۲۱٬۱۶۶
ویرایش
←قم در طول تاریخ
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
== قم در طول تاریخ == | == قم در طول تاریخ == | ||
قم در دوره‌های مختلف تاریخ، فراز و نشیب‌های زیادی را به خود دیده‌است. این شهر در سال ۲۳ق به دست ابوموسی اشعری فتح شد.<ref>قمی، تاریخ قم، ۲۵؛ ابن‌کثیر، البدایة و النهایه، ۷/۱۱۲.</ref> در آغاز زیر نظر [[ | قم در دوره‌های مختلف تاریخ، فراز و نشیب‌های زیادی را به خود دیده‌است. این شهر در سال ۲۳ق به دست ابوموسی اشعری فتح شد.<ref>قمی، تاریخ قم، ۲۵؛ ابن‌کثیر، البدایة و النهایه، ۷/۱۱۲.</ref> در آغاز زیر نظر [[اصفهان]] بود و در زمان [[هارون الرشید]] از اصفهان مستقل شد.<ref>قمی، تاریخ قم، ۱۰۴؛ ناصرالشریعه، تاریخ قم، ۳۷؛ خاکرند، سیری برتاریخ و ویژگیهای شهر قم، ۱۶۳.</ref> | ||
موسی‌بن‌عبدالله‌بن‌سعد اشعری نخستین کسی بود که در قم آشکارا به ترویج [[تشیع]] پرداخت.<ref>قمی، تاریخ قم، ۲۷۸؛ سمعانی، الانساب، ۱۰/۴۸۵.</ref> تشیع در اواخر قرن اول هجری در قم گسترش یافت و به‌تدریج مرکزی بسیار مهم برای [[اهل بیت(ع)]] شد. با فشار [[بنی‌امیه]] و [[بنی‌عباس]] بر شیعیان مهاجرت پیروان اهل بیت (ع) به این شهر شدت گرفت. به‌ویژه تشدید فشارهای [[حجاج‌بن‌یوسف]] کارگزار امویان به پیروان اهل بیت (ع)<ref>مسعودی، مروج الذهب و معادن الجواهر، ۳/۱۲۵ و ۱۶۴؛ قمی، تاریخ قم، ۳۸ و ۱۵۸؛ ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۱/۴۳–۴۴.</ref> موجب شد شیعیان از [[عراق]] به مناطق امن‌تری ازجمله قم هجرت کنند. پس از شکست جنبش عبدالرحمن پسر محمدبن‌اشعث علیه [[بنی‌مروان]] در سال ۹۴ق گروهی از سپاهیان وی از فرزندان مالک‌بن‌سائب اشعری (رئیس پلیس [[مختار ثقفی]]) از عراق به قم کوچ کردند و در این شهر ساکن شدند.<ref>ابوالفداء، تقویم البلدان، ۴۷۰؛ سمعانی، الانساب، ۱۰/۴۸۴–۴۸۵.</ref> هم‌زمان با این رویداد، گروهی از [[بنی‌اسد|قبیله بنی‌اسد]] به قم آمدند و در روستای [[جمکران]] ساکن شدند و نخستین [[مسجد]] را در آن بنا کردند.<ref>قمی، تاریخ قم، ۳۷–۳۸؛ خاکرند، سیری برتاریخ و ویژگیهای شهر قم، ۱۶۲–۱۶۳.</ref> با کوشش اشعری‌ها قم به صورت شهری علمی و معتبر درآمد. برخی از تاریخ‌پژوهان جانبداری قمیان از جنبش مطرف‌بن‌مغیره علیه بنی‌مروان در سال ۷۷ق را نشانه حضور [[شیعه]] در قم پیش از آمدن [[اشعریان]] شمرده‌اند.<ref>فقیهی، تاریخ مذهبی قم، ۸۶.</ref> از خاندان بزرگ اشعری،<ref>نحوی، زکریابن‌آدم، ۱/۹–۲۴.</ref> خاندان ابن‌بابویه قمی،<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ۱/۳۳۸.</ref> خاندان برقی،<ref>امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، ۲/۱۸۱.</ref> خاندان ابراهیم‌بن‌هاشم<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱/۱۷۷–۱۹۲.</ref> و خاندان عبدالعزیزبن‌مهتدی<ref>حر عاملی، ۱۰/۴۷۲؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۷/۱۸.</ref> صدها عالم و راوی حدیث در قم حضور داشته و به فعالیت‌های علمی و تبلیغ تشیع و خدمت به مردم مشغول بوده‌اند.<ref>نحوی، علی‌بن‌ابراهیم، ۱/۱۲ و ۴۸.</ref> احمدبن‌محمدبن‌عیسی قمی، [[زکریابن‌آدم]] و شاگردان او چون [[احمدبن‌ابی‌نصر بزنطی]]، [[احمدبن‌اسحاق اشعری]] و [[محمدبن‌سهل اشعری]]،<ref>امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، ۷/۶۳.</ref> [[احمدبن‌محمد بن‌خالد برقی]]<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۲/۲۳۴.</ref> [[ابراهیم‌بن‌هاشم]] و [[علی‌بن‌ابراهیم]]<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ۱۶ و ۲۶۰.</ref> نمونه‌ای از آن عالمان و روایان‌اند. وجود بیش از ۳۰ تن از راویان قمی در آغاز سده دوم، نشان‌دهنده تکوین [[حوزه علمیه]] و جنب و جوش علمی در قم است.<ref>مهاجر، رجال الاشعریین من المحدثین و اصحاب الائمه، ۱۹۲–۱۹۵.</ref> سفر محدثان دیگر نقاط به قم برای فراگیری معارف اهل بیت (ع)، از مساعدبودن فضای علمی قم در قرن‌های نخستین هجری حکایت دارد.<ref>جباری، مکتب حدیثی قم، ۱۰۱–۱۰۲.</ref>{{ببینید|حوزه علمیه قم}} | موسی‌بن‌عبدالله‌بن‌سعد اشعری نخستین کسی بود که در قم آشکارا به ترویج [[تشیع]] پرداخت.<ref>قمی، تاریخ قم، ۲۷۸؛ سمعانی، الانساب، ۱۰/۴۸۵.</ref> تشیع در اواخر قرن اول هجری در قم گسترش یافت و به‌تدریج مرکزی بسیار مهم برای [[اهل بیت(ع)]] شد. با فشار [[بنی‌امیه]] و [[بنی‌عباس]] بر شیعیان مهاجرت پیروان اهل بیت (ع) به این شهر شدت گرفت. به‌ویژه تشدید فشارهای [[حجاج‌بن‌یوسف]] کارگزار امویان به پیروان اهل بیت (ع)<ref>مسعودی، مروج الذهب و معادن الجواهر، ۳/۱۲۵ و ۱۶۴؛ قمی، تاریخ قم، ۳۸ و ۱۵۸؛ ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۱/۴۳–۴۴.</ref> موجب شد شیعیان از [[عراق]] به مناطق امن‌تری ازجمله قم هجرت کنند. پس از شکست جنبش عبدالرحمن پسر محمدبن‌اشعث علیه [[بنی‌مروان]] در سال ۹۴ق گروهی از سپاهیان وی از فرزندان مالک‌بن‌سائب اشعری (رئیس پلیس [[مختار ثقفی]]) از عراق به قم کوچ کردند و در این شهر ساکن شدند.<ref>ابوالفداء، تقویم البلدان، ۴۷۰؛ سمعانی، الانساب، ۱۰/۴۸۴–۴۸۵.</ref> هم‌زمان با این رویداد، گروهی از [[بنی‌اسد|قبیله بنی‌اسد]] به قم آمدند و در روستای [[جمکران]] ساکن شدند و نخستین [[مسجد]] را در آن بنا کردند.<ref>قمی، تاریخ قم، ۳۷–۳۸؛ خاکرند، سیری برتاریخ و ویژگیهای شهر قم، ۱۶۲–۱۶۳.</ref> با کوشش اشعری‌ها قم به صورت شهری علمی و معتبر درآمد. برخی از تاریخ‌پژوهان جانبداری قمیان از جنبش مطرف‌بن‌مغیره علیه بنی‌مروان در سال ۷۷ق را نشانه حضور [[شیعه]] در قم پیش از آمدن [[اشعریان]] شمرده‌اند.<ref>فقیهی، تاریخ مذهبی قم، ۸۶.</ref> از خاندان بزرگ اشعری،<ref>نحوی، زکریابن‌آدم، ۱/۹–۲۴.</ref> خاندان ابن‌بابویه قمی،<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ۱/۳۳۸.</ref> خاندان برقی،<ref>امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، ۲/۱۸۱.</ref> خاندان ابراهیم‌بن‌هاشم<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱/۱۷۷–۱۹۲.</ref> و خاندان عبدالعزیزبن‌مهتدی<ref>حر عاملی، ۱۰/۴۷۲؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۷/۱۸.</ref> صدها عالم و راوی حدیث در قم حضور داشته و به فعالیت‌های علمی و تبلیغ تشیع و خدمت به مردم مشغول بوده‌اند.<ref>نحوی، علی‌بن‌ابراهیم، ۱/۱۲ و ۴۸.</ref> احمدبن‌محمدبن‌عیسی قمی، [[زکریابن‌آدم]] و شاگردان او چون [[احمدبن‌ابی‌نصر بزنطی]]، [[احمدبن‌اسحاق اشعری]] و [[محمدبن‌سهل اشعری]]،<ref>امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، ۷/۶۳.</ref> [[احمدبن‌محمد بن‌خالد برقی]]<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۲/۲۳۴.</ref> [[ابراهیم‌بن‌هاشم]] و [[علی‌بن‌ابراهیم]]<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ۱۶ و ۲۶۰.</ref> نمونه‌ای از آن عالمان و روایان‌اند. وجود بیش از ۳۰ تن از راویان قمی در آغاز سده دوم، نشان‌دهنده تکوین [[حوزه علمیه]] و جنب و جوش علمی در قم است.<ref>مهاجر، رجال الاشعریین من المحدثین و اصحاب الائمه، ۱۹۲–۱۹۵.</ref> سفر محدثان دیگر نقاط به قم برای فراگیری معارف اهل بیت (ع)، از مساعدبودن فضای علمی قم در قرن‌های نخستین هجری حکایت دارد.<ref>جباری، مکتب حدیثی قم، ۱۰۱–۱۰۲.</ref>{{ببینید|حوزه علمیه قم}} | ||