۳۹۲
ویرایش
←حجاب‌های نورانی
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
==حجاب‌های نورانی== | ==حجاب‌های نورانی== | ||
از حجاب‌هایی که مانع رؤیت جمال حق می‌شود، به حجاب‌های نورانی تعبیر کرده‌اند؛ چنان‌که در [[مناجات شعبانیه]] از آن سخن به میان آمده است: «حَتَّى تَخْرِقَ أَبْصَارُ الْقُلُوبِ حُجُبَ النُّورِ: تا چشمان قلب، حجاب‌های نوری را بشکافد». در این دعا کمال انقطاع برای بنده طلب می‌شود تا چشمان قلوب به جمال حق روشن گردد و حجاب‌های نورانی را شکافته به معدن عظمت راه یابد و در عز قدس ربوبی معلق شود <ref>ابن‌طاووس، الاقبال الاعمال، 3/299</ref>. امام‌خمینی این انقطاع را انقطاع از «ما سوی الله» <ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، 37</ref> و معدن عظمت را همان ضیافت الهی می‌داند <ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، 45</ref> که سالک به تجلیات ذاتی غیبی نایل می‌شود و خود را متعلق به عزّ قدس او می‌بیند. در این حال احاطه قیومی حق‌تعالی و فنای ذاتی خود را شهود می‌کند و همه موجودات را ظل و سایه حق می‌بیند <ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، 454</ref>. | از حجاب‌هایی که مانع رؤیت جمال حق می‌شود، به حجاب‌های نورانی تعبیر کرده‌اند؛ چنان‌که در [[مناجات شعبانیه]] از آن سخن به میان آمده است: «حَتَّى تَخْرِقَ أَبْصَارُ الْقُلُوبِ حُجُبَ النُّورِ: تا چشمان قلب، حجاب‌های نوری را بشکافد». در این دعا کمال انقطاع برای بنده طلب می‌شود تا چشمان قلوب به جمال حق روشن گردد و حجاب‌های نورانی را شکافته به معدن عظمت راه یابد و در عز قدس ربوبی معلق شود <ref>ابن‌طاووس، الاقبال الاعمال، 3/299.</ref>. امام‌خمینی این انقطاع را انقطاع از «ما سوی الله» <ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، 37.</ref> و معدن عظمت را همان ضیافت الهی می‌داند <ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، 45.</ref> که سالک به تجلیات ذاتی غیبی نایل می‌شود و خود را متعلق به عزّ قدس او می‌بیند. در این حال احاطه قیومی حق‌تعالی و فنای ذاتی خود را شهود می‌کند و همه موجودات را ظل و سایه حق می‌بیند <ref>امام‌خمینی، چهل حدیث، 454.</ref>. | ||
عارفان به بعضی از حجاب‌های نورانی اشاره کرده‌اند؛ ازجمله: | عارفان به بعضی از حجاب‌های نورانی اشاره کرده‌اند؛ ازجمله: | ||
# حجاب اسما و صفات: عارفان یکی از حجاب‌های نورانی را حجب اسما و صفات می‌دانند که مانع از رؤیت [[ذات الهی]] است <ref>ابن‌عربی، الفتوحات المکیه، 2/110</ref>. امام‌خمینی نیز اسما و صفات را حجاب‌های نورانی می‌داند که مانع از شهود ذات حق‌اند <ref>امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، 68 ـ 69؛ قیصری، شرح فصوص الحکم، 437</ref>. هر یک از اسما به حسب درجه خود مرتبه‌ای از حجاب را دارند. این اسما در عین‌حال که ظهور ذات‌اند، حجاب آن نیز به شمار می‌روند؛ مانند صورت در آینه که در عین اینکه ظهور آن صورت است، از جهتی حجاب برای آینه محسوب می‌شود و از خود آینه غفلت می‌شود <ref>امام‌خمینی، مصباح الهدایه، 28</ref>. به باور ایشان کمّل از اهل‌الله همان‌گونه که از حجب ظلمانی مبرا هستند، از حجب نورانی نیز مبرایند؛ زیرا حجب اسما و صفات، شرک اسمایی و صفاتی است <ref>امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، 17</ref>. | # حجاب اسما و صفات: عارفان یکی از حجاب‌های نورانی را حجب اسما و صفات می‌دانند که مانع از رؤیت [[ذات الهی]] است <ref>ابن‌عربی، الفتوحات المکیه، 2/110.</ref>. امام‌خمینی نیز اسما و صفات را حجاب‌های نورانی می‌داند که مانع از شهود ذات حق‌اند <ref>امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، 68 ـ 69؛ قیصری، شرح فصوص الحکم، 437.</ref>. هر یک از اسما به حسب درجه خود مرتبه‌ای از حجاب را دارند. این اسما در عین‌حال که ظهور ذات‌اند، حجاب آن نیز به شمار می‌روند؛ مانند صورت در آینه که در عین اینکه ظهور آن صورت است، از جهتی حجاب برای آینه محسوب می‌شود و از خود آینه غفلت می‌شود <ref>امام‌خمینی، مصباح الهدایه، 28.</ref>. به باور ایشان کمّل از اهل‌الله همان‌گونه که از حجب ظلمانی مبرا هستند، از حجب نورانی نیز مبرایند؛ زیرا حجب اسما و صفات، شرک اسمایی و صفاتی است <ref>امام‌خمینی، تعلیقات فصوص، 17.</ref>. | ||
# حجاب اسم اعظم: امام‌خمینی [[اسم اعظم]] «الله» را حجاب نوری برای اسما و صفات الهی می‌شمارد و بر این باور است این اسما به اعتبار تعینات خود نمی‌توانند به طور مستقیم به هویت غیبی مرتبط شوند، بلکه این امر به واسطه اسم اعظم «الله» است که خود حجاب نوری و [[حجاب اکبر]] است <ref>امام‌خمینی، مصباح الهدایه، 16</ref> {{ ببینید| اسم اعظم }}. | # حجاب اسم اعظم: امام‌خمینی [[اسم اعظم]] «الله» را حجاب نوری برای اسما و صفات الهی می‌شمارد و بر این باور است این اسما به اعتبار تعینات خود نمی‌توانند به طور مستقیم به هویت غیبی مرتبط شوند، بلکه این امر به واسطه اسم اعظم «الله» است که خود حجاب نوری و [[حجاب اکبر]] است <ref>امام‌خمینی، مصباح الهدایه، 16.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|اسم اعظم}}. | ||
# حجاب عقلی و روحی: سالک در سفر اول | # حجاب عقلی و روحی: سالک در سفر اول (سفر از خلق به حق) حجب ظلمانی و نورانی را می‌شکافد و جمال حق را مشاهده می‌کند. امام‌خمینی مانند قمشهای <ref>قمشهای، مجموعه آثار، 209.</ref> حجب ظلمانی را حجاب نفسانی و حجاب نورانی را حجاب عقلی و روحی می‌شمارد <ref>امام‌خمینی، مصباح الهدایه، 87.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|اسفار اربعه}}. ایشان بر این باور است که انبیا(ع) و اوصیای آنان به جهت اینکه وظیفه هدایت دارند با آنکه در کثرت واقع‌اند و به ارشاد خلق مشغول‌اند، این کثرت حجاب آنان نیست <ref>امام‌خمینی، آداب الصلاة، 282.</ref>. | ||
==پیامد و آثار حجاب‌ها== | ==پیامد و آثار حجاب‌ها== | ||
امام‌خمینی مانند دیگر اهل معرفت <ref>هجویری، کشف المحجوب، 93؛ بقلی، شرح شطحیات، 572</ref> بر این نکته تأکید می‌کند که هر چیزی که حجاب میان خداوند و بنده باشد، بنده را از رسیدن به قرب الهی باز می‌دارد. ایشان با الهام گرفتن از آموزههاى [[اهل بیت(ع)]]<ref>ابن‌طاووس، الاقبال الاعمال، 3/299</ref> بر این باور است توجه به غیر خدا، سبب محجوب شدن انسان به حجاب‌های ظلمانی و نورانی می‌شود و او را به اسفل السافلین که آخرین درجه حجب ظلمانی است، ساقط می‌کند و به پست‌ترین جایگاه مىاندازد <ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، 47</ref>. به باور امام‌خمینی حجاب‌ها سبب می‌شوند انسان از همه فیض‌های معنوی، از جمله فیض نماز کمتر بهره‌مند شود یا اصلاً بهره‌ای نبرد و به همان صورتِ ظاهر بسنده کند و با روح آن ارتباط برقرار نکند <ref>امام‌خمینی، آداب الصلاة، 282 ـ 283</ref>. از نگاه ایشان تا همه حجاب‌های نورانی و ظلمانی برچیده نشود، [[توحید ذاتی]] و فنای کلی غیر ممکن است <ref>امام‌خمینی، سرّ الصلاة، 84</ref>. | امام‌خمینی مانند دیگر اهل معرفت <ref>هجویری، کشف المحجوب، 93؛ بقلی، شرح شطحیات، 572</ref> بر این نکته تأکید می‌کند که هر چیزی که حجاب میان خداوند و بنده باشد، بنده را از رسیدن به قرب الهی باز می‌دارد. ایشان با الهام گرفتن از آموزههاى [[اهل بیت(ع)]]<ref>ابن‌طاووس، الاقبال الاعمال، 3/299</ref> بر این باور است توجه به غیر خدا، سبب محجوب شدن انسان به حجاب‌های ظلمانی و نورانی می‌شود و او را به اسفل السافلین که آخرین درجه حجب ظلمانی است، ساقط می‌کند و به پست‌ترین جایگاه مىاندازد <ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، 47</ref>. به باور امام‌خمینی حجاب‌ها سبب می‌شوند انسان از همه فیض‌های معنوی، از جمله فیض نماز کمتر بهره‌مند شود یا اصلاً بهره‌ای نبرد و به همان صورتِ ظاهر بسنده کند و با روح آن ارتباط برقرار نکند <ref>امام‌خمینی، آداب الصلاة، 282 ـ 283</ref>. از نگاه ایشان تا همه حجاب‌های نورانی و ظلمانی برچیده نشود، [[توحید ذاتی]] و فنای کلی غیر ممکن است <ref>امام‌خمینی، سرّ الصلاة، 84</ref>. | ||