انسان‌شناسی عرفانی امام‌خمینی و علامه طباطبایی (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

'''انسان‌شناسی عرفانی امام‌خمینی و علامه طباطبایی''' کتابی به قلم مصطفی خلیلی است که به تبیین و تقریر دیدگاه مبانی انسان‌شناسی امام‌خمینی و علامه طباطبایی می‌پردازد و می‌تواند معیار و میزان خوبی برای تقرب عرفان با قرآن و سنت باشد. این کتاب در سال ۱۳۹۵ توسط [[مؤسسه چاپ و نشر عروج]] منتشر شده است.

ضرورت و اهمیت بحث انسان‌شناسی نشان می‌دهد که در نگاه امام‌خمینی و علامه دارای مقام بلند و مهم است. امام‌خمینی بررسی ابعاد وجودی انسان و راه رسیدن او به کمال را بر اساس متون دینی می‌داند.<ref>خلیلی، انسان‌شناسی عرفانی، ص۷-۸.</ref> در این کتاب به بررسی انسان‌شناسی عرفانی در نگاه امام‌خمینی و علامه طباطبایی پرداخته و تاکید دارد که این دو شخصیت در موضوعات محوری مباحث عرفانی از قبیل وجودشناسی، معرفت‌شناسی و انسان‌شناسی یکسان و همنواخت نیستند.<ref>خلیلی، انسان‌شناسی عرفانی، ص۳-۴.</ref> امام‌خمینی در بررسی ابعاد وجودی انسان بر اساس شریعت محمدی و تحت تاثیر مبانی ابن عربی مشی کرده است؛ امّا در آثار علامه طباطبایی این تأثیر از مکتب ابن‌عربی مشاهده نمی‌شود بلکه او تلاش کرده تا با توجه صرف به متون قرآنی و روایی از طریق معرفت‌‌النفس به معنای‌انسان بپردازد.<ref>خلیلی، انسان‌شناسی عرفانی، ص۸.</ref>

به اعتقاد امام‌خمینی، انسان موجودی ذومراتب است که شناخت انسان در حدّ طبیعت، نازل‌ترین مرتبه معرفت از انسانیت است و چون انسان با طبیعت مأنوس است، همین حدّ از معرفت مادی و محسوس در شناخت انسان او را اشباع می‌کند؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۸، ص۴۳۴؛ خلیلی، انسان‌شناسی عرفانی، ص۳۰-۳۶.</ref> در حالی که انسان همین ظاهر نیست که بتوان او را شناخت و تعریفی از او ارائه داد بلکه دارای بعد معنوی است که اصلاً به آن توجه نشده و یا کمتر مورد توجه است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱۱، ص۲۱۶.</ref> هیچ علمی حتی فلسفه که علم اعلی است در این باب قادر نیست تعریفی را که عرفان ارائه می‌کند، تبیین نماید.<ref>خلیلی، انسان‌شناسی عرفانی، ص۳۶.</ref> در نگاه امام‌خمینی انسان موجود پیچیده‌ای است که معنای حقیقی او را جز خدا نمی‌داند، ایشان در این زمینه، براهین محکم و مستدل ارائه می‌دهد. حضرت امام با توجه به مکتب وحی و با تفطن به صعوبت و پیچیدگی هویت انسان، بر این باور است که انسان هم مولود عالم طبیعت و هم ولیده علم الاسماء است، امام بر همین مبنا معتقد است هویت و حقیقت انسان، کون جامع بودن اوست که تمام اسماء و صفات حق را در خود جمع نموده است، از این رو نگاه تک ساحتی به مقام انسان، پنداری باطل و سطحی است؛ زیرا نمی‌توان انسان را مانند سایر موجودات محدود به حدّ خاصی نمود.<ref>خلیلی، انسان‌شناسی عرفانی، ص۱۳۵-۱۳۶.</ref> حضرت امام در همین راستا وجود انسان را در عالی‌ترین مراتب هستی می‌داند و برای انسان ظهور و بطونی را معتقد است که مقام ظهور او مربوط به مرتبه نازله دنیایی و مقام بطون او مربوط به مقام اخروی او می‌باشد.<ref>خلیلی، انسان‎‌شناسی عرفانی، ص۱۳۷.</ref>

* فصل اول درباره کلیات و مفاهیم انسان، مبانی انسان شناسی عرفانی و جایگاه هستی شناسی انسان، می‌باشد.

* فصل دوم درباره انسان شناسی عرفان در نگاه امام‌خمینی می‌باشد که در یک مقدمه و شش گفتار سامان یافته است و به مباحثی چون جایگاه انسان، حقیقت انسان، ساحت‌های وجودی انسان، قوای انسان، کمال انسان و انسان کامل پرداخته است.

* فصل سوم درباره انسان شناسی عرفانی علامه طباطبایی می‌باشد که در یک مقدمه و شش گفتار سامان یافته است.

* فصل چهارم درباره مقایسه و تحلیل نظر امام‌خمینی و علامه می‌باشد و به مباحثی نظیر غایت خلقت انسان، فتوحات سه گانه، هستی و هبوط، جلا و استجلا و جامعیت انسان، اشاره شده است.

چاپ اول کتاب انسان‌شناسی عرفانی امام‌خمینی و علامه طباطبایی، در سال ۱۳۹۵ش توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]] منتشر شده است.