریس بماند<ref> کرباسچی، هفت‌ هزار، 2/1036.</ref>. وزارت کشور فرانسه در هشتم دی 1357 اعلام کرد امام‌خمینی پس از پایان دوره سه‌ماهه اقامت توریستی در پاریس، اجازه اقامت در فرانسه را خواهد داشت<ref> کرباسچی، هفت‌ هزار، 2/1046.</ref>.

امام‌خمینی پس از ورود به پاریس در محله کشان واقع در جنوب پاریس، ساختمان شماره 24 خیابان پون رویال، در طبقه چهارم، در آپارتمانی که در اجاره احمد غضنفرپور بود و هنوز در آن ساکن نشده بود، اقامت گزید<ref> اطلاعات، روزنامه، 4؛ مؤسسه تنظیم، کوثر، 1/418؛ فردوسی‌پور، همگام با خورشید، 425 ـ 426؛ حسینیان، یک ‌سال مبارزه، 425.</ref>. روز دوم ورود ایشان به فرانسه عده‌ای از ایرانیان و دانشجویان ایرانی از سراسر اروپا برای دیدار با ایشان به پاریس آمدند؛ ولی به علت نبود مکان مناسب موفق به دیدار نشدند. امام‌خمینی در روز بعد، 17 مهر در دیدار با آنان در پاریس، به علت یادشده تصریح کرد<ref> ‏3/489؛ مؤسسه تنظیم، کوثر، 1/418؛ فردوسی‌پور، همگام با خورشید، 442 ـ 446.</ref>. در روز دوم اقامت، پس از مشورت با امام‌خمینی خانه همسر علی عسگری<ref> یکی از دانشجویان مقیم پاریس.</ref> در دهکده نوفل لوشاتو برای اقامت ایشان در نظر گرفته شد<ref> مؤسسه تنظیم، کوثر، 1/418 و 440؛ فردوسی‌پور، همگام با خورشید، 442 ـ 444؛ حسینیان، یک ‌سال مبارزه، 427.</ref>. ساواک با اجاره خانه‌ای در نزدیکی خانه امام‌خمینی در نوفل لوشاتو، به مراقبت‌های خود از محل اقامت و فعالیت‌های ایشان و اطرافیان تا حضورشان در فرانسه ادامه داد<ref> رجائی‌نژاد و حاضری، 344.</ref>.

امام‌خمینی حدود ده روز در خانه همسر علی عسگری سکونت کرد<ref> رجائی‌نژاد و حاضری، 355 ـ 356؛ محتشمی‌پور، 2/318.</ref>. به سبب تنگی جا خانه دیگری اجاره شد که به علت ظواهر اشرافی امام‌خمینی با آن موافقت نکرد<ref> فردوسی‌پور، خاطرات، 256 ـ 257.</ref> و خانه‌ای در مقابل خانه همسر عسگری اجاره شد و خانواده امام‌خمینی به آن منتقل شدند<ref> رجائی‌نژاد و حاضری، 358؛ محتشمی‌پور، 2/318.</ref>. پس از انتقال خانواده ایشان از نجف به پاریس، در نوفل لوشاتو سه خانه در اختیار امام‌خمینی و همراهان قرار گرفت. در خانه کوچک شماره یک، ایشان با اعضای خانواده زندگی می‌کردند. خانه شماره دو<ref> خانه همسر عسگری.</ref> که روبه‌روی خانه اول بود، مخصوص اجتماعات و اعضای دفتر بود و در آنجا نماز جماعت، دیدارها و سخنرانی‌ها انجام می‌شد. خانه شماره سه جهت استراحت و خواب دانشجویان و دیگر مهمانان امام‌خمینی بود که برای دیدار ایشان می‌آمدند و اجازه داشتند 48 ساعت در آنجا بمانند<ref> مؤسسه تنظیم، کوثر، 1/418.</ref>. به دلیل زیادی دیدارکنندگانِ و کمبود مکان استراحت در شب، هتلی نیز برای اسکان مهمانان اجاره شد<ref> توکلی‌بینا، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی، 221 ـ 222.</ref>. امام‌خمینی در نوفل لوشاتو نمازهای خود را شکسته می‌خواند؛ زیرا قصد ده روز نکرده و تصمیم داشت در نخستین فرصت ممکن به ایران برگردد؛ از این‌رو از نوفل لوشاتو به سفر دست‌کم 24 کیلومتر می‌رفت. ازجمله مکان‌هایی که برای این کار در نظر گرفته شده بود، شهر ورسای بود که کاخ قدیمی شاهان فرانسه در آنجا به پارک عمومی زیبایی تبدیل شده بود<ref> یزدی، شصت‌ سال، 3/124.</ref>.

ابوالفضل توکلی‌بینا و مهدی عراقی مدیریت امور داخلی، کنترل رفت ‌و آمدها، پذیرایی از مهمانان و تهیه غذا را بر عهده داشتند. مدیریت همراهان امام‌خمینی در بازگشت به ایران نیز بر عهده عراقی بود. محتشمی‌پور و فردوسی‌پور مسئول امور تلفن‌خانه بودند<ref> توکلی‌بینا، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی، 218 ـ 220 و 246؛ بصیرت‌منش، امام‌خمینی، 119 ـ 120 و 167؛ محتشمی‌پور، از ایران، 2/246، 263 و 299.</ref>. امام‌خمینی پس از پیروزی انقلاب در دو دیدار با گروهی از کارکنان شرکت مخابرات، با اشاره به نقشی که کارکنان مخابرات در فراهم‌ساختن امکان ارتباط ایشان با داخل ایران، به‌رغم اعتصاب‌ها داشتند، از آنان تشکر کرده و کار آنان را خدمت بزرگی به پیشرفت نهضت شمرده است<ref> 7/514 و 8/105.</ref>. اداره امور داخلی خانه امام‌خمینی بر عهده حدیدچی دباغ بود. وظیفه اصلی وی رعایت مسائل امنیتی و تهیه غذای امام‌خمینی بود<ref> رجائی‌نژاد و حاضری، 359.</ref>. تعیین وقت دیدار شخصیت‌ها با امام‌خمینی بر عهده ابراهیم یزدی بود<ref> توکلی‌بینا، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی، 223.</ref>. یک گروه پانزده تا شانزده نفره از دانشجویان ایرانی خارج از کشور، تمام روزنامه‌های معتبر و خبرگزاری‌ها را مطالعه و اخبار مربوط به ایران را جمع‌آوری و گزارشی سیاسی تهیه می‌کردند که در ساعت نه صبح در اختیار امام‌خمینی قرار می‌گرفت<ref> بصیرت‌منش، امام‌خمینی، 119 ـ 120.</ref>. محمد منتظری چاپ و تکثیر مصاحبه‌ها و پیام‌های امام‌خمینی را بر عهده داشت<ref> محتشمی‌پور، از ایران، 2/296.</ref>.

برنامه‌های امام‌خمینی در نوفل لوشاتو، افزون بر نماز جماعت و تهجد شبانه و یک ساعت قدم‌زدن، سخنرانی‌، مصاحبه‌ با رسانه‌های دیداری، شنیداری و نوشتاری، پیام، نامه، دیدار و مذاکره با شخصیت‌های ایرانی و غیر ایرانی بود. ایشان که در پاسخ به یک خبرنگار خاطرنشان کرده است که روزی شانزده ساعت در نوفل لوشاتو کار می‌کند، ازجمله مصاحبه، مذاکره، سخنرانی، خواندن گزارش‌های آماده‌شده، بررسی نامه‌ها و تلگرام‌ها و گاه پاسخ‌دادن به آنها<ref> 5/301.</ref>، با همین برنامه‌ها انقلاب را هدایت می‌کرد. تعیین شورای انقلاب، کمیته سوخت و کمیته تنظیم اعتصاب‌ها از اقدام‌های ایشان بود. حجم دیدارها و گفتگوها آن‌قدر زیاد بود که جلد‌های چهارم و پنجم و بخشی از جلدهای سوم و ششم صحیفه امام به گزارش محتوای این دیدارها اختصاص یافته است<ref> رجائی‌نژاد و حاضری، 345 ـ 346؛ هاشمی، خاطرات، 233 ـ 234؛ محتشمی‌پور، از ایران، 2/266 ـ 267.</ref>. امام‌خمینی صبح‌ها به‌تنهایی مدتی قدم می‌زد و اینکه ابراهیم یزدی گفته است با ایشان قدم می‌زده، خلاف واقع است<ref> محتشمی‌پور، گفتگو، 46.</ref>. در وقت مناسب‌بودن هوا نمازهای ظهر و عصر و مغرب و عشا در حیاط خانه در زیر چادر برپا می‌شد<ref> کیهان، روزنامه، 8.</ref> و امام‌خمینی چند دقیقه زودتر می‌آمد و در کنار درخت سیب به سؤال‌های مردم پاسخ می‌داد و پس از مدتی نماز مغرب و عشا را در اتاق فوقانی برگزار می‌کرد و پس از آن سخنرانی داشت<ref> توکلی‌بینا، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی، 239.</ref>. ایشان در نوفل لوشاتو 65 سخنرانی، 117 مصاحبه با رسانه‌ها، 41 پیام، دیدار‌ها و گفتگوهای بسیاری با رجال سیاسی و روحانی ایرانی و مقامات یا نمایندگان کشورهای خارجی و رهبران نهضت‌های اسلامی جهان و 27 نامه به افراد حقیقی و حقوقی داشت<ref> رجائی‌نژاد و حاضری، 346 ـ 349؛  بصیرت‌منش، امام‌خمینی، 106 ـ 114.</ref>.

نخستین سخنرانی امام‌خمینی در هفدهم مهر در جمع عده‌ای از ایرانیان و دانشجویان ایرانی در نخستین محل سکونت امام‌خمینی در پاریس<ref> محله کشان.</ref> بود<ref> 3/489.</ref>. دیگر سخنرانی‌های ایشان در نوفل لوشاتو در زیر چادری نصب‌شده در حیاط برگزار می‌شد<ref> هاشمی، مصاحبه.</ref> و آخرین سخنرانی ایشان در هشتم بهمن بود<ref> 5/543؛ بصیرت‌منش، امام‌خمینی، 111.</ref>. ایشان در آغاز، هر شب سخنرانی می‌کرد، سپس هفته‌ای دو شب و سپس شب‌های جمعه و بعد از ظهرهای یکشنبه<ref> بصیرت‌منش، امام‌خمینی، 112.</ref>. در آغاز ورود ایشان به نوفل لوشاتو طرفداران نهضت آزادی سخنان ایشان را از نوار پیاده می‌کردند و با امضای نهضت آزادی به چاپ می‌رساندند. با ورود توکلی‌بینا و عراقی به نوفل لوشاتو و به ‌دست ‌گرفتن مدیریت آنجا، گروهی از دانشجویان ایرانی در امریکا که به پاریس آمده بودند، مسئول تکثیر نوارها شدند<ref> توکلی‌بینا، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی، 235.</ref>{{ببینید|سخنرانی‌ها}}

محورهای اصلی و مورد تأکید امام‌خمینی در سخنرانی‌ها‌، پیام‌ها و مصاحبه‌ها در مدت اقامت در نوفل لوشاتو، عبارت‌اند از: مبارزه با استبداد داخلی، نابودی رژیم پهلوی<ref> ‏3/494، 505، 519 و 4/3، 78، 437، 245.</ref>، برقراری جمهورى اسلامى بر اساس رأی مردم<ref> 4/244، 247، 248، 505 و 5/77.</ref>، آزادی و استقلال فرهنگی، سیاسی و اقتصادی ملت ایران<ref> 4/57، 62، 137 و 155.</ref>، رعایت حقوق زنان<ref> ‏4/364، 428 و ‏5/70، 293 ـ 294، 328.</ref>، عدالت<ref> ‏3/509؛ ‏4/419، 461 و 5/71.</ref>، کرامت انسان<ref> 4/185 ـ 189.</ref>، مبارزه با استعمارگران خارجی و حامیان شاه و رژیم پهلوی که در رأس آنها دولت امریکا و شخص رئیس‌جمهور این کشور قرار داشت<ref> 3/491؛ 4/23، 24، 64، 71، 79، 104، 139، 207 و 5/40، 55، 174، 305.</ref>، نیز محکوم‌کردن سیاست‌های استعماری اتحاد جماهیر شوروی و انگلستان و حمایت‌های دولت چین و فرانسه از محمدرضا پهلوی<ref> 4/25، 43، 106، 155، 160 و 223.</ref>.

امام‌خمینی مقید بود قوانین فرانسه را رعایت کند و از مخالفت با قوانین فرانسه، مانند ذبح گوسفند در خانه منع می‌کرد<ref> توکلی‌بینا، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی، 238؛ طباطبایی، خاطرات سیاسی، 3/37؛ عراقی، تاریخ شفاهی، 237.</ref>. شب سال نو مسیحی، ایشان به همسایه‌ها نامه تبریک همراه با گل هدیه کرد<ref> رجائی‌نژاد و حاضری، 360.</ref>. برخورد امام‌خمینی بر اهالی بسیار تأثیرگذار بود، به ‌گونه‌ای که درخواست دیدار کردند و با شاخه‌های گل به دیدار ایشان آمدند. امام‌خمینی در آخرین روزهای ترک نوفل لوشاتو برای اهالی آن دهکده هدیه فرستاد و از اینکه برای اهالی آن دهکده مزاحمتی ایجاد شده، عذرخواهی کرد<ref> توکلی‌بینا، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی، 245.</ref>. اهالی دهکده نیز با دسته‌های گل در حالی‌که زنان روسری به سر داشتند و برخی از آنان گریه می‌کردند، ایشان را بدرقه کردند<ref> فارس خبرگزاری.</ref>. برخی از اهالی نیز مقداری از خاک فرانسه، نفیس‌ترین هدیه مردم فرانسه به هنگام خداحافظی مسافران را در شیشه‌ای که درِ آن لاک و مهر شده بود، به امام‌خمینی هدیه دادند و عکس امام‌خمینی را با امضای ایشان به یادگار گرفتند<ref> فارس خبرگزاری؛ فردوسی‌پور، همگام با خورشید، 475.</ref>.

امام‌خمینی که 13 آبان 1343 از ایران تبعید شده بود، سرانجام در 12 بهمن 1357 به ایران بازگشت و از فرودگاه مهرآباد تهران تا بهشت ‌زهرا(س.</ref> میلیون‌ها تن از او استقبال کردند<ref> کرباسچی، هفت‌ هزار، 2/1117.</ref>{{ببینید|بازگشت امام‌خمینی}} پس از بازگشت ایشان، چند سرمایه‌دار عرب و ایرانی قصد داشتند در نوفل لوشاتو خانه‌های شماره یک و دو را بخرند که موفق نشدند. مالک خانه شماره یک قصد فروش نداشت و خانه شماره دو نیز متعلق به همسر علی عسگری بود که آن را برای همیشه در اختیار امام‌خمینی قرار داده بود تا پس از بازگشت ایشان به ایران طبق صلاحدید ایشان، از آن استفاده شود. این خانه با گذشت زمان، با خطر فرسودگی و تخریب تدریجی روبه‌رو و بخشی از آن در مقطعی به دست مخالفان منفجر شد و پس از آن، تلاشی برای بازسازی آن صورت نگرفت<ref> رجائی‌نژاد و حاضری، 361 ـ 362.</ref>، اما در سال‌های اخیر مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی آن را به تملک خود درآورده و در صدد بازسازی و احیای آن می‌باشد.