|
|
(۲۱۶ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| '''دیدارها'''، دید و بازدیدهای [[امامخمینی]] با اقشار مختلف مردم و شخصیتهای حقیقی و حقوقی. | | '''روز جمهوری اسلامی'''، روز اعلام رسمی [[جمهوری اسلامی|نظام جمهوری اسلامی ایران]] در پی همهپرسی، دوازدهم فروردین ۱۳۵۸. |
| | ==مفهومشناسی== |
| | جمهوری در فرهنگ سیاسی به حکومتی گفته میشود که زمامدار آن با رأی مستقیم یا غیر مستقیم [[مردم]] انتخاب شود و توارث در آن دخالتی نداشته باشد و مدت زمامداری نیز محدود باشد.<ref>علیبابایی، فرهنگ سیاسی آرش، ۲۱۲.</ref> [[امامخمینی]] نیز واژه «جمهوری» را به همین معنا به کار بردهاست.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۴/۴۷۹.</ref> جمهوریت به پذیرش حق مردم در انتخاب نوع نظام سیاسی اشاره دارد و قالب حکومت مورد نظر امامخمینی را تشکیل میدهد<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۳/۵۱۴.</ref> و جمهوری اسلامی مقید به آرای عمومی و حضور و نظارت دایمی مردم بر عملکرد کارگزاران نظام است.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۳/۵۱۴ و ۸/۵ ـ ۶.</ref> اسلامیت و تقید نظام به احکام اسلامی رکن دیگر دولت مورد نظر امامخمینی است.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۴/۴۷۹.</ref> این قید، نظام سیاسی ایران را از دموکراسی غربی متمایز میسازد.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۳۵۳.</ref> امامخمینی اصطلاح جمهوری اسلامی را نخست در بیستم مهر ۱۳۵۷ در فرانسه، در وصف نظام دینی ـ سیاسی مطلوب خود به کار برد.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۳/۵۱۴.</ref> {{ببینید|جمهوری اسلامی}} |
|
| |
|
| انسان موجودی اجتماعی است و همواره برای ارتباط و دیدار با دیگران ارزش خاصی قائل است. دید و بازدید انسانها با یکدیگر را میتوان از نخستین نمادهای حیات اجتماعی بشر دانست. این امر بهویژه درباره شخصیتهای دینی و علمی و صاحبمنصبان سیاسی، اهمیت و آداب و رسوم ویژهای داشته و دارد. دیدار پیروان ادیان و مذاهب با رهبران و پیشوایان خود نیز رسمی دیرینه و آیینی دیرپاست. این دیدارها معمولاً برای ابراز علاقه و ارادت، شنیدن سخنان و موعظه یا تبریک و تسلیت به مناسبتهای مختلف است. در متون روایی اسلامی نیز سفارشهای فراوانی درباره دیدار با علما و دانشمندان وجود دارد.<ref>← مجلسی، بحار الانوار، ۱/۱۹۸ ـ ۲۰۶.</ref> در آموزههای اسلامی، دیدار با دیگران هم از نظر [[اخلاق|اخلاقی]] جایگاه والایی دارد<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۷۱/۳۴۲ ـ ۳۵۵.</ref> و هم به جنبههای اجتماعی و سیاسی آن توجه شدهاست که نمونه آن دیدار [[اسلام|مسلمانان]] با [[پیامبر اکرم(ص)|پیامبر(ص)]] برای انجام بیعت است.<ref>قرآن کریم، سوره فتح، آیه ۱۰ و ۱۸.</ref>
| | مردم ایران پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ در روزهای دهم و یازدهم فروردین ۱۳۵۸، طی یک همهپرسی با رأی ۲/۹۸ درصد به تغییر نظام شاهنشاهی به جمهوری اسلامی رأی مثبت دادند.<ref>سمیعی، طلوع و غروب دولت موقت، ۸۴.</ref> در پی اعلام نتیجه در دوازدهم فروردین، امامخمینی این روز را عید ملی و مذهبی خواند<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۴۵۳ ـ ۴۵۴.</ref> و [[شورای انقلاب اسلامی|شورای انقلاب]] در ۸/۴/۱۳۵۹ آن را روز جمهوری اسلامی نام نهاد و تعطیل رسمی اعلام شد.<ref>روزنامه رسمی، ۱۴/۵/۱۳۵۹ش.</ref> |
|
| |
|
| امامخمینی در جایگاه یک مرجع دینی و نیز در کسوت یک رهبر سیاسی و پیشوای اجتماعی، در طول حیات خویش همواره با شخصیتها، گروهها و اقشار مختلف جامعه دیدار و گفتگو داشتهاست. این دیدارها اگرچه گاه برای ایجاد همدلی و همراهی و در پیشگرفتن روش واحد در راهبری جامعه دینی بوده، مانند دیدار با [[مرجعیت|مراجع تقلید]]،<ref>← مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، کوثر، ۱/۳۴ و ۴۱.</ref> بیشتر برای ایجاد اُنس و اُلفت و ارتباط بیواسطه با گروههای مختلف مردم و رهبری آنان در راستای فعالیتهای سیاسی ـ مذهبی صورت گرفتهاست. تأثیر این دیدارها، قطع نظر از محتوای کلام امامخمینی، خود به خود عاملی مهم در تحکیم پیوند مردم و رهبری به شمار میرود. دیدار با امامخمینی نه تنها برای مردم، برای مسئولان و کارگزاران هم مؤثر بود و مسئولان نظام در اوج بحرانها و حوادث شکننده، با یک دیدار کوتاه با امامخمینی امید و اطمینان و استقامت بیشتری پیدا میکردند.<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، محضر نور، ۱/ج.</ref> | | امامخمینی از سالها پیش در اندیشه برپایی [[حکومت اسلامی|نظام اسلامی]] بود و برای رسیدن به این هدف مرحله به مرحله پیش رفت. ایشان [[ولایت فقیه|نظریه ولایت فقیه]] را نخست در [[کشف اسرار (کتاب)|کتاب کشف اسرار]] در سال ۱۳۲۳ مطرح کرد.<ref>امامخمینی، کشف اسرار، ۱۸۶ ـ ۱۸۹.</ref> سپس در [[الاجتهاد و التقلید (کتاب)|کتاب الاجتهاد و التقلید]] به استدلال بر شئون فقیه ازجمله ولایت پرداخت<ref>← امامخمینی، الاجتهاد و التقلید، ۵ ـ ۱۱۹.</ref> و پس از آن در سال ۱۳۴۸ آن را بهتفصیل در درس خارج بیع در [[نجف اشرف]] بررسی کرد<ref>عمید زنجانی، انقلاب اسلامی و ریشههای آن، ۴۸۳.</ref> که به صورت مستقل با عنوان حکومت اسلامی به فارسی منتشر شد؛ {{ببینید|ولایت فقیه(۲)}} چنانکه به قلم خود ایشان در کتاب البیع نیز منتشر شدهاست.<ref>امامخمینی، کتاب البیع، ۲/۶۱۷ ـ ۶۶۹.</ref> بر مبنای این نظریه فقهای باتقوا و آشنا به زمان به نیابت از [[ائمه معصوم(ع)]] در عصر غیبت اداره امور سیاسی و اجتماعی مردم را بر عهده دارند.<ref>امامخمینی، کتاب البیع، ۲/۶۲۲.</ref>{{ببینید|ولایت فقیه(۱)}} امامخمینی از نخستین کسانی بود که هدف از مبارزه را سرنگونی [[سلطنت پهلوی]] و رژیم شاهنشاهی و برپایی جمهوری اسلامی مبنی بر ضوابط [[اسلام]] و آرای ملت اعلام کرد<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۴/۳۴۹.</ref> و طرح تشکیل نظام اسلامی را در اندیشهها زنده کرد.<ref>روحانی، نهضت امامخمینی، ۲/۷۱۵.</ref> شعار جمهوری اسلامی از خواستههای اصلی مردم در [[تظاهرات]] و راهپیماییها بود.<ref>حکیمی، تفسیرآفتاب نگرشی به رسالت اسلام و حماسه انسان در رهبری امامخمینی(ره)، ۴۵۴.</ref> |
| | ==تأکید امامخمینی بر همهپرسی== |
| | [[امامخمینی]] در روز [[بازگشت امامخمینی به ایران|بازگشت به ایران]] در دوازدهم بهمن ۱۳۵۷ در [[بهشت زهرا(س)]] در جمع گسترده [[مردم]] که از سراسر کشور گرد آمده بودند، از نامشروعبودن [[رژیم سلطنتی]] سخن گفت<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۱۳.</ref> و در چهاردهم بهمن درباره توطئه ملینماها در نگهداری نظام شاهنشاهی هشدار داد و از برپایی نظام ملی ـ اسلامی متکی به آرای مردم خبر داد.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۵۱.</ref> ایشان در پانزدهم بهمن با استفاده از حق شرعی و قانونی خود، [[مهدی بازرگان]] را مأمور کرد [[دولت موقت]] تشکیل دهد. مأموریت این دولت ازجمله برگزاری همهپرسی و رجوع به آرای عمومی ملت درباره تغییر نظام سیاسی کشور به [[جمهوری اسلامی]] بود.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۵۴.</ref> اعضای دولت موقت به دلیل مقبولیت امامخمینی و دشواریهای برگزاری همهپرسی خواستار اعلان جمهوری اسلامی بدون مراجعه به آرای عمومی بودند؛ اما ایشان در برابر آنان ایستاد<ref>طباطبایی، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی دکتر سیدصادق طباطبایی، ۳/۲۷۲.</ref> و بر برگزاری انتخابات عمومی پای فشرد و افزود در صورت برگزارنشدن همهپرسی، در آینده خواهند گفت [[روحانیت|روحانیون]] با سوء استفاده از احساسات عمومی، نظام سیاسی دلخواه خود را بر مردم تحمیل کردند؛ بنابراین باید تعداد موافق و مخالف روشن شود.<ref>طباطبایی، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی دکتر سیدصادق طباطبایی، ۳/۲۷۲.</ref> |
|
| |
|
| == تاریخچه و تعداد ==
| | امامخمینی در نهم اسفند ۱۳۵۷ ضمن پیام چهاردهمادهای درباره همهپرسی آینده وعده داد خیلی زود درباره شکل حکومت، همهپرسی برگزار خواهد شد و تصریح کرد آنچه مردم با فریاد از آن پشتیبانی کرده «جمهوری اسلامی» است؛ نه یک کلمه زیاد و نه یک کلمه کم. ایشان از مردم خواست به جمهوری اسلامی رأی دهند.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۲۶۵.</ref> ایشان تأکید کرد مخالفان جمهوری اسلامی نیز آزادند اظهار نظر کنند و علمای شهرها و روستاها مکلفاند از آزادی مخالفان حمایت کنند و مراقب باشند هر کس رأی خود را در صندوق بیندازد.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۲۶۵ ـ ۲۶۶.</ref> دولت موقت نیز در هفدهم اسفند روز دهم فروردین ۱۳۵۸ را برای همهپرسیِ شیوه نظام سیاسی کشور تعیین کرد. امامخمینی اصرار داشت همهپرسی هرچه زودتر برگزار شود و در پاسخ به دشواریهای این کار، دستاندرکاران همهپرسی را به همراهی مردم و مهمنبودن تحریکات ضد انقلاب امیدوار ساخت.<ref>طباطبایی، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی دکتر سیدصادق طباطبایی، ۳/۲۷۵.</ref> |
| از دیدارها و ملاقاتهای [[امامخمینی]] در مقطع پیش از مبارزات، اطلاعات پراکندهای وجود دارد؛<ref>← روحانی، ۱/۱۰۸ و ۱۳۷.</ref> به همین جهت تعیین تعداد و سیر تاریخی دیدارهای آن زمان به طور دقیق ممکن نیست. از قدیمیترین دیدارهای ایشان، ملاقات با علما و مراجع تراز اول [[قم]]، جهت تثبیت مرجعیت [[سیدحسین بروجردی]] (۱۲۵۳ ـ ۱۳۴۰) و ساماندادن به امور [[حوزه علمیه قم]] گزارش شدهاست (همان، ۱/۱۰۹). دیدار امامخمینی با سیدحسن مدرس،<ref>قادری، خمینی روحالله، ۳۷۷.</ref> {{ببینید|سیدحسن مدرس}} دیدار با [[محمدرضا پهلوی]] به نمایندگی با سیدحسین بروجردی<ref>مسعودی خمینی، خاطرات آیتالله مسعودی خمینی، ۲۲۷ ـ ۲۲۸.</ref> و دیدار با [[علی امینی]] نخستوزیر در سال ۱۳۴۰<ref>(روحانی، نهضت امامخمینی، ۱/۱۳۷.</ref> ازجمله دیدارهای امامخمینی در دوره پیش از آغاز نهضت بودهاست. | |
|
| |
|
| پس از آغاز مبارزات اسلامی و رهبری آن توسط امامخمینی، دیدارهای زیادی با ایشان انجام شد؛<ref>روحانی، نهضت امامخمینی، ۱/۸۶۵ ـ ۸۶۷.</ref> ازجمله میتوان به دیدارهای مردمی با امامخمینی در خرداد ۱۳۴۲ و حضور در مراسم عزاداری،<ref>روحانی، نهضت امامخمینی، ۱/۴۸۸ و ۴۹۴.</ref> دیدار با [[مردم]] پس از آزادی ایشان در سال ۱۳۴۲،<ref>روحانی، نهضت امامخمینی، ۱/۸۳۳.</ref> دیدار در خانه ایشان در [[قم]] در سال ۱۳۴۳،<ref>روحانی، نهضت امامخمینی، ۱/۸۳۷ ـ ۸۳۸.</ref> دیدار با جلال آلاحمد<ref>دانایی، دو برادر: ناگفتههایی از زندگی و زمانه جلال و شمس آلاحمد، ۲۵۳.</ref> {{ببینید|جلال آلاحمد}} اشاره کرد. هنگام مبارزات نیز دیدارهایی با امامخمینی صورت گرفتهاست ازجمله دیدار رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور ([[ساواک]]) با امامخمینی در زمان زندانیبودن ایشان<ref>(روحانی، نهضت امامخمینی، ۱/۶۹۸.</ref> و دیدار [[سیدفضلالله خوانساری]] در سالهای تبعید امامخمینی به ترکیه؛<ref>روحانی، نهضت امامخمینی، ۲/۱۵.</ref> {{ببینید|بورسا}} اما پس از [[تبعید امامخمینی]] از ترکیه به [[نجف]]، دیدارهای مختلفی با ایشان صورت گرفته، مانند دیدار با [[سیدمحمود شاهرودی]]،<ref>روحانی، نهضت امامخمینی، ۲/۱۷۰.</ref> [[سیدابوالقاسم خویی]] و [[سیدمحسن حکیم]].<ref>روحانی، نهضت امامخمینی، ۲/۱۸۰.</ref> در سالهای تبعید امامخمینی در عراق، به مناسبتهایی مقامات حکومت عراق نیز دیدارهایی با ایشان داشتند.<ref>خاتم یزدی، خاطرات، ۱۰۶.</ref> پس از [[هجرت امامخمینی]] به پاریس، در مدت چهار ماه اقامت در آنجا، نمایندگان برخی دولتها و گروههای مبارز از کشورهای دیگر،<ref>یزدی، شصت سال صبوری و شکوری، ۳/۳۹۷ ـ ۵۷۶.</ref> دانشجویان ایرانی مقیم کشورهای اروپایی و امریکایی، خبرنگاران رسانههای خبری، علما و سیاسیون ایران با امامخمینی دیدار کردند و در این میان برخی از مقامات [[رژیم پهلوی]] نیز پس از استعفا از مقام خود به دیدار ایشان رفتهاند.<ref>← امامخمینی، صحیفه امام، ۴/۱۲۱، ۲۴۲ و ۵/۳، ۳۴، ۱۳۴.</ref>
| | احزاب سیاسی و جرائد از فضای باز سیاسی استفاده کرده، دیدگاههای خود را در معرض دید و قضاوت مردم قرار دادند.<ref>کیهان، ۹/۱/۱۳۵۸، ۱ و ۲.</ref> برخی گروهها در برابر جمهوری اسلامی از جمهوری دموکراتیک یا جمهوری دموکراتیک اسلامی و جمهوری خلق سخن گفتند. گروهی به دنبال حذف کلمه «اسلامی» از «جمهوری اسلامی» و خواستار جمهوری دموکراتیک به شکل غربی بودند.<ref>اسماعیلی، دولت موقت، ۱۱۰؛ کیهان، ۲۹/۱۱/۱۳۵۷، ۳ و ۸.</ref> نخستوزیر [[دولت موقت]]، [[مهدی بازرگان|بازرگان]]، هواخواه جمهوری دموکراتیک اسلامی بود<ref>بازرگان، انقلاب ایران در دو حرکت، ۹۲.</ref> که امامخمینی آن را خلافِ خواست مردم دانست و یادآور شد آنچه مردم از آن پشتیبانی کردهاند، همان جمهوری اسلامی است.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۲۶۵.</ref> برخی از گروههای مخالف با نظام ازجمله حزب جمهوریخواه،<ref>کیهان، ۷/۱/۱۳۵۸، ۳ و ۸/۱/۱۳۵۸، ۸.</ref> جبهه دموکراتیک ملی و سازمان چریکهای فدایی خلق همهپرسی را تحریم و فضای رأیگیری را غیر دموکراتیک دانستند.<ref>کیهان، ۹/۱/۱۳۵۸، ۲.</ref> عزالدین حسینی از روحانیان و از رهبران احزاب سیاسی مهاباد در آستانه همهپرسی با جمهوری اسلامی مخالفت کرد.<ref>بهجت، انقلاب اسلامی، کردستان و مواضع گروهها و سازمانها، ۱۸۰؛ فوزی، حماسههای اسلامی ملت به رهبری امامخمینی از ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ تا ۱۵ خرداد ۱۳۵۸، ۴۵۶.</ref> |
|
| |
|
| پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] که کارها روند منظمتری به خود گرفت و امکان ثبت و ضبط فعالیتهای امامخمینی فراهم شد، از بهمن ۱۳۵۷ تا خرداد ۱۳۶۸، حداقل ۳۷۱۳ دیدار عمومی و خصوصی با امامخمینی ثبت شدهاست که نخستین آنها دیدار عمومی با اقشار مردم در ساعات ۳۰/۹ صبح دوازدهم بهمن ۱۳۵۷ش/ ۳/۳/۱۳۹۹ق/ ۱/۲/۱۹۷۹م در فرودگاه مهرآباد تهران است. در ادامه این دیدار که در روز نخست ورود امامخمینی به کشور بود، دیدار در طول مسیر تا مدفن شهیدان انقلاب اسلامی در بهشت زهرای تهران و سپس دیدار با جمعیت گسترده در این مکان بود. دیدار همافران با امامخمینی در ۱۹ بهمن ۱۳۵۷ و رژه آنان یکی از دیدارهای مهم در این مقطع مهم تاریخی بود (همان، ۶/۱۰۱) و آخرین این دیدارها دیدار خصوصی [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] ـ رئیس مجلس شورای اسلامی وقت ـ در صبح جمعه پنجم خردادماه ۱۳۶۸ در بیمارستان بقیةالله(ع) شماره ۲، در تهران و چند روز پیش از [[ارتحال امامخمینی]] است؛<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، محضر نور، ۲/۴۱۹.</ref> البته برخی به صورت نمادین، آخرین دیدار مردم با امامخمینی را مراسم تشییع جنازه ایشان در خرداد ۱۳۶۸ دانستهاند.<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، محضر نور، ۱/الف.</ref> بیشتر این دیدارها در [[صحیفه امام]] ثبت شدهاند.
| | [[امامخمینی]] در چهارم فروردین ۱۳۵۸ از مردم خواست در همهپرسی شرکت کنند و سهلانگاری در آن را پایمالشدن خون [[شهدا]] خواند و حضور [[زن|زنان]] را نیز تعیینکننده دانست.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۴۰۸.</ref> ایشان از علما و روحانیان<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۳۲۴.</ref> و مسئولان خواست با تبلیغات مناسب مردم را به شرکت در همهپرسی تشویق و همگان در آن شرکت کنند.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۴۱۱، ۴۳۳ و ۴۳۵.</ref> [[مرتضی مطهری]] در شرح سخنان امامخمینی، [[جمهوری اسلامی]] را جامع [[آزادی]] و عدالت شمرد و افزودن واژه دموکراتیک به آن را حشو و زاید خواند.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۲۴/۲۱۸.</ref> عموم علمای شهرستانها و احزاب و سازمانهای ملی و مردمی ایران از برگزاری همهپرسی جانبداری کردند.<ref>کیهان، ۲۰/۱۲/۱۳۵۷، ۷ ـ ۸.</ref> برخی از علما در بیانیههای خود تأکید کردند در جمهوری اسلامی حقوق تمامی افراد محفوظ و مردم بر سرنوشت خود حاکماند و نظام اسلامی بر شاهراه عدالت راه خواهد پیمود و مردم در آزادی کامل به سر خواهند برد.<ref>کیهان، ۱۱/۱/۱۳۵۸، ۲.</ref> بسیاری از مراجع و علمای بزرگ مانند [[سیدشهابالدین مرعشی نجفی]]، [[سید محمدرضا گلپایگانی|سیدمحمدرضا گلپایگانی]]، [[سیدکاظم شریعتمداری]] و نیز [[سیدمحمود طالقانی]] مردم را به شرکت در انتخابات و رأی به جمهوری اسلامی تشویق کردند.<ref>کیهان، ۸/۱/۱۳۵۸، ۷، ۸ و ۱۱/۱/۱۳۵۸، ۱.</ref> |
| | ==برگزاری همهپرسی== |
| | وزارت کشور در روزهای دهم و یازدهم فروردین ۱۳۵۸ همهپرسی را در سراسر [[ایران]] برگزار کرد. برگه رأی، دو قسمتی و شامل نیمه «آری» ـ به رنگ سبز ـ و نیمه «نه» ـ به رنگ قرمز ـ بود و روی آن این عبارات به ترتیب درج شده بود: «بسمه تعالی دولت موقّت انقلاب اسلامی، وزارت کشور، تعرفه انتخابات رفراندم، تغییر رژیم سابق به جمهوری اسلامی که [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|قانون اساسی]] آن از تصویب ملت خواهد گذشت». رأیدهندگان بایستی رأی مورد نظر خود را از برگه جدا کرده و در صندوق رأی میانداختند و میتوانستند قسمت دیگر را همراه با خود ببرند.<ref>کیهان، ۱۱/۱/۱۳۵۸، ۱.</ref> [[امامخمینی]] به گروههایی که به نوشته آری یا نه روی برگه رأی معترض بودند، پاسخ داد رفراندم به معنای آری و نه است؛ ولی آنان میتوانند به جای رأی نه، از حکومت دلخواه خود چون سلطنت و یا جمهوری دموکراتیک نام ببرند.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۴۳۵؛ نوازنی، گاهشمار سیاست خارجی ایران از دیماه ۱۳۵۶ تا مرداد ۱۳۶۷، ۱/۱۳۶.</ref> |
|
| |
|
| دیدارهای عمومی [[امامخمینی]] در سالهای پایان عمر ایشان بهتدریج سیر نزولی به خود گرفت، و در اواخر عمر ایشان تعداد دیدارها کمتر و مدت زمان آنها کوتاهتر بود.<ref>← امامخمینی، صحیفه امام، ۲/۴۷۹ ـ ۵۰۰.</ref>
| | رأیگیری از ساعت هشت صبح روز جمعه دهم فروردین شروع شد.<ref>کیهان، ۷/۱/۱۳۵۸، ۳.</ref> وزارت کشور از حقوقدانان بینالمللی خواست بر اجرای همهپرسی نظارت کنند.<ref>کیهان، ۸/۱/۱۳۵۸، ۵.</ref> امامخمینی در ساعت ده صبح در حوزه سی خیابان چهارمردان قم رأی آری خود را به صندوق انداخت.<ref>کیهان، ۱۱/۱/۱۳۵۸، ۶.</ref> شرکت گسترده مردم موجب شد رأیگیری تا روز شنبه یازدهم فروردین ادامه پیدا کند. افزون بر مدارس و [[مسجد|مساجد]] و [[روستاییان|روستاها]] در بیمارستانها و مراکز نظامی و پادگانها حوزههای رأیگیری دایر بود.<ref>کیهان، ۳.</ref> مردم بیتوجه به فضاسازی مخالفان از همه اقوام و فرقهها از ساعتها پیش برای شرکت در رأیگیری به صف ایستاده بودند. بیماران و پیرمردان نیز مشتاقتر از دیگران در صفها دیده میشدند.<ref>کیهان، ۱۲/۱/۱۳۵۸، ۲.</ref> اقلیتهای دینی نیز با اطمینان به حفظ حقوق خود در حکومت آینده به [[جمهوری اسلامی]] رأی موافق دادند.<ref>کیهان، ۳، ۶ و ۹/۱/۱۳۵۸، ۳.</ref> |
|
| |
|
| ==مکان دیدارها==
| | برخی گروههای سیاسی مخالف جمهوری اسلامی برای کاستن از شرکت و رأی مردم، مناطقی از کشور را ناامن کردند. ایجاد درگیری،<ref>کیهان، ۱۱/۱/۱۳۵۸، ۳.</ref> به آتشکشیدن صندوقهای رأی،<ref>سمیعی، طلوع و غروب دولت موقت، ۷۹؛ اطلاعات، ۷.</ref> جلوگیری مسلحانه از شرکت مردم در همهپرسی،<ref>← امامخمینی، صحیفه امام، ۷/۳۹، ۶۳ و ۸/۳۹۸.</ref> کشتن مردم<ref>← امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۴۶۲.</ref> از کارهای مخالفان بود. با همه تدابیر امنیتی در گنبد و ترکمن صحرا و سقز و سنندج و مهاباد نگذاشتند انتخابات برگزار شود.<ref>طباطبایی، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی دکتر سیدصادق طباطبایی، ۳/۳۰۱.</ref> گروههای مسلح برای ناامنکردن فضای انتخاباتی به خودروی هیئت حسن نیت و نمایندگان [[سیدمحمود طالقانی]] حمله کردندکه به آنان آسیبی نرسید.<ref>طباطبایی، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی دکتر سیدصادق طباطبایی، ۳/۳۰۱.</ref> در سنندج نیز شش پزشک و سه پرستار را که برای مداوای مجروحان رفته بودند، به شهادت رساندند.<ref>طباطبایی، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی دکتر سیدصادق طباطبایی، ۳/۳۰۳.</ref> {{ببینید|کردستان}} |
| دیدارهای امامخمینی با توجه به شرایط زمانی و مکانی، مختلف بود. پیش از [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب]] این دیدارها در شهر [[قم]] در خانه ایشان، خانههای مراجع، [[مدرسه فیضیه]] و مانند آن انجام میشد. پس از [[تبعید امامخمینی|تبعید به عراق]] نیز دیدارها در خانه امامخمینی و گاه در خانه [[مرجعیت|مراجع تقلید]] شکل میگرفت.<ref>← مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، کوثر، ۱/۱۹۸.</ref> دیدار [[مردم]] با امامخمینی در [[امامعلی(ع)|حرم امیرالمؤمنین(ع)]] در [[نجف|نجف اشرف]] نیز گزارش شدهاست.<ref>رحمت، خاطره، ۱/۱۶۸.</ref> پس از مهاجرت ایشان به فرانسه، دیدارها با مردم، خبرنگاران و شخصیتهای مختلف، در اقامتگاه ایشان در [[نوفل لوشاتو|دهکده نوفل لوشاتو]] انجام میگرفت. سرانجام پس از [[بازگشت امامخمینی به ایران|بازگشت به ایران]]، دیدارها نخست در [[تهران]]، [[مدرسه رفاه و مدرسه علوی|مدرسه علوی]] و اقامتگاه ایشان و از دهم اسفند ۱۳۵۷ که ایشان به [[قم]] برگشت تا ۲۵ دی ۱۳۵۸ در محل اقامت ایشان ـ خانهای که یکی از شاگردان امامخمینی در اختیار ایشان قرار داده بود ـ مدرسه فیضیه،<ref>← مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، کوثر، ۱/۲۶ ـ ۲۸۳.</ref> در خانه [[شهابالدین اشراقی]] در محله دور شهر قم<ref>حنیف، زندگینامه آیتالله شهابالدین اشراقی، ۱/۵۴۸ ـ ۵۴۹.</ref> {{ببینید|اقامتگاهها}} و گاهی در خانه مراجع تقلید و علما انجام میشد.<ref>← مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، محضر نور، ۱/۲۹ و ۳۱.</ref> پس از انتقال دوباره [[امامخمینی]] به تهران همه دیدارها، در خانه یا بیمارستان قلب یا خانه و [[جماران|حسینیه جماران]] صورت میگرفت.<ref>← مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، کوثر، ۱/۳۸۳ ـ ۵۹۹ و ۲/۱ ـ ۴۱۹؛ حنیف، ۱/۵۴۴.</ref>
| |
|
| |
|
| == دیدارهای خاص ==
| | به سبب استقبال مردم، رأیگیری تا آخر وقت روز یازدهم فروردین در [[تهران]] و شهرستانها تمدید شد.<ref>کیهان، ۱۲/۱/۱۳۵۸، ۲.</ref> برابر اطلاعیه رسمی ستاد عملیات همهپرسی وزارت کشور، بیست میلیون و بیستویک هزار و دویستوهشتادوهشت نفر (۲۸۸/۰۲۱/۲۰ نفر) به جمهوری اسلامی رأی موافق (۲/۹۸ درصد آرا)، صدوچهل هزار و شصتوشش نفر (۰۶۶/۱۴۰ نفر) رأی مخالف دادند.<ref>سمیعی، طلوع و غروب دولت موقت، ۸۴.</ref> ۴۱۳ نفر نیز به جمهوری خلق رأی داده بودند.<ref>طباطبایی، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی دکتر سیدصادق طباطبایی، ۳/۳۰۴.</ref> سیدصادق طباطبایی مجری انتخابات، درباره تعداد واجدین شرایط برای شرکت در انتخابات، یادآور شدهاست تعداد دقیق آن مشخص نیست؛ تخمین این بود که ۹۴ درصد مردم در انتخابات شرکت کردهاند و این در حالی بود که در برخی از شهرها انتخابات انجام نشد و به برخی از نقاط هم برگه رأیگیری نرسید.<ref>طباطبایی، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی دکتر سیدصادق طباطبایی، ۳/۳۰۳.</ref> |
| برخی از دیدارهای امامخمینی به سبب شرایط خاص زمانی، مکانی یا حاضران جلسه و موضوعات مطرحشده، از اهمیت ویژهای برخوردار است و آنها را از دیگر موارد متمایز میگرداند؛ از آن جمله دیدار با مردم و روحانیان در سال ۱۳۴۲ در [[مدرسه فیضیه|مدرسه فیضیه قم]] و سخنرانی معروف ایشان در آن جمع در اعتراض شدید به [[رژیم پهلوی]]، دیدارها و گفتوگوهای سیاسی در پاریس، بهویژه دیدار با نمایندگان دولت فرانسه و [[امریکا]]،<ref>← یزدی، شصت سال صبوری و شکوری، ۳/۳۹۷ ـ ۵۷۶.</ref> سخنرانی و دیدار در [[بهشت زهرا(س)]] هنگام [[بازگشت امامخمینی به ایران|بازگشت به ایران]]، دیدار اسقف کاپوچی و جمعی از کشیشهای مسیحی، دیدار [[یاسر عرفات]]، دیدار احمد سکوتوره، ضیاءالحق و چند تن دیگر از رئیسان جمهور کشورهای اسلامی که پیگیر پایان جنگ بودند، دیدار هیئترئیسه خبرگان برای تعویض وصیتنامه خود {{ببینید|وصیتنامه سیاسیالهی امامخمینی}} <ref>← مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، محضر نور، ۱/۴۳۲ و ۲/۳۷۹، ۴۰۹.</ref> و دیدار ادوارد شواردنادزه، وزیر امور خارجه وقت و رئیس هیئت اعزامی از سوی صدر هیئت رئیسه [[شوروی|اتحاد جماهیر شوروی]] در هفت اسفند ۱۳۶۷.
| |
|
| |
|
| == چگونگی دیدارها ==
| | [[امامخمینی]] پس از پایان رأیگیری از فضای آزاد و شور و شوق مردم در شرکت در انتخابات سخن گفت<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۴۵۷ ـ ۴۵۸ و ۴۶۷.</ref> و پیروزی ملت ایران در همهپرسی را وعده خداوند مبنی بر غلبه [[مستضعفان]] بر [[استکبار|مستکبران]] خواند و مخالفان [[جمهوری اسلامی]] را بیخبر از خدا و ماجراجو دانست<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۴۵۲ و ۴۵۷.</ref> و در ادامه از رفتار ضد انسانی برخی گروهها مانند آتشزدن صندوقهای رأی و حمله مسلحانه به مردم نیز انتقاد کرد.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۷/۳۹، ۴۳، ۶۳ و ۸/۳۹۸.</ref> |
| دیدارها با انگیزههای گوناگون بود، برخی برای ابراز علاقه و تجدید دیدار، برخی انشای خطبه عقد ازدواج زوجهای جوان،<ref>حائری شیرازی، خاطره، ۲/۴۰۵.</ref> گاه برای ارائه گزارش دولتمردان و برخی نیز برای تصمیمگیری درباره مسائل مهم کشوری.<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، محضر نور، ۱/۲۰۶ ـ ۲۰۹.</ref> اغلب دیدارهای عمومی به این صورت بود که نخست دیدارکنندگان در محل دیدار حاضر میشدند و پس از لحظاتی [[امامخمینی]] وارد میشد و به ابراز احساسات آنان پاسخ میداد. پس از آن معمولاً یکی از حاضران به نمایندگی از طرف جمع مطالبی را بیان میکرد. این مطالب درباره ابراز علاقه حضار و تجدید بیعت با امامخمینی، معرفی حاضران در جلسه و گزارشی از موضوعات و مطالب مربوط به آنان و فعالیتهایشان بود. آنگاه امامخمینی به سخنرانی میپرداخت و در پایان به ابراز احساسات حاضران پاسخ میگفت و محل دیدار را ترک میکرد. این رویه کم و بیش در تمامی دیدارهای عمومی پس از انقلاب تا اواخر عمر ایشان ادامه داشت.<ref>← مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، محضر نور، ۱/۲۷۶ ـ ۲۷۷.</ref> در مواردی نیز امامخمینی سخنرانی نمیکرد و تنها به دیدار با حضار بسند میکرد.<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، محضر نور، ۱/۴۸۷.</ref>
| |
|
| |
|
| سادهبودن محل دیدار و پرهیز از تشریفات زاید، رعایت فرارسیدن وقت نماز، وجود حالات و روابط عاطفی شدید میان امامخمینی و دیدارکنندگان به گونهای که گاه حتی بعضی دیدارکنندگان غیر ایرانی و غیر مسلمان را نیز شدیداً تحت تأثیر قرار میداد،<ref>← مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، محضر نور، ۱/ب ـ ج.</ref> استفاده از ادبیات محاورهای در سخنرانیها، آراستگی ظاهری امامخمینی و رعایت حال حاضران را میتوان ازجمله مهمترین ویژگیهای این دیدارها دانست. اغلب دیدارهای عمومی بدون مناسبت خاصی انجام میشد؛ ولی در برخی مواقع هم به مناسبتهای مذهبی همچون اعیاد و وفیات مذهبی، تنفیذ حکم رئیسجمهوری دیداری انجام میشد.<ref>← مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، محضر نور، ۱/۵۰۶ و ۲/۲۷۳ ـ ۲۷۴.</ref>
| | ==اعلام عید اسلامی و ملی== |
| | [[امامخمینی]] در پیامی به مناسبت رأی یکپارچه مردم به جمهوری اسلامی با ذکر آیه کریمه «وَ نُرِیدُ اَن نَمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً»،<ref>سوره قصص، آیه ۵)</ref> در آغاز آن، دوازدهم فروردین را روز پیروزی [[مستضعفان]] خواند و آن را به ملت ایران تبریک گفت و این روز را روز امامت امت و روز پیروزی و فتح و ظفر ملت نامید و افزود در این روز تاریخی، رژیم طاغوتی به زبالهدان تاریخ پیوست.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۴۵۲.</ref> ایشان به دنیا اعلام کرد [[مردم]] به عدالت رأی دادند و در سایه [[حکومت اسلامی]] باران رحمت [[قرآن]] و [[سنت]] بر همه کس به یکسان خواهد بارید.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۴۵۳.</ref> ایشان در ادامه پیام، صبحگاه دوازدهم فروردین را روز نخستین حکومت «الله» و از بزرگترین اعیاد مذهبی و ملی شمرد و از مردم خواست این روز را عید بگیرند و زنده نگهدارند.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۴۵۳ ـ ۴۵۴.</ref> ایشان از مردم و دولت خواست در سایه این اقتدار ملی با قدرت پیش روند و عدالت اسلامی را به دنیا نشان دهند و از اسلام و جمهوری اسلامی پاسداری کرده، کشور را از آثار رژیم طاغوتی پاکسازی و ادارات کشور را که غربی شکل گرفتهاند متحول کنند.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۶/۴۵۴.</ref> |
|
| |
|
| == دیدارکنندگان ==
| | امامخمینی در سال ۱۳۵۹ نیز به مناسبت سالگرد اعلام جمهوری اسلامی، دوازدهم فروردین را روز رسمیت حکومت مستضعفان بر مستکبران در ایران یاد کرد و با اعلام اینکه ملت ایران این روز را عیدی اسلامی ـ ملی تلقی میکند، آن را روز غلبه جنود «اللَّه» بر جنود شیطان و روز فتح و نصر خدا و بندگان مؤمن به او دانست.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۱۲/۲۱۹.</ref> ایشان در سالهای بعد نیز به مناسبت دوازدهم فروردین پیام داده و تذکراتی را به مقتضای زمان، به ملت، دولت، قوه قضاییه و قوای مسلح یادآوری کردهاست.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۱۴/۲۵۰؛ ۱۶/۱۵۴ و ۱۷/۳۹۰.</ref> |
| افراد و گروههایی که با [[امامخمینی]] دیدار کردهاند از چند جهت قابل تقسیمبندیاند: از یک جهت برخی دیدارها عمومی و برخی خصوصی بودهاست. دیدارهای خصوصی شامل دیدار برخی افراد خاص، مانند مراجع تقلید، مسئولان مملکتی، [[خانواده امامخمینی|اعضای خانواده]] و منسوبان امامخمینی، کارمندان و اعضای دفتر و وکلای ایشان بود که اگر محرمانه یا شخصی نبود، خبر آن منتشر میشد. دیدارهای عمومی نیز شامل گروهها و اقشار مختلف مردم، مسئولان کشوری و لشکری، سفیران و کارداران خارجی مقیم ایران و به طور کلی دیدارهایی بود که خبر و محتوای آنها از طریق رسانههای عمومی منتشر میشد و اختصاص به فرد یا افراد خاصی نداشت.
| |
|
| |
|
| دیدارکنندگان اعم از شخصیتهای حقوقی و حقیقی بودند و آمار دقیقی از آنها در دست نیست. دیدار علما و مراجع تقلیدی مانند [[سید محمدرضا گلپایگانی|سیدمحمدرضا گلپایگانی]] و [[محمدعلی اراکی]]، [[سیدمرتضی پسندیده]] و [[سید محمدصادق لواسانی|سیدمحمدصادق لواسانی]] با امامخمینی ازجمله دیدارهای شخصیتهای حقیقی است که از اهمیت بسزایی برخوردارند. دیدار با شخصیتهای حقوقی نیز مانند دیدار با رئیسجمهور، نخستوزیر، نمایندگان [[مجلس خبرگان رهبری]]، اعضای [[شورای نگهبان]] و شورای انقلاب فرهنگی، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، نمایندگان رهبری در نهادهای مختلف، فرماندهان جنگ و مانند آنان. در این میان دیدار با سران قوا به صورت منظم انجام میشد. معمولاً دیدارهای عمومی مشترک بود و به طور معمول پیش از ظهر انجام میشد؛ گرچه در مواردی هم تنها زنان و در مواردی تنها مردان شرکت میکردند.<ref>← مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، محضر نور، ۲/۴۶۵.</ref>
| | بعدها روشن شد امامخمینی چندین شعر زیبا در وصف جمهوری اسلامی سرودهاست؛ ازجمله: جمهوری اسلامی ما جاوید است/ دشمن ز حیات خویشتن نومید است. آن روز که عالم ز ستمگر خالی است/ ما را و همه ستمکشان را عید است.<ref>امامخمینی، دیوان امام، ۱۹۳ و ۱۹۵.</ref> ایشان در سرودهای دیگر جمهوری اسلامی را روز عید حزبالله و شکست دشمن نامیدهاست.<ref>امامخمینی، دیوان امام، ۱۹۷.</ref> |
|
| |
|
| از نظر طبقه، صنف و گروه اجتماعی، گستره وسیعی از طبقات گوناگون جامعه با امامخمینی ملاقات داشتند. از روحانیان و مراجع تقلید گرفته تا دانشجویان، استادان دانشگاه، دانشآموزان، کارگران، کشاورزان، نظامیان و رزمندگان جبههها، پزشکان و پرستاران، فعالان و گروههای سیاسی و اجتماعی، خانوادههای شهدا و اسرا و مجروحان جنگی، بازاریان، شاعران و نویسندگان، کارمندان، روزنامهنگاران، ورزشکاران، صنعتگران، شرکتکنندگان در کنفرانسها و سمینارها و سفرا و کارداران خارجی مقیم ایران و در مواردی مقامات سیاسی کشورهای مختلف در مقاطع گوناگون زندگی سیاسی امامخمینی با ایشان دیدار کردند.<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، محضر نور، جم؛ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، کوثر، جم.</ref>
| | ==بازتاب همهپرسی== |
| | | رأی [[مردم]] به [[جمهوری اسلامی]] در میان دوست و [[دشمن]] بازتاب گستردهای داشت. دوستان جمهوری اسلامی ایران خرسند شدند و علما و اقشار گوناگون مردم ایران و مسلمانان و محرومان و رؤسای کشورهای جهان پیامهای تبریک فراوانی به [[امامخمینی]] و کارگزاران نظام فرستادند و استقرار جمهوری اسلامی را به امامخمینی و امت اسلامی تبریک گفتند.<ref>← امامخمینی، صحیفه امام، ۷/۲۲، ۳۲، ۱۲۱ و ۸/۲۵۲؛ کیهان، ۱۱/۱/۱۳۵۸، ۴، ۵ و ۷.</ref> نخستوزیر [[مصر]] ضمن بهرسمیتشناختن نظام جدید ایران، بر همکاری دو کشور تأکید کرد.<ref>کیهان، ۱۲/۱/۱۳۵۸، ۵.</ref> امامخمینی نیز ضمن تشکر در پاسخ برخی از آنان ازجمله رئیسجمهور [[عراق]] یادآور شد، دولتها باید با ملتها با مسالمت رفتار کنند و در خدمت آنان باشند تا آسایش همگان فراهم گردد.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۷/۳۲.</ref> در پاسخ رئیسجمهور تونس نیز آرزو کرد جمهوری اسلامی ایران در همبستگی میان [[مسلمانان]] نقش مؤثری داشته باشد.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۷/۱۲۳.</ref> ایشان در دیدار سفیر بنگلادش و در پاسخ تبریک رئیسجمهور این کشور یادآور شد امید دارد دولتها و ملت اسلام هر چه بیشتر به یکدیگر نزدیکتر شوند<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۷/۳۵۱.</ref> و در پاسخ لئونید برژنف رهبر [[شوروی|اتحاد جماهیر شوروی]]، سعادت و رستگاری ملل شوروی را خواستار شد و اظهار امیدواری کرد جمهوری اسلامی ایران در اتحاد ملل و آسایش انسانها نقش ارزندهای داشته باشد و در راه صلح و آرامش کوشا باشد.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۸/۲۶۳.</ref> خبرگزاریهای بینالمللی از حضور گسترده مردم خبرهای مفصلی را مخابره کردند.<ref>کیهان، ۱۱/۱/۱۳۵۸، ۸.</ref> دبیرکل انجمن دولتی و همبستگی فرانسه با مردم ایران این رأیگیری را پراهمیت خواند.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۱۴/۱/۱۳۵۸، ۸.</ref> گروه ناظر بر همهپرسی نیز که از فرانسه به منظور نظارت آمده بودند، همهپرسی ایران را دموکراتیک و پیروزی قدرت انقلابی ایران را کاملاً محرز دانستند.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۱۴/۱/۱۳۵۸، ۸.</ref> [[امریکا]] مأیوس از تغییر نظام، پس از انتخابات سفیر خود را از [[ایران]] فرا خواند.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۱۲/۱/۱۳۵۸، ۸.</ref> برخی از سران دیگر کشورها نیز نخستین سالگرد تأسیس جمهوری اسلامی ایران را به امامخمینی و مردم ایران تبریک گفتند، رئیس کمیته دایمی کنگره ملی نمایندگان مردم جمهوری خلق چین،<ref>← امامخمینی، صحیفه امام، ۱۲/۲۲۵.</ref> لئونید برژنف رهبر شوروی، رئیسجمهور خلق چین و کره شمالی،<ref>← امامخمینی، صحیفه امام، ۱۲/۲۲۵ ـ ۲۲۷.</ref> رؤسای کشورهای سوریه، لیبی، الجزائر، بنگلادش ازجمله این افراد بودند.<ref>← امامخمینی، صحیفه امام، ۱۲/۲۲۹ ـ ۲۳۲.</ref> این تبریکها در برخی سالهای بعد نیز ادامه داشت.<ref>← امامخمینی، صحیفه امام، ۱۴/۲۶ و ۱۶/۱۵۳.</ref> |
| درباره مخاطبان دیدارها هنوز تحلیل آماری جامع و دقیقی ارائه نشدهاست؛ اما از نمایه آخر کتاب محضر نور<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، محضر نور، ۲/۴۵۷ ـ ۴۷۸.</ref> و توضیحات دستاندرکاران تدوین و انتشار فهرست دیدارها به دست میآید که ارتباط و دیدار امامخمینی با مردم عادی، کشاورزان، کارگران، روستاییان و شهروندان از طبقات محروم و متوسط قابل توجه بودهاست؛ کسانی که امامخمینی آنان را «صاحبان اصلی انقلاب» دانستهاست.<ref>امامخمینی، صحیفه امام، ۱۸/۱۵۲.</ref> به لحاظ تعداد تراکم جمعیت، خانوادههای شهدا و مفقودان و اسرا و جانبازان در صدر عناوین دیدارکنندگاناند. همچنین روحانیان، دانشآموزان، دانشگاهیان و فرهنگیان را ازجمله گروههایی دانستهاند که بیشترین دیدار عمومی را با امامخمینی داشتهاند.<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، محضر نور، ۱/ج ـ د.</ref> در این میان، دیدار با خانوادهای شهدای خاص ازجمله خانوادههای سیدمحمد حسینی بهشتی، محمدعلی رجایی، علی قدوسی و محمد مفتح<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، محضر نور، همان، ۱/۵۰۷، ۵۲۴، ۵۳۱ و ۲/۳۰۱.</ref> را به صورت ویژه میتوان نام برد.
| |
| | |
| از جهت ملیت، اغلب دیدارکنندگان ایرانی و تقریباً از همه شهرها و روستاهای ایران بودهاند؛<ref>← مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، محضر نور، ۲/۴۴۳ ـ ۴۵۶.</ref> اما شخصیتهای حقیقی و حقوقی غیر ایرانی نیز با امامخمینی دیدار داشتهاند. این افراد از کشورهای مختلف آسیایی، افریقایی، اروپایی و امریکایی بودهاند. در میان آنان هم شخصیتهای سیاسی، مثل رئیسان جمهور، وزرای امور خارجه، سفیران و کارداران، هیئتهای سیاسی و اقتصادی و هم شخصیتهای علمی و فرهنگی و روزنامهنگاران و شرکتکنندگان در نشستها و همایشها و هم مردم عادی دیده میشوند.<ref>← مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، محضر نور، ۲/۴۴۳ ـ ۴۵۶.</ref>
| |
| | |
| از سوی دیگر، در میان دیدارکنندگان از همه مقاطع سنی دیده میشود، از نوجوانان دانشآموز گرفته تا جوانان و افراد سالخورده. همچنین جامعه آماری دیدارکنندگان اقوام، ادیان و مذاهب مختلف ایرانی مثل کرد، لر، عرب، ترکمن و آذری، اهل سنت و اقلیتهای دینی، همچون آشوری، ارمنی، زرتشتی، مسیحی، صائبی و کلیمی را پوشش میدهد.<ref> ← مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، محضر نور، ۲/۴۶۴.</ref>
| |
| | |
| == موضوعات دیدارها ==
| |
| از آنجا که دیدارهای امامخمینی در یک فرایند زمانی بیش از نیم قرن انجام شده، به طور طبیعی دامنه موضوعی گستردهای را دربر میگیرد که شمارش کامل آنها، بهویژه در دیدارهای پیش از انقلاب، شدنی نیست؛ ولی از مجموع گزارشهای دیدارها و سخنرانیهای ایشان میتوان دریافت که بیشتر دیدارها پیش از پیروزی انقلاب با امامخمینی در جایگاه یک مرجع تقلید و استاد و نیز برای هماهنگکردن موضع روحانیت در برابر رژیم پهلوی و آگاهساختن مردم از برنامههای آن رژیم، همچنین جهتدهی به مسیر نهضت اسلامی و تهیه مقدمات مبارزه با رژیم و پایهریزی حکومت اسلامی بودهاست؛ ولی با پیروزی انقلاب اسلامی، اغلب دیدارها برای ارتباط بیشتر با مردم، اطلاع از فعالیتهای انجامشده در نهادها، ادارهها و ارگانهای مختلف کشور، مشاوره با مسئولان نظام یا رهنمود به آنان و هدایت جریان انقلاب و نظام اسلامی بودهاست. برخی از مهمترین موضوعاتی که در این دیدارها مطرح شده عبارتاند از: حرکت و قیام در جهت رضای خداوند، عمل به تکلیف، تلاش جهت اجراییشدن دستورهای اسلام، وحدت کلمه، استکبارستیزی، خدمت به مردم و اجرای عدالت. مجموعه موضوعات مطرحشده، به حوزههای مختلف دینی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، نظامی و فرهنگی قابل تقسیم است.<ref>برای اطلاع بیشتر از موضوعات مطرحشده در دیدارها و سخنرانیهای امامخمینی ← امامخمینی، صحیفه؛ مؤسسه تنظیم، کوثر.</ref>
| |
| | |
| == ثبت دیدارها ==
| |
| دیدارهای انجامشده، بهویژه در جماران، روزانه در دفاتر مخصوص ثبت شده و دیدارهای حساس مسئولان و دیدارهای عمومی و خصوصی رسمی علاوه بر اعلام و پخش از صدا و سیما، در مطبوعات نیز به چاپ رسیدهاست.<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، محضر نور، ۱/ه.</ref> در سالهای آغازین پس از انقلاب، افراد و سازمانهای مختلفی به گردآوری و ثبت دیدارها و سخنرانیهای امامخمینی اقدام کردند؛<ref>← امامخمینی، پیام انقلاب؛ نوری، پیامها و سخنرانیهای امامخمینی در شش ماهه دوم ۱۳۵۹.</ref> ولی کاملترین فهرست دیدارهای پس از انقلاب، در کتاب محضر نور (فهرست دیدارهای امامخمینی) گردآوری شدهاست.<ref>← مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، محضر نور.</ref> مطالب این مجموعه پس از بررسی دقیق هفت روزنامه، کتابهای شامل سخنرانیهای امامخمینی، نوارها و منابع موجود در مؤسسه و دفاترِ اسامی افراد و گروههای دیدارکننده که مسئولان ذیربط در حسینیه جماران ثبت کردهاند، تنظیم شده و دربردارنده فهرست دیدارهای امامخمینی از دوازدهم بهمن ۱۳۵۷ تا خرداد ۱۳۶۸ است.
| |
| | |
| در این فهرستواره، دیدارهای منسوبان و اعضای خانواده و ملاقاتهای مستمر و روزانه اعضا و مسئولان دفتر امامخمینی، یا کسانی که صرفاً برای ابراز ارادت یا انشای صیغه عقد ازدواج یا پوشیدن لباس روحانیت دیدار میکردند، نیامده است. با این حال، ممکن است به دلایل مختلف، برخی از دیدارها در این فهرست ثبت نشده یا اطلاعات ارائهشده ناقص باشند.<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، محضر نور، ۱/ه.</ref> در این کتاب، هر دیدار با یک شماره خاص مشخص شده و زمان وقوع ملاقات بر اساس تاریخ شمسی، قمری و میلادی و گاه حتی ساعت و زمان تقریبی دیدارها، مکان، مناسبت و نوع دیدار از جهت عمومی یا خصوصیبودن، اسامی دیدارکنندگان، همراه با ذکر سِمَت و مسئولیت آنان، عناوین گروههای دیدارکننده با ذکر شهرها و محل اقامت آنان آمدهاست. گاهی نیز چگونگی انجام مراسم و دیدگاه مسئولان و اشخاص درباره مسائل مطرحشده در دیدار و مهمترین نکات آن بیان شدهاست. پایان بخش جلد دوم این کتاب، فهرست نام اشخاص و گروههای دیدارکننده و فهرست خود دیدارها بر اساس تاریخ ملاقات است. در مجموعه صحیفه امام نیز اطلاعات مربوط به تاریخ، زمان، مکان، موضوع و دیدارکنندگان حسب مورد آمدهاست.
| |
|
| |
|
| ==پانویس== | | ==پانویس== |
| {{پانویس|۲}} | | {{پانویس|۲}} |
|
| |
| ==منابع== | | ==منابع== |
| {{منابع}} | | {{منابع|۲}} |
| * قرآن کریم. | | * قرآن کریم. |
| * امامخمینی، سیدروحالله، پیام انقلاب، با مقدمه امامی کاشانی، به کوشش م. د. قاجار، تهران، رسا، چاپ اول، ۱۳۶۲ش. | | * اسماعیلی، خیرالله، دولت موقت، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۴ش. |
| * همو، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش. | | * اطلاعات، روزنامه، ۱۱/۱/۱۳۵۸ش. |
| * حائری شیرازی، محیالدین، خاطره، چاپشده در برداشتهایی از سیره امامخمینی، به کوشش غلامعلی رجایی، تهران، عروج، چاپ ششم، ۱۳۸۳ش. | | * امامخمینی، سیدروحالله، الاجتهاد و التقلید، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، چاپ دوم، ۱۳۸۴ش. |
| * حنیف، محمد، زندگینامه آیتالله شهابالدین اشراقی، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ اول، ۱۳۹۲ش. | | * امامخمینی، سیدروحالله، دیوان امام (سرودههای حضرت امامخمینی)، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش. |
| * خاتم یزدی، سیدعباس، خاطرات، چاپشده در خاطرات سالهای نجف، تهران، عروج، چاپ اول، ۱۳۸۹ش. | | * امامخمینی، سیدروحالله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش. |
| * دانایی، محمدحسین، دو برادر: ناگفتههایی از زندگی و زمانه جلال و شمس آلاحمد، تهران، اطلاعات، چاپ اول، ۱۳۹۲ش. | | * امامخمینی، سیدروحالله، کتاب البیع، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ اول، ۱۳۷۹ش. |
| * رحمت، احمد، خاطره، چاپشده دربرداشتهایی از سیره امامخمینی، به کوشش غلامعلی رجایی، تهران، عروج، چاپ پنجم، ۱۳۸۴ش. | | * امامخمینی، سیدروحالله، کشف اسرار، تهران، محمد، بیتا. |
| * روحانی، سیدحمید، نهضت امامخمینی، ج۱، تهران، عروج، چاپ پانزدهم، ۱۳۸۱ش. | | * امامخمینی، سیدروحالله، ولایت فقیه، حکومت اسلامی، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ بیستم، ۱۳۸۸ش. |
| * همو، نهضت امامخمینی، ج۲، تهران، عروج، چاپ پنجم، ۱۳۸۱ش. | | * بازرگان، مهدی، انقلاب ایران در دو حرکت، تهران، نویسنده، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش. |
| * قادری، سیدعلی، خمینی روحالله، زندگینامه امامخمینی بر اساس اسناد و خاطرات و خیال، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ اول، ۱۳۷۸ش. | | * بهجت، علی، انقلاب اسلامی، کردستان و مواضع گروهها و سازمانها، بینا، بیتا. |
| * مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق. | | * حکیمی، محمدرضا، تفسیرآفتاب نگرشی به رسالت اسلام و حماسه انسان در رهبری امامخمینی(ره)، تهران، دفترنشرفرهنگ اسلامی، چاپ اول، ۱۳۵۷ش. |
| * مسعودی خمینی، علیاکبر، خاطرات آیتالله مسعودی خمینی، تدوین جواد امامی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۱ش. | | * روحانی، سیدحمید، نهضت امامخمینی، تهران، عروج، چاپ پنجم، ۱۳۸۱ش. |
| * مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، کوثر، مجموعه سخنرانیهای امامخمینی، تهران، چاپ دوم، ۱۳۷۳ش. | | * روزنامه رسمی، ۱۴/۵/۱۳۵۹ش. |
| * همو، محضر نور، فهرست دیدارهای امامخمینی، تهران، چاپ دوم، ۱۳۷۴ش. | | * سمیعی، احمد، طلوع و غروب دولت موقت، تهران، شباویز، چاپ اول، ۱۳۷۱ش. |
| * نوری، مسعود، پیامها و سخنرانیهای امامخمینی در شش ماهه دوم ۱۳۵۹، تهران، نور، ۱۳۶۰ش. | | * طباطبایی، سیدصادق، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی دکتر سیدصادق طباطبایی، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ اول، ۱۳۸۷ش. |
| * یزدی، ابراهیم، شصت سال صبوری و شکوری، خاطرات دکتر ابراهیم یزدی، تهران، انتشارات کویر، چاپ اول، ۱۳۸۹ش. | | * علیبابایی، غلامرضا، فرهنگ سیاسی آرش، تهران، آشیان، چاپ اول، ۱۳۸۲ش. |
| | * عمید زنجانی، عباسعلی، انقلاب اسلامی و ریشههای آن، تهران، کتاب سیاسی، چاپ اول، ۱۳۶۷ش. |
| | * فوزی، ولیالله، حماسههای اسلامی ملت به رهبری امامخمینی از ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ تا ۱۵ خرداد ۱۳۵۸، قم، دارالفکر، بیتا. |
| | * کیهان، روزنامه، ۲۹/۱۱/۱۳۵۷. |
| | * کیهان، روزنامه، ۲۰/۱۲/۱۳۵۷. |
| | * کیهان، روزنامه، ۷، ۸، ۹، ۱۱، ۱۲ و ۱۴/۱/۱۳۵۸ش. |
| | * مطهری، مرتضی، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، تهران، صدرا، چاپ چهارم، ۱۳۸۸ش. |
| | * نوازنی، بهرام، گاهشمار سیاست خارجی ایران از دیماه ۱۳۵۶ تا مرداد ۱۳۶۷، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۱ش. |
| {{پایان}} | | {{پایان}} |
|
| |
|
| ==پیوند به بیرون== | | ==پیوند به بیرون== |
| حسینعلی رحمتی، [https://books.khomeini.ir/books/10005/463/ دیدارها]، دانشنامه امامخمینی، ج۵، ص۴۶۳–۴۷۰.
| | معصومه احمدی بینش، [https://books.khomeini.ir/books/10005/694/ روز جمهوری اسلامی]، [[دانشنامه امامخمینی]]، ج۵، ص۶۹۴–۷۰۰. |