Image-reviewer، emailconfirmed، مدیران
۴٬۵۲۶
ویرایش
ویرایش شناسه
بدون خلاصۀ ویرایش |
(ویرایش شناسه) |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
| پانویس جعبه = | | پانویس جعبه = | ||
}} | }} | ||
'''نوروز''' | '''نوروز''' جشن ملی و تاریخی ایرانیان در آغاز سال و فصل بهار. واژه نوروز به معنای روز نو و تازه است و به نام‌های چندی چون عید نوروز، جشن فروردین، بهار جشن یا جشن بهار مشهور است. عید نوروز به سبب گردش و چرخش سال از کهنه به نو و آغاز روز نو، برای ایرانیان کهن‌ترین و بزرگ‌ترین جشن ملی ـ میهنی به شمار می‌رود. | ||
واژه نوروز | در روایات شیعی از نوروز با واژه «نیروز» نام برده شده و بیشتر روایات آن را ستوده‌اند. در این روایات نوروز را روز پیمان بندگان با خدا، روز پهلوگرفتن کشتی [[نوح(ع)]] بر کوه جودی و روز نازل‌شدن [[جبرئیل(ع)]] بر [[پیامبر اسلام(ص)]] می‌شمارند. همچنین طبق این روایات، نوروز با واقعه [[عید غدیر خم]] و انتصاب [[امیرالمؤمنین علی(ع)]] به جانشینی پیامبر(ص) هم‌زمان بوده و [[ظهور امام زمان(ع)]] و پیروزی آن حضرت بر دجال نیز در نوروز رخ خواهد داد. | ||
از دیدگاه امام‌خمینی، نوروز عید اسلامی نیست؛ اما عید ملی است که [[اسلام]] با آن مخالفتی ندارد و بلکه بر انجام آداب و اعمال استحبابی مانند [[نماز]]، [[روزه]] و [[دعا]] در این روز توصیه می‌کند. نوروز در نگاه ایشان می‌تواند نقطه آغاز دو تحول اساسی باشد: نخست تحول در روح افراد و دوم تحول در [[جامعه]]. امام‌خمینی ضمن توجه به عید نوروز، در راهبرد مبارزاتی و سیاسی خود هم از مناسبت ملی نوروز با عنوان فرصت مناسبی برای توجه‌دادن مردم به مسائل مهم اجتماعی و سیاسی استفاده می‌کرد. | |||
امام‌خمینی هر‌ساله پیام نوروزی می‌داد و در قالب پیام‌ها و سخنرانی‌های نوروزی، به بیان مسائل روز از قبیل [[انتخابات]] و جنگ می‌پرداخت. بخشش زندانیان و مرتکبان جرایم عمومی، از سنت‌ها و آیین‌های دیرین حکومتداری در ایام نوروز است؛ بر همین اساس ایشان در آستانه آغاز دومین بهار انقلاب و با استفاده از فرصت نوروز، عفو عمومی اعلام کرد. | |||
==مفهوم شناسی== | ==مفهوم شناسی== | ||
واژه نوروز به معنای روز نو و تازه است و به نام‌های چندی چون عید نوروز، جشن فروردین، بهار جشن یا جشن بهار مشهور است<ref> دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۱۴/۲۰۱۸۲.</ref>. عید به معنای روزی است که [[مردم]] به آن رجوع می‌کنند یا به [[اجتماع]] در آن عادت دارند<ref> ابن‌منظور، لسان العرب، ۳/۳۱۹.</ref>. | واژه نوروز به معنای روز نو و تازه است و به نام‌های چندی چون عید نوروز، جشن فروردین، بهار جشن یا جشن بهار مشهور است<ref> دهخدا، لغتنامه دهخدا، ۱۴/۲۰۱۸۲.</ref>. عید به معنای روزی است که [[مردم]] به آن رجوع می‌کنند یا به [[اجتماع]] در آن عادت دارند<ref> ابن‌منظور، لسان العرب، ۳/۳۱۹.</ref>. | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۶: | ||
==پیشینه== | ==پیشینه== | ||
سرچشمه پیدایی آیین نوروز به‌درستی روشن نیست. برخی خاستگاه آن را پیش از آمدن آریایی‌ها به سرزمین [[ایران]] می‌دانند<ref> بلوک‌باشی، نوروز، ۱۷.</ref>. در برخی داستان‌های ملی ایرانی نیز پیدایی نوروز، زمان تاجگذاری جمشید پادشاه پیشدادی دانسته شده است<ref> مصاحب، دایرةالمعارف فارسی، ۲/۳۰۷۸.</ref>. شماری بر [[زرتشتی]]<nowiki/>بودن این آیین باور دارند؛ در حالی‌که نه تنها در کتاب اوستا ـ که اکنون برجا مانده است ـ نامی از نوروز نیامده است<ref> رجبی، جشن‌های ایرانی، ۱۱.</ref>، بلکه سنت‌های نوروزی از مدت‌ها پیش از پیدایش دین زرتشت، در میان ایرانیان غربی و ایلامیان ساکن شوش وجود داشته است<ref> رضی، سوابق تاریخی، ۲۸.</ref>. با این حال، نمی‌توان تأثیرپذیری آن از ارزشهای دین زرتشت را نادیده گرفت؛ برای نمونه آنچه در سفره هفت‌سین قرار می‌گیرد، با انجام مراسم دینی زرتشتیان به‌هم‌پیوستگی ویژه‌ای دارد. برای زرتشتیان نیز این ایام به دلیل تولد زرتشت در ششم فروردین، از اهمیت مذهبی بسیاری برخوردار است<ref> رضی، سوابق تاریخی، ۱۸۵.</ref>. | سرچشمه پیدایی آیین نوروز به‌درستی روشن نیست. برخی خاستگاه آن را پیش از آمدن آریایی‌ها به سرزمین [[ایران]] می‌دانند<ref> بلوک‌باشی، نوروز، ۱۷.</ref>. در برخی داستان‌های ملی ایرانی نیز پیدایی نوروز، زمان تاجگذاری جمشید پادشاه پیشدادی دانسته شده است<ref> مصاحب، دایرةالمعارف فارسی، ۲/۳۰۷۸.</ref>. شماری بر [[زرتشتی]]<nowiki/>بودن این آیین باور دارند؛ در حالی‌که نه تنها در کتاب اوستا ـ که اکنون برجا مانده است ـ نامی از نوروز نیامده است<ref> رجبی، جشن‌های ایرانی، ۱۱.</ref>، بلکه سنت‌های نوروزی از مدت‌ها پیش از پیدایش دین زرتشت، در میان ایرانیان غربی و ایلامیان ساکن شوش وجود داشته است<ref> رضی، سوابق تاریخی، ۲۸.</ref>. با این حال، نمی‌توان تأثیرپذیری آن از ارزشهای دین زرتشت را نادیده گرفت؛ برای نمونه آنچه در سفره هفت‌سین قرار می‌گیرد، با انجام مراسم دینی زرتشتیان به‌هم‌پیوستگی ویژه‌ای دارد. برای زرتشتیان نیز این ایام به دلیل تولد زرتشت در ششم فروردین، از اهمیت مذهبی بسیاری برخوردار است<ref> رضی، سوابق تاریخی، ۱۸۵.</ref>. | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۳: | ||
==نوروز در روایات و فقه== | ==نوروز در روایات و فقه== | ||
در روایات شیعی با نوروز که از آن با تعبیر «نیروز» نام برده شده دو گونه برخورد شده است. بیشتر روایات موجود آن را ستوده‌اند و این روز را روز پیمان بندگان با خدا، روز پهلوگرفتن کشتی [[نوح(ع)]] بر کوه جودی و روز نازل‌شدن [[جبرئیل(ع)]] بر [[پیامبر اسلام(ص)]] می‌شمارند<ref> حر عاملی، وسائل الشیعه، ۸/۱۷۴؛ مجلسی، بحار الانوار، ۵۶/۹۲ و ۱۱۹.</ref>. طبق این روایات، نوروز با واقعه عید غدیر خم و انتصاب [[امیرالمؤمنین علی(ع)]] به جانشینی پیامبر(ص) هم‌زمان بوده<ref> حر عاملی، اثبات الهداة، ۳/۱۹۰؛ مجلسی، بحار الانوار، ۳۷/۱۰۸.</ref>، [[ظهور امام زمان(ع)]] و پیروزی آن حضرت بر دجال نیز در نوروز رخ خواهد داد<ref> حرّ عاملی، اثبات الهداة، ۵/۱۹۹؛ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ۸/۱۷۳.</ref>. همچنین بر اساس چندین روایت، ازجمله روایتی از [[امام‌صادق(ع)]]، آن حضرت بر انجام اعمال مستحبی چون [[غسل]]، [[روزه]]، خواندن [[نماز]] و دعای مخصوص در این روز و پوشیدن لباس تمیز و معطر سفارش کرده است<ref> حر عاملی، وسائل الشیعه، ۸/۱۷۲ ـ ۱۷۳؛ عبداللهی، ارزشها و ضد ارزشهای عید نوروز، ۲۴ ـ ۲۵.</ref>. | در روایات شیعی با نوروز که از آن با تعبیر «نیروز» نام برده شده دو گونه برخورد شده است. بیشتر روایات موجود آن را ستوده‌اند و این روز را روز پیمان بندگان با خدا، روز پهلوگرفتن کشتی [[نوح(ع)]] بر کوه جودی و روز نازل‌شدن [[جبرئیل(ع)]] بر [[پیامبر اسلام(ص)]] می‌شمارند<ref> حر عاملی، وسائل الشیعه، ۸/۱۷۴؛ مجلسی، بحار الانوار، ۵۶/۹۲ و ۱۱۹.</ref>. طبق این روایات، نوروز با واقعه عید غدیر خم و انتصاب [[امیرالمؤمنین علی(ع)]] به جانشینی پیامبر(ص) هم‌زمان بوده<ref> حر عاملی، اثبات الهداة، ۳/۱۹۰؛ مجلسی، بحار الانوار، ۳۷/۱۰۸.</ref>، [[ظهور امام زمان(ع)]] و پیروزی آن حضرت بر دجال نیز در نوروز رخ خواهد داد<ref> حرّ عاملی، اثبات الهداة، ۵/۱۹۹؛ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ۸/۱۷۳.</ref>. همچنین بر اساس چندین روایت، ازجمله روایتی از [[امام‌صادق(ع)]]، آن حضرت بر انجام اعمال مستحبی چون [[غسل]]، [[روزه]]، خواندن [[نماز]] و دعای مخصوص در این روز و پوشیدن لباس تمیز و معطر سفارش کرده است<ref> حر عاملی، وسائل الشیعه، ۸/۱۷۲ ـ ۱۷۳؛ عبداللهی، ارزشها و ضد ارزشهای عید نوروز، ۲۴ ـ ۲۵.</ref>. | ||
| خط ۴۹: | خط ۵۰: | ||
==نگاه و سیره امام‌خمینی== | ==نگاه و سیره امام‌خمینی== | ||
از دیدگاه [[امام‌خمینی]]، نوروز عید اسلامی نیست؛ اما عید ملی است که اسلام با آن مخالفتی ندارد؛ بلکه بر انجام آداب و اعمال استحبابی مانند نماز، روزه و [[دعا]] در این روز توصیه می‌کند<ref> امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۳۶۹؛ امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۹۶ و ۲۸۶؛ امام‌خمینی، نجاة العباد، ۶۴ و ۱۷۰.</ref>. نوروز در نگاه ایشان می‌تواند نقطه آغاز دو تحول اساسی باشد: | از دیدگاه [[امام‌خمینی]]، نوروز عید اسلامی نیست؛ اما عید ملی است که اسلام با آن مخالفتی ندارد؛ بلکه بر انجام آداب و اعمال استحبابی مانند نماز، روزه و [[دعا]] در این روز توصیه می‌کند<ref> امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۳۶۹؛ امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۹۶ و ۲۸۶؛ امام‌خمینی، نجاة العباد، ۶۴ و ۱۷۰.</ref>. نوروز در نگاه ایشان می‌تواند نقطه آغاز دو تحول اساسی باشد: | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
==نوروز در زندگی سیاسی امام‌خمینی== | ==نوروز در زندگی سیاسی امام‌خمینی== | ||
امام‌خمینی ضمن توجه به عید نوروز، در راهبرد مبارزاتی و سیاسی خود هم از مناسبت ملی نوروز با عنوان فرصت مناسبی برای توجه‌دادن مردم به مسائل مهم اجتماعی و سیاسی استفاده می‌کرد و گاهی با عنوان مبارزه منفی، برگزاری مراسم و جشن را نیز تعطیل اعلام می‌کرد. در این راستا، ایشان در ۲۲ اسفند ۱۳۴۱، در اعتراض به زیرپاگذاشتن احکام ضرورى اسلام و [[قرآن]]، با انتشار اعلامیه‌ای عید نوروز پیش‌رو را عزا اعلام کرد تا مسلمانان را از خطرهایى که براى [[قرآن]] و کشور قرآن در پیش است، آگاه کند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۵۲ و ۱۵۶.</ref> ایشان همچنین طی سخنانی در جمع [[روحانیان]] با بیان این نکته که «امسال ما عید نداریم»، تلاش کرد عموم مردم را از مصیبت‌هایی که [[محمدرضا پهلوی]] بر پیکر اسلام وارد کرده بود، آگاه سازد<ref> امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۵۷.</ref>. ایشان بارها یادآور شد اعلام عزای عمومی در این آیین ملی، نه به دلیل تقارن با شهادت [[امام‌صادق(ع)]]، بلکه به سبب شدت ضربات و صدمات وارد شده بر مذهب و اسلام و به واسطه تصویب‌نامه غیر قانونی و تلاش برای هدم و حذف احکام ضروری اسلام و جایگزین‌کردن قوانین غربی است<ref> امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۵۵ و ۱۵۷ ـ ۱۶۱.</ref>{{ببینید|انجمن‌های ایالتی و ولایتی}} | |||
امام‌خمینی ضمن توجه به عید نوروز، در راهبرد مبارزاتی و سیاسی خود هم از مناسبت ملی نوروز با عنوان فرصت مناسبی برای توجه‌دادن مردم به مسائل مهم اجتماعی و سیاسی استفاده می‌کرد و گاهی با عنوان مبارزه منفی، برگزاری مراسم و جشن را نیز تعطیل اعلام می‌کرد. در این راستا، ایشان در ۲۲ اسفند ۱۳۴۱، در اعتراض به زیرپاگذاشتن احکام ضرورى اسلام و [[قرآن]]، با انتشار اعلامیه‌ای عید نوروز پیش‌رو را عزا اعلام کرد تا مسلمانان را از خطرهایى که براى [[قرآن]] و کشور قرآن در پیش است، آگاه کند<ref> امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۵۲ و ۱۵۶.</ref> | |||
پس از [[تبعید امام‌خمینی]] و در آستانه نوروز ۱۳۴۵، شماری از اسناد [[ساواک|سازمان اطلاعات و امنیت کشور]] (ساواک)، از احتمال برگزاری [[تظاهرات]] در روزهای اول سال و پخش اعلامیه از سوی طرفدران امام‌خمینی، با هدف بازگرداندن ایشان به کشور خبر داده است. این اسناد که تلاش ساواک برای شناسایی عوامل این فعالیت‌ها و پیشگیری از چنین اتفاقی را دربردارد، در تحلیل خود دستگیری و حبس محدود نیروهای انقلابی را مفید نمی‌داند و تقاضای تبعید، اعزام به سربازی و خارج‌کردن بعضی از آنها از کسوت [[روحانیت]] را پیشنهاد داده است<ref> مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی، ۱۶/۳۵۸ ـ ۳۶۷.</ref>. همچنین ساواک در همین سال، از چاپ کارت تبریک‌های عید نوروز با تصویر و نام امام‌خمینی در تبریک عید و فرستادن آن به شهرهای مختلف خبر داده است<ref> مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی، ۱۶/۳۶۸ ـ ۳۶۹.</ref>. | پس از [[تبعید امام‌خمینی]] و در آستانه نوروز ۱۳۴۵، شماری از اسناد [[ساواک|سازمان اطلاعات و امنیت کشور]] (ساواک)، از احتمال برگزاری [[تظاهرات]] در روزهای اول سال و پخش اعلامیه از سوی طرفدران امام‌خمینی، با هدف بازگرداندن ایشان به کشور خبر داده است. این اسناد که تلاش ساواک برای شناسایی عوامل این فعالیت‌ها و پیشگیری از چنین اتفاقی را دربردارد، در تحلیل خود دستگیری و حبس محدود نیروهای انقلابی را مفید نمی‌داند و تقاضای تبعید، اعزام به سربازی و خارج‌کردن بعضی از آنها از کسوت [[روحانیت]] را پیشنهاد داده است<ref> مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی، ۱۶/۳۵۸ ـ ۳۶۷.</ref>. همچنین ساواک در همین سال، از چاپ کارت تبریک‌های عید نوروز با تصویر و نام امام‌خمینی در تبریک عید و فرستادن آن به شهرهای مختلف خبر داده است<ref> مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی، ۱۶/۳۶۸ ـ ۳۶۹.</ref>. | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۷: | ||
امام‌خمینی در چهار سال منتهی به پایان عمرشان، در پیام نوروزی با ذکر کامل دعای تحویل سال، مصادف‌شدن نوروز، عید ملی ایرانیان، با اعیاد اسلامی مبعث [[پیامبر اسلام(ص)]]، تولد [[امام‌علی(ع)]] و [[امام‌حسین(ع)]] و [[نیمه شعبان]] را فرصت مناسبی دانست که باید از ویژگی‌های شاخص صاحبان هر کدام از این اعیاد، در جهت [[وحدت]] و [[برادری]]، اقامه [[عدالت اجتماعی|عدل]] و زنده‌نگه‌داشتن [[دین خدا]] استفاده کرد<ref> امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۲۳۲ ـ ۲۳۳ و ۲۱/۱ ـ ۲، ۳۲۴.</ref>. | امام‌خمینی در چهار سال منتهی به پایان عمرشان، در پیام نوروزی با ذکر کامل دعای تحویل سال، مصادف‌شدن نوروز، عید ملی ایرانیان، با اعیاد اسلامی مبعث [[پیامبر اسلام(ص)]]، تولد [[امام‌علی(ع)]] و [[امام‌حسین(ع)]] و [[نیمه شعبان]] را فرصت مناسبی دانست که باید از ویژگی‌های شاخص صاحبان هر کدام از این اعیاد، در جهت [[وحدت]] و [[برادری]]، اقامه [[عدالت اجتماعی|عدل]] و زنده‌نگه‌داشتن [[دین خدا]] استفاده کرد<ref> امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۲۳۲ ـ ۲۳۳ و ۲۱/۱ ـ ۲، ۳۲۴.</ref>. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس|۲}} | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | |||
*ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم، لسان العرب، تحقیق جمال‌الدین میردامادی، بیروت، دارالفکر ـ دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق. | *ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم، لسان العرب، تحقیق جمال‌الدین میردامادی، بیروت، دارالفکر ـ دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق. | ||
*امام‌خمینی، سیدروح‌الله، تحریر الوسیله، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۹ش. | *امام‌خمینی، سیدروح‌الله، تحریر الوسیله، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۹ش. | ||
| خط ۹۷: | خط ۹۵: | ||
*میریان، سیداحمد، پدر مهربان، خاطراتی از رفتار حضرت امام‌خمینی(س) با کودکان و نوجوانان، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ اول، ۱۳۸۴ش. | *میریان، سیداحمد، پدر مهربان، خاطراتی از رفتار حضرت امام‌خمینی(س) با کودکان و نوجوانان، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ اول، ۱۳۸۴ش. | ||
*میلانی، سیدمحمدعلی، نوروز، مشهد، بی‌تا؛ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق عباس قوچانی و علی آخوندی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق. | *میلانی، سیدمحمدعلی، نوروز، مشهد، بی‌تا؛ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق عباس قوچانی و علی آخوندی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
*راضیه مهرابی کوشکی، [https://books.khomeini.ir/books/10010/129/ نوروز] [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۱۰، ص ۱۲۹-۱۳۳. | *راضیه مهرابی کوشکی، [https://books.khomeini.ir/books/10010/129/ نوروز] [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۱۰، ص ۱۲۹-۱۳۳. | ||
[[رده:مقاله‌های جلد دهم دانشنامه امام‌خمینی]] | [[رده:مقاله‌های جلد دهم دانشنامه امام‌خمینی]] | ||
[[رده:زمان‌ها]] | [[رده:زمان‌ها]] | ||