۲۱٬۱۷۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (Shams صفحهٔ اقامتگاهها را به اقامتگاهها که تغییرمسیر بود منتقل کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
=== خمین === | === خمین === | ||
امام‌خمینی چنان‌که خود دوگونه نوشته‌است، در ۲۰ | امام‌خمینی چنان‌که خود دوگونه نوشته‌است، در ۲۰ جمادی‌الثانی ۱۳۲۰ق/ ۱/۷/۱۲۸۱ش<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۶؛ روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۳۳.</ref> یا ۱۸ جمادی الثانی این سال که این را صحیح دانسته<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۳۳.</ref> در [[شهر خمین]] به دنیا آمد و حدود نوزده سال در خمین اقامت داشت. | ||
ایشان تحصیلات ابتدایی و مقدمات [[علوم حوزوی]] را در خمین فرا گرفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۶.</ref> خانه پدری امام‌خمینی در شمال رودخانه فصلی اناربار که از کنار شهر خمین می‌گذرد، قرار دارد. این خانه در شرق شهر و در محله سادات واقع شده و باغی نیز ضمیمه آن است. خانه از طریق کوچه‌ای مارپیچ و باریک به بازار و مسجد جامع راه می‌یابد و هم‌اکنون با تعمیراتی با حفظ سبک سنتی و معماری بومی، بازسازی شده و از آن نگهداری می‌شود.<ref>گلی زواره، فرازهای فروزان، پژوهشی در سیره اخلاقی، تربیتی و عرفانی حضرت امام‌خمینی، ۴۵؛ قادری، خمینی روح‌الله، ۱/۷۵.</ref> این خانه در وضعیت جدید در کنار خیابان قرار گرفته و مشتاقانی از شهرهای گوناگون ایران و [[جهان]] از این خانه دیدن می‌کنند. {{ببینید|متن=ببینید| خمین}} | ایشان تحصیلات ابتدایی و مقدمات [[علوم حوزوی]] را در خمین فرا گرفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۶.</ref> خانه پدری امام‌خمینی در شمال رودخانه فصلی اناربار که از کنار شهر خمین می‌گذرد، قرار دارد. این خانه در شرق شهر و در محله سادات واقع شده و باغی نیز ضمیمه آن است. خانه از طریق کوچه‌ای مارپیچ و باریک به بازار و مسجد جامع راه می‌یابد و هم‌اکنون با تعمیراتی با حفظ سبک سنتی و معماری بومی، بازسازی شده و از آن نگهداری می‌شود.<ref>گلی زواره، فرازهای فروزان، پژوهشی در سیره اخلاقی، تربیتی و عرفانی حضرت امام‌خمینی، ۴۵؛ قادری، خمینی روح‌الله، ۱/۷۵.</ref> این خانه در وضعیت جدید در کنار خیابان قرار گرفته و مشتاقانی از شهرهای گوناگون ایران و [[جهان]] از این خانه دیدن می‌کنند.{{ببینید|متن=ببینید| خمین}} | ||
امام‌خمینی در زمان اقامت در خمین گاهی به اطراف زادگاه خود نیز می‌رفت؛ ازجمله در کاروانسرای متعلق به پدرش که در محله رازی بود، اوقاتی را به بازی و سرگرمی می‌گذراند،<ref>مرادی‌نیا، خمین در گذر تاریخ، ۲۴۸.</ref> و گاه به قلعه «شمس» واقع در دوازده‌کیلومتری شمال شرقی خمین، متعلق به باقر شمس، شوهر خواهر امام‌خمینی<ref>مرادی‌نیا، خمین در گذر تاریخ، ۲۸.</ref> و به قلعه «حسن فلک» در اطراف کمره دامنه ارتفاعات الوند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۲۳۹ و ۹/۴۰۹.</ref> می‌رفت. ایشان به کوهنوردی علاقه داشت و در همان روزگار به کوهنوردی در کوه بوجه و کوه‌های الوند در جنوب خمین و «انگشت لیس» واقع در غرب الوند می‌رفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۴۰۹؛ مرادی‌نیا، خمین در گذر تاریخ، ۲۴۹–۲۵۲.</ref> | امام‌خمینی در زمان اقامت در خمین گاهی به اطراف زادگاه خود نیز می‌رفت؛ ازجمله در کاروانسرای متعلق به پدرش که در محله رازی بود، اوقاتی را به بازی و سرگرمی می‌گذراند،<ref>مرادی‌نیا، خمین در گذر تاریخ، ۲۴۸.</ref> و گاه به قلعه «شمس» واقع در دوازده‌کیلومتری شمال شرقی خمین، متعلق به باقر شمس، شوهر خواهر امام‌خمینی<ref>مرادی‌نیا، خمین در گذر تاریخ، ۲۸.</ref> و به قلعه «حسن فلک» در اطراف کمره دامنه ارتفاعات الوند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۲۳۹ و ۹/۴۰۹.</ref> می‌رفت. ایشان به کوهنوردی علاقه داشت و در همان روزگار به کوهنوردی در کوه بوجه و کوه‌های الوند در جنوب خمین و «انگشت لیس» واقع در غرب الوند می‌رفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۴۰۹؛ مرادی‌نیا، خمین در گذر تاریخ، ۲۴۹–۲۵۲.</ref> | ||
=== اصفهان === | === اصفهان === | ||
امام‌خمینی در روزگار اقامت در خمین دست‌کم دو بار به [[اصفهان]] سفر کرد: یک‌بار در سال ۱۳۳۷ق/ ۱۲۹۸ش برای بردن نامه‌ای که برادرش [[سیدمرتضی پسندیده]] خطاب به [[سیدحسن مدرس]] | امام‌خمینی در روزگار اقامت در خمین دست‌کم دو بار به [[اصفهان]] سفر کرد: یک‌بار در سال ۱۳۳۷ق/ ۱۲۹۸ش برای بردن نامه‌ای که برادرش [[سیدمرتضی پسندیده]] خطاب به [[سیدحسن مدرس]] نوشته بود که پس از چند روز اقامت در این شهر و رساندن نامه، به وطن خود بازگشت.<ref>مرادی‌نیا، خمین در گذر تاریخ، ۲۵۹.</ref> بار دیگر در نوزده‌سالگی بود که برای تحصیل علوم دینی به اصفهان رفت؛ ولی پس از شش ماه از آنجا راهی [[حوزه علمیه اراک]] شد.<ref>مرادی‌نیا، خمین در گذر تاریخ، ۲۵۵.</ref> | ||
ایشان در سال ۱۳۷۲ق/ ۱۳۳۲ش در اصفهان با [[صدرالدین هاطلی]] از فقها و حکمای اصفهان ملاقات و مدتی کوتاه در خانه او اقامت کرد. در این مدت طلاب مدارس اصفهان که غالباً شاگردان این دانشور بودند، به دیدن ایشان می‌آمدند و با سیره اخلاقی و شخصیتی ایشان آشنا می‌شدند.<ref>ریاحی، اولین تذکره دربارهٔ شخصیت امام‌خمینی، ۲۵۰؛ کتابی، رجال اصفهان، ۱/۴۳۱.</ref> گفته شده امام‌خمینی در سال ۱۳۳۲ نیز به مدت یک ماه در اصفهان اقامت داشته‌است،<ref>قادری، یک قرن زندگی، ۱/۴۵۱.</ref> نیز در حدود بیست‌سالگی در یکی از سفرهای تابستانی به یکی از شهرهای اطراف اصفهان؛ [[خوانسار]] رفت و مدتی از [[محمدعلی حکیم ایمانی]]، استاد [[فلسفه]] بهره برد.<ref>ابن‌الرضا، ضیاء الابصار فی تراجم علماء الخوانسار، ۲/۳۳۷–۳۳۸.</ref> | ایشان در سال ۱۳۷۲ق/ ۱۳۳۲ش در اصفهان با [[صدرالدین هاطلی]] از فقها و حکمای اصفهان ملاقات و مدتی کوتاه در خانه او اقامت کرد. در این مدت طلاب مدارس اصفهان که غالباً شاگردان این دانشور بودند، به دیدن ایشان می‌آمدند و با سیره اخلاقی و شخصیتی ایشان آشنا می‌شدند.<ref>ریاحی، اولین تذکره دربارهٔ شخصیت امام‌خمینی، ۲۵۰؛ کتابی، رجال اصفهان، ۱/۴۳۱.</ref> گفته شده امام‌خمینی در سال ۱۳۳۲ نیز به مدت یک ماه در اصفهان اقامت داشته‌است،<ref>قادری، یک قرن زندگی، ۱/۴۵۱.</ref> نیز در حدود بیست‌سالگی در یکی از سفرهای تابستانی به یکی از شهرهای اطراف اصفهان؛ [[خوانسار]] رفت و مدتی از [[محمدعلی حکیم ایمانی]]، استاد [[فلسفه]] بهره برد.<ref>ابن‌الرضا، ضیاء الابصار فی تراجم علماء الخوانسار، ۲/۳۳۷–۳۳۸.</ref> | ||
=== اراک === | === اراک === | ||
امام‌خمینی در سال ۱۳۳۹ق/ ۳/۱۲/۱۲۹۹ش برای ادامه تحصیل به [[اراک]] مهاجرت کرد و در حجره‌ای در ضلع شرقی مدرسه | امام‌خمینی در سال ۱۳۳۹ق/ ۳/۱۲/۱۲۹۹ش برای ادامه تحصیل به [[اراک]] مهاجرت کرد و در حجره‌ای در ضلع شرقی [[مدرسه سپهدار]]، قدیمی‌ترین حوزه علمیه اراک، به مدت یک سال اقامت گزید و به ادامه درس‌های حوزوی پرداخت.<ref>پسندیده، خاطرات آیت‌الله پسندیده، گفته‌ها و نوشته‌ها، ۲۱۷؛ قادری، خمینی روح‌الله، ۱/۲۴۵–۲۴۸؛ امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۷.</ref> | ||
[[محمدعلی بروجردی]]، [[محمد گلپایگانی]] و [[آقاعباس اراکی ادریس‌آبادی]] از استادان ایشان در حوزه اراک بودند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۶–۴۲۷.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|استادان امام‌خمینی}} | [[محمدعلی بروجردی]]، [[محمد گلپایگانی]] و [[آقاعباس اراکی ادریس‌آبادی]] از استادان ایشان در حوزه اراک بودند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۶–۴۲۷.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|استادان امام‌خمینی}} | ||
=== قم === | === قم === | ||
پس از هجرت [[عبدالکریم حائری یزدی]] از اراک به [[قم]] در | پس از هجرت [[عبدالکریم حائری یزدی]] از اراک به [[قم]] در رجب ۱۳۴۰ق/ نوروز ۱۳۰۱ش (آخر اسفند ۱۳۰۰) بیشتر طلاب حوزه اراک برای ادامه تحصیل راهی قم شدند. امام‌خمینی نیز به قم هجرت کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۷.</ref> و در حجره شماره ۲۳ [[مدرسه فیضیه]] در کنار [[حرم فاطمه معصومه]] (س) ساکن شد،<ref>ذاکری، طلوع خورشید، سال‌شمار زندگانی امام‌خمینی قدس سره، ۴۶؛ خمینی، دلیل آفتاب، ۵۷.</ref> ولی مدتی بعد چون تمایل به حجره‌ای یک‌نفره داشت، به حجره شماره ۷، واقع در طبقه فوقانی قسمت غربی مدرسه دارالشفا نقل مکان کرد و تا زمان ازدواج در همان‌جا ساکن بود.<ref>سبحانی، پابه‌پای آفتاب، ۳/۲۰۰؛ روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۳۹–۴۰؛ رجائی‌نژاد و حاضری، هفت‌اقلیم گذری بر اماکن منتسب به امام‌خمینی از ولادت تارحلت، ۶۵.</ref> [[تحصیل و تدریس امام‌خمینی|تحصیل و تدریس ایشان]] تا ۱۳ آبان سال ۱۳۴۳ در مکان‌های مختلف مانند مدرسه فیضیه، [[مدرسه دارالشفا]]، [[مسجد امام‌حسن عسکری (ع)]]، [[مسجد سلماسی]]، [[مسجد محمدیه]]، مدرسه ملاصادق، [[مسجد بالاسر]]، [[مسجد اعظم]] و بیت ایشان انجام می‌گرفت.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۵۷–۵۹؛ یزدی، محمد، خاطرات، ۱۵۹–۱۶۰؛ بدلا، مصاحبه، ۳/۲۸۲.</ref> | ||
ایشان در روزگار جوانی گاهی روزهای | ایشان در روزگار جوانی گاهی روزهای پنج‌شنبه و جمعه برای استراحت و گردش به اطراف قم می‌رفت<ref>سبحانی، حوزه، ۱۲۵.</ref> و به توپ‌بازی و پیاده‌روی می‌پرداخت.<ref>دوانی، امام‌خمینی در آئینه خاطره‌ها، ۵۱–۵۲.</ref> | ||
امام‌خمینی پس از ازدواج به جز مدت کوتاهی که در [[تهران]] ماند با همسرش به قم رفت و به مدت دو سال در خانه‌ای در خیابان ارم که [[سیداحمد زنجانی]] اجاره کرده بود، سکونت گزید،<ref>طباطبایی، اقلیم خاطرات، ۳۴۱.</ref> پس از آن خانه‌ای در محله عشقعلی قم، کوچه الوندیه اجاره کرد که به علت گران‌بودن اجاره آن، پس از سه ماه به خانه اجاره‌ای دیگری در همان محله رفت.<ref>طباطبایی، اقلیم خاطرات، ۳۴۸.</ref> پنجمین خانه اجاره‌ای ایشان نزدیک تکیه ملامحمود بود که هشت سال در آن زندگی کرد.<ref>طباطبایی، اقلیم خاطرات، ۳۴۸.</ref> خانه ششم در کوچه شادقلی‌خان بود که سه سال مستأجر آن بود،<ref>طباطبایی، اقلیم خاطرات، ۳۴۹.</ref> پس از آن پارک اتابکی (کامران‌میرزا) که بعداً جزء [[مدرسه حجتیه]] شد، اجاره کرد و [[سیداحمد خمینی]] در همین خانه متولد شد.<ref>طباطبایی، اقلیم خاطرات، ۳۴۹؛ رجائی‌نژاد و حاضری، هفت‌اقلیم گذری بر اماکن منتسب به امام‌خمینی از ولادت تارحلت، ۸۷.</ref> | امام‌خمینی پس از ازدواج به جز مدت کوتاهی که در [[تهران]] ماند با همسرش به قم رفت و به مدت دو سال در خانه‌ای در خیابان ارم که [[سیداحمد زنجانی]] اجاره کرده بود، سکونت گزید،<ref>طباطبایی، اقلیم خاطرات، ۳۴۱.</ref> پس از آن خانه‌ای در محله عشقعلی قم، کوچه الوندیه اجاره کرد که به علت گران‌بودن اجاره آن، پس از سه ماه به خانه اجاره‌ای دیگری در همان محله رفت.<ref>طباطبایی، اقلیم خاطرات، ۳۴۸.</ref> پنجمین خانه اجاره‌ای ایشان نزدیک تکیه ملامحمود بود که هشت سال در آن زندگی کرد.<ref>طباطبایی، اقلیم خاطرات، ۳۴۸.</ref> خانه ششم در کوچه شادقلی‌خان بود که سه سال مستأجر آن بود،<ref>طباطبایی، اقلیم خاطرات، ۳۴۹.</ref> پس از آن پارک اتابکی (کامران‌میرزا) که بعداً جزء [[مدرسه حجتیه]] شد، اجاره کرد و [[سیداحمد خمینی]] در همین خانه متولد شد.<ref>طباطبایی، اقلیم خاطرات، ۳۴۹؛ رجائی‌نژاد و حاضری، هفت‌اقلیم گذری بر اماکن منتسب به امام‌خمینی از ولادت تارحلت، ۸۷.</ref> | ||
ایشان پس از چند بار جابه‌جایی، در محله یخچال‌قاضی نزدیک بیمارستان فاطمی خانه‌ای اجاره کرد و در آن ساکن شد<ref>طباطبایی، اقلیم خاطرات، ۲۵۵.</ref> و پس از چند ماه همان خانه را خرید و بهای آن را با فروش بخشی از زمین‌های ارث پدری واقع در خمین، پرداخت.<ref>طباطبایی، اقلیم خاطرات، ۲۵۵.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| خانه امام‌خمینی}} در کنار این خانه، باغی قرار داشت که امام‌خمینی با اجازه صاحب باغ گاهی در آن قدم می‌زد و ورزش می‌کرد<ref>نامه قم، مجله، ۲۳۳–۲۳۴.</ref> چنان‌که ایشان برای در امان ماندن از سختگیری‌های مأموران [[رژیم پهلوی]] در دوره [[رضاشاه]]، به باغ‌های اطراف قم پناه می‌برد و در این مکان‌ها با دیگر طلبه‌ها به مطالعه، تحقیق و مباحثه می‌پرداخت.<ref>نامه قم، مجله، ۲۳۳–۲۳۴.</ref> ایشان هر روز عصر پس از تدریس به [[زیارت فاطمه معصومه]] (س) می‌رفت.<ref>طاهری خرم‌آبادی، مصاحبه، ۴/۳۳۲.</ref> | ایشان پس از چند بار جابه‌جایی، در محله یخچال‌قاضی نزدیک بیمارستان فاطمی خانه‌ای اجاره کرد و در آن ساکن شد<ref>طباطبایی، اقلیم خاطرات، ۲۵۵.</ref> و پس از چند ماه همان خانه را خرید و بهای آن را با فروش بخشی از زمین‌های ارث پدری واقع در خمین، پرداخت.<ref>طباطبایی، اقلیم خاطرات، ۲۵۵.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| خانه امام‌خمینی}} در کنار این خانه، باغی قرار داشت که امام‌خمینی با اجازه صاحب باغ گاهی در آن قدم می‌زد و ورزش می‌کرد<ref>نامه قم، مجله، ۲۳۳–۲۳۴.</ref> چنان‌که ایشان برای در امان ماندن از سختگیری‌های مأموران [[رژیم پهلوی]] در دوره [[رضاشاه]]، به باغ‌های اطراف قم پناه می‌برد و در این مکان‌ها با دیگر طلبه‌ها به مطالعه، تحقیق و مباحثه می‌پرداخت.<ref>نامه قم، مجله، ۲۳۳–۲۳۴.</ref> ایشان هر روز عصر پس از تدریس به [[زیارت فاطمه معصومه]] (س) می‌رفت.<ref>طاهری خرم‌آبادی، مصاحبه، ۴/۳۳۲.</ref> | ||
امام‌خمینی در روزهای تعطیلی و تبلیغی به روستاهای دور و نزدیک در اطراف قم می‌رفت. این برنامه پس از ازدواج ایشان، به صورت خانوادگی ادامه داشت. با سفر حائری یزدی به روستای «سیرو» در ۲۴کیلومتری جاده قم ـ کهک، امام‌خمینی به همراه [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]] و چند تن دیگر برای شرکت در درس حائری به آنجا رفت و یک [[ماه رمضان]] را همراه خانواده داخل چادری ساکن شد،<ref>نامه قم، مجله، ۲۳۴.</ref> نیز همراه تعدادی از دوستان و شاگردان خود به روستای کاج در ۳۷کیلومتری جاده قم ـ گرمسار رفت و با حضور اهالی روستا، کلنگ احداث مسجدی را بر زمین زد.<ref>مؤمن، خاطرات، ۵/۱۷۷–۱۷۸.</ref> | امام‌خمینی در روزهای تعطیلی و تبلیغی به روستاهای دور و نزدیک در اطراف قم می‌رفت. این برنامه پس از ازدواج ایشان، به صورت خانوادگی ادامه داشت. با سفر حائری یزدی به روستای «سیرو» در ۲۴کیلومتری جاده قم ـ کهک، امام‌خمینی به همراه [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]] و چند تن دیگر برای شرکت در درس حائری به آنجا رفت و یک [[ماه رمضان]] را همراه خانواده داخل چادری ساکن شد،<ref>نامه قم، مجله، ۲۳۴.</ref> نیز همراه تعدادی از دوستان و شاگردان خود به روستای کاج در ۳۷کیلومتری جاده قم ـ گرمسار رفت و با حضور اهالی روستا، کلنگ احداث مسجدی را بر زمین زد.<ref>مؤمن، خاطرات، ۵/۱۷۷–۱۷۸.</ref> | ||
ایشان در سال ۱۳۴۳ پس از آزادی از زندان و حصر تهران به دعوت [[ابوالقاسم جوادیان]] به روستای لنگرود قم رفت و سه روز در این آبادی ماند. [[مهدی عراقی]] از یاران انقلابی امام‌خمینی در همین روستا اطلاعات مربوط به لایحه مصونیت مستشاران آمریکایی ([[کاپیتولاسیون]]) را به ایشان رساند،<ref>رجائی‌نژاد و حاضری، هفت‌اقلیم گذری بر اماکن منتسب به امام‌خمینی از ولادت تارحلت، ۱۱۱؛ وادی، مجله، ۷۱.</ref> همچنین ایشان به دعوت ماشاءالله سوهانی با عده‌ای از دوستان و شاگردان ازجمله [[علی‌اکبر اسلامی]]، [[سیدهاشم رسولی محلاتی]] و [[حسن صانعی]] به ییلاق‌های اطراف قم (روستای سناوند) رفته‌است.<ref>رسولی محلاتی، خاطرات آیت‌الله رسولی محلاتی، ۷۱.</ref> ایشان افزون بر دیدار عالمانی چون [[محمد ارباب]]، [[سیدمحمد برقعی]] و [[ابوالقاسم قمی]] در خانه آنان<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۲۵۱.</ref> و گاه برای شرکت در جشن یا مراسم عید به خانه طلاب نیز می‌رفت.<ref>طاهری خرم‌آبادی، مصاحبه، ۴/۳۳۳–۳۳۴.</ref> | ایشان در سال ۱۳۴۳ پس از آزادی از زندان و حصر تهران به دعوت [[ابوالقاسم جوادیان]] به روستای لنگرود قم رفت و سه روز در این آبادی ماند. [[مهدی عراقی]] از یاران انقلابی امام‌خمینی در همین روستا اطلاعات مربوط به لایحه مصونیت مستشاران آمریکایی ([[کاپیتولاسیون]]) را به ایشان رساند،<ref>رجائی‌نژاد و حاضری، هفت‌اقلیم گذری بر اماکن منتسب به امام‌خمینی از ولادت تارحلت، ۱۱۱؛ وادی، مجله، ۷۱.</ref> همچنین ایشان به دعوت ماشاءالله سوهانی با عده‌ای از دوستان و شاگردان ازجمله [[علی‌اکبر اسلامی]]، [[سیدهاشم رسولی محلاتی]] و [[حسن صانعی]] به ییلاق‌های اطراف قم (روستای سناوند) رفته‌است.<ref>رسولی محلاتی، خاطرات آیت‌الله رسولی محلاتی، ۷۱.</ref> ایشان افزون بر دیدار عالمانی چون [[محمد ارباب]]، [[سیدمحمد برقعی]] و [[ابوالقاسم قمی]] در خانه آنان<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۲۵۱.</ref> و گاه برای شرکت در جشن یا مراسم عید به خانه طلاب نیز می‌رفت.<ref>طاهری خرم‌آبادی، مصاحبه، ۴/۳۳۳–۳۳۴.</ref> | ||
امام‌خمینی پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی]] در ۱۳۵۷/۱۲/۱۰ در بازگشت به قم ساعتی در میان راه در پادگان منظریه واقع در جاده تهران ـ قم استراحت کرد و هنگام ورود به قم نخست در مسجد امام‌حسن مجتبی (ع) در ورودی شهر با علما و مراجع تقلید ازجمله سیدمحمدرضا | امام‌خمینی پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی]] در ۱۳۵۷/۱۲/۱۰ در بازگشت به قم ساعتی در میان راه در پادگان منظریه واقع در جاده تهران ـ قم استراحت کرد و هنگام ورود به قم نخست در [[مسجد امام‌حسن مجتبی (ع)]] در ورودی شهر با علما و مراجع تقلید ازجمله [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]]، [[سیدشهاب‌الدین مرعشی]] و [[سیدکاظم شریعتمداری]] دیدار کرد.<ref>توکلی‌بینا، دیدار در نوفل لوشاتو، ۳۰۶.</ref> ایشان پس از بازگشت به قم نخست در خانه قاسم دخیلی در خیابان بهار، جنب خانه [[سیدصدرالدین صدر]] ساکن شد؛ ولی پس از چند روز به لحاظ اعیانی‌بودن و نیز به دلیل اینکه صاحبش آن را قبلاً به کسی اجاره داده و فسخ کرده بود<ref>توکلی‌بینا، دیدار در نوفل لوشاتو، ۲۳۱.</ref> به خانه [[محمد یزدی]] در همان نزدیکی رفت.<ref>توکلی‌بینا، دیدار در نوفل لوشاتو، ۳۰۶؛ یزدی، خاطرات، ۲۸۰–۲۸۱.</ref> در همین روزها امام‌خمینی به خانه [[شهاب‌الدین اشراقی]] واقع در خیابان دورشهر روبه‌روی کوچه صدوق نیز می‌رفت.<ref>یزدی، خاطرات، ۲۷۹.</ref> | ||
امام‌خمینی پس از پیروزی انقلاب اسلامی چندین بار در مدرسه فیضیه با مردم دیدار و برای آنان سخنرانی کرد<ref>رجائی‌نژاد و حاضری، هفت‌اقلیم گذری بر اماکن منتسب به امام‌خمینی از ولادت تارحلت، ۷۴–۷۹.</ref> و افزون بر دید و بازدید با مردم و علما<ref>طباطبایی، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی دکتر سیدصادق طباطبایی، ۳/۲۶۵.</ref> به خانه خانواده شهدا می‌رفت و با آنان همدردی می‌کرد<ref>کروبی، خاطره، ۱/۱۹۳–۱۹۴.</ref> و گاه در تشییع جنازه شهدا و مجالس ختم علما شرکت می‌کرد؛ ازجمله در تشییع جنازه مهدی عراقی و فرزندش حسام<ref>مؤسسه تنظیم، محضر نور، ۱۱۸۷.</ref> [[محمد مفتح]] و مجلس ختم [[سیدمحمود طالقانی]] شرکت کرد.<ref>انصاری، مصاحبه، ۲/۶۵–۶۶.</ref> | امام‌خمینی پس از پیروزی انقلاب اسلامی چندین بار در [[مدرسه فیضیه]] با مردم دیدار و برای آنان سخنرانی کرد<ref>رجائی‌نژاد و حاضری، هفت‌اقلیم گذری بر اماکن منتسب به امام‌خمینی از ولادت تارحلت، ۷۴–۷۹.</ref> و افزون بر دید و بازدید با مردم و علما<ref>طباطبایی، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی دکتر سیدصادق طباطبایی، ۳/۲۶۵.</ref> به خانه خانواده شهدا می‌رفت و با آنان همدردی می‌کرد<ref>کروبی، خاطره، ۱/۱۹۳–۱۹۴.</ref> و گاه در تشییع جنازه شهدا و مجالس ختم علما شرکت می‌کرد؛ ازجمله در تشییع جنازه مهدی عراقی و فرزندش حسام<ref>مؤسسه تنظیم، محضر نور، ۱۱۸۷.</ref> [[محمد مفتح]] و مجلس ختم [[سیدمحمود طالقانی]] شرکت کرد.<ref>انصاری، مصاحبه، ۲/۶۵–۶۶.</ref> | ||
ایشان در هفده اسفند ۱۳۵۷ در دبیرستان حکیم نظامی حضور یافت و در جمع فرهنگیان و دانش‌آموزان قم به سخنرانی پرداخت،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۳۵۰.</ref> نیز عصر ۱۸ اسفند ۱۳۵۷ نیز در [[قبرستان بقیع قم]] در جمع اقشار مختلف مردم قم سخنانی ایراد کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۳۵۹.</ref> ایشان در اول | ایشان در هفده اسفند ۱۳۵۷ در دبیرستان حکیم نظامی حضور یافت و در جمع فرهنگیان و دانش‌آموزان قم به سخنرانی پرداخت،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۳۵۰.</ref> نیز عصر ۱۸ اسفند ۱۳۵۷ نیز در [[قبرستان بقیع قم]] در جمع اقشار مختلف مردم قم سخنانی ایراد کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۳۵۹.</ref> ایشان در اول مهر ۱۳۵۸ به دبستان فیض رفت و ضمن بازدید از کلاس‌های مدرسه و گفتگو با دانش‌آموزان سخنانی بیان کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۸۷.</ref> در این میان مردم روستای فردو از توابع قم در مرداد ۱۳۵۸ از ایشان برای سفر به این روستا دعوت کردند؛ اما ایشان با توجه به کارها و اشتغالات خود عذر خواست و ابراز امیدواری کرد در زمان مناسب بتواند به دیدار آنان برود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۲۵۶.</ref> عکس‌های موجود نشان می‌دهد امام‌خمینی به همراه برادر خود [[سیدمرتضی پسندیده]] بر سر قبر برادر خود [[سیدنورالدین هندی]] در [[قبرستان باغ بهشت]] نیز حاضر شده‌است. | ||
ایشان در ۱۳۵۸/۱۱/۳ به علت بیماری قلبی راهی تهران و در بیمارستان قلب بستری شد.<ref>یزدی، پابه‌پای آفتاب، ۶/۱۷۸.</ref> | ایشان در ۱۳۵۸/۱۱/۳ به علت بیماری قلبی راهی تهران و در بیمارستان قلب بستری شد.<ref>یزدی، پابه‌پای آفتاب، ۶/۱۷۸.</ref> | ||
=== محلات === | === محلات === | ||
[[شهر محلات]] در جنوب شرقی استان مرکزی قرار دارد و به دلیل محصوربودن در منطقه‌ای کوهستانی، از آب و هوایی معتدل و منظره‌های طبیعیِ باصفا برخوردار است. امام‌خمینی برخی از تابستان‌ها را به محلات می‌رفت؛ ازجمله در | [[شهر محلات]] در جنوب شرقی استان مرکزی قرار دارد و به دلیل محصوربودن در منطقه‌ای کوهستانی، از آب و هوایی معتدل و منظره‌های طبیعیِ باصفا برخوردار است. امام‌خمینی برخی از تابستان‌ها را به محلات می‌رفت؛ ازجمله در تابستان ۱۳۲۲، در ماه مبارک رمضان در مسجد جامع این شهر برای مردم [[درس اخلاق]] می‌گفت.<ref>توسلی، مصاحبه، ۲/۸۴؛ سروش محلاتی، مصاحبه، ۴/۲۲۸–۲۲۹.</ref> | ||
ایشان بخشی از حاشیه بر [[وسیلة النجاة]] را در این شهر نوشت<ref>توسلی، مصاحبه، ۲/۸۴.</ref> و کتاب [[شرح حدیث جنود عقل و جهل]] را در ماه رمضان سال ۱۳۶۳ق/ ۱۳۲۳ش در این شهر به پایان رساند.<ref>امام‌خمینی، حدیث جنود، ۴۲۹.</ref> رساله [[التعادل و الترجیح]] را نیز در ۲۳ رمضان سال ۱۳۷۰ق/ تیر ۱۳۳۰ش و [[رساله استصحاب]] را در رمضان همان سال در محلات به پایان برده‌است.<ref>امام‌خمینی، الاستصحاب، ۴۰۹.</ref> | ایشان بخشی از حاشیه بر [[وسیلة النجاة]] را در این شهر نوشت<ref>توسلی، مصاحبه، ۲/۸۴.</ref> و کتاب [[شرح حدیث جنود عقل و جهل]] را در ماه رمضان سال ۱۳۶۳ق/ ۱۳۲۳ش در این شهر به پایان رساند.<ref>امام‌خمینی، حدیث جنود، ۴۲۹.</ref> رساله [[التعادل و الترجیح]] را نیز در ۲۳ رمضان سال ۱۳۷۰ق/ تیر ۱۳۳۰ش و [[رساله استصحاب]] را در رمضان همان سال در محلات به پایان برده‌است.<ref>امام‌خمینی، الاستصحاب، ۴۰۹.</ref> | ||
ایشان خود در | ایشان خود در دی ۱۳۵۸ در دیدار گروهی از فرهنگیان محلات، با اشاره به حضور خود در تابستان‌ها در آن شهر، تفاوت مردم آن شهر با برخی جاهای دیگر در دینداری و پایبندی به [[مسجد]] و [[عبادت]] و [[دعا]] را یادآور شده و آن را ناشی از وجود عالمان شایسته و تأثیر رفتار آنان بر مردم شمرده‌است و با توجه به گذشت حدود سه دهه از زمان حضور خود اظهار امیدواری کرده‌است که وضع کنونی همانند گذشته باشد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۱/۳۹۴.</ref> | ||
=== مشهد === | === مشهد === | ||
امام‌خمینی پس از سال ۱۳۲۱، تابستان‌ها برای [[زیارت امام‌رضا | امام‌خمینی پس از سال ۱۳۲۱، تابستان‌ها برای [[زیارت امام‌رضا (ع)]] به [[مشهد مقدس]] می‌رفت. ایشان بعد از ظهرها به حرم مشرف می‌شد.<ref>واعظ‌زاده، مصاحبه، ۶/۱۰۲–۱۰۳.</ref> | ||
ازجمله مکان‌های اقامتی ایشان در مشهد خانه میرزاعلی‌اکبر نوغانی بود. ایشان یک بار نیز برای رفع مشکل [[علی‌اکبر نهاوندی]] (که مورد آن مشخص نیست) از فقهای مشهد به توصیه سیدحسین بروجردی درس را تعطیل و به مشهد رفت و یک ماه در آنجا اقامت کرد.<ref>علم‌الهدی، مصاحبه، ۴/۳۶۸.</ref> ایشان در سفر به مشهد به قبر ربیع‌بن خثیم (خیثم) معروف به [[خواجه‌ربیع]] نیز رفته‌است.<ref>صابری همدانی، مصاحبه، ۴/۲۷۰.</ref> ایشان پس از پیروزی انقلاب اسلامی بارها ازجمله با توجه به دعوت مسئولان و اقشار مختلف مردم مشهد، آرزوی خود را برای سفر به مشهد و زیارت قبر امام‌هشتم (ع) نشان داده‌است اما شرایط ویژه خود را مانع برآوردن این آرزوی خود شمرده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۴۵۸؛ ۱۲/۱۰۶؛ ۱۳/۴۲۶ و ۱۶/۳۹۴.</ref> | ازجمله مکان‌های اقامتی ایشان در مشهد خانه میرزاعلی‌اکبر نوغانی بود. ایشان یک بار نیز برای رفع مشکل [[علی‌اکبر نهاوندی]] (که مورد آن مشخص نیست) از فقهای مشهد به توصیه [[سیدحسین بروجردی]] درس را تعطیل و به مشهد رفت و یک ماه در آنجا اقامت کرد.<ref>علم‌الهدی، مصاحبه، ۴/۳۶۸.</ref> ایشان در سفر به مشهد به قبر ربیع‌بن خثیم (خیثم) معروف به [[خواجه‌ربیع]] نیز رفته‌است.<ref>صابری همدانی، مصاحبه، ۴/۲۷۰.</ref> ایشان پس از پیروزی انقلاب اسلامی بارها ازجمله با توجه به دعوت مسئولان و اقشار مختلف مردم مشهد، آرزوی خود را برای سفر به مشهد و زیارت قبر امام‌هشتم (ع) نشان داده‌است اما شرایط ویژه خود را مانع برآوردن این آرزوی خود شمرده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۴۵۸؛ ۱۲/۱۰۶؛ ۱۳/۴۲۶ و ۱۶/۳۹۴.</ref> | ||
=== فریمان === | === فریمان === | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
=== تبریز === | === تبریز === | ||
امام‌خمینی در دوازدهم | امام‌خمینی در دوازدهم مرداد ۱۳۱۶ به [[تبریز]] رفته و با گروهی از علما ازجمله میرزاابوالفضل نجم‌آبادی، سیدمحمدصادق لواسانی و [[ابوالقاسم مجتهدی]] از کتابخانه تربیت بازدید و ضمن یادداشتی از کتابخانه و مؤسسان آن ستایش کرده‌است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۴۷۱.</ref> و در مدت اقامت در تبریز، در خانه میرزاعبدالله مجتهدی تبریزی از دوستان دوران تحصیل خود به سر برده‌است.<ref>نیکبخت، لواسانی، سیدمحمدصادق (آیت الله)، ۱/۳۲۸.</ref> | ||
=== تهران === | === تهران === | ||
امام‌خمینی در ۱۵ رمضان ۱۳۴۸ق/ ۲۶/۱۱/۱۳۰۸ش با خانم [[خدیجه ثقفی]] | امام‌خمینی در ۱۵ رمضان ۱۳۴۸ق/ ۲۶/۱۱/۱۳۰۸ش با خانم [[خدیجه ثقفی]] ازدواج کرد و پس از [[ازدواج]] خانه‌ای در خیابان آب‌سردار تهران اجاره کرد و تا پس از ماه رمضان و پایان تعطیلی حوزه علمیه در آنجا اقامت داشت.<ref>ندا، مجله، ۱۸.</ref> ایشان در سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۰ در تابستان‌هایی که هوای قم گرم و طاقت‌فرسا بود، گاه به «درکه» از توابع شمیرانات در شمال تهران و در دوازده‌کیلومتری غرب تجریش که آب و هوای معتدل کوهستانی دارد، می‌رفت. | ||
ایشان کتاب [[انوار الهدایة فی التعلیقة علی الکفایه]] را در ۱۵ | ایشان کتاب [[انوار الهدایة فی التعلیقة علی الکفایه]] را در ۱۵ تیر ۱۳۲۸ش/ رمضان ۱۳۶۸ق در درکه به پایان برده‌است.<ref>امام‌خمینی، انوار الهدایه، ۲/۴۴۳.</ref> زیارت امامزاده قاسم در دامنه کوه‌های شمیرانات<ref>محلاتی، مصاحبه، ۶/۹.</ref> و اقامت چندین باره در این منطقه نیز<ref>قادری، یک قرن زندگی، ۱/۵۱۹.</ref> چنان‌که خود ایشان نیز در نامه‌ای به یکی دوستان خود اشاره کرده<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۴۴.</ref> جزو برنامه‌های ایشان بود. {{ببینید|متن=ببینید| سیدحسین رسولی محلاتی}} | ||
امام‌خمینی گاهی از قم با برخی از شاگردانش ازجمله یوسف صانعی به خانه دوست صمیمی خود سیدمحمدصادق لواسانی واقع در امامزاده یحیی می‌رفت.<ref>صانعی، مصاحبه، ۴/۲۸۰.</ref> | امام‌خمینی گاهی از قم با برخی از شاگردانش ازجمله [[یوسف صانعی]] به خانه دوست صمیمی خود سیدمحمدصادق لواسانی واقع در امامزاده یحیی می‌رفت.<ref>صانعی، مصاحبه، ۴/۲۸۰.</ref> | ||
پس از بازداشت امام‌خمینی در نیمه شب ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ مأموران رژیم پهلوی ایشان را در آغاز به باشگاه افسران تهران انتقال دادند و غروب همان روز ایشان را به پادگان قصر بردند<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۵۱۳.</ref> و پس از نوزده روز در ۱۳۴۲/۴/۴ ایشان را در پادگان عشرت‌آباد زندانی کردند<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۶۸۰.</ref> که با تلاش علمای تهران و شهرستان‌ها رژیم ناگزیر شد در ۱۲ مرداد ۱۳۴۲ ایشان را به خانه سیدعباس نجاتی از افراد مرتبط با سازمان اطلاعات و امنیت کشور ([[ساواک]]) در داوودیه منتقل کند.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۶۹۹–۷۰۰.</ref> پس از سه روز به دلیل فشارهای عمومی، مقامات امنیتی ایشان را به خانه رضا روغنی از بازاریان در قیطریه تهران منتقل کردند،<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۷۱۸.</ref> ایشان در این خانه زیر نظر مأموران امنیتی بود{{ببینید|متن=ببینید| بازداشتگاه‌ها}} و سرانجام در ۱۸ | پس از بازداشت امام‌خمینی در نیمه شب ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ مأموران رژیم پهلوی ایشان را در آغاز به باشگاه افسران تهران انتقال دادند و غروب همان روز ایشان را به پادگان قصر بردند<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۵۱۳.</ref> و پس از نوزده روز در ۱۳۴۲/۴/۴ ایشان را در پادگان عشرت‌آباد زندانی کردند<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۶۸۰.</ref> که با تلاش علمای تهران و شهرستان‌ها رژیم ناگزیر شد در ۱۲ مرداد ۱۳۴۲ ایشان را به خانه سیدعباس نجاتی از افراد مرتبط با سازمان اطلاعات و امنیت کشور ([[ساواک]]) در داوودیه منتقل کند.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۶۹۹–۷۰۰.</ref> پس از سه روز به دلیل فشارهای عمومی، مقامات امنیتی ایشان را به خانه رضا روغنی از بازاریان در قیطریه تهران منتقل کردند،<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۷۱۸.</ref> ایشان در این خانه زیر نظر مأموران امنیتی بود{{ببینید|متن=ببینید| بازداشتگاه‌ها}} و سرانجام در ۱۸ فروردین ۱۳۴۳ آزاد و راهی قم شد.<ref>پسندیده، خاطرات آیت‌الله پسندیده، گفته‌ها و نوشته‌ها، ۲۳۲.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| دستگیری امام‌خمینی}} | ||
امام‌خمینی پس از بازگشت از تبعید در ۱۲ [[بهمن]] ۱۳۵۷ و سخنرانی در [[بهشت زهرا]] (س) به [[مدرسه رفاه]] رفت؛ ولی روز بعد به [[مدرسه علوی]] در مجاور آن منتقل شد و تا صبح ۱۳۵۷/۱۲/۱۰ در همان‌جا اقامت داشت.<ref>ناطق نوری، مصاحبه، ۶/۷۵؛ عارفی، مصاحبه، ۶/۲۶۹.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| مدرسه رفاه ـ مدرسه علوی}} | امام‌خمینی پس از [[بازگشت امام‌خمینی|بازگشت از تبعید]] در ۱۲ [[بهمن]] ۱۳۵۷ و سخنرانی در [[بهشت زهرا]] (س) به [[مدرسه رفاه]] رفت؛ ولی روز بعد به [[مدرسه علوی]] در مجاور آن منتقل شد و تا صبح ۱۳۵۷/۱۲/۱۰ در همان‌جا اقامت داشت.<ref>ناطق نوری، مصاحبه، ۶/۷۵؛ عارفی، مصاحبه، ۶/۲۶۹.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| مدرسه رفاه ـ مدرسه علوی}} | ||
ایشان همچنین از ۱۳۵۸/۱۱/۳ به مدت ۳۹ روز در بیمارستان قلب تهران بستری بود و سپس برای اقامت به خانه محمدرضا مشرف<ref>مؤسسه تنظیم، خاطرات خادمان، ۱۲۶.</ref> در منطقه دربند رفت<ref>عارفی، مصاحبه، ۶/۲۷۲–۲۷۶.</ref> این خانه سه طبقه با زیربنای قابل توجه و مساحت ۳۷۰ متر مربع در اواخر خیابان دربند، بالاتر از ظهیرالدوله قرار دارد. در طبقه اول اعضای | ایشان همچنین از ۱۳۵۸/۱۱/۳ به مدت ۳۹ روز در بیمارستان قلب تهران بستری بود و سپس برای اقامت به خانه محمدرضا مشرف<ref>مؤسسه تنظیم، خاطرات خادمان، ۱۲۶.</ref> در منطقه دربند رفت<ref>عارفی، مصاحبه، ۶/۲۷۲–۲۷۶.</ref> این خانه سه طبقه با زیربنای قابل توجه و مساحت ۳۷۰ متر مربع در اواخر خیابان دربند، بالاتر از ظهیرالدوله قرار دارد. در طبقه اول اعضای [[دفتر امام‌خمینی|دفتر]]، در طبقه دوم [[خانواده امام‌خمینی]] و در طبقه سوم خود ایشان استقرار یافت و دیدارها نیز در این طبقه صورت می‌گرفت.<ref>انصاری، مصاحبه، ۲/۶۸.</ref> ایشان پس از ۷۵ روز به خاطر اشرافی‌بودن<ref>مؤسسه تنظیم، خاطرات خادمان، ۱۲۶.</ref> این خانه را ترک کرد و به [[جماران]] رفت.<ref>امام‌جمارانی، چهل پرده اشک، ۱۲؛ عارفی، مصاحبه، ۶/۲۷۵–۲۷۶.</ref> | ||
جماران از نقاط کوهستانی شمیرانات است. با کوشش سیداحمد فرزند امام‌خمینی و موافقت [[سیدمهدی امام‌جمارانی]] دو خانه کوچک متعلق به برادر و خواهر امام‌جمارانی محل اقامت امام‌خمینی شد و در جوار خانه، حسینیه‌ای قرار دارد که دیدارها و ملاقات‌های عمومی در آن صورت می‌گرفت. خانه مختص امام‌خمینی دو اتاق یکی برای دیدار با شخصیت‌ها و دیگری برای استراحت و خواب داشت. ایشان در ۲۸ | جماران از نقاط کوهستانی شمیرانات است. با کوشش سیداحمد فرزند امام‌خمینی و موافقت [[سیدمهدی امام‌جمارانی]] دو خانه کوچک متعلق به برادر و خواهر امام‌جمارانی محل اقامت امام‌خمینی شد و در جوار خانه، حسینیه‌ای قرار دارد که دیدارها و ملاقات‌های عمومی در آن صورت می‌گرفت. خانه مختص امام‌خمینی دو اتاق یکی برای دیدار با شخصیت‌ها و دیگری برای استراحت و خواب داشت. ایشان در ۲۸ اردیبهشت ۱۳۵۹ به این خانه منتقل شد و تا زمان رحلت ۱۳۶۸/۳/۱۳ در همین‌جا اقامت داشت.<ref>امام‌جمارانی، پابه‌پای آفتاب، ۲/۴۶–۵۱؛ انصاری، مصاحبه، ۲/۶۸.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| جماران}} | ||
=== ری === | === ری === | ||
[[شهرستان ری]] در جنوب تهران واقع شده و به دلیل وجود [[حرم عبدالعظیم حسنی | [[شهرستان ری]] در جنوب تهران واقع شده و به دلیل وجود [[حرم عبدالعظیم حسنی (ع)]] و دیگر مکان‌های زیارتی و فرهنگی، مورد توجه علاقه‌مندان است. در سال ۱۳۴۶ق/ ۱۳۰۷ش که [[محمدتقی بافقی]] به دلیل مبارزه با [[رضاخان پهلوی]] در این شهر تبعید بود، امام‌خمینی ماهی دو بار به دیدار وی می‌رفت.<ref>بهاءالدینی، مصاحبه، ۴۷.</ref> در ۲۹ ربیع‌الاول ۱۳۵۴ق/ تیر ۱۳۱۴ش در وقت تبعیدِ [[آقا حسین قمی]] به دلیل مخالفت با [[کشف حجاب]]، امام‌خمینی به دیدار این مجتهد مشهور مبارز رفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۸/۴۵۸؛ بصیرت‌منش، علما و رژیم رضاشاه نظری بر عملکرد سیاسی ـ فرهنگی روحانیون در سال‌های ۱۳۰۵–۱۳۲۰ش، ۲۷۷.</ref> | ||
زمانی که سیدحسین بروجردی در بیمارستان فیروزآبادی ری بستری بود، امام‌خمینی به عیادت ایشان رفت و از ایشان خواست تا به قم بیاید و مرجعیت را بپذیرد.<ref>ایزدی، شصت سال صبوری و شکوری، ۳/۲۸۳.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| سیدحسین بروجردی}} | زمانی که سیدحسین بروجردی در بیمارستان فیروزآبادی ری بستری بود، امام‌خمینی به عیادت ایشان رفت و از ایشان خواست تا به قم بیاید و مرجعیت را بپذیرد.<ref>ایزدی، شصت سال صبوری و شکوری، ۳/۲۸۳.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| سیدحسین بروجردی}} | ||
ایشان پس از ورود به ایران در بهمن ۱۳۵۷، در روزهای اقامت در مدرسه رفاه و علوی، یک‌بار به همراه مهدی عراقی به زیارت حرم عبدالعظیم (ع) رفت.<ref>توکلی‌بینا، دیدار در نوفل لوشاتو، ۲۹۹–۳۰۰.</ref> | ایشان پس از ورود به ایران در بهمن ۱۳۵۷، در روزهای اقامت در مدرسه رفاه و علوی، یک‌بار به همراه مهدی عراقی به زیارت حرم عبدالعظیم (ع) رفت.<ref>توکلی‌بینا، دیدار در نوفل لوشاتو، ۲۹۹–۳۰۰.</ref> | ||
=== کرج === | === کرج === | ||
شهرستان کرج در غرب تهران و بر آبرفت‌های کوه‌های جنوبی البرز مرکزی قرار دارد. امام‌خمینی در سال ۱۳۳۸ به علت دچارشدن به تب مالت، با سفارش پزشک معالج مدتی در این شهر در خانه حاج محمدعلی ملک‌خانی اقامت کرد. ایشان همچنین چند سال متوالی در تابستان‌ها به باغ حسین لنکرانی در کرج می‌رفت و گاهی نیز برای اقامت طولانی خانواده خود را به آنجا می‌برد.<ref>فاضلی اشتهاردی، مصاحبه، ۵/۱۲۲–۱۲۳.</ref> ایشان در همین باغ چندین بار با لنکرانی مسابقه تیراندازی داشته‌است.<ref>محرمی و کتف، آفتاب حصار، ۳۳.</ref> | |||
=== لبنان === | === لبنان === | ||
امام‌خمینی در ۳۱سالگی و در | امام‌خمینی در ۳۱سالگی و در ذی‌القعده ۱۳۵۱ق/ فروردین ۱۳۱۲ش برای انجام مراسم [[حج تمتع]] عازم [[لبنان]] شد تا با کشتی به [[حجاز]] برود؛ از این‌رو به مدت سیزده روز در شهر بندری [[بیروت]]، پایتخت لبنان اقامت داشت<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۲.</ref> و سپس برای انجام مناسک حج به [[عربستان]] رفت. از حضور ایشان در [[مکه]] و [[مدینه]] گزارشی در دست نیست. تنها خود ایشان پس از انقلاب اسلامی یادآور شده که در سفر مکه با سلیمان‌میرزا از مؤسسان [[حزب توده]] همسفر بوده‌است و سلیمان‌میرزا با اینکه خود را [[کمونیست]] می‌دانست، اهل [[نماز]]، [[روزه]] و [[حج]] بود؛ به همین جهت او را به مسخره «سلیمان نمازی» می‌گفتند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۲۲.</ref> | ||
امام‌خمینی همواره یکی از حامیان مردم لبنان در برابر تجاوزهای [[رژیم اشغالگر فلسطین]] بوده‌است. {{ببینید|متن=ببینید| لبنان}} | امام‌خمینی همواره یکی از حامیان مردم لبنان در برابر تجاوزهای [[رژیم اشغالگر فلسطین]] بوده‌است. {{ببینید|متن=ببینید| لبنان}} | ||
=== ترکیه === | === ترکیه === | ||
امام‌خمینی پس از سخنرانی علیه لایحه کاپیتولاسیون در قم، به دست رژیم پهلوی در ۱۳۴۳/۸/۱۳ بازداشت و به [[ترکیه]] تبعید شد.{{ببینید|متن=ببینید| کاپیتولاسیون}} مأموران امنیتی ترکیه در فرودگاه [[آنکارا]]، صبح ۱۳ | امام‌خمینی پس از سخنرانی علیه لایحه کاپیتولاسیون در قم، به دست رژیم پهلوی در ۱۳۴۳/۸/۱۳ بازداشت و به [[ترکیه]] تبعید شد.{{ببینید|متن=ببینید| کاپیتولاسیون}} مأموران امنیتی ترکیه در فرودگاه [[آنکارا]]، صبح ۱۳ آبان امام‌خمینی را به هتل بلوار پالاس بردند<ref>ذاکری، طلوع خورشید، سال‌شمار زندگانی امام‌خمینی قدس سره، ۲۸۱.</ref> و روز بعد به یکی از ساختمان‌های فرعی خیابان آتاتورک منتقل کردند،<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۱۰۵۶.</ref> سرانجام در ۲۱ آبان ایشان را به شهر [[بورسا]] واقع در ۴۶۰کیلومتری آنکارا و در یکی از ساختمان‌های جنوبی این شهر محلّه عجم‌لَر اسکان دادند.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۱/۱۰۵۷، ذاکری، طلوع خورشید، سال‌شمار زندگانی امام‌خمینی قدس سره، ۲۸۳.</ref> ایشان به هنگام اقامت در بورسا، در شهر و حومه آن قدم می‌زد و از بعضی مکان‌ها دیدن می‌کرد؛ ازجمله بر مزار علمای آن شهر که به دست آتاتورک کشته شده بودند، فاتحه خواند. ایشان پس از ۳۳۵ روز اقامت در ترکیه، روز سه‌شنبه ۱۳ مهرماه ۱۳۴۴، به همراه فرزند خود [[سیدمصطفی خمینی]] به تبعیدگاه دوم، در [[کشور عراق]] منتقل شد.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۲/۱۵۹، بابایی، کارنامه نور، ۱۵۰؛ امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۷.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| تبعید امام‌خمینی؛ بورسا}} | ||
=== کاظمین === | === کاظمین === | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
=== کربلا === | === کربلا === | ||
امام‌خمینی در ۱۶ مهر ۱۳۴۴ به کربلا رفت و در شهر «مسیب» هنگامی که جمعیت مشتاق را مشاهده کرد، به میان مردم رفت و پس از لحظاتی دیدارهای توأم با شادمانی و سرور، به سمت [[حرم امام‌حسین | امام‌خمینی در ۱۶ مهر ۱۳۴۴ به کربلا رفت و در شهر «مسیب» هنگامی که جمعیت مشتاق را مشاهده کرد، به میان مردم رفت و پس از لحظاتی دیدارهای توأم با شادمانی و سرور، به سمت [[حرم امام‌حسین (ع)]] حرکت کرده و ایشان و شهدای کربلا را زیارت کرد.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۲/۱۶۴؛ عمید زنجانی، ۵/۱۶؛ محتشمی‌پور، خاطرات سیاسی، ۱/۴۷۱–۴۷۲.</ref> [[سیدمحمد شیرازی]] فرزند [[سیدمهدی شیرازی]] که در صحن حرم سیدالشهدا (ع) [[نماز جماعت]] اقامه می‌کرد، از ایشان خواست یک هفته در کربلا بماند و به جای ایشان نماز جماعت بخواند که ایشان پذیرفت.{{ببینید|متن=ببینید|سیدمحمد شیرازی}} | ||
امام‌خمینی در مدت اقامتِ هفت‌روزه به زیارت آستان حسینی و دیگر شهیدان کربلا، دید و بازدید با علما و مقامات روحانی پرداخت.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۲/۱۶۴–۱۶۷؛ محتشمی‌پور، خاطرات سیاسی، ۱/۴۷۲–۴۷۳.</ref> ایشان به هنگام اقامت در نجف نیز ارتباط خود را با کربلا قطع نکرد و در مناسبت‌های ویژه برای زیارت به این شهر می‌رفت.<ref>محتشمی‌پور، خاطرات سیاسی، ۱/۴۷۵.</ref> ایشان هنگامی که به کربلا می‌رفت در خانه [[عباس حاج‌رئیس اشکنانی]] از ایرانیان مقیم [[کویت]] ساکن می‌شد.<ref>طباطبایی، اقلیم خاطرات، ۲۴۷.</ref> صاحب خانه اصرار داشت خانه و ماشین بنزی را به ایشان هدیه کند که نپذیرفت.<ref>رجائی‌نژاد و حاضری، هفت‌اقلیم گذری بر اماکن منتسب به امام‌خمینی از ولادت تارحلت، ۲۹۱–۲۹۲.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| کربلا}} | امام‌خمینی در مدت اقامتِ هفت‌روزه به زیارت آستان حسینی و دیگر شهیدان کربلا، دید و بازدید با علما و مقامات روحانی پرداخت.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۲/۱۶۴–۱۶۷؛ محتشمی‌پور، خاطرات سیاسی، ۱/۴۷۲–۴۷۳.</ref> ایشان به هنگام اقامت در نجف نیز ارتباط خود را با کربلا قطع نکرد و در مناسبت‌های ویژه برای زیارت به این شهر می‌رفت.<ref>محتشمی‌پور، خاطرات سیاسی، ۱/۴۷۵.</ref> ایشان هنگامی که به کربلا می‌رفت در خانه [[عباس حاج‌رئیس اشکنانی]] از ایرانیان مقیم [[کویت]] ساکن می‌شد.<ref>طباطبایی، اقلیم خاطرات، ۲۴۷.</ref> صاحب خانه اصرار داشت خانه و ماشین بنزی را به ایشان هدیه کند که نپذیرفت.<ref>رجائی‌نژاد و حاضری، هفت‌اقلیم گذری بر اماکن منتسب به امام‌خمینی از ولادت تارحلت، ۲۹۱–۲۹۲.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| کربلا}} | ||
=== نجف اشرف === | === نجف اشرف === | ||
امام‌خمینی پیش از تبعید به عراق و در جریان سفر حج برای زیارت عتبات به عراق رفت و چند روزی در نجف اشرف اقامت گزید.<ref>محتشمی‌پور، خاطرات سیاسی، ۱/۴۶۶.</ref> در این سفر در خانه نصرالله خلخالی مستقر شد{{ببینید|متن=ببینید| نصرالله خلخالی}} و به دیدار یکی از عرفای نجف رفت.<ref>فردوسی‌پور، خاطرات، ۷۱.</ref> | امام‌خمینی پیش از تبعید به عراق و در جریان سفر حج برای زیارت عتبات به عراق رفت و چند روزی در نجف اشرف اقامت گزید.<ref>محتشمی‌پور، خاطرات سیاسی، ۱/۴۶۶.</ref> در این سفر در خانه نصرالله خلخالی مستقر شد{{ببینید|متن=ببینید| نصرالله خلخالی}} و به دیدار یکی از عرفای نجف رفت.<ref>فردوسی‌پور، خاطرات، ۷۱.</ref> | ||
ایشان پس از تبعید به عراق روز جمعه ۲۳ مهر ۱۳۴۴ در حالی‌که علما و مدرسان [[حوزه کربلا]] او را همراهی می‌کردند، از کربلا به سوی نجف حرکت کرد<ref>فردوسی‌پور، پابه‌پای آفتاب، ۱/۴۷۵؛ روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۲/۱۶۷–۱۶۹.</ref> و در خانه‌ای که نصرالله خلخالی در میانه خیابان «الرسول»، کوچه شُربه‌ای‌ها برای ایشان اجاره کرده بود، اقامت کرد. مراجعان در همین خانه (در ساعات ویژه) به دیدار امام‌خمینی می‌رفتند. محل این خانه به گونه‌ای بود که ایشان می‌توانست از هر دو سمت به مرکز شهر و حرم مطهر برود. درِ بیرونی به جانب خیابان «الرسول» به فاصله یک کوچه نسبتاً وسیع ولی کوتاه باز می‌شد و درِ اندرونی به طرف داخل بخش قدیمی شهر نجف که به بازار حُوَیْش منتهی می‌شد گشوده می‌شد. امام‌خمینی از درِ اولی و از راه خیابان، شب‌ها و صبح‌ها پیاده به [[حرم امام‌علی | ایشان پس از تبعید به عراق روز جمعه ۲۳ مهر ۱۳۴۴ در حالی‌که علما و مدرسان [[حوزه کربلا]] او را همراهی می‌کردند، از کربلا به سوی نجف حرکت کرد<ref>فردوسی‌پور، پابه‌پای آفتاب، ۱/۴۷۵؛ روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۲/۱۶۷–۱۶۹.</ref> و در خانه‌ای که [[نصرالله خلخالی]] در میانه خیابان «الرسول»، کوچه شُربه‌ای‌ها برای ایشان اجاره کرده بود، اقامت کرد. مراجعان در همین خانه (در ساعات ویژه) به دیدار امام‌خمینی می‌رفتند. محل این خانه به گونه‌ای بود که ایشان می‌توانست از هر دو سمت به مرکز شهر و حرم مطهر برود. درِ بیرونی به جانب خیابان «الرسول» به فاصله یک کوچه نسبتاً وسیع ولی کوتاه باز می‌شد و درِ اندرونی به طرف داخل بخش قدیمی شهر نجف که به بازار حُوَیْش منتهی می‌شد گشوده می‌شد. امام‌خمینی از درِ اولی و از راه خیابان، شب‌ها و صبح‌ها پیاده به [[حرم امام‌علی (ع)]] می‌رفت<ref>رحیمیان، در سایه آفتاب، ۴۱–۴۲؛ قرهی، خاطرات، ۶/۱۴۴–۱۴۵؛ محتشمی‌پور، خاطرات سیاسی، ۱/۴۷۷–۴۸۳.</ref> و از درِ دیگر که وارد کوچه مسجد ترک‌ها می‌شد، برای اقامه نماز جماعت مغرب و عشا به [[مسجد شیخ انصاری]] می‌رفت.<ref>محتشمی‌پور، خاطرات سیاسی، ۱/۴۸۳.</ref> ایشان به مدت سیزده سال در نجف اقامت کرد.<ref>محتشمی‌پور، خاطرات سیاسی، ۱/۴۸۰.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| حوزه علمیه نجف}} | ||
=== بصره === | === بصره === | ||
[[بصره]] بندر مواصلاتی عراق است که در جنوب این کشور قرار دارد. با سختگیری‌های [[رژیم بعثی عراق]]، امام‌خمینی در ۱۰ مهر ۱۳۵۷ نجف را ترک کرد و پس از عبور از شهر بصره و زبیر با خودرو به مرز عراق و کویت رفت. در مرز کویت با بازرسان امنیتی این کشور روبه‌رو شد که اجازه نمی‌دادند ایشان وارد کویت شود و حتی [[سیدعباس مهری|سیدعباس مُهری]]، نماینده ایشان در کویت | [[بصره]] بندر مواصلاتی عراق است که در جنوب این کشور قرار دارد. با سختگیری‌های [[رژیم بعثی عراق]]، امام‌خمینی در ۱۰ مهر ۱۳۵۷ نجف را ترک کرد و پس از عبور از شهر بصره و زبیر با خودرو به مرز عراق و کویت رفت. در مرز کویت با بازرسان امنیتی این کشور روبه‌رو شد که اجازه نمی‌دادند ایشان وارد کویت شود و حتی [[سیدعباس مهری|سیدعباس مُهری]]، نماینده ایشان در کویت که با تعدادی به استقبال آمده بود، اجازه ملاقات نیافت. امام‌خمینی که با مخالفت دولت کویت روبه‌رو شد با خودرویی که در اختیار ایشان بود، به سوی بصره حرکت کرد و به همراه سیداحمد فرزند خود و [[اسماعیل فردوسی‌پور]] و [[محمدحسین املایی]] یک شب را در مسافرخانه «شط العرب»<ref>برقعی، همراه دوران غربت، ۲۵۱؛ یزدی، شصت سال صبوری و شکوری، ۳/۶۲.</ref> گذرانید و صبح همراه افراد یادشده و [[ابراهیم یزدی]]<ref>یزدی، شصت سال صبوری و شکوری، ۳/۶۲–۶۳.</ref> از راه فرودگاه نظامی حوالی بصره با هواپیمای ارتش به بغداد رفت و به محض ورود برای زیارت به کاظمین (ع) رفت و سپس به استراحت پرداخت تا صبح روز بعد به [[پاریس]] برود.<ref>فردوسی‌پور، خاطرات، ۲۲۰–۲۲۵.</ref> | ||
=== فرانسه === | === فرانسه === | ||
امام‌خمینی پس از مخالفت دولت کویت، تصمیم هجرت به | امام‌خمینی پس از مخالفت دولت کویت، تصمیم هجرت به فرانسه گرفت و پس از ورود به پاریس در ۱۳۵۷/۷/۱۴ در خانه احمد غضنفرپور که یکی از دانشجویان ایرانی و از دوستان مورد اعتماد [[سیدابوالحسن بنی‌صدر]] بود، در محله کَشان پاریس اقامت گزید.<ref>یزدی، شصت سال صبوری و شکوری، ۳/۷۶–۷۷.</ref> {{ببینید|متن=ببینید| هجرت امام‌خمینی}} برخی انتخاب این محل برای اقامت امام‌خمینی را برخلاف قرار قبلی و با غرض‌های دیگری شمرده‌اند<ref>یزدی، شصت سال صبوری و شکوری، ۳/۷۷ و ۱۴۶.</ref> و از آنجاکه این خانه در طبقه چهارم بود و رفت و آمد زیاد، موجب ناراحتی همسایگان شده بود، خانه‌ای در [[دهکده نوفل لوشاتو]] در اطراف پاریس برای امام‌خمینی در نظر گرفته شد. این خانه که از آنِ همسر فرانسوی یکی از دانشجویان ایرانی به نام علی عسگری بود، دو اتاق تو در تو و نیز پستویی کوچک در انتهای اتاق عقبی داشت. دستگاه تکثیر نوارهای امام‌خمینی در زیرزمین این خانه قرار گرفت. ایشان در اتاق عقبی و دیگران در اتاق جلویی مستقر شدند و پذیرایی از مراجعان نیز در اتاق جلویی انجام می‌شد. پس از دو یا سه هفته به دلیل ورود [[خانواده امام‌خمینی]] به نوفل لوشاتو و کوچک‌بودن این خانه، خانه روبه‌رویی اجاره شد که چهار اتاق داشت و به امام‌خمینی و خانواده‌اش اختصاص یافت.<ref>مسجدی آرانی، روزنامه جام جم، ۱۰؛ غفاری، مصاحبه، ۵/۴۵.</ref> ایشان به مدت ۱۱۸ روز در نوفل لوشاتو اقامت گزید. {{ببینید|متن=ببینید| نوفل لوشاتو}} و در ۱۳۵۷/۱۱/۱۲ به ایران بازگشت. {{ببینید|متن=ببینید| بازگشت امام‌خمینی}} | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||