۲۱٬۳۲۴
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:اماکن تحصیل و تدریس امام‌خمینی.jpg|بندانگشتی]] | [[پرونده:اماکن تحصیل و تدریس امام‌خمینی.jpg|بندانگشتی]] | ||
'''اماکن تحصیل و تدریس'''، مکان‌های حضور [[امام‌خمینی]] برای تحصیل و تدریس | '''اماکن تحصیل و تدریس'''، مکان‌های حضور [[امام‌خمینی]] برای تحصیل و تدریس علوم عقلی و نقلی. | ||
امام‌خمینی در زندگی تحصیلی خود در شهرها و حوزه‌های چندی به تحصیل و [[تدریس امام‌خمینی|تدریس]] پرداخته است. این اماکن عبارتند از: | امام‌خمینی در زندگی تحصیلی خود در شهرها و حوزه‌های چندی به تحصیل و [[تدریس امام‌خمینی|تدریس]] پرداخته است. این اماکن عبارتند از: | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
امام‌خمینی از هفت‌سالگی تحصیلات خود را در محل تولد خود [[خمین]] و از | امام‌خمینی از هفت‌سالگی تحصیلات خود را در محل تولد خود [[خمین]] و از مکتبخانه آغاز کرد. ایشان که در خانواده‌ای روحانی و اهل علم به دنیا آمده بود.{{ببینید|متن=ببینید|خانواده امام‌خمینی}} پس از دوازده سال تحصیل، در سال ۱۳۰۰ش/ ۱۳۳۹ق راهی [[حوزه علمیه اراک]] شد و با سکونت در [[مدرسه سپهداری]] (امام‌خمینی)، از استادانی چند بهره برد. ایشان یک سال بعد، به [[قم]] رفت و در آنجا سال‌ها به تحصیل و تدریس پرداخت،{{ببینید|متن=ببینید| استادان امام‌خمینی | تدریس امام‌خمینی}} چنان‌که به گزارش [[ساواک|سازمان اطلاعات و امنیت رژیم پهلوی]] (ساواک) در سال ۱۳۳۵، حدود پانصد [[طلبه]] در درس خارج ایشان شرکت می‌کردند و در مقایسه با دیگر مراجع فزونی قابل توجه داشت.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات، ۱/۴۷.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| شاگردان امام‌خمینی}} پس از آن به دلیل مبارزات سیاسی با [[رژیم پهلوی]] بعد از یک بار بازداشت و زندانی‌شدن در [[قیام پانزده خرداد ۱۳۴۲|پانزدهم خرداد ۱۳۴۲]]، در سیزدهم آبان ۱۳۴۳ به [[ترکیه]] و سپس در سیزدهم مهر ۱۳۴۴ به [[نجف اشرف]] تبعید شد.{{ببینید|متن=ببینید|دستگیری امام‌خمینی | تبعید امام‌خمینی}} و در آنجا نیز به تدریس و مبارزات سیاسی خویش ادامه داد و در ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ به میهن بازگشت.{{ببینید|متن=ببینید|بازگشت امام‌خمینی}} | ||
ایشان در این دوران دراز در شهرها و حوزه‌های چندی به تحصیل و تدریس پرداخت که در اینجا گزارش می‌شود. | ایشان در این دوران دراز در شهرها و حوزه‌های چندی به تحصیل و تدریس پرداخت که در اینجا گزارش می‌شود. | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
=== خانه پدری === | === خانه پدری === | ||
پس از مکتبخانه، گاه میرزامحمود «افتخارالعلما» معلّم سرخانه<ref>قادری، خمینی روح‌الله، زندگی امام‌خمینی بر اساس اسناد و خاطرات و خیال، ۱۸۰.</ref> و گاهی مادر افتخارالعلما، دروس ابتدایی و [[ادبیات عرب]]، [[هیئت]]، [[نجوم]] و [[حساب]] را در خانه پدری به امام‌خمینی آموزش می‌دادند.<ref>پسندیده، پابه‌پای آفتاب، ۱/۲۸؛ قلی‌زاده علیار، مردی شبیه خود، ۲۴؛ مرادی، منزل به منزل، ۲۶.</ref>{{ببینید|متن=ببینید| اقامتگاه‌ها | خمین}} امام‌خمینی در مواقع حضور [[سیدمرتضی پسندیده]]، برادر بزرگ خود، در خمین، چنان‌که خود نوشته‌است، مطول و کتاب | پس از مکتبخانه، گاه میرزامحمود «افتخارالعلما» معلّم سرخانه<ref>قادری، خمینی روح‌الله، زندگی امام‌خمینی بر اساس اسناد و خاطرات و خیال، ۱۸۰.</ref> و گاهی مادر افتخارالعلما، دروس ابتدایی و [[ادبیات عرب]]، [[هیئت]]، [[نجوم]] و [[حساب]] را در خانه پدری به امام‌خمینی آموزش می‌دادند.<ref>پسندیده، پابه‌پای آفتاب، ۱/۲۸؛ قلی‌زاده علیار، مردی شبیه خود، ۲۴؛ مرادی، منزل به منزل، ۲۶.</ref>{{ببینید|متن=ببینید| اقامتگاه‌ها | خمین}} امام‌خمینی در مواقع حضور [[سیدمرتضی پسندیده]]، برادر بزرگ خود، در خمین، چنان‌که خود نوشته‌است، مطول و کتاب سیوطی را از او می‌آموخت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۶؛ پسندیده، خاطرات، ۲۱۷؛ پسندیده، پابه‌پای آفتاب، ۱/۲۸؛ قادری، خمینی روح‌الله، زندگی امام‌خمینی بر اساس اسناد و خاطرات و خیال، ۱۹۲.</ref> | ||
=== مدرسه احمدیه خمین === | === مدرسه احمدیه خمین === | ||
تنها اطلاعی که دربارهٔ این مدرسه در دست است، نقل قولی از | تنها اطلاعی که دربارهٔ این مدرسه در دست است، نقل قولی از حسن مستوفی، پسرخاله امام‌خمینی، هم‌درس و هم‌بازی ایشان است که در خاطرات خود به همراهی با ایشان در مدرسه‌ای جدید که به سبک مدارس فرانسوی دارای میز و صندلی بوده، اشاره کرده‌است.<ref>قادری، خمینی روح‌الله، زندگی امام‌خمینی بر اساس اسناد و خاطرات و خیال، ۱۸۵؛ وجدانی، سرگذشتهای ویژه از زندگی امام‌خمینی به روایت جمعی از فضلاء، ۳/۹.</ref> | ||
امام‌خمینی در این مدرسه نزد «آقاحمزه محلاتی» به آموزش و تمرین خط پرداخت و تحصیلات فارسی آن روز را در پانزده‌سالگی به پایان رساند.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۳۹.</ref> | امام‌خمینی در این مدرسه نزد «آقاحمزه محلاتی» به آموزش و تمرین خط پرداخت و تحصیلات فارسی آن روز را در پانزده‌سالگی به پایان رساند.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۳۹.</ref> | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
شهری تاریخی و مهم در مرکز [[ایران]] است که شهرت جهانی دارد. شکل‌گیری رسمی حوزه علمیه در [[اصفهان]]، به دوران رسمی‌شدن [[شیعه|مذهب تشیع]] در زمان [[صفویه]]، به‌ویژه انتقال پایتخت به این شهر بازمی‌گردد.<ref>معینی، حوزه علمیه اصفهان، ۱۷۱.</ref> یکی از ویژگی‌های [[حوزه علمیه اصفهان]]، به‌ویژه در دوره صفویه، رونق مدرسه‌سازی بود.<ref>معینی، حوزه علمیه اصفهان، ۱۹۹.</ref> | شهری تاریخی و مهم در مرکز [[ایران]] است که شهرت جهانی دارد. شکل‌گیری رسمی حوزه علمیه در [[اصفهان]]، به دوران رسمی‌شدن [[شیعه|مذهب تشیع]] در زمان [[صفویه]]، به‌ویژه انتقال پایتخت به این شهر بازمی‌گردد.<ref>معینی، حوزه علمیه اصفهان، ۱۷۱.</ref> یکی از ویژگی‌های [[حوزه علمیه اصفهان]]، به‌ویژه در دوره صفویه، رونق مدرسه‌سازی بود.<ref>معینی، حوزه علمیه اصفهان، ۱۹۹.</ref> | ||
برخی از مدارس علمیه اصفهان عبارت‌اند از: مدرسه امامزاده اسماعیل، شیخ‌الاسلام، شفیعیه، شیخ لطف‌الله، اسماعیلیه، دارالعلم، جامع عباسی، شیخ بهایی و ملاعبدالله. مدرسه ملاعبدالله را | برخی از مدارس علمیه اصفهان عبارت‌اند از: مدرسه امامزاده اسماعیل، شیخ‌الاسلام، شفیعیه، شیخ لطف‌الله، اسماعیلیه، دارالعلم، جامع عباسی، شیخ بهایی و ملاعبدالله. مدرسه ملاعبدالله را شاه‌عباس صفوی برای ملاعبدالله تستری ساخت.<ref>معینی، حوزه علمیه اصفهان، ۱۹۹–۲۰۳.</ref> | ||
امام‌خمینی در سال ۱۲۹۹ش/ ۱۳۳۸ق، پس از پایان آموزش‌های مقدماتی در خمین، عازم حوزه علمیه اصفهان شد تا در مدرسه ملاعبدالله، به تحصیل علوم دینی بپردازد؛ اما پس از گذشت شش ماه و با اطلاع از شهرت علمی [[عبدالکریم حائری یزدی]] در اراک، حوزه اصفهان را ترک کرد.<ref>مرادی‌نیا، خمین در گذر تاریخ، ۲۵۵؛ روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۳۹.</ref> | امام‌خمینی در سال ۱۲۹۹ش/ ۱۳۳۸ق، پس از پایان آموزش‌های مقدماتی در خمین، عازم حوزه علمیه اصفهان شد تا در مدرسه ملاعبدالله، به تحصیل علوم دینی بپردازد؛ اما پس از گذشت شش ماه و با اطلاع از شهرت علمی [[عبدالکریم حائری یزدی]] در اراک، حوزه اصفهان را ترک کرد.<ref>مرادی‌نیا، خمین در گذر تاریخ، ۲۵۵؛ روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۳۹.</ref> | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
شهرستان [[اراک]] که در میان شهرهای [[تفرش]]، [[همدان]]، [[محلات]]، خمین و سربند قرار دارد<ref>محتاط، سیمای اراک، ۳۵..</ref> نسبت به دیگر شهرهای استان مرکزی از قدمت چندانی برخوردار نیست. این شهر در دوره سلطنت [[قاجار]] و نخست به عنوان قلعه‌ای برای اسکان قشون نظامی، به نام سلطان‌آباد ساخته شد و تا سال ۱۳۱۶ش/ ۱۳۵۶ق به سلطان‌آباد عراق عجم معروف بود.<ref>محتاط، سیمای اراک، ۲۷–۲۸.</ref> قدیمی‌ترین حوزه علمیه اراک، [[مدرسه سپهداری]] بود که هم‌زمان با احداث بنای شهر به سبک مدارس عصر صفویه در سال ۱۸۹۵ش/ ۱۲۳۱ق بنا شد و به مدرسه سپهدار شهرت یافت.<ref>رجائی‌نژاد و حاضری، هفت اقلیم گذری بر اماکن منتسب به امام‌خمینی از ولادت تارحلت، ۲۷؛ فرجی و دیگران، جغرافیای کامل ایران، ۲/۱۱۹۷.</ref> | شهرستان [[اراک]] که در میان شهرهای [[تفرش]]، [[همدان]]، [[محلات]]، خمین و سربند قرار دارد<ref>محتاط، سیمای اراک، ۳۵..</ref> نسبت به دیگر شهرهای استان مرکزی از قدمت چندانی برخوردار نیست. این شهر در دوره سلطنت [[قاجار]] و نخست به عنوان قلعه‌ای برای اسکان قشون نظامی، به نام سلطان‌آباد ساخته شد و تا سال ۱۳۱۶ش/ ۱۳۵۶ق به سلطان‌آباد عراق عجم معروف بود.<ref>محتاط، سیمای اراک، ۲۷–۲۸.</ref> قدیمی‌ترین حوزه علمیه اراک، [[مدرسه سپهداری]] بود که هم‌زمان با احداث بنای شهر به سبک مدارس عصر صفویه در سال ۱۸۹۵ش/ ۱۲۳۱ق بنا شد و به مدرسه سپهدار شهرت یافت.<ref>رجائی‌نژاد و حاضری، هفت اقلیم گذری بر اماکن منتسب به امام‌خمینی از ولادت تارحلت، ۲۷؛ فرجی و دیگران، جغرافیای کامل ایران، ۲/۱۱۹۷.</ref> | ||
عبدالکریم حائری یزدی که در نجف به سر می‌برد، یک بار در سال ۱۲۷۸ به دعوت مردم اراک یعنی سلطان‌آباد به این شهر مهاجرت کرد؛ اما در سال ۱۲۸۶ به دلیل اوضاع جاری ازجمله مسائل مشروطه اراک را ترک کرد و این‌بار به [[کربلا]] رفت و پس از حدود هشت سال، در سال ۱۲۹۳ به اراک بازگشت{{ببینید|متن=ببینید| اقامتگاه‌ها | عبدالکریم حائری یزدی}} و با سکونت در خانه آقااسماعیل، فرزند | عبدالکریم حائری یزدی که در نجف به سر می‌برد، یک بار در سال ۱۲۷۸ به دعوت مردم اراک یعنی سلطان‌آباد به این شهر مهاجرت کرد؛ اما در سال ۱۲۸۶ به دلیل اوضاع جاری ازجمله مسائل مشروطه اراک را ترک کرد و این‌بار به [[کربلا]] رفت و پس از حدود هشت سال، در سال ۱۲۹۳ به اراک بازگشت{{ببینید|متن=ببینید| اقامتگاه‌ها | عبدالکریم حائری یزدی}} و با سکونت در خانه آقااسماعیل، فرزند محسن اراکی، حوزه علمیه اراک را به یاری آقانورالدین عراقی، [[سیدمحمدتقی خوانساری]]، حاج‌میرزامحمد علیخان و حاج‌شیخ‌محمد سلطان‌العلما تأسیس کرد. این حوزه با کمک مالی خانواده حاج‌آقامحسن عراقی که از علما و ثروتمندان اراک بودند و با [[وقف]] تعدادی مغازه و مِلک، رونق گرفت و بسیاری از دوستداران دانش، ازجمله امام‌خمینی را به سوی خود جذب کرد.<ref>سیدکباری، حوزه‌های علمیه شیعه در گستره جهان، ۶۲۹–۶۳۰؛ شکوری، مرجع دوراندیش و صبور آیت‌الله حائری مؤسس حوزه علمیه قم، ۱۳۱–۱۳۲.</ref> این مدرسه که امروزه به مدرسه امام‌خمینی شهرت دارد، در بافت قدیمی بازار واقع شده‌است. | ||
امام‌خمینی با شنیدن آوازه علمی حائری یزدی، زعیم حوزه اراک و مقام علمی آقا نورالدین عراقی<ref>فیاضی، حاج‌شیخ‌عبدالکریم حائری، مؤسس حوزه علمیه قم، ۱۰۷..</ref> در نوزده‌سالگی ۱۳۰۰ش/ ۱۳۳۹ق به مدرسه سپهدار<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۶–۴۲۷؛ رجبی، زندگی‌نامه سیاسی امام‌خمینی، از آغاز تا تبعید، ۱/۱۲۰؛ مرادی‌نیا، منزل به منزل، ۳۳.</ref> نقل مکان کرد. این مدرسه در آن زمان، حدود سیصد طلبه داشت.<ref>رجبی، زندگی‌نامه سیاسی امام‌خمینی، از آغاز تا تبعید، ۱/۱۲۰؛ ذاکری، طلوع خورشید، ۴۲.</ref> امام‌خمینی حدود یک سال در حجره‌ای جنب ایوان ضلع شرقی در طبقه هم‌کفِ مدرسه به سر برد و چون کف آن مرطوب بود، به همراه هم‌حجره‌ای خود و با هزینه شخصی آن را تعمیر کردند.<ref>قادری، خمینی روح‌الله، زندگی امام‌خمینی بر اساس اسناد و خاطرات و خیال، ۲۴۵؛ رجائی‌نژاد و حاضری، هفت اقلیم گذری بر اماکن منتسب به امام‌خمینی از ولادت تارحلت، ۲۷.</ref> ایشان خاطرنشان کرده‌است در این مدرسه (بخشی از) کتاب مطوّل را نزد [[محمدعلی بروجردی]]، [[منطق]] را نزد [[محمد گلپایگانی]] ادامه داد و [[شرح لمعه]] را نزد [[آقاعباس اراکی]] آغاز کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۶–۴۲۷.</ref> | امام‌خمینی با شنیدن آوازه علمی حائری یزدی، زعیم حوزه اراک و مقام علمی آقا نورالدین عراقی<ref>فیاضی، حاج‌شیخ‌عبدالکریم حائری، مؤسس حوزه علمیه قم، ۱۰۷..</ref> در نوزده‌سالگی ۱۳۰۰ش/ ۱۳۳۹ق به مدرسه سپهدار<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۶–۴۲۷؛ رجبی، زندگی‌نامه سیاسی امام‌خمینی، از آغاز تا تبعید، ۱/۱۲۰؛ مرادی‌نیا، منزل به منزل، ۳۳.</ref> نقل مکان کرد. این مدرسه در آن زمان، حدود سیصد طلبه داشت.<ref>رجبی، زندگی‌نامه سیاسی امام‌خمینی، از آغاز تا تبعید، ۱/۱۲۰؛ ذاکری، طلوع خورشید، ۴۲.</ref> امام‌خمینی حدود یک سال در حجره‌ای جنب ایوان ضلع شرقی در طبقه هم‌کفِ مدرسه به سر برد و چون کف آن مرطوب بود، به همراه هم‌حجره‌ای خود و با هزینه شخصی آن را تعمیر کردند.<ref>قادری، خمینی روح‌الله، زندگی امام‌خمینی بر اساس اسناد و خاطرات و خیال، ۲۴۵؛ رجائی‌نژاد و حاضری، هفت اقلیم گذری بر اماکن منتسب به امام‌خمینی از ولادت تارحلت، ۲۷.</ref> ایشان خاطرنشان کرده‌است در این مدرسه (بخشی از) کتاب مطوّل را نزد [[محمدعلی بروجردی]]، [[منطق]] را نزد [[محمد گلپایگانی]] ادامه داد و [[شرح لمعه]] را نزد [[آقاعباس اراکی]] آغاز کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۶–۴۲۷.</ref> | ||