۲۰٬۲۹۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (کپی از رده:مقالههای ارزیابیشده به رده:مقالههای جلد نهم دانشنامه ردهانبوه) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''مُبارزه مُسلحانه''' درگیری نظامی آشکار یا چریکی با نظام حاکم یا اشغالگر خارجی. | '''مُبارزه مُسلحانه''' درگیری نظامی آشکار یا چریکی با نظام حاکم یا اشغالگر خارجی. | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
مبارزه مسلحانه به معنای اقدام به درگیری و جنگ غالباً نامنظم و چریکی برای براندازی حکومت یا مقابله با نیروهای مخالف یا ارتش متجاوز است که دسته‌های کوچک مسلح انجام می‌دهند<ref>محمدنژاد، فرهنگ استراتژی، ص۱۱۰.</ref> در این نوع مبارزه از اصولی چون به‌ستوه‌آوردن، ناامن‌کردن، قطع راه‌های ارتباطی و عملیات ناگهانی علیه | مبارزه مسلحانه به معنای اقدام به درگیری و جنگ غالباً نامنظم و چریکی برای براندازی حکومت یا مقابله با نیروهای مخالف یا ارتش متجاوز است که دسته‌های کوچک مسلح انجام می‌دهند<ref>محمدنژاد، فرهنگ استراتژی، ص۱۱۰.</ref> در این نوع مبارزه از اصولی چون به‌ستوه‌آوردن، ناامن‌کردن، قطع راه‌های ارتباطی و عملیات ناگهانی علیه [[دشمن]]، تغییر دائم میدان درگیری و مانند آن استفاده می‌شود.<ref>جیاپ، هنر نظامی جنگ خلق، ص۶.</ref> | ||
==انواع مبارزه== | ==انواع مبارزه== | ||
مبارزه به دو صورت است: | مبارزه به دو صورت است: | ||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
==گرایش به مبارزه مسلحانه در ایران== | ==گرایش به مبارزه مسلحانه در ایران== | ||
در [[تاریخ معاصر ایران]]، در پی اشغال کشور به دست بیگانگان و ایجاد هرج و مرج، مبارزات مسلحانه‌ای چون [[نهضت جنگل]] در گیلان، قیام [[محمدتقی‌خان پسیان]] در خراسان و قیام [[شیخ‌محمد خیابانی]] در تبریز به وقوع پیوست.<ref>مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ج۱، ص۱۵۳-۱۶۲.</ref> پس از [[جنگ جهانی دوم]]، اعمال نفوذ مستقیم [[اتحاد جماهیر شوروی]] در [[آذربایجان]] و [[کردستان]]، موجب آغاز مبارزات جدایی‌طلبانه در این دو منطقه، و اعزام ارتش برای سرکوب این مبارزات شد.<ref>مهدوی، انقلاب ایران به روایت رادیو بی بی سی، ص۸۹-۹۲.</ref> | در [[تاریخ معاصر ایران]]، در پی اشغال کشور به دست [[بیگانگان]] و ایجاد هرج و مرج، مبارزات مسلحانه‌ای چون [[نهضت جنگل]] در گیلان، قیام [[محمدتقی‌خان پسیان]] در خراسان و قیام [[شیخ‌محمد خیابانی]] در تبریز به وقوع پیوست.<ref>مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ج۱، ص۱۵۳-۱۶۲.</ref> پس از [[جنگ جهانی دوم]]، اعمال نفوذ مستقیم [[اتحاد جماهیر شوروی]] در [[آذربایجان]] و [[کردستان]]، موجب آغاز مبارزات جدایی‌طلبانه در این دو منطقه، و اعزام ارتش برای سرکوب این مبارزات شد.<ref>مهدوی، انقلاب ایران به روایت رادیو بی بی سی، ص۸۹-۹۲.</ref> | ||
سرکوبی سیاست‌مداران معتدل که معتقد به مبارزه قانونی بودند و کشتار بی‌رحمانه مردم در جریان [[قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ش]]، از سوی [[رژیم پهلوی]]، نیروهای جوان‌ترِ مخالف حکومت را معتقد به تغییر قطعی شیوه مبارزه کرد و گرایش شدید به جنگ‌های مسلحانه و چریکی را به دنبال داشت<ref>زیباکلام، مقدمه‌ای بر انقلاب اسلامی، ص۲۴۷؛ مهدوی، انقلاب ایران به روایت رادیو بی بی سی، ص۱۵۸-۱۵۹.</ref> افزون بر این نقش مبارزات پیروزمندانه [[ضدامپریالیستی]] در خارج از ایران مانند کوبا نیز در این گرایش بی‌تأثیر نبود.<ref>زیباکلام، مقدمه‌ای بر انقلاب اسلامی، ص۲۴۷-۲۴۸.</ref> | سرکوبی سیاست‌مداران معتدل که معتقد به مبارزه قانونی بودند و کشتار بی‌رحمانه مردم در جریان [[قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ش]]، از سوی [[رژیم پهلوی]]، نیروهای جوان‌ترِ مخالف حکومت را معتقد به تغییر قطعی شیوه مبارزه کرد و گرایش شدید به جنگ‌های مسلحانه و چریکی را به دنبال داشت<ref>زیباکلام، مقدمه‌ای بر انقلاب اسلامی، ص۲۴۷؛ مهدوی، انقلاب ایران به روایت رادیو بی بی سی، ص۱۵۸-۱۵۹.</ref> افزون بر این نقش مبارزات پیروزمندانه [[ضدامپریالیستی]] در خارج از ایران مانند کوبا نیز در این گرایش بی‌تأثیر نبود.<ref>زیباکلام، مقدمه‌ای بر انقلاب اسلامی، ص۲۴۷-۲۴۸.</ref> | ||
از اواخر دهه ۱۳۴۰ش، بسیاری از مخالفان تندرو رژیم پهلوی، به سمت مبارزه مسلحانه گرایش پیدا کردند. اگرچه گرایش به این شیوه، به دنبال سرکوب قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ش، و به‌تدریج شکل گرفته بود، اما سال ۱۳۴۹ش، را می‌توان زمان ظهور عملی آن به حساب آورد. همچنین سال‌های نخستین دهه ۱۳۵۰ش، زمان اوج این مبارزات و میانه این دهه نقطه پایانی آن بود. این مبارزات، نه به لحاظ راهبرد و نه به لحاظ راه‌کار، موقعیت چندانی به دست نیاورد و در عمل به بن‌بست رسید.<ref>زیباکلام، مقدمه‌ای بر انقلاب اسلامی، ص۲۴۷-۲۴۸.</ref> ازجمله این اقدامات، می‌توان به [[واقعه سیاهکل]] اشاره کرد که در سال ۱۳۴۹ش، با حمله گروه مارکسیستی [[فداییان خلق]] به پاسگاه سیاهکل در گیلان، و شکست این گروه اتفاق افتاد. فداییان خلق با تشکیل دو گروه شهر و جنگل، به مبارزات مسلحانه با رژیم می‌پرداختند و حمله به پاسگاه سیاهکل را گروه جنگل بر عهده گرفت.<ref>زیباکلام، مقدمه‌ای بر انقلاب اسلامی، ص۲۵۱-۲۵۲.</ref> [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] نیز که گرایش التقاطی و شبه‌مارکسیستی داشت، با انجام چند نمونه اقدام مسلحانه، سرانجام راه به جایی نبرد.<ref>آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب: درآمدی بر جامعه‌شناسی ایران معاصر، ص۶۰۲-۶۱۱؛ مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ج۲، ص۱۴۳-۱۴۶.</ref> در میان گروه‌های اسلامی هم [[هیئت‌های مؤتلفه اسلامی]] دست به [[ترور]] برخی از سران رژیم پهلوی و امریکایی‌ها زدند<ref>مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ج۲، ص۱۲۹-۱۳۵.</ref> و حزب ملل اسلامی پیش از اقدام به عمل مسلحانه، کشف و متلاشی شد.<ref>مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ج۲، ص۱۳۵-۱۳۷.</ref> | از اواخر دهه ۱۳۴۰ش، بسیاری از مخالفان تندرو رژیم پهلوی، به سمت مبارزه مسلحانه گرایش پیدا کردند. اگرچه گرایش به این شیوه، به دنبال سرکوب قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ش، و به‌تدریج شکل گرفته بود، اما سال ۱۳۴۹ش، را می‌توان زمان ظهور عملی آن به حساب آورد. همچنین سال‌های نخستین دهه ۱۳۵۰ش، زمان اوج این مبارزات و میانه این دهه نقطه پایانی آن بود. این مبارزات، نه به لحاظ راهبرد و نه به لحاظ راه‌کار، موقعیت چندانی به دست نیاورد و در عمل به بن‌بست رسید.<ref>زیباکلام، مقدمه‌ای بر انقلاب اسلامی، ص۲۴۷-۲۴۸.</ref> ازجمله این اقدامات، می‌توان به [[واقعه سیاهکل]] اشاره کرد که در سال ۱۳۴۹ش، با حمله گروه مارکسیستی [[فداییان خلق]] به پاسگاه سیاهکل در گیلان، و شکست این گروه اتفاق افتاد. فداییان خلق با تشکیل دو گروه شهر و جنگل، به مبارزات مسلحانه با رژیم می‌پرداختند و حمله به پاسگاه سیاهکل را گروه جنگل بر عهده گرفت.<ref>زیباکلام، مقدمه‌ای بر انقلاب اسلامی، ص۲۵۱-۲۵۲.</ref> [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] نیز که گرایش التقاطی و شبه‌مارکسیستی داشت، با انجام چند نمونه اقدام مسلحانه، سرانجام راه به جایی نبرد.<ref>آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب: درآمدی بر جامعه‌شناسی ایران معاصر، ص۶۰۲-۶۱۱؛ مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ج۲، ص۱۴۳-۱۴۶.</ref> در میان گروه‌های اسلامی هم [[هیئت‌های مؤتلفه اسلامی]] دست به [[ترور]] برخی از سران رژیم پهلوی و امریکایی‌ها زدند<ref>مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ج۲، ص۱۲۹-۱۳۵.</ref> و حزب ملل اسلامی پیش از اقدام به عمل مسلحانه، کشف و متلاشی شد.<ref>مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ج۲، ص۱۳۵-۱۳۷.</ref> | ||