۲۰٬۴۷۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
== تولد و خاندان== | == تولد و خاندان== | ||
او در سال ۱۳۱۶ش در خانواده‌ای روحانی و برجسته دیده به جهان گشود. پدرش میرزا محمد ثقفی تهرانی، از روحانیان صاحب‌نام تهران و مؤلف اثر گران‌سنگ تفسیر روان جاوید و غرر العوائد و از شاگردان شاخص [[عبدالکریم حائری یزدی|آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی]] و پدربزرگش میرزا ابوالفضل تهرانی از شاگردان آیات میرزای شیرازی و میرزا حبیب‌الله رشتی و صاحب اثر شفا الصدور فی شرح زیارد العاشور و جد اعلایش میرزا ابوالقاسم کلانتر نوری تهرانی از شاگردان شیخ مرتضی انصاری و از مجتهدان بنام تهران بود.<ref>ر.ک ثقفی، اغلب صفحات؛ شریف‌رازی، ج۴، ص۴۱۲-۴۱۳؛ گلی‌زواره، ص۵۲۳-۵۲۸؛ انصاری، ج۱، ص۲۸۷ـ۳۱۰.</ref> علاوه بر آن، خانواده ثقفی مفتخر به دامادی [[امام‌خمینی]]، از مدرسان بنام [[حوزه علمیه قم]] بودند که مقدر بود [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] را رهبری کند و نظامی نو تأسیس کند. | او در سال ۱۳۱۶ش در خانواده‌ای روحانی و برجسته دیده به جهان گشود. پدرش میرزا محمد ثقفی تهرانی، از روحانیان صاحب‌نام تهران و مؤلف اثر گران‌سنگ تفسیر روان جاوید و غرر العوائد و از شاگردان شاخص [[عبدالکریم حائری یزدی|آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی]] و پدربزرگش میرزا ابوالفضل تهرانی از شاگردان آیات میرزای شیرازی و میرزا حبیب‌الله رشتی و صاحب اثر شفا الصدور فی شرح زیارد العاشور و جد اعلایش میرزا ابوالقاسم کلانتر نوری تهرانی از شاگردان شیخ مرتضی انصاری و از مجتهدان بنام تهران بود.<ref>ر.ک ثقفی، سه فقیه حکیم، اغلب صفحات؛ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان،، ج۴، ص۴۱۲-۴۱۳؛ گلی‌زواره، «میرزا محمد ثقفی، فقیه مفسر»، ص۵۲۳-۵۲۸؛ انصاری، اختران فقاهت، ج۱، ص۲۸۷ـ۳۱۰.</ref> علاوه بر آن، خانواده ثقفی مفتخر به دامادی [[امام‌خمینی]]، از مدرسان بنام [[حوزه علمیه قم]] بودند که مقدر بود [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] را رهبری کند و نظامی نو تأسیس کند. | ||
==تحصیل== | ==تحصیل== | ||
حسن ثقفی تهرانی دوره دبستان را در تهران گذراند. سپس به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و ادبیات و بخشی از دروس سطح را در تهران و پیش آیات میرزا محمد ثقفی (والدش)، [[میرزااحمد آشتیانی|میرزا احمد آشتیانی]]، میرزا ابوالحسن شعرانی و سیداحمد سبط انصاری خواند. آنگاه در درس سطح و خارج فقه و اصول آیات [[سیداحمد خوانساری|سیداحمد موسوی خوانساری]]، [[سیدابوالحسن رفیعی قزوینی]]<ref>ثقفی، ص۳۷۲-۳۷۳؛ «درگذشتگان: آیت‌الله ثقفی»، ص۱۷۴.</ref> و [[حسن حسن‌زاده آملی]] شرکت کرد.<ref>ثقفی، ص۳۷۳.</ref> | حسن ثقفی تهرانی دوره دبستان را در تهران گذراند. سپس به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و ادبیات و بخشی از دروس سطح را در تهران و پیش آیات میرزا محمد ثقفی (والدش)، [[میرزااحمد آشتیانی|میرزا احمد آشتیانی]]، میرزا ابوالحسن شعرانی و سیداحمد سبط انصاری خواند. آنگاه در درس سطح و خارج فقه و اصول آیات [[سیداحمد خوانساری|سیداحمد موسوی خوانساری]]، [[سیدابوالحسن رفیعی قزوینی]]<ref>ثقفی، سه فقیه حکیم، ص۳۷۲-۳۷۳؛ «درگذشتگان: آیت‌الله ثقفی»، ص۱۷۴.</ref> و [[حسن حسن‌زاده آملی]] شرکت کرد.<ref>ثقفی، سه فقیه حکیم، ص۳۷۳.</ref> | ||
محمد ثقفی در بیوگرافی او اشاره‌ای به حضور حسن ثقفی تهرانی در درس امام‌خمینی نکرده، ولی در قدس ایران از امام‌خمینی به‌عنوان یکی از استادان او نام برده شده است.<ref>ثقفی، ص۳۶۰.</ref> همچنین در زندگینامه‌ای که پس از درگذشت حسن ثقفی در دوماهنامه آینه پژوهش منتشر شد، از حضور دو ساله او در درس امام‌خمینی سخن رفته است <ref>«درگذشتگان: آیت‌الله ثقفی»، ص۱۷۴.</ref> با وجود این، درباره سال‌های حضور او در درس امام‌خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی با استناد به بازجویی [[سیدمصطفی خمینی]] (در ۱۹ آبان ۱۳۴۳)، او در آن مقطع در تهران به تحصیل اشتغال داشت.<ref>آیت‌الله حاج سید...، ص۶۶.</ref> بنابراین می‌توان گفت که حسن ثقفی یا پیش از آن تاریخ در درس‌های امام‌خمینی حاضر می‌شده یا پس از حضور امام‌خمینی در نجف اشرف، در درس ایشان حاضر می‌شده است. اتفاقاً حسن ثقفی در خاطراتش از حضور در نجف اشرف در سال‌های پایانی حضور امام‌خمینی سخن گفته است.<ref>پابه‌پای آفتاب، ج۱، ص۲۱۴.</ref> و می‌توان احتمال داد که در آن «مدت کوتاه» در درس ایشان حاضر می‌شده است. | محمد ثقفی در بیوگرافی او اشاره‌ای به حضور حسن ثقفی تهرانی در درس امام‌خمینی نکرده، ولی در قدس ایران از امام‌خمینی به‌عنوان یکی از استادان او نام برده شده است.<ref>ثقفی، سه فقیه حکیم، ص۳۶۰.</ref> همچنین در زندگینامه‌ای که پس از درگذشت حسن ثقفی در دوماهنامه آینه پژوهش منتشر شد، از حضور دو ساله او در درس امام‌خمینی سخن رفته است <ref>«درگذشتگان: آیت‌الله ثقفی»، ص۱۷۴.</ref> با وجود این، درباره سال‌های حضور او در درس امام‌خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی با استناد به بازجویی [[سیدمصطفی خمینی]] (در ۱۹ آبان ۱۳۴۳)، او در آن مقطع در تهران به تحصیل اشتغال داشت.<ref>آیت‌الله حاج سید...، ص۶۶.</ref> بنابراین می‌توان گفت که حسن ثقفی یا پیش از آن تاریخ در درس‌های امام‌خمینی حاضر می‌شده یا پس از حضور امام‌خمینی در نجف اشرف، در درس ایشان حاضر می‌شده است. اتفاقاً حسن ثقفی در خاطراتش از حضور در نجف اشرف در سال‌های پایانی حضور امام‌خمینی سخن گفته است.<ref>پابه‌پای آفتاب، ج۱، ص۲۱۴.</ref> و می‌توان احتمال داد که در آن «مدت کوتاه» در درس ایشان حاضر می‌شده است. | ||
حسن ثقفی مورد توجه و لطف امام‌خمینی بود<ref>پابه‌پای آفتاب، ص۲۱۵.</ref> و امام‌خمینی در نامه‌هایی به میرزا محمد ثقفی، همواره احوال او را هم جویا می‌شد.<ref>صحیفه امام، ج۱، ص۴۲؛ ج۲، ص۱۶۶ و....</ref> او نامه‌هایی به امام‌خمینی ارسال می‌کرد و همواره جویای احوال ایشان بود.<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۱۴۳، ۱۵۳ و ۴۲۰.</ref> [[امام‌خمینی]] همچنین پیگیر وضعیت تحصیلی او بود و در سال ۱۳۴۵ش در نامه‌ای به [[میرزا محمد ثقفی تهرانی]]، خواستار حضور حسن ثقفی تهرانی در قم شده بود؛<ref>صحیفه امام، ج۲، ص۹۴.</ref> درخواستی که با مخالفت او مواجه شد.<ref>ثقفی، ص۳۷۷.</ref> امام‌خمینی همچنین اجازه‌ای در امور شرعیه به حسن ثقفی تهرانی داده بود و ذیل معرف او عبارت «معروف هستند» را قید کرده بود.<ref>صحیفه امام، ج۱، ص۵۰۸؛ ثقفی، ص۳۷۴.</ref> میزان اعتماد امام‌خمینی به برادر [[خدیجه ثقفی|همسرش]] به‌اندازه‌ای بود که حاشیه بر یکی از کتاب‌های عرفانی را برای پاکنویسی به او ارجاع داد.<ref>پابه‌پای آفتاب، ج۱، ص۲۱۹.</ref> ثقفی تهرانی که علاوه بر امام‌خمینی، از آیات [[سیداحمد خوانساری|سیداحمد موسوی خوانساری]]، [[سیدابوالحسن رفیعی قزوینی]]، میرزا ابوالحسن شعرانی و حسن حسن‌زاده آملی اجازاتی در امور شرعیه دریافت کرده بود.<ref>ثقفی، ص۳۷۴-۳۷۶.</ref> | حسن ثقفی مورد توجه و لطف امام‌خمینی بود<ref>پابه‌پای آفتاب، ص۲۱۵.</ref> و امام‌خمینی در نامه‌هایی به میرزا محمد ثقفی، همواره احوال او را هم جویا می‌شد.<ref>صحیفه امام، ج۱، ص۴۲؛ ج۲، ص۱۶۶ و....</ref> او نامه‌هایی به امام‌خمینی ارسال می‌کرد و همواره جویای احوال ایشان بود.<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۱۴۳، ۱۵۳ و ۴۲۰.</ref> [[امام‌خمینی]] همچنین پیگیر وضعیت تحصیلی او بود و در سال ۱۳۴۵ش در نامه‌ای به [[میرزا محمد ثقفی تهرانی]]، خواستار حضور حسن ثقفی تهرانی در قم شده بود؛<ref>صحیفه امام، ج۲، ص۹۴.</ref> درخواستی که با مخالفت او مواجه شد.<ref>ثقفی، سه فقیه حکیم، ص۳۷۷.</ref> امام‌خمینی همچنین اجازه‌ای در امور شرعیه به حسن ثقفی تهرانی داده بود و ذیل معرف او عبارت «معروف هستند» را قید کرده بود.<ref>صحیفه امام، ج۱، ص۵۰۸؛ ثقفی، سه فقیه حکیم، ص۳۷۴.</ref> میزان اعتماد امام‌خمینی به برادر [[خدیجه ثقفی|همسرش]] به‌اندازه‌ای بود که حاشیه بر یکی از کتاب‌های عرفانی را برای پاکنویسی به او ارجاع داد.<ref>پابه‌پای آفتاب، ج۱، ص۲۱۹.</ref> ثقفی تهرانی که علاوه بر امام‌خمینی، از آیات [[سیداحمد خوانساری|سیداحمد موسوی خوانساری]]، [[سیدابوالحسن رفیعی قزوینی]]، میرزا ابوالحسن شعرانی و حسن حسن‌زاده آملی اجازاتی در امور شرعیه دریافت کرده بود.<ref>ثقفی، سه فقیه حکیم، ص۳۷۴-۳۷۶.</ref> | ||
== فعالیت سیاسی اجتماعی قبل از پیروزی انقلاب == | == فعالیت سیاسی اجتماعی قبل از پیروزی انقلاب == | ||
ثقفی در تهران در [[مسجد پامنار]] به اقامه نماز جماعت می‌پرداخت. او همچنین با زبان فرانسه و همچنین فلسفه غرب آشنا بود.<ref> «درگذشتگان: آیت‌الله ثقفی»، ص۱۷۴.</ref> وی به گفته خواهرش، در [[نهضت اسلامی]] به رهبری امام‌خمینی فعال بود و در کنار داماد بزرگوارش ـ امام‌خمینی ـ و خواهرزاده‌هایش [[سیدمصطفی خمینی|سیدمصطفی]] و [[سیداحمد خمینی]]، به مبارزه با [[حکومت پهلوی]] ادامه می‌داد.<ref>قدس ایران...، ص۶۰ـ۶۱.</ref> در دوران حضور امام‌خمینی در پاریس، به فرانسه رفت و مدتی در خدمت ایشان بود.<ref> پابه‌پای آفتاب، ج۱، ص۲۲۳.</ref> وی در ۱۹ دی ۱۳۵۷ همراه با برخی از روحانیان برجسته تهران، سیاست‌های حکومت پهلوی را در سرکوبی تظاهرات اعتراضی مردم تقبیح کرد. در آن اعلامیه، آنان با اشاره به آتش زدن اماکن عمومی و دیگر اقدامات انحرافی مأموران حکومت پهلوی، مردم را به هوشیاری فراخواندند و حکومت پهلوی را رژیمی زورگو و غیرقانونی نامیدند.<ref>دوانی، ج۹، ص۱۱۳ـ۱۱۶.</ref> | ثقفی در تهران در [[مسجد پامنار]] به اقامه نماز جماعت می‌پرداخت. او همچنین با زبان فرانسه و همچنین فلسفه غرب آشنا بود.<ref> «درگذشتگان: آیت‌الله ثقفی»، ص۱۷۴.</ref> وی به گفته خواهرش، در [[نهضت اسلامی]] به رهبری امام‌خمینی فعال بود و در کنار داماد بزرگوارش ـ امام‌خمینی ـ و خواهرزاده‌هایش [[سیدمصطفی خمینی|سیدمصطفی]] و [[سیداحمد خمینی]]، به مبارزه با [[حکومت پهلوی]] ادامه می‌داد.<ref>قدس ایران...، ص۶۰ـ۶۱.</ref> در دوران حضور امام‌خمینی در پاریس، به فرانسه رفت و مدتی در خدمت ایشان بود.<ref> پابه‌پای آفتاب، ج۱، ص۲۲۳.</ref> وی در ۱۹ دی ۱۳۵۷ همراه با برخی از روحانیان برجسته تهران، سیاست‌های حکومت پهلوی را در سرکوبی تظاهرات اعتراضی مردم تقبیح کرد. در آن اعلامیه، آنان با اشاره به آتش زدن اماکن عمومی و دیگر اقدامات انحرافی مأموران حکومت پهلوی، مردم را به هوشیاری فراخواندند و حکومت پهلوی را رژیمی زورگو و غیرقانونی نامیدند.<ref>دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۹، ص۱۱۳ـ۱۱۶.</ref> | ||
== فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی == | == فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی == | ||
ثقفی تهرانی پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] به تبلیغ و تألیف آثار علمی در تهران ادامه داد و کتاب‌های اربعین حدیث، انسان و اندیشه (نگرشی بر کتاب اتحاد عاقل و معقول اثر آیت‌الله حسن‌زاده آملی)، چند برگ گل (منتخب بهترین اشعار در منقبت ائمه معصومین علیهم‌السلام همراه با بعضی اشعار خویش)، ترجمه صحیفه سجادیه: با مقدمه‌ای درباره دعا و زندگی امام سجاد(ع)، ترجمه و شرح زیارت عاشورا: تلخیص و نظری تازه بر کتاب شفا الصدور، گوشه‌هایی از زندگی ائمه معصومین(ع) و یک دوره کامل فقه (به‌صورت دست‌نویس و حاوی نظرات اختصاصی خویش) از تألیفات اوست.<ref>ثقفی، ص۳۷۹؛ قدس ایران، ص۳۶۰.</ref> علاوه بر آن، از او خاطراتی درباره امام‌خمینی در منابع مختلف منتشر شده است.<ref>پابه‌پای آفتاب، ج۱، ص۲۱۳-۲۲۳؛ آیینه حسن...، ص۷۳-۷۵.</ref> | ثقفی تهرانی پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] به تبلیغ و تألیف آثار علمی در تهران ادامه داد و کتاب‌های اربعین حدیث، انسان و اندیشه (نگرشی بر کتاب اتحاد عاقل و معقول اثر آیت‌الله حسن‌زاده آملی)، چند برگ گل (منتخب بهترین اشعار در منقبت ائمه معصومین علیهم‌السلام همراه با بعضی اشعار خویش)، ترجمه صحیفه سجادیه: با مقدمه‌ای درباره دعا و زندگی امام سجاد(ع)، ترجمه و شرح زیارت عاشورا: تلخیص و نظری تازه بر کتاب شفا الصدور، گوشه‌هایی از زندگی ائمه معصومین(ع) و یک دوره کامل فقه (به‌صورت دست‌نویس و حاوی نظرات اختصاصی خویش) از تألیفات اوست.<ref>ثقفی، سه فقیه حکیم، ص۳۷۹؛ قدس ایران، ص۳۶۰.</ref> علاوه بر آن، از او خاطراتی درباره امام‌خمینی در منابع مختلف منتشر شده است.<ref>پابه‌پای آفتاب، ج۱، ص۲۱۳-۲۲۳؛ آیینه حسن...، ص۷۳-۷۵.</ref> | ||
== درگذشت == | == درگذشت == | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
* سلسله موی دوست: خاطرات دوران تدریس امام‌خمینی (۱۳۸۳)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی. | * سلسله موی دوست: خاطرات دوران تدریس امام‌خمینی (۱۳۸۳)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی. | ||
* شریف‌رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۴، تهران، اسلامیه. | * شریف‌رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۴، تهران، اسلامیه. | ||
* صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۱ و ۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی. | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۱ و ۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی. | ||
* قدس ایران: بزرگ بانوی انقلاب (۱۳۸۸)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مؤسسه چاپ و نشر عروج. | * قدس ایران: بزرگ بانوی انقلاب (۱۳۸۸)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مؤسسه چاپ و نشر عروج. | ||
* گلی‌زواره، غلامرضا (۱۳۷۸)، «میرزا محمد ثقفی، فقیه مفسر»، گلشن ابرار، ج۴، تهران، باقرالعلوم. | * گلی‌زواره، غلامرضا (۱۳۷۸)، «میرزا محمد ثقفی، فقیه مفسر»، گلشن ابرار، ج۴، تهران، باقرالعلوم. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
[[رده:پروژه شاگردان]] | [[رده:پروژه شاگردان]] | ||