۲۱٬۱۴۹
ویرایش
ابرابزار
A.sharefat (بحث | مشارکتها) (اصلاح نویسه‌های عربی) |
(ابرابزار) |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
}} | }} | ||
'''محمدصادق تهرانی'''، روحانی مبارز، عضو [[دفتر امام‌خمینی]] و [[وکیل]] ایشان. | '''محمدصادق تهرانی'''، روحانی مبارز، عضو [[دفتر امام‌خمینی]] و [[وکیل]] ایشان. | ||
==ولادت تا نوجوانی== | |||
== ولادت تا نوجوانی == | |||
محمدصادق کرباسچی، معروف به تهرانی، در سال ۱۲۹۱ در تهران زاده شد. نیاکان او از بازرگانان [[تبریز]] بودند که در دوره [[قاجاریه]] به [[تهران]] آمدند و به [[تجارت]] پرداختند و پدر او ابوالقاسم کرباسچی، از بازاریان خوشنام و متدین تهران بود. | محمدصادق کرباسچی، معروف به تهرانی، در سال ۱۲۹۱ در تهران زاده شد. نیاکان او از بازرگانان [[تبریز]] بودند که در دوره [[قاجاریه]] به [[تهران]] آمدند و به [[تجارت]] پرداختند و پدر او ابوالقاسم کرباسچی، از بازاریان خوشنام و متدین تهران بود. | ||
تهرانی، خواندن و نوشتن را در مکتب‌خانه‌ای در تهران فرا گرفت؛ سپس برای تحصیل علوم دینی به مدرسه محمدیه رفت و بخشی از درس‌های مقدماتی علوم دینی را آموخت، ولی برای کار به بازار رفت و در پانزده‌سالگی دوباره برای تحصیل درس‌های دینی به [[مدرسه محمدیه]] <ref>قاسم‌پور، کرباسچی تهرانی، ۱/۳۰۵</ref> و [[مدرسه مروی تهران]] رفت و نزد [[علی صمدی رشتی]] و ملامحسن درس خواند؛ سپس برای تکمیل تحصیلات دینی به [[حوزه مشهد]] رفت. [[حبیب‌الله گلپایگانی]] ازجمله استادان وی در مشهد بود <ref>موسوی عبادی، شهرداران تهران، | تهرانی، خواندن و نوشتن را در مکتب‌خانه‌ای در تهران فرا گرفت؛ سپس برای تحصیل علوم دینی به مدرسه محمدیه رفت و بخشی از درس‌های مقدماتی علوم دینی را آموخت، ولی برای کار به بازار رفت و در پانزده‌سالگی دوباره برای تحصیل درس‌های دینی به [[مدرسه محمدیه]]<ref>قاسم‌پور، کرباسچی تهرانی، ۱/۳۰۵</ref> و [[مدرسه مروی تهران]] رفت و نزد [[علی صمدی رشتی]] و ملامحسن درس خواند؛ سپس برای تکمیل تحصیلات دینی به [[حوزه مشهد]] رفت. [[حبیب‌الله گلپایگانی]] ازجمله استادان وی در مشهد بود.<ref>موسوی عبادی، شهرداران تهران، ۱۱۰–۱۱۱</ref> | ||
==هجرت به قم== | |||
تهرانی در ۱۳۱۲ برای ادامه تحصیل به [[قم]] رفت و [[سیدحسن فاضل]] و [[میرزامحمدعلی ادیب]] از استادان دوره سطح وی در قم بودند؛ سپس در درس [[خارج فقه و اصول]] [[عبدالکریم حائری یزدی]] حاضر شد و پس از درگذشت وی، از درس [[سیدمحمدتقی خوانساری]]، [[سیدصدرالدین صدر]] و [[سیدمحمد حجت]] استفاده کرد و در [[اخلاق]] نیز از [[میرزاجواد ملکی]] و [[عباس تهرانی]] بهره برد <ref>قاسم‌پور، کرباسچی تهرانی، ۱/۳۰۵</ref> | == هجرت به قم == | ||
==آشنایی با امام و حضور در دفتر== | تهرانی در ۱۳۱۲ برای ادامه تحصیل به [[قم]] رفت و [[سیدحسن فاضل]] و [[میرزامحمدعلی ادیب]] از استادان دوره سطح وی در قم بودند؛ سپس در درس [[خارج فقه و اصول]] [[عبدالکریم حائری یزدی]] حاضر شد و پس از درگذشت وی، از درس [[سیدمحمدتقی خوانساری]]، [[سیدصدرالدین صدر]] و [[سیدمحمد حجت]] استفاده کرد و در [[اخلاق]] نیز از [[میرزاجواد ملکی]] و [[عباس تهرانی]] بهره برد.<ref>قاسم‌پور، کرباسچی تهرانی، ۱/۳۰۵</ref> وی مدتی تولیت و [[امام جماعت]] [[مسجد جامع]] [[قم]]، همچنین تولیت [[مدرسه رضویه]] را بر عهده داشت.<ref>همشهری، روزنامه؛ صادقی اردستانی، همراه صادق، ۱۰۳</ref> وی شخصیتی سیاسی نبود، ولی در حوزه جایگاهی معتبر و به تعبیری جنبه علمایی و آخوندی داشت.<ref>خمینی، نقش تاریخی حجت الاسلام احمدی، ۲۵۰</ref> | ||
تهرانی، از آغاز ورود به [[حوزه علمیه قم]]، با [[امام‌خمینی]] آشنا شد <ref>کرباسچی، محمدصادق، سلسله موی دوست، ۱۸۴؛ قاسم‌پور، کرباسچی تهرانی، ۱/۳۰۵</ref> و از زمانی که دفتر ایشان شکل گرفت و برای پرداخت [[شهریه]] از طلبه‌ها امتحان | |||
==مشارکت در قیام ۱۵ خرداد== | == آشنایی با امام و حضور در دفتر == | ||
وی در [[قیام ۱۵ خرداد]] نیز مشارکت داشت <ref>قاسم‌پور، کرباسچی تهرانی، ۱/ | تهرانی، از آغاز ورود به [[حوزه علمیه قم]]، با [[امام‌خمینی]] آشنا شد<ref>کرباسچی، محمدصادق، سلسله موی دوست، ۱۸۴؛ قاسم‌پور، کرباسچی تهرانی، ۱/۳۰۵</ref> و از زمانی که دفتر ایشان شکل گرفت و برای پرداخت [[شهریه]] از طلبه‌ها امتحان می‌گرفتند،<ref>شریفی، مصاحبه</ref> وی از کسانی بود که به دعوت امام‌خمینی در دفتر ایشان حضور پیدا کرد<ref>کرباسچی، غلامحسین، گفتگوی حضوری</ref> و نیز از طلبه‌ها امتحان می‌گرفت.<ref>اسماعیلی، گفتگو</ref> با توجه به موقعیت علمی و اخلاقی تهرانی در قم، حضور وی در دفتر امام‌خمینی موجب تقویت روزافزون [[مرجعیت]] ایشان گردید.<ref>کرباسچی، غلامحسین، گفتگوی حضوری</ref> | ||
پس از آزادی امام‌خمینی از حبس و حصر و بازگشت به قم، در شب سه‌شنبه ۱۸/۱/ | == مشارکت در قیام ۱۵ خرداد == | ||
==مورد اعتماد و وکیل امام== | وی در [[قیام ۱۵ خرداد]] نیز مشارکت داشت<ref>قاسم‌پور، کرباسچی تهرانی، ۱/۳۰۵–۳۰۶</ref> و در خاطرات خود اشاره کرده است امام‌خمینی پیش از [[بازداشت]]، پیش‌بینی آن را داشت؛ به همین جهت اظهار کرد اطرافیان ایشان به دنبال کسی که برای آزادی ایشان وساطت کند، نباشند.<ref>کرباسچی، محمدصادق، فارس</ref> | ||
با [[تبعید امام‌خمینی]] در ۱۳ آبان ۱۳۴۳ به [[ترکیه]] و [[بازداشت]] [[سیدمصطفی خمینی]]، دفتر ایشان مدت کوتاهی بسته شد؛ ولی با رفع موانع، به‌تدریج فعالیت خود را با مسئولیت تهرانی، آغاز کرد <ref>رسولی محلاتی، خاطرات، ۷۴</ref> {{ببینید|متن=ببینید| دفتر امام‌خمینی}}. تهرانی در بیت مستقر شد و به پرسش‌های شرعی مردم پاسخ می‌گفت و [[وجوه شرعی]] را دریافت <ref>رسولی محلاتی، خاطرات، ۷۴</ref> و شهریه امام‌خمینی را نیز پرداخت می‌کرد <ref>همشهری، روزنامه</ref> | {{سخ}} | ||
پس از آزادی امام‌خمینی از حبس و حصر و بازگشت به قم، در شب سه‌شنبه ۱۸/۱/۱۳۴۳،<ref>عاقلی، روزشمار تاریخ ایران، ۲/۱۷۴</ref> رفت و آمد به بیت ایشان گسترش یافت. ایشان اعضای بیت، ازجمله [[عبدالعلی قرهی]]، [[زین‌العابدین ذوالفقاری]]، [[محمد فاضلی اشتهاردی]] و تهرانی را گرد آورد و ضمن اندرز با اشاره به روایتی از [[امیرالمؤمنین علی(ع)]] که هر کس [[دین]] خود را برای دنیای دیگران بفروشد، شقی‌ترین مردم است،<ref>آمدی، تصنیف غرر الحکم، ۱۶۷</ref> از آنان خواست برای موفقیت [[مرجعیت]] ایشان، دین خود را نفروشند و به کسی اهانت نکنند. این سخنان، محبت ایشان را در دل‌ها افزایش داد و تهرانی را بیشتر شیفته ایشان کرد.<ref>صادقی اردستانی، همراه صادق، ۴۹</ref> | |||
تهرانی در ۱۳۴۴ برخی افراد را برای دریافت اجازه [[امور حسبیه]] به امام‌خمینی معرفی کرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۴۵۰ و ۴۵۳</ref> | |||
==تهدیدهای ساواک== | == مورد اعتماد و وکیل امام == | ||
در برخی گزارش‌های ساواک در ۱۳۴۹ آمده است که [[سیدمحمدصادق لواسانی]] {{ببینید|متن=ببینید| سیدمحمدصادق لواسانی}} در [[تهران]] و تهرانی در [[قم]]، در گردآوری و فرستادن [[وجوه شرعی]] برای [[امام‌خمینی]] به [[عراق]] دخالت داشته، نماینده ایشان در [[ایران]] هستند. نیز خاطرنشان شده که امام‌خمینی نیز طی نامه‌ای به فرزند خود [[سیداحمد خمینی]] این دو تن را نماینده خود معرفی کرده، یادآور شده است به وسیله [[نصرالله خلخالی]]، از روحانیان طرفدار امام‌خمینی و ساکن [[نجف]]، با ایشان مکاتبه کنند. در حاشیه این گزارش پیشنهاد شده است برای تضعیف موقعیت امام‌خمینی از نظر اقتصادی، لواسانی از تهران به گیلان و تهرانی از قم به [[همدان]] تبعید شود <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۷/ | با [[تبعید امام‌خمینی]] در ۱۳ آبان ۱۳۴۳ به [[ترکیه]] و [[بازداشت]] [[سیدمصطفی خمینی]]، دفتر ایشان مدت کوتاهی بسته شد؛ ولی با رفع موانع، به‌تدریج فعالیت خود را با مسئولیت تهرانی، آغاز کرد<ref>رسولی محلاتی، خاطرات، ۷۴</ref> {{ببینید|متن=ببینید| دفتر امام‌خمینی}}. تهرانی در بیت مستقر شد و به پرسش‌های شرعی مردم پاسخ می‌گفت و [[وجوه شرعی]] را دریافت<ref>رسولی محلاتی، خاطرات، ۷۴</ref> و شهریه امام‌خمینی را نیز پرداخت می‌کرد.<ref>همشهری، روزنامه</ref> | ||
امام‌خمینی در ۳۰/۹/۱۳۴۹ در نامه‌ای به سیداحمد خمینی یادآور شد به خانواده [[سیداحمد کلانتر]] که به دست ساواک دستگیر شده بود، از طریق تهرانی به صورتی مطمئن و به گونه‌ای که کسی آگاه نشود، کمک شود <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۵/۴۴۱ و ۴۴۳</ref> | {{سخ}} | ||
تهرانی در ۱۳۴۴ برخی افراد را برای دریافت اجازه [[امور حسبیه]] به امام‌خمینی معرفی کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۴۵۰ و ۴۵۳</ref> امام‌خمینی در ۲۷ شهریور ۱۳۴۷ وی را به [[وکالت]] خود منصوب کرد و اجازه دریافت وجوه شرعیه، دستگردان، امهال به مقدار صلاح و دیگر امور مربوطه را به او داد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۴۸۰ و ۲/۱۹۶</ref> ایشان در نامه‌ای دیگر به یاران خود ازجمله [[محمود متقیان]]، یکی از بازاریان قم تأکید کرد از طریق وی [[سهم امام(ع)]] را بپردازند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۳۰۶؛ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۴/۴۱۶–۴۱۷</ref> به سبب اعتماد و ارجاع مردم به تهرانی از سوی امام‌خمینی، وی همواره زیر نظر سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) بود.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۴/۴۲۱</ref> ساواک در قم، تبعید تهرانی را به ساواک مرکز به سبب طرفداری از امام‌خمینی و جمع کردن و فرستادن وجوه شرعی برای ایشان، پیشنهاد کرد که با آن موافقت شد؛ ولی با توصیه [[سیدکاظم شریعتمداری]]، از [[مراجع تقلید]]، از [[تبعید]] وی خودداری شد.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۷/۱۹</ref> | |||
ساواک تلفن اعضای بیت امام‌خمینی ازجمله تهرانی را به‌شدت مراقبت می‌کرد؛ نیز در ۲۳/۱۰/۱۳۵۰ پیشنهاد کرد چون گذشته، خانه ایشان مراقبت شده، از تردد افراد به آن و خانه تهرانی، مقسّم شهریه ایشان، جلوگیری شود <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۵/ | |||
امام‌خمینی در ۱۵/۱/۱۳۵۲ طی نامه‌ای به [[سیداحمد خمینی]] یادآور شد تهرانی به برخی مؤسسه‌ها ازجمله [[مدرسه علوی]] تهران اجازه هزینه کردن [[وجوه شرعی]] فراوانی داده است؛ به وی یادآوری شود این گونه مؤسسه‌ها به این وجوه نیاز ندارند و تهرانی در اجازه به آنان [[احتیاط]] کند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۴۹۳</ref> | == تهدیدهای ساواک == | ||
==تبعید از قم== | در برخی گزارش‌های ساواک در ۱۳۴۹ آمده است که [[سیدمحمدصادق لواسانی]] {{ببینید|متن=ببینید| سیدمحمدصادق لواسانی}} در [[تهران]] و تهرانی در [[قم]]، در گردآوری و فرستادن [[وجوه شرعی]] برای [[امام‌خمینی]] به [[عراق]] دخالت داشته، نماینده ایشان در [[ایران]] هستند. نیز خاطرنشان شده که امام‌خمینی نیز طی نامه‌ای به فرزند خود [[سیداحمد خمینی]] این دو تن را نماینده خود معرفی کرده، یادآور شده است به وسیله [[نصرالله خلخالی]]، از روحانیان طرفدار امام‌خمینی و ساکن [[نجف]]، با ایشان مکاتبه کنند. در حاشیه این گزارش پیشنهاد شده است برای تضعیف موقعیت امام‌خمینی از نظر اقتصادی، لواسانی از تهران به گیلان و تهرانی از قم به [[همدان]] تبعید شود.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۷/۱۸–۱۹</ref> | ||
در ۱۷/۵/۱۳۵۲ کمیسیون امنیت اجتماعی قم ۲۶ تن از فضلای قم، ازجمله تهرانی را بازداشت کرد و او را به سه سال [[تبعید]] در شهر نرماشیر کرمان محکوم کرد. هواداری و فعالیت به نفع [[امام‌خمینی]] و گردآوری وجوه شرعی، دستاویز این تبعید بود <ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۱/۴۴۰؛ خسروشاهی، مجله بعثت، ۶</ref> | امام‌خمینی در ۳۰/۹/۱۳۴۹ در نامه‌ای به سیداحمد خمینی یادآور شد به خانواده [[سیداحمد کلانتر]] که به دست ساواک دستگیر شده بود، از طریق تهرانی به صورتی مطمئن و به گونه‌ای که کسی آگاه نشود، کمک شود.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۵/۴۴۱ و ۴۴۳</ref> در این مقطع، تلاش [[ساواک]] به قطع ارتباط امام‌خمینی با مقلدان و جلوگیری از وصول کمک‌های مالی و قطع [[شهریه]] ایشان متمرکز شده بود؛ اما فعالیت‌های وکلای ایشان، ازجمله تهرانی با وجود تهدیدهای ساواک همچنان ادامه داشت.<ref>انصاری، حدیث بیداری، ۷۸</ref> | ||
{{سخ}} | |||
تهرانی در مدت تبعید نیز همچنان به فعالیت‌های خود ادامه داد. بنا بر اسناد ساواک، [[محمدحسن شریف قنوتی]] (نخستین روحانی [[شهید]] [[جنگ تحمیلی]]) وجوهی در محل تبعید تهرانی به وی تحویل داده است <ref>کامور بخشایش، شیخ شریف، ۴۴</ref> | ساواک تلفن اعضای بیت امام‌خمینی ازجمله تهرانی را به‌شدت مراقبت می‌کرد؛ نیز در ۲۳/۱۰/۱۳۵۰ پیشنهاد کرد چون گذشته، خانه ایشان مراقبت شده، از تردد افراد به آن و خانه تهرانی، مقسّم شهریه ایشان، جلوگیری شود.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۵/۶۱۱–۶۱۲</ref> بر این اساس، چون خانه امام‌خمینی جای مناسبی برای گفتگوی اعضای بیت نبود و افراد از احوال و کارهای یکدیگر بی‌اطلاع می‌ماندند و دربارهٔ شهریه نیز مشکلاتی در میان بود، تهرانی پیشنهاد کرد به صورت دوره‌ای روزهای پنجشنبه هر هفته در خانه یکی از اعضا جمع شوند و به بحث و تبادل نظر بپردازند. این پیشنهاد مورد موافقت بقیه اعضا قرار گرفت و طی چند ماه در سال ۱۳۵۱ جلسه‌های بسیاری برگزار شد.<ref>صادقی اردستانی، همراه صادق، ۱۰۴–۱۰۵</ref> | ||
امام‌خمینی در ۱۵/۱/۱۳۵۲ طی نامه‌ای به [[سیداحمد خمینی]] یادآور شد تهرانی به برخی مؤسسه‌ها ازجمله [[مدرسه علوی]] تهران اجازه هزینه کردن [[وجوه شرعی]] فراوانی داده است؛ به وی یادآوری شود این گونه مؤسسه‌ها به این وجوه نیاز ندارند و تهرانی در اجازه به آنان [[احتیاط]] کند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۴۹۳</ref> | |||
امام‌خمینی در ۱۳/۷/۱۳۵۴ در نامه‌ای از نجف به سیداحمد خمینی و تهرانی توصیه کرد به همان روش گذشته در فرستادن وجوه مالی عمل شود، و فرستادن آن از طریق [[کویت]] را مناسب‌تر شمرد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/ | |||
[[امام‌خمینی]] به وضع و عملکرد روحانیان مبارز، بسیار حساس بود. به گزارش تهرانی، برخی افراد تبعیدی پس از پایان دوره تبعید در بازگشت به قم با استفاده از امکاناتی که در دوره [[تبعید]] برایشان فراهم شده بود، خانه خود را عوض کردند. ایشان در این‌باره به آنان پیام داد به تشریفات نپردازند و با چنین رفتارهایی مردم را به سلف صالح بدبین نکنند، و زندگی [[شیخ‌مرتضی انصاری]] که هنگام رحلت هفت تومان بیشتر باقی نگذاشته بود، را یادآور شد <ref>کرباسچی، محمدصادق، پابه‌پای آفتاب، ۵/۱۵۵</ref> | == تبعید از قم == | ||
در ۱۷/۵/۱۳۵۲ کمیسیون امنیت اجتماعی قم ۲۶ تن از فضلای قم، ازجمله تهرانی را بازداشت کرد و او را به سه سال [[تبعید]] در شهر نرماشیر کرمان محکوم کرد. هواداری و فعالیت به نفع [[امام‌خمینی]] و گردآوری وجوه شرعی، دستاویز این تبعید بود.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۱/۴۴۰؛ خسروشاهی، مجله بعثت، ۶</ref> پس از تبعید وی، سیدمرتضی پسندیده امور بیت را بر عهده گرفت.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱۶/۴۹</ref> | |||
امام‌خمینی در دوم خرداد ۱۳۵۷ در نامه‌ای به یکی از یاران خود در قم (نام وی معلوم نیست)، وی را به همکاری با تهرانی فرا خواند و از او خواست سلام ایشان را به تهرانی برساند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۳۹۹</ref> | {{سخ}} | ||
==عهده‌دار امور مالی دفتر== | تهرانی در مدت تبعید نیز همچنان به فعالیت‌های خود ادامه داد. بنا بر اسناد ساواک، [[محمدحسن شریف قنوتی]] (نخستین روحانی [[شهید]] [[جنگ تحمیلی]]) وجوهی در محل تبعید تهرانی به وی تحویل داده است.<ref>کامور بخشایش، شیخ شریف، ۴۴</ref> روحانیان تبعیدی، ازجمله تهرانی در واقع سفیران انقلاب به دورافتاده‌ترین نقاط کشور بودند<ref>خسروشاهی، مجله بعثت، ۶</ref> و سبب تقویت نیروهای مبارز اسلامی در آن منطقه نیز می‌شدند.<ref>قربانی، چگونگی گسترش نهضت، ۱۵۱</ref> تبعیدگاه تهرانی یک سال پس از تبعید براساس رای کمیسیون امنیت اجتماعی قم، از نرماشیر کرمان به شهر فومن استان گیلان تغییر یافت و دو سال از تبعیدش گذشته بود که [[عفو]] شد.<ref>قاسم‌پور، کرباسچی تهرانی، ۱/۳۰۶</ref> | ||
در اردیبهشت ۱۳۵۷ پس از تبعید [[سیدمرتضی پسندیده]]، [[وکیل]] دیگر امام‌خمینی به [[اصفهان]] <ref>پسندیده، یاران امام، ص</ref> | {{سخ}} | ||
امام‌خمینی در ۱۳/۷/۱۳۵۴ در نامه‌ای از نجف به سیداحمد خمینی و تهرانی توصیه کرد به همان روش گذشته در فرستادن وجوه مالی عمل شود، و فرستادن آن از طریق [[کویت]] را مناسب‌تر شمرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۱۱۶–۱۱۷</ref> در آبان ۱۳۵۶ تهرانی به همراه شماری دیگر از فضلای حوزه، طی نامه‌ای درگذشت مشکوک [[سیدمصطفی خمینی]] را تسلیت گفتند.<ref>ربانی شیرازی، یاران امام، ضمیمه ۱۳</ref> | |||
فعالیت‌های تهرانی سبب شد در تیر ۱۳۵۷ براساس رأی کمیسیون امنیت اجتماعی قم، به سه سال تبعید در انارک یزد محکوم شود. وی به [[ساواک]] احضار و از او خواسته شد از گردآوری وجوه شرعی مقلدان امام‌خمینی خودداری کند و در صورت قبول، حکم فعلاً اجرا نشود. وی نخست تعهد داد در امور بیت دخالت نکند، ولی در ارتباط با وجوه، با این استدلال که از طرف امام‌خمینی و دیگر مراجع تقلید مجاز به گرفتن این‌گونه وجوه بوده و شرعاً نمی‌تواند نپذیرد، ساواک نتوانست مانع وی از گرفتن وجوه شرعی شود <ref>پسندیده، یاران امام، | [[امام‌خمینی]] به وضع و عملکرد روحانیان مبارز، بسیار حساس بود. به گزارش تهرانی، برخی افراد تبعیدی پس از پایان دوره تبعید در بازگشت به قم با استفاده از امکاناتی که در دوره [[تبعید]] برایشان فراهم شده بود، خانه خود را عوض کردند. ایشان در این‌باره به آنان پیام داد به تشریفات نپردازند و با چنین رفتارهایی مردم را به سلف صالح بدبین نکنند، و زندگی [[شیخ‌مرتضی انصاری]] که هنگام رحلت هفت تومان بیشتر باقی نگذاشته بود، را یادآور شد.<ref>کرباسچی، محمدصادق، پابه‌پای آفتاب، ۵/۱۵۵</ref> | ||
{{سخ}} | |||
امام‌خمینی در ۲۸ [[شعبان]] ۱۳۹۸/ ۱۲ مرداد ۱۳۵۷، در پاسخ به نامه به تهرانی، با خرسندی از سلامتی وی، یادآور شد برای [[اسلام]] و مسلمانان احساس خطر می‌کند و با آرزوی [[صلح]] و صفای یاران، یادآور شد شایعه عزل پسندیده از وکالت درست نیست و وی همچنان در وکالت باقی است <ref>بایگانی مؤسسه، دفتر قم</ref> | امام‌خمینی در دوم خرداد ۱۳۵۷ در نامه‌ای به یکی از یاران خود در قم (نام وی معلوم نیست)، وی را به همکاری با تهرانی فرا خواند و از او خواست سلام ایشان را به تهرانی برساند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۳/۳۹۹</ref> | ||
پس از بازگشت امام‌خمینی به ایران و [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، تهرانی همچنان به عنوان نماینده ایشان در امور مالی به انجام وظیفه می‌پرداخت. امام‌خمینی نیز بارها این نمایندگی را تأیید کرد؛ ازجمله [[جعفر صبوری]] در ۹/۸/۱۳۶۱ طی نامه‌ای از ایشان خواست نظر خود را در تعیین وکیل رسمی خود اعلام کند. ایشان تصریح کرد هر اندازه به تهرانی پرداخته شود، قبول است <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۷۴</ref> | == عهده‌دار امور مالی دفتر == | ||
==وفات== | در اردیبهشت ۱۳۵۷ پس از تبعید [[سیدمرتضی پسندیده]]، [[وکیل]] دیگر امام‌خمینی به [[اصفهان]]،<ref>پسندیده، یاران امام، ص</ref> تهرانی به عنوان تنها وکیل مالی امام‌خمینی در [[قم]] و در بیت ایشان حاضر می‌شد و عهده‌دار امور مالی و گرفتن وجوه شرعی بود، و به گفته ساواک، بهتر و بیشتر از پسندیده، مشغول فعالیت و گردآوری وجوه شد.<ref>پسندیده، یاران امام، ۴۳۰</ref> | ||
تهرانی، جمعه، نهم خرداد ۱۳۸۲ در ۹۱سالگی در [[قم]] درگذشت و با توجه به [[وصیت]] وی، [[حسینعلی منتظری]] به صورت خصوصی بر پیکر او [[نماز میت|نماز]] گزارد و پس از [[تشییع]] و نماز به امامت [[سیدموسی شبیری زنجانی]] (به صورت عمومی)، با توجه به ممانعت از دفن در [[حرم فاطمه معصومه(س)]]، بر خلاف آنچه در برخی منابع آمده <ref>قاسم‌پور، کرباسچی تهرانی، ۱/۳۰۶</ref> در [[قبرستان نو قم]]، در مقبره ابوحسین به خاک سپرده شد<ref>کرباسچی، غلامحسین، گفتگوی حضوری</ref> | {{سخ}} | ||
==غلامحسین کرباسچی== | فعالیت‌های تهرانی سبب شد در تیر ۱۳۵۷ براساس رأی کمیسیون امنیت اجتماعی قم، به سه سال تبعید در انارک یزد محکوم شود. وی به [[ساواک]] احضار و از او خواسته شد از گردآوری وجوه شرعی مقلدان امام‌خمینی خودداری کند و در صورت قبول، حکم فعلاً اجرا نشود. وی نخست تعهد داد در امور بیت دخالت نکند، ولی در ارتباط با وجوه، با این استدلال که از طرف امام‌خمینی و دیگر مراجع تقلید مجاز به گرفتن این‌گونه وجوه بوده و شرعاً نمی‌تواند نپذیرد، ساواک نتوانست مانع وی از گرفتن وجوه شرعی شود<ref>پسندیده، یاران امام، ۴۵۴–۴۵۵</ref> و سرانجام وی به انارک و پس از دو ماه به ایذه [[خوزستان]] تبعید شد.<ref>مرکز بررسی اسناد تاریخی، پایگاه اطلاع‌رسانی</ref> | ||
یکی از دو پسر روحانی محمدصادق تهرانی، [[غلامحسین کرباسچی]] است که در سال ۱۳۳۲ در قم زاده شد. وی پس از پایان تحصیلات ابتدایی، در یازده‌سالگی وارد [[حوزه علمیه قم]] شد <ref>مروارید، دادگاه ملی، ۱/ط</ref> و در [[مدرسه منتظریه]] (حقانی) مشغول تحصیل گشت. وی سال ۱۳۵۱، پس از سه سال حضور در درس‌های [[حسینعلی منتظری]] و [[حسین وحید خراسانی]]، با تشویق [[سیدمحمد حسینی بهشتی]] به [[دانشگاه]] رفت و در رشته علوم ریاضی دانشگاه تهران مشغول به تحصیل شد <ref>تاریخ ایرانی، پایگاه اطلاع‌رسانی</ref> | {{سخ}} | ||
امام‌خمینی در ۲۸ [[شعبان]] ۱۳۹۸/ ۱۲ مرداد ۱۳۵۷، در پاسخ به نامه به تهرانی، با خرسندی از سلامتی وی، یادآور شد برای [[اسلام]] و مسلمانان احساس خطر می‌کند و با آرزوی [[صلح]] و صفای یاران، یادآور شد شایعه عزل پسندیده از وکالت درست نیست و وی همچنان در وکالت باقی است.<ref>بایگانی مؤسسه، دفتر قم</ref> | |||
کرباسچی که از کودکی به سبب ارتباط پدر خود با [[امام‌خمینی]]، با ایشان آشنا | {{سخ}} | ||
پس از بازگشت امام‌خمینی به ایران و [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، تهرانی همچنان به عنوان نماینده ایشان در امور مالی به انجام وظیفه می‌پرداخت. امام‌خمینی نیز بارها این نمایندگی را تأیید کرد؛ ازجمله [[جعفر صبوری]] در ۹/۸/۱۳۶۱ طی نامه‌ای از ایشان خواست نظر خود را در تعیین وکیل رسمی خود اعلام کند. ایشان تصریح کرد هر اندازه به تهرانی پرداخته شود، قبول است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۷۴</ref> | |||
امام‌خمینی در ۲۲/۱/۱۳۶۰ غلامحسین کرباسچی را با تعبیر «دانشمند محترم»، به سمت ریاست [[اداره سیاسی ایدئولوژیک (عقیدتی) ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران]] منصوب کرد تا برابر موازین موجود و هماهنگ با اداره سیاسی ایدئولوژیک (عقیدتی) ارتش و شهربانی، نیازمندی‌ها را رفع و وظایف مربوط را به صورت شایسته انجام دهد و از افراد ژاندارمری خواست با او همکاری و همگامی کنند <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۲۸۳</ref> | |||
==پانویس== | == وفات == | ||
{{پانویس}} | تهرانی، جمعه، نهم خرداد ۱۳۸۲ در ۹۱سالگی در [[قم]] درگذشت و با توجه به [[وصیت]] وی، [[حسینعلی منتظری]] به صورت خصوصی بر پیکر او [[نماز میت|نماز]] گزارد و پس از [[تشییع]] و نماز به امامت [[سیدموسی شبیری زنجانی]] (به صورت عمومی)، با توجه به ممانعت از دفن در [[حرم فاطمه معصومه(س)]]، بر خلاف آنچه در برخی منابع آمده<ref>قاسم‌پور، کرباسچی تهرانی، ۱/۳۰۶</ref> در [[قبرستان نو قم]]، در مقبره ابوحسین به خاک سپرده شد.<ref>کرباسچی، غلامحسین، گفتگوی حضوری</ref> از تهرانی چهار دختر و سه پسر ازجمله غلامحسین و غلامرضا کرباسچی باقی مانده است.<ref>همشهری، روزنامه</ref> | ||
==منابع== | |||
== غلامحسین کرباسچی == | |||
یکی از دو پسر روحانی محمدصادق تهرانی، [[غلامحسین کرباسچی]] است که در سال ۱۳۳۲ در قم زاده شد. وی پس از پایان تحصیلات ابتدایی، در یازده‌سالگی وارد [[حوزه علمیه قم]] شد<ref>مروارید، دادگاه ملی، ۱/ط</ref> و در [[مدرسه منتظریه]] (حقانی) مشغول تحصیل گشت. وی سال ۱۳۵۱، پس از سه سال حضور در درس‌های [[حسینعلی منتظری]] و [[حسین وحید خراسانی]]، با تشویق [[سیدمحمد حسینی بهشتی]] به [[دانشگاه]] رفت و در رشته علوم ریاضی دانشگاه تهران مشغول به تحصیل شد.<ref>تاریخ ایرانی، پایگاه اطلاع‌رسانی</ref> | |||
{{سخ}} | |||
کرباسچی که از کودکی به سبب ارتباط پدر خود با [[امام‌خمینی]]، با ایشان آشنا بود،<ref>تاریخ ایرانی، پایگاه اطلاع‌رسانی</ref> فعالیت سیاسی خود را از سنین نوجوانی با پخش اعلامیه‌ها و نوارها، در مخالفت با رژیم پهلوی آغاز کرد و چند بار به علت سخنرانی به شهربانی احضار شد و در مجموع سه بار از سوی ساواک دستگیر شد. نخستین بار در اسفند ماه ۱۳۵۲ دو ماه در کمیته مشترک ضد خرابکاری و دو ماه نیز در [[زندان اوین]] زندانی بود. بار دوم دو هفته در [[اصفهان]] و آخرین بار از ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۵ را در زندان تهران سپری کرد.<ref>کرباسچی، غلامحسین، گفتگوی حضوری؛ مروارید، دادگاه ملی، ۱/ط</ref> وی در سال ۱۳۵۷ از طرف [[سیداحمد خمینی]] به عضویت [[کمیته استقبال از امام‌خمینی]] درآمد و پس از بازگشت امام‌خمینی به ایران، با دفتر ایشان در تهران شروع به همکاری کرد و این همکاری را در دفتر ایشان در قم نیز ادامه داد. وی سپس به [[سازمان رادیو و تلویزیون]] رفت و در ساخت برنامه‌های مذهبی این سازمان نقش داشت.<ref>کرباسچی، غلامحسین، گفتگوی حضوری؛ تاریخ ایرانی، پایگاه اطلاع‌رسانی</ref> | |||
{{سخ}} | |||
امام‌خمینی در ۲۲/۱/۱۳۶۰ غلامحسین کرباسچی را با تعبیر «دانشمند محترم»، به سمت ریاست [[اداره سیاسی ایدئولوژیک (عقیدتی) ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران]] منصوب کرد تا برابر موازین موجود و هماهنگ با اداره سیاسی ایدئولوژیک (عقیدتی) ارتش و شهربانی، نیازمندی‌ها را رفع و وظایف مربوط را به صورت شایسته انجام دهد و از افراد ژاندارمری خواست با او همکاری و همگامی کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۴/۲۸۳</ref> کرباسچی پس از آن در سال ۱۳۶۱، با خواست و اصرار امام‌خمینی برای سامان‌دادن به اختلافات اصفهان، به صورت موقت، به مسئولیت استانداری اصفهان گمارده شد؛ اما با خواست و تأکید چندباره امام‌خمینی این مسئولیت تا سال ۱۳۶۸ ادامه یافت.<ref>کرباسچی، غلامحسین، گفتگوی حضوری</ref> وی همچنین از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۷ شهردار تهران بود<ref>مروارید، دادگاه ملی، ۱/ی</ref> و در این دو مسئولیت توانست برای مردم و شهرهای اصفهان و تهران خدمات زیادی داشته باشد. | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس|۲}} | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* آمدی، عبدالواحد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، تحقیق مصطفی درایتی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۶ش. | * آمدی، عبدالواحد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، تحقیق مصطفی درایتی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۶ش. | ||
| خط ۹۶: | خط ۱۰۸: | ||
* عاقلی، باقر، روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، تهران، گفتار، چاپ پنجم، ۱۳۷۰ش. | * عاقلی، باقر، روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، تهران، گفتار، چاپ پنجم، ۱۳۷۰ش. | ||
* قاسم‌پور، داود، کرباسچی تهرانی، محمدصادق (آیت‌الله)، چاپ‌شده در فرهنگنامه رجال روحانی معاصر امام‌خمینی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۹ش. | * قاسم‌پور، داود، کرباسچی تهرانی، محمدصادق (آیت‌الله)، چاپ‌شده در فرهنگنامه رجال روحانی معاصر امام‌خمینی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۹ش. | ||
* قربانی، حسنعلی، چگونگی گسترش نهضت اسلامی در شهرستان نائین ( | * قربانی، حسنعلی، چگونگی گسترش نهضت اسلامی در شهرستان نائین (۱۳۴۰–۱۳۵۷)، مجله تاریخ‌نامه انقلاب، شماره ۱۲، ۱۳۹۶ش. | ||
* کامور بخشایش، جواد، شیخ شریف، سیری در زندگی و مبارزات اولین روحانی شهید در دفاع مقدس محمدحسن شریف قنوتی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۸۶ش. | * کامور بخشایش، جواد، شیخ شریف، سیری در زندگی و مبارزات اولین روحانی شهید در دفاع مقدس محمدحسن شریف قنوتی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۸۶ش. | ||
* کرباسچی، غلامحسین، گفتگوی حضوری، قم، بایگانی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳/۱۱/۱۳۹۸ش. | * کرباسچی، غلامحسین، گفتگوی حضوری، قم، بایگانی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳/۱۱/۱۳۹۸ش. | ||
| خط ۱۰۸: | خط ۱۲۰: | ||
* همشهری، روزنامه، ۱۰/۳/۱۳۸۲ش. | * همشهری، روزنامه، ۱۰/۳/۱۳۸۲ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==پیوند به بیرون== | |||
* سیدعباس رضوی، [https://books.khomeini.ir/books/10003/612/ «محمدصادق تهرانی»]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۳، | == پیوند به بیرون == | ||
* سیدعباس رضوی، [https://books.khomeini.ir/books/10003/612/ «محمدصادق تهرانی»]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۳، ص۶۱۲–۶۱۸. | |||
[[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]] | [[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]] | ||