ریا: تفاوت میان نسخه‌ها

ریا از صفات ناپسندی است که [[فطرت انسانی]] از آن گریزان است. در [[ادیان الهی]] ریاکاران، تنها <ref>کتاب مقدس، ایوب، ب۱۵، ۳۴.</ref>و خوشی آنان لحظه‌ای <ref>کتاب مقدس، ایوب، ب۲۰، ۵.</ref>دانسته شده است و انسان‌ها را در اعمال نیک چون [[عبادت]]، [[صدقه]] و [[روزه]] از ریاکردن برحذر داشته‌اند <ref>کتاب مقدس، متی، ب۶، ۲ ـ ۱۶، کتاب مقدس، مرقس، ب۱۲، ۴۰، کتاب مقدس، لوقا، ب۱۲، ۱.</ref>. [[قرآن کریم]] نیز در موارد چندی به نکوهش ریا پرداخته <ref>ماعون، ۴.</ref>، مسلمانان را از این صفت ناپسند پرهیز داده، آن را صفت [[منافقان]] <ref>نساء، ۱۴۲.</ref>معرفی کرده است. در روایات نیز ریا از اقسام [[شرک]] دانسته شده، کسی که عملی را برای خوشایند مردم انجام دهد، فاقد شایستگی ثواب از ناحیه خداوند شمرده شده است <ref>کلینی، الکافی، ۲/۲۹۳.</ref>. در این روایات تصریح شده است تنها اعمالی که با [[اخلاص]] همراه باشند مورد قبول خداوند واقع می‌شوند <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۶۹/۲۶۵.</ref>.

بعضی علمای اخلاق، ریا را به ریا در امور دین و دنیا تقسیم کرده، ریا در امور دینی را نیز به ریا در عبادات و غیر عبادات تقسیم می‌کنند <ref>غزالی، احیاء علوم الدین، ۱۰/۱۱۶ ـ ۱۱۷.</ref>. ریا در امور عبادی سبب بطلان عمل و [[حرام]] است و در امور دنیوی گرچه امری ناپسند است، اما حرام نیست؛ مانند پوشیدن لباس نیکو برای طلب جاه نزد مردم <ref>غزالی، احیاء علوم الدین، ۱۰/۱۲۱.</ref>. آنان به اعتبار متعلق ریا، مصادیق پرشماری برای آن ذکر کرده، همه مصادیق آن را نکوهش کرده‌اند <ref>نراقی، احمد، معراج السعاده، ۶۱۷ ـ ۶۲۲.</ref>؛

# ریا در اعمال عبادی: این قسم نیز دو درجه دارد: یک نوع ریا که در [[فقه]] بیشتر به آن توجه شده است، ریا در انجام کارهای عبادی است که ریاکار، تمام [[عبادت]] یا جزء و شرط آن را با قصد جلب توجه و تمایل دیگران به سمت خویش، انجام می‌دهد و عابدان و زاهدان در خطر این‌گونه ریا قرار دارند و موجب بطلان عمل می‌شود <ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۳۵ و ۴۷.</ref>. ایشان قسم دوم را ریا در ترک عمل شمرده است؛ به اینکه شخص عملی را با قصد جلب [[قلوب]] دیگران ترک کند؛ مانند ترک‌کردن [[امامت جماعت]]، برای نشان‌دادن منزه‌بودن خود از [[حب دنیا]] و [[جاه]] آن <ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۳۶ و ۵۰.</ref>.

امام‌خمینی نفوذ ریا در اعمال انسان را امری دقیق و ظریف می‌داند که گاهی شخص، خود متوجه آن نیست؛ در حالی‌که در کید [[شیطان]] گرفتار شده است. ایشان به بعضی از این نوع ریاها اشاره کرده است. به باور ایشان، گاهی شخص مشغول تحصیل علم [[دین]] است، در حالی‌که در [[قلب]] خود میل دارد بر دیگران چیره شود و نظر دیگران را به خود جلب کرده، اظهار فضل کند؛ در حالی‌که گمان می‌کند در این عمل، به [[تکلیف]] خود در بیان [[حکم شرعی]] عمل می‌کند و طالب [[ثواب]] است <ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۴۸ ـ ۴۹.</ref>. گاهی شخص امامت جماعت را به عهده می‌گیرد با این نیت که در قلوب مردم شهرت و عظمت پیدا کند؛ از این‌رو به افرادی که در [[نماز]] او حاضر می‌شوند، ارادت پیدا می‌کند. گاهی نیز ریا در مأمومان رخ می‌دهد که شخص طالب صف اول است و اظهار تقدس می‌کند. گاهی بر عکس، در صف آخر می‌نشیند تا اظهار [[تواضع]] و فروتنی کند و گاهی شخص منفرد نیز با کناره‌گیری از جماعت و طول‌دادن [[رکوع]] و [[سجود]] خود، ادعای [[احتیاط]] می‌کند که همه این افراد، به نوعی ریا مبتلا هستند <ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۵۰ ـ ۵۱.</ref>. به اعتقاد [[امام‌خمینی]]، بعضی از [[صفات نفسانی]] که برای عوام نقص به شمار نمی‌رود، برای [[اولیای خدا]] و عارفان نقص و شرک است؛ ازجمله این صفات ریاست؛ برای مثال افراد عادی به حسب [[فطرت]] خود مایل به ظهور خیرات و صفات پسندیده خود هستند، ولی این خصیصه نزد اولیای الهی [[شرک]] و [[نفاق]] محسوب می‌شود <ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، ۵۷.</ref>.

بر اساس روایت منسوب به [[امام صادق(ع)]] منشأ ریا نفاق می‌باشد؛ زیرا نفاق موافق‌نبودن ظاهر با باطن است و ریاکننده ظاهر کار را برای خدا انجام می‌دهد، ولی قصدش اظهار عمل است <ref>منسوب به امام صادق(ع)، مصباح الشریعه، ۳۲.</ref>. [[علمای اخلاق]]، به علت‌های مختلف ریاورزی اشاره کرده‌اند؛ ازجمله رسیدن به جاه و مقام دنیایی، ترس از آشکارشدن [[فقر]] و یا [[ترس]] از متهم‌شدن به [[سستی]] و [[تنبلی]]، [[ترس]] از دیگران و حقیر شمرده‌شدن توسط دیگران <ref>نراقی، مهدی، جامع السعادات،۲/۳۹۹ ـ ۴۰۰.</ref>.

امام‌خمینی خود از این صفت ناپسند به دور بود و نزدیکان خود را نیز از ریا بر حذر می‌داشت <ref>طباطبایی، مصاحبه، ۱/۲۷۸.</ref>. ایشان در مباحث علمی کاملاً اهل بحث بود، ولی در جلساتی که بحث به صورت [[خودنمایی]] و جدال مطرح می‌شد، سکوت می‌کرد و تنها اگر کسی از او سؤال می‌کرد، جواب می‌داد <ref>امینی، خاطره، ۳/۲۱۸.</ref>. ایشان با وجود اینکه مدت‌های زیادی مبالغی مقروض بود، اظهار نمی‌کرد <ref>رجایی، برداشتهایی از سیره امام‌خمینی، ۳/۲۱۷ ـ ۲۱۸.</ref>. در ایام زندگی در [[نجف اشرف]] برای اینکه معروف نشود <ref>زنجانی، خاطره، ۳/۲۱۱؛ سبحانی، خاطره، ۳/۲۱۱.</ref>، در پی کسب [[مسجد]] و [[محراب]] نبود و با انتخاب مسجد متروکی، در آنجا [[نماز]] می‌خواند <ref>توسلی، خاطره، ۳/۲۲۱؛ محتشمی‌پور، خاطره، ۳/۲۲۱.</ref>. ایشان در تمامی مراحل ا[[نقلاب اسلامی]]، به این امر مهم توجهی ویژه داشت و معتقد بود اگر بتوان اسلامی منزه از ریا، خدعه و فریب معرفی کرد و نظامی بر پایه [[نه شرقی نه غربی]] بر پا ساخت، پیروزی به دست آمده است <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۱۴۳.</ref>. ایشان به گروه‌های مختلف اجتماعی، به‌ویژه مسئولان درباره این آفت بزرگ، هشدار می‌داد <ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۲۳۱.</ref>.