دیدارهای امام‌خمینی: تفاوت میان نسخه‌ها

انسان موجودی اجتماعی است و همواره برای ارتباط و دیدار با دیگران ارزش خاصی قائل است. دید و بازدید انسان‌ها با یکدیگر را می‌توان از نخستین نمادهای حیات اجتماعی بشر دانست. این امر به‌ویژه درباره شخصیت‌های دینی و علمی و صاحب‌منصبان سیاسی، اهمیت و آداب و رسوم ویژه‌ای داشته و دارد. دیدار پیروان ادیان و مذاهب با رهبران و پیشوایان خود نیز رسمی دیرینه و آیینی دیرپاست. این دیدارها معمولاً برای ابراز علاقه و ارادت، شنیدن سخنان و موعظه یا تبریک و تسلیت به مناسبت‌های مختلف است. در متون روایی اسلامی نیز سفارش‌های فراوانی درباره دیدار با علما و دانشمندان وجود دارد.<ref>← مجلسی، بحار الانوار، ۱/۱۹۸ ـ ۲۰۶.</ref> در آموزه‌های اسلامی، دیدار با دیگران هم از نظر [[اخلاق|اخلاقی]] جایگاه والایی دارد<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۷۱/۳۴۲ ـ ۳۵۵.</ref> و هم به جنبه‌های اجتماعی و سیاسی آن توجه شده‌است که نمونه آن دیدار [[اسلام|مسلمانان]] با [[پیامبر اکرم(ص)|پیامبر(ص)]] برای انجام بیعت است.<ref>قرآن کریم، سوره فتح، آیه ۱۰ و ۱۸.</ref>

امام‌خمینی در جایگاه یک مرجع دینی و نیز در کسوت یک رهبر سیاسی و پیشوای اجتماعی، در طول حیات خویش همواره با شخصیت‌ها، گروه‌ها و اقشار مختلف جامعه دیدار و گفتگو داشته‌است. این دیدارها اگرچه گاه برای ایجاد همدلی و همراهی و در پیش‌گرفتن روش واحد در راهبری جامعه دینی بوده، مانند دیدار با [[مرجعیت|مراجع تقلید]]،<ref>← مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، کوثر، ۱/۳۴ و ۴۱.</ref> بیشتر برای ایجاد اُنس و اُلفت و ارتباط بی‌واسطه با گروه‌های مختلف مردم و رهبری آنان در راستای فعالیت‌های سیاسی ـ مذهبی صورت گرفته‌است. تأثیر این دیدارها، قطع نظر از محتوای کلام امام‌خمینی، خود به خود عاملی مهم در تحکیم پیوند مردم و رهبری به شمار می‌رود. دیدار با امام‌خمینی نه تنها برای مردم، برای مسئولان و کارگزاران هم مؤثر بود و مسئولان نظام در اوج بحران‌ها و حوادث شکننده، با یک دیدار کوتاه با امام‌خمینی امید و اطمینان و استقامت بیشتری پیدا می‌کردند.<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، محضر نور، ۱/ج.</ref>

از دیدارها و ملاقات‌های [[امام‌خمینی]] در مقطع پیش از مبارزات، اطلاعات پراکنده‌ای وجود دارد؛<ref>← روحانی، ۱/۱۰۸ و ۱۳۷.</ref> به همین جهت تعیین تعداد و سیر تاریخی دیدارهای آن زمان به طور دقیق ممکن نیست. از قدیمی‌ترین دیدارهای ایشان، ملاقات با علما و مراجع تراز اول [[قم]]، جهت تثبیت مرجعیت [[سیدحسین بروجردی]] (۱۲۵۳ ـ ۱۳۴۰) و سامان‌دادن به امور [[حوزه علمیه قم]] گزارش شده‌است (همان، ۱/۱۰۹). دیدار امام‌خمینی با سیدحسن مدرس،<ref>قادری، خمینی روح‌الله، ۳۷۷.</ref> {{ببینید|سیدحسن مدرس}} دیدار با [[محمدرضا پهلوی]] به نمایندگی با سیدحسین بروجردی<ref>مسعودی خمینی، خاطرات آیت‌الله مسعودی خمینی، ۲۲۷ ـ ۲۲۸.</ref> و دیدار با [[علی امینی]] نخست‌وزیر در سال ۱۳۴۰<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۱۳۷.</ref> ازجمله دیدارهای امام‌خمینی در دوره پیش از آغاز نهضت بوده‌است.

پس از آغاز مبارزات اسلامی و رهبری آن توسط امام‌خمینی، دیدارهای زیادی با ایشان انجام شد؛<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۸۶۵ ـ ۸۶۷.</ref> ازجمله می‌توان به دیدارهای مردمی با امام‌خمینی در خرداد ۱۳۴۲ و حضور در مراسم عزاداری،<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۴۸۸ و ۴۹۴.</ref> دیدار با [[مردم]] پس از آزادی ایشان در سال ۱۳۴۲،<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۸۳۳.</ref> دیدار در خانه ایشان در [[قم]] در سال ۱۳۴۳،<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۸۳۷ ـ ۸۳۸.</ref> دیدار با جلال آل‌احمد<ref>دانایی، دو برادر: ناگفته‌هایی از زندگی و زمانه جلال و شمس آل‌احمد، ۲۵۳.</ref> {{ببینید|جلال آل‌احمد}} اشاره کرد. هنگام مبارزات نیز دیدارهایی با امام‌خمینی صورت گرفته‌است ازجمله دیدار رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور ([[ساواک]]) با امام‌خمینی در زمان زندانی‌بودن ایشان<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۶۹۸.</ref> و دیدار [[سیدفضل‌الله خوانساری]] در سال‌های تبعید امام‌خمینی به ترکیه؛<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۲/۱۵.</ref> {{ببینید|بورسا}} اما پس از [[تبعید امام‌خمینی]] از ترکیه به [[نجف]]، دیدارهای مختلفی با ایشان صورت گرفته، مانند دیدار با [[سیدمحمود شاهرودی]]،<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۲/۱۷۰.</ref> [[سیدابوالقاسم خویی]] و [[سیدمحسن حکیم]].<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۲/۱۸۰.</ref> در سال‌های تبعید امام‌خمینی در عراق، به مناسبت‌هایی مقامات حکومت عراق نیز دیدارهایی با ایشان داشتند.<ref>خاتم یزدی، خاطرات، ۱۰۶.</ref> پس از [[هجرت امام‌خمینی]] به پاریس، در مدت چهار ماه اقامت در آنجا، نمایندگان برخی دولت‌ها و گروه‌های مبارز از کشورهای دیگر،<ref>یزدی، شصت سال صبوری و شکوری، ۳/۳۹۷ ـ ۵۷۶.</ref> دانشجویان ایرانی مقیم کشورهای اروپایی و امریکایی، خبرنگاران رسانه‌های خبری، علما و سیاسیون ایران با امام‌خمینی دیدار کردند و در این میان برخی از مقامات [[رژیم پهلوی]] نیز پس از استعفا از مقام خود به دیدار ایشان رفته‌اند.<ref>← امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴/۱۲۱، ۲۴۲ و ۵/۳، ۳۴، ۱۳۴.</ref>

پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] که کارها روند منظم‌تری به خود گرفت و امکان ثبت و ضبط فعالیت‌های امام‌خمینی فراهم شد، از بهمن ۱۳۵۷ تا خرداد ۱۳۶۸، حداقل ۳۷۱۳ دیدار عمومی و خصوصی با امام‌خمینی ثبت شده‌است که نخستین آنها دیدار عمومی با اقشار مردم در ساعات ۳۰/۹ صبح دوازدهم بهمن ۱۳۵۷ش/ ۳/۳/۱۳۹۹ق/ ۱/۲/۱۹۷۹م در فرودگاه مهرآباد تهران است. در ادامه این دیدار که در روز نخست ورود امام‌خمینی به کشور بود، دیدار در طول مسیر تا مدفن شهیدان انقلاب اسلامی در بهشت زهرای تهران و سپس دیدار با جمعیت گسترده در این مکان بود. دیدار همافران با امام‌خمینی در ۱۹ بهمن ۱۳۵۷ و رژه آنان یکی از دیدارهای مهم در این مقطع مهم تاریخی بود (همان، ۶/۱۰۱) و آخرین این دیدارها دیدار خصوصی [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] ـ رئیس مجلس شورای اسلامی وقت ـ در صبح جمعه پنجم خردادماه ۱۳۶۸ در بیمارستان بقیةالله(ع) شماره ۲، در تهران و چند روز پیش از [[ارتحال امام‌خمینی]] است؛<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، محضر نور، ۲/۴۱۹.</ref> البته برخی به صورت نمادین، آخرین دیدار مردم با امام‌خمینی را مراسم تشییع جنازه ایشان در خرداد ۱۳۶۸ دانسته‌اند.<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، محضر نور، ۱/الف.</ref> بیشتر این دیدارها در [[صحیفه امام]] ثبت شده‌اند.

از آنجا که دیدارهای [[امام‌خمینی]] در یک فرایند زمانی بیش از نیم قرن انجام شده، به طور طبیعی دامنه موضوعی گسترده‌ای را دربر می‌گیرد که شمارش کامل آنها، به‌ویژه در دیدارهای پیش از [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب]]، شدنی نیست؛ ولی از مجموع گزارش‌های دیدارها و سخنرانی‌های ایشان می‌توان دریافت که بیشتر دیدارها پیش از پیروزی انقلاب با امام‌خمینی در جایگاه یک [[مرجعیت|مرجع تقلید]] و استاد و نیز برای هماهنگ‌کردن موضع روحانیت در برابر [[رژیم پهلوی]] و آگاه‌ساختن مردم از برنامه‌های آن رژیم، همچنین جهت‌دهی به مسیر نهضت اسلامی و تهیه مقدمات مبارزه با رژیم و پایه‌ریزی [[حکومت اسلامی]] بوده‌است؛ ولی با پیروزی انقلاب اسلامی، اغلب دیدارها برای ارتباط بیشتر با مردم، اطلاع از فعالیت‌های انجام‌شده در نهادها، اداره‌ها و ارگان‌های مختلف کشور، مشاوره با مسئولان نظام یا رهنمود به آنان و هدایت جریان انقلاب و نظام اسلامی بوده‌است. برخی از مهم‌ترین موضوعاتی که در این دیدارها مطرح شده عبارت‌اند از: حرکت و قیام در جهت رضای خداوند، عمل به تکلیف، تلاش جهت اجرایی‌شدن دستورهای [[اسلام]]، [[وحدت|وحدت کلمه]]، [[استکبارستیزی]]، خدمت به [[مردم]] و اجرای عدالت. مجموعه موضوعات مطرح‌شده، به حوزه‌های مختلف دینی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، نظامی و فرهنگی قابل تقسیم است.<ref>برای اطلاع بیشتر از موضوعات مطرح‌شده در دیدارها و سخنرانی‌های امام‌خمینی ← امام‌خمینی، صحیفه؛ مؤسسه تنظیم، کوثر.</ref>

حسینعلی رحمتی، [https://books.khomeini.ir/books/10005/463/ دیدارها]، دانشنامه امام‌خمینی، ج۵، ص۴۶۳–۴۷۰.