زندگی‌نامه‌ها: تفاوت میان نسخه‌ها

'''زندگی‌نامه‌ها'''، گزارش کتاب‌هایی درباره زندگی و شخصیت [[امام‌خمینی]].

 

زندگی‌نامه، سبکی در ادبیات است که به شرح و وصف رخدادها و روند زندگی یک شخص تأثیرگذار می‌پردازد؛ زندگی‌نامه‌ها داستان‌هایی واقعی را دربر می‌گیرند و عنصر خیال نوعاً در آن نقشی ندارد؛ البته زندگی‌نامه به فهرست‌کردن اطلاعات درباره یک شخص، محدود نمی‌شود، بلکه به توضیح و گاه تحلیل رویدادها می‌پردازد.

 

گاهی شخص، خود زندگی‌نامه‌اش را می‌نویسد و گاه شخصی دیگر، زندگی بزرگی را می‌نگارد و به تحلیل حوادث زندگانی وی می‌پردازد. بارزترین شکل ارائه زندگی‌نامه‌ها در قالب [[کتاب و کتاب‌خوانی|کتاب]] و [[مطبوعات|روزنامه]] است؛ اما با پیشرفت صنعت [[سینما]]، امروزه بخش وسیعی از زندگی‌نامه‌ها در قالب فیلم ساخته شده و از لحاظ توسعه مخاطب و تأثیرگذاری اهمیت بالایی دارد.

 

 

در برخی از مجموعه‌های موضوعی به زندگی‌نامه امام‌خمینی پرداخته شده‌است؛ ازجمله: مفاخر اسلام از علی دوانی و فقهای نامدار شیعه از عبدالرحیم عقیقی بخشایشی.

 

زندگی‌نامه، سبکی در ادبیات است که به شرح و وصف رخدادها و روند زندگی یک شخص تأثیرگذار می‌پردازد<ref>امامی، زندگی‌نامه نویسی، ۴۴.</ref>؛ واژه‌هایی از قبیل «سرگذشت‌نامه» و «تذکره» نیز با اندک فرق معنایی مترادف با زندگی‌نامه دانسته شده است. سرگذشت‌نامه قدیمی‌ترین و مستمرترین شکل بیان تاریخی است که یکی از دلایل شکل‌گیری آن [[سیره پیامبر(ص)]] و ائمه(ع) بوده است<ref>روزنتال، تاریخ تاریخ‌نگاری در اسلام، ۱/۱۲۰ ـ ۱۲۲.</ref>. برخی نیز سرگذشت‌پژوهی را نوعی زندگی‌نامه شخصی دانسته‌اند که از طریق مصاحبه و گفتگوی هدایت‌شده به دست می‌آید<ref>مک‌نیل، روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، ۱۰۲.</ref>. عنوان «تذکره» بیشتر به زندگی‌نامه شاعران اختصاص دارد. قدیمی‌ترین و جامع‌ترین تذکره که به اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری مربوط می‌شود،[[تذکره لباب الالباب]] از [[محمد عوفی]] است<ref>ستوده، مرجع‌شناسی و روش تحقیق، ۹۱؛ امامی، زندگی‌نامه نویسی، ۴۷.</ref>. زندگی‌نامه‌ها ویژگی‌های گوناگونی دارند و داستان‌هایی واقعی را دربر می‌گیرند و عنصر خیال نوعاً در آن نقشی ندارد؛ البته زندگی‌نامه به فهرست‌کردن اطلاعات درباره یک شخص، مانند زادگاه و زادروز و تاریخ رخدادها محدود نمی‌شود، بلکه به توضیح و گاه تحلیل رویدادها می‌پردازد.

شیوه ارائه زندگی‌نامه‌ها نیز مختلف است. بارزترین شکل آن در قالب کتاب، نشریه و روزنامه عرضه شده است؛ اما با پیشرفت صنعت سینما و گسترش شبکه‌های تلویزیونی و ماهواره‌ها، امروزه بخش وسیعی از زندگی‌نامه‌ها در قالب فیلم ساخته شده و به مخاطبان عرضه می‌شود و از لحاظ توسعه مخاطب و تأثیرگذاری اهمیت بالایی دارد<ref>اندرسون، فیلم زندگینامه‌ای، ۱۸۶.</ref>.

زندگی‌نامه‌ها از درجه اهمیت مختلفی برخوردارند. برخی از آنها که درباره یک شخصیت تاریخی تأثیرگذار در عرصه علمی، اجتماعی و مانند آن هستند، اهمیت ویژه‌ای دارند. [[امام‌خمینی]] ازجمله شخصیت‌هایی است که به دلیل رهبری انقلابی بزرگ و همچنین جنبه‌های علمی و اخلاقی، زندگی‌نامه‌های بسیاری درباره ایشان تهیه و تدوین شده است. امام‌خمینی زندگی‌نامه مبسوطی به قلم خود ننوشته است و تنها زندگی‌نامه خودنوشت مختصری از ایشان وجود دارد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۶.</ref> که در واقع به املا و تصحیح ایشان است<ref>مختاری، زندگی‌نامه خودگفته حضرت امام‌خمینی، ۴/۲۴۸.</ref>. همچنین زندگی‌نامه نگاشته در کتاب [[نهضت امام‌خمینی]] نوشتاری است که امام‌خمینی چند مورد از آن را به قلم خود تصحیح کرده است<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۱۳ ـ ۱۴.</ref>؛ اما کتاب‌های بسیاری یا بخشی‌هایی از برخی آنها به زندگی‌نامه امام‌خمینی اختصاص یافته است<ref>ایازی، تفسیر قرآن مجید برگرفته از آثار امام‌خمینی، ۱/۲۹؛ قاضی‌زاده، ‌اندیشه‌های فقهی ـ سیاسی امام‌خمینی، ۱۹.</ref>. محور این زندگی‌نامه‌ها، دوران کودکی امام‌خمینی، تحصیل و تدریس و دوران زندگی سیاسی ایشان است و بیشترین حجم گزارش‌های موجود، درباره زندگی سیاسی ایشان، از ورود به [[حوزه علمیه قم]] تا [[رهبری]] و [[مرجعیت]] و حوادث و رخدادهای دهه‌های پایانی عمر است.

مقاله‌های بسیاری نیز در نشریات و روزنامه‌ها به زندگی‌نامه امام‌خمینی پرداخته‌اند<ref>هدایتی، نگاهی به زندگی‌نامه سیاسی امام‌خمینی، ۱۴۵ ـ ۱۵۱؛ همشهری، مردی از خمین، ۶.</ref>. در برخی از مجموعه‌های موضوعی نیز به زندگی‌نامه امام‌خمینی پرداخته شده است؛ از قبیل [[مفاخر اسلام]]، جلد ۱۳، نوشته [[علی دوانی]]، گلشن ابرار، نوشته جمعی از پژوهشگران و فقهای نامدار [[شیعه]]، نوشته عبدالرحیم عقیقی بخشایشی؛ اما در اینجا به برخی زندگی‌نامه‌های ایشان که در قالب کتاب و در حجمی درخور اعتنا عرضه شده است، به ترتیب حروف الفبا اشاره می‌شود:

امام‌خمینی از ولادت تا ولایت: رضا بابایی، تهران، چاپ و نشر عروج، ۱۳۸۹، ۱۵۰ص. این کتاب که با بیانی روان و ساده و مختصر برای قشرهای جوان و نوجوان نوشته شده است، نخست به‌اختصار به زندگی‌نامه امام‌خمینی از تولد تا ورود [[سیدحسین بروجردی]] به [[قم]] پرداخته و سپس در دو فصل با نام‌های «از [[جهاد]] تا [[اجتهاد]]» و «بر مسند ولایت» از آغاز نهضت تا بازگشت امام‌خمینی به [[ایران]] را بررسی کرده است.

جوانب من افکار الامام‌الخمینی: محمدجواد مهری، تهران، [[وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی]]، ۱۴۰۲ق، ۱۲۸ص، عربی. این کتاب نخست درباره تاریخچه ولادت، خانواده پدری، تحصیلات و [[مبارزات امام‌خمینی]] بحث کرده و سپس منابع فکری ایشان را با عناوین «امام و انقلاب فرهنگی»، «نیاز به رهبری امام و انقلاب فرهنگی»، «نیاز به رهبری امام و انقلاب اجتماعی» و «خصوصیات امام با برداشت از کلام ایشان» بررسی کرده است.

جلوه‌های حسینی در سیمای خمینی: سیدنعمت‌الله حسینی، قم، انتشارات معصومی، چاپ اول، ۱۳۷۸، ۵۱۱ص. «کودکی»، [[ازدواج امام‌خمینی|«انتخاب همسر]]»، «[[خودسازی]] و بعد معنوی امام»، «مبارزات و رهبری قیام» و «کرامات امام» در این کتاب به عنوان رئوس مطالب انتخاب شده‌اند.

حدیث بیداری؛ زندگی‌نامه علمی و سیاسی امام‌خمینی: حمید انصاری، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۸۰، ۲۵۵ص. این کتاب دربردارنده مهم‌ترین رخدادهای دوران زندگی امام‌خمینی از تولد تا [[رحلت امام‌خمینی|رحلت]]، با نگاهی تحلیلی و در عین حال اجمالی است. در بیان روند حوادث زندگی امام‌خمینی، در این کتاب بر اصالت ‌اندیشه، تقدم تربیت و [[تهذیب]] و تأثیر بعد معنوی و علمی ایشان در مسیر زندگی و مبارزات تأکید شده است. نویسنده با بیان پیشینه‌ای از [[تاریخ معاصر ایران]]، مطالب کتاب را با عنوان «امام‌خمینی از ولادت تا [[هجرت]] به [[قم]] » آغاز کرده و با ذکر آثار و تألیفات و اشاره به [[وصیت‌نامه]] ایشان به پایان برده است. این کتاب بارها تجدید چاپ شده و ناشر، آن را به زبان‌های انگلیسی، اردو، عربی و فرانسه ترجمه و منتشر کرده است.

خمینی روح‌الله: سیدعلی قادری، تهران، [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]]، چاپ اول، ۱۳۷۸، ۴۶۲ص. این کتاب با فصل‌هایی با عنوان «در [[خمین]] »، «در [[اراک]]»، «در میانه راه» و «در قم» وضعیت [[خانواده امام‌خمینی]]، تولد، طفولیت و دوران مکتب و مدرسه ایشان، اوضاع سیاسی ایران و منطقه، حوادث نوجوانی و جوانی و تحصیل و تدریس ایشان را بر اساس «اسناد و خاطرات و خیال» ترسیم می‌کند و می‌کوشد روح عرفانی و توحیدی امام‌خمینی را با بیانی ادبی و با عنصر خیال واکاود و زندگی‌نامه‌ای بیشتر عرفانی که از عمق روح ایشان نشئت می‌گیرد، به تصویر کشد.

زندگی‌نامه سیاسی امام‌خمینی: محمدحسن رجبی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۷۸، ۳۷۲ص. کتابی درباره بررسی ‌اندیشه و رفتار سیاسی امام‌خمینی از تولد تا دستگیری و تبعید به [[ترکیه]]. نویسنده طرح زندگی سیاسی امام‌خمینی را به‌ گونه‌ای‌که معطوف به جهات نظری و عملی مواضع تاریخی ایشان باشد، مبتنی بر سه عامل اساسی معقول یا [[حکمت اسلامی]] ([[عرفان]]، [[کلام]] و [[فلسفه]])، منقول یا علوم شریعت ([[تفسیر]]، [[فقه]]، [[حدیث]] و [[اخلاق نقلی]]) و عمل اجتماعی و سیاسی شمرده و در کتاب خود تنها به بررسی عامل سوم پرداخته است.

چندین ناشر، مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (تابستان ۱۳۶۹، ۴۹۰ص)، کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران(۳۷۰) و مؤسسه فرهنگی قبله (۱۳۷۰ ـ ۱۳۷۷، ۲۶۳ص) این کتاب را با ویرایش‌های گوناگون منتشر کرده‌اند. یکی از کاستی‌های مهم این چاپ‌ها، دسترسی‌نداشتن نویسنده به منابع و اسناد سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) و شهربانی بوده است که پس از دستیابی به آنها، کتاب با افزوده‌های فراوان و ویرایشی جدید در سال ۱۳۷۷ و سپس ۱۳۷۸ در ۳۷۲ به اضافه ۲۵۲ صفحه در [[مرکز اسناد انقلاب اسلامی]] منتشر شده است. استفاده از صدها برگ سند از پرونده امام‌خمینی در [[ساواک]] و پیوست‌کردن آنها به کتاب، بهره‌برداری از کتاب‌ها و مقاله‌های بیشتر، افزودن نکات و فصل‌های جدید، بازنویسی متن و تنظیم فهرست‌های مختلف ازجمله ویژگی‌های این چاپ است. این کتاب با عنوان [[الحیاة السیاسیة للامام‌الخمینی]] به عربی ترجمه شده و در سال ۱۹۹۳م/۱۳۷۲ش در انتشارات دارالروضه در [[بیروت]] و در ۴۴۰ صفحه به چاپ رسیده است<ref>نادرپور و دیگران، کتاب‌شناسی موضوعی امام‌خمینی، ۱۳۵.</ref>.

زندگی‌نامه آیت‌الله خمینی: باقر معین، لندن و نیویورک، I. B Tauris & Co Ltd، ۱۹۹۹م/ ۱۳۷۸ش، ۳۵۲ص، انگلیسی. نویسنده به بررسی زندگی و شخصیت امام‌خمینی پرداخته و نقش ایشان را در هدایت و [[پیروزی انقلاب ایران]] در سال ۱۳۵۷ تبیین کرده است. کتاب در دوازده فصل تدوین شده است و در آن از زادگاه امام‌خمینی و کودکی ایشان، جوانی، ورود امام‌خمینی به عرصه [[سیاست]]، دوران [[تبعید امام‌خمینی|تبعید]] به [[ترکیه]] و [[عراق]] و [[فرانسه]]، بازگشت به [[ایران]] و برنامه‌های ایشان در دوران [[جنگ]] سخن به میان آمده است. فصل پایانی کتاب به تحلیل رخدادهای سیاسی کشور در واپسین ماه‌های زندگی امام‌خمینی و نامه‌ها و فرمان‌های ایشان پرداخته است.

زندگینامه امام‌خمینی: بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا، ۲ جلد، ۱۹۲ + ۱۸۰ص. این کتاب دربردارنده زندگینامه امام‌خمینی از ولادت تا رهبری [[نهضت]] است و ‌اندیشه‌نامه‌ای است که به [[سیر مبارزات امام‌خمینی]] از [[قیام ۱۵ خرداد]] ۱۳۴۲ پرداخته است. به احتمال فراوان، این کتاب بر اساس تاریخ نگارش آن در سال ۱۳۴۳ چاپ و منتشر شده باشد.

عشق الهی امام‌خمینی/ روح‌الله خمینی: ۱۹۹۱م، ۱۴۱ص، ترکی. در این اثر [[زندگی‌نامه امام‌خمینی]]، مراحل مختلف مبارزاتی ایشان در جریان انقلاب اسلامی از خرداد ۱۳۴۲ و پیش از آن در [[دوران طلبگی]] تا تبعید و [[هجرت]] به پاریس و مراجعت به ایران و پیروزی انقلاب تشریح شده است.

لمحات من حیاة الامام‌الخمینی: عبدالحسن استیقال، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۴۰۲ق، ۱۰۴ص، عربی. در این کتاب زندگی امام‌خمینی از آغاز تولد و دوران کودکی تا زمان [[ارتحال امام‌خمینی|ارتحال]] گزارش شده است و تألیفات ایشان، [[قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲]]، تبعید به ترکیه و عراق تا بازگشت به ایران و ویژگی‌های رهبری ایشان بررسی شده است.

کتاب‌های کودکان: کتاب‌هایی نیز با ادبیاتی کودکانه و گاه همراه با تصویر، زندگی امام‌خمینی را برای مخاطبان گروه سنی کودک و نوجوان تشریح کرده‌اند؛ برای نمونه  

 

# آبی‌تر از آبی: قصه‌های زندگی امام‌خمینی، بازنوشته فرهاد حسن‌زاده، تهران، پنجره، چاپ سوم، ۱۳۷۸، ۹۶ص.

# آشنای غنچه‌ها: قصه‌های زندگی امام‌خمینی، بازنوشته افسانه شعبان‌نژاد، تهران، پنچره، چاپ دوم، ۱۳۷۸، ۴۰ص.

# چشمه مهتاب: قصه‌های زندگی امام‌خمینی، بازنوشته علی‌اصغر جعفریان، تهران، پنجره، چاپ سوم، ۱۳۷۸،‌ ۴۸ص.

# دیدار با دریا: قصه‌های زندگی امام‌خمینی، بازنوشته عبدالحمید نجفی، تهران، پنجره، چاپ دوم، ۱۳۷۸، ۵۶ص.

# [[زندگی مصور امام‌خمینی]]: محمد اجاقی، تهران، چاپ و نشر عروج، ۱۳۸۹. مجموعه‌ای هشت‌جلدی در قالب نقاشی، زندگی امام‌خمینی را برای کودکان به تصویر کشیده است.

# سلام گل سرخ: قصه‌های زندگی امام‌خمینی، بازنوشته ناصر نادری، تهران، پنجره، چاپ سوم، ۱۳۷۸ش،۷۷ص.

# سیب آرزو: قصه‌های زندگی امام‌خمینی، بازنوشته حسین فتاحی، تهران، پنجره، چاپ سوم، ۱۳۷۸، ۷۶ص.

# صدای پای بهار: قصه‌های زندگی امام‌خمینی، بازنوشته محمد ناصری، تهران، پنجره، چاپ دوم، ۱۳۷۸، ۶۲ص

# میهمان آسمان: قصه‌های زندگی امام‌خمینی، بازنوشته ناصر نادری، تهران، پنجره، چاپ دوم، ۱۳۷۸، ۶۴ص.

# یک بقچه برکت: قصه‌های زندگی امام‌خمینی، بازنوشته مهری ماهوتی، تهران، پنجره، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش،۷۲ص.

# فیلم‌هایی نیز متناسب با نیاز مخاطبان در قالب‌های مختلف چندقسمتی، مناسبتی و انیمیشن زندگی [[امام‌خمینی]] را به تصویر کشیده که با عناوین گوناگون از شبکه‌های مختلف تلویزیونی پخش شده است.{{ببینید|نرم‌افزارها}}.

*مجتبی عرب‌نژاد، [https://books.khomeini.ir/books/10006/70/ زندگی‌نامه‌ها]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۶، ص۷۰-۷۴.

[[رده:مقاله‌های تأییدشده]]

[[رده:مقاله‌های دارای شناسه]]