۲۱٬۱۶۶
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
== زندگی‌نامه == | == زندگی‌نامه == | ||
عزت‌الله سحابی، فرزند یدالله سحابی | عزت‌الله سحابی، فرزند [[یدالله سحابی]] در نوزدهم اردیبهشت ۱۳۰۹ در [[تهران]] به دنیا آمد. او در ۱۳۱۵ تحصیل خود را در مدرسه ابتدایی علامه آغاز و سپس در مدرسه کسری ادامه داد<ref>طیرانی، روزشمار زندگی مهندس عزت‌الله سحابی، ۲۳.</ref> و از سال ۱۳۲۱ وارد دبیرستان شد. سحابی در سال ۱۳۲۷ در رشته مهندسی مکانیک دانشگاه تهران پذیرفته شد<ref>طیرانی، روزشمار زندگی مهندس عزت‌الله سحابی، ۲۳؛ سحابی، نیم قرن خاطره، ۱/۸۴.</ref> و هم‌زمان با تحصیل، در [[انجمن اسلامی دانشجویی]] در زمینه فرهنگی به فعالیت پرداخت.<ref>سحابی، نیم قرن خاطره، ۱/۸۱–۸۴.</ref> او در سال ۱۳۲۸ همراه با دیگر اعضای انجمن، مجله فروغ علم را راه‌اندازی کرد<ref>طیرانی، روزشمار زندگی مهندس عزت‌الله سحابی، ۲۳؛ سحابی، ناگفته‌های انقلاب، ۳۴۱ و ۳۴۲.</ref> و در شهریور ۱۳۳۲ مقاله «درس‌هایی که از نهضت عاشورا باید آموخت» را در نشریه گنج شایگان منتشر کرد.<ref>طیرانی، روزشمار زندگی مهندس عزت‌الله سحابی، ۲۳.</ref> وی در زمستان ۱۳۳۳ با زرین‌دخت عطایی [[ازدواج]] کرد.<ref>طیرانی، روزشمار زندگی مهندس عزت‌الله سحابی، ۲۳.</ref> | ||
== فعالیت سیاسی == | |||
فعالیت‌های سیاسی سحابی پس از آشنایی با ترجمه [[نهج البلاغه]] جواد فاضل، اشعار پروین اعتصامی، اندیشه‌های [[حزب توده]] و فعالیت‌های سیاسی پدرش، در دانشگاه آغاز شد.<ref>سحابی، نیم قرن خاطره، ۱/۸۱–۸۴؛ سحابی، ایران فردا، ۵۳.</ref> وی از سال ۱۳۲۹ همگام با مردم در [[نهضت ملی‌شدن صنعت نفت]] به رهبری [[محمد مصدق]]، شرکت کرد. او باور داشت که مصدق ساختار مقاومت را در کشور از جهت سیاسی و اجتماعی پی‌ریزی کرده‌است.<ref>سحابی، مصدق ساختار مقاومت، ۱.</ref> پس از [[کودتای ۲۸ مرداد]] ۱۳۳۲، [[سیدرضا زنجانی]] نهضت مقاومت ملی را راه‌اندازی کرد و پس از پیوستن یدالله سحابی و [[مهدی بازرگان]] به این تشکل، عزت‌الله سحابی نیز به آن پیوست<ref>طیرانی، روزشمار زندگی مهندس عزت‌الله سحابی، ۲۳.</ref> و مسئولیت توزیع نشریات نهضت ازجمله اعلامیه‌ها و همچنین روزنامه راه مصدق را بر عهده گرفت.<ref>سحابی، ناگفته‌های انقلاب، ۳۴۲.</ref> | فعالیت‌های سیاسی سحابی پس از آشنایی با ترجمه [[نهج البلاغه]] جواد فاضل، اشعار پروین اعتصامی، اندیشه‌های [[حزب توده]] و فعالیت‌های سیاسی پدرش، در دانشگاه آغاز شد.<ref>سحابی، نیم قرن خاطره، ۱/۸۱–۸۴؛ سحابی، ایران فردا، ۵۳.</ref> وی از سال ۱۳۲۹ همگام با مردم در [[نهضت ملی‌شدن صنعت نفت]] به رهبری [[محمد مصدق]]، شرکت کرد. او باور داشت که مصدق ساختار مقاومت را در کشور از جهت سیاسی و اجتماعی پی‌ریزی کرده‌است.<ref>سحابی، مصدق ساختار مقاومت، ۱.</ref> پس از [[کودتای ۲۸ مرداد]] ۱۳۳۲، [[سیدرضا زنجانی]] نهضت مقاومت ملی را راه‌اندازی کرد و پس از پیوستن یدالله سحابی و [[مهدی بازرگان]] به این تشکل، عزت‌الله سحابی نیز به آن پیوست<ref>طیرانی، روزشمار زندگی مهندس عزت‌الله سحابی، ۲۳.</ref> و مسئولیت توزیع نشریات نهضت ازجمله اعلامیه‌ها و همچنین روزنامه راه مصدق را بر عهده گرفت.<ref>سحابی، ناگفته‌های انقلاب، ۳۴۲.</ref> | ||
سحابی به‌سبب فعالیت‌های سیاسی در بهار ۱۳۳۳ به دست نیروهای فرمانداری نظامی بازداشت و به زندان لشکر دو زرهی تحویل داده شد؛ ولی پس از دو ماه آزاد شد؛ چنان‌که در فروردین ۱۳۳۴ به جرم انتشار راه مصدق دوباره بازداشت و به [[زندان قزل‌قلعه]] منتقل و در [[شهریور]] همان سال از [[زندان]] آزاد شد.<ref>سحابی، ایران فردا، ۵۷؛ طیرانی، روزشمار زندگی مهندس عزت‌الله سحابی، ۲۳.</ref> او به سبب فشارهای اقتصادی وادار شد در یک شرکت خصوصی در مازندران کارگاه آهنگری راه‌اندازی کند.<ref>طیرانی، روزشمار زندگی مهندس عزت‌الله سحابی، ۲۳.</ref> وی همراه بازرگان و پدر خود یدالله سحابی، مطالعاتی دربارهٔ علل عدم استمرار فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی در ایران انجام داد که منجر به تأسیس «مکتب تربیتی، اجتماعی، عملی» به نام «متاع» شد که برنامه عملی آن تشکیل انجمن‌های صنفی اسلامی در سراسر کشور بود. فعالیت متاع تا سال ۱۳۵۸ ادامه یافت.<ref>سحابی، ناگفته‌های انقلاب، ۳۴۲–۳۴۳.</ref> | سحابی به‌سبب فعالیت‌های سیاسی در بهار ۱۳۳۳ به دست نیروهای فرمانداری نظامی بازداشت و به زندان لشکر دو زرهی تحویل داده شد؛ ولی پس از دو ماه آزاد شد؛ چنان‌که در فروردین ۱۳۳۴ به جرم انتشار راه مصدق دوباره بازداشت و به [[زندان قزل‌قلعه]] منتقل و در [[شهریور]] همان سال از [[زندان]] آزاد شد.<ref>سحابی، ایران فردا، ۵۷؛ طیرانی، روزشمار زندگی مهندس عزت‌الله سحابی، ۲۳.</ref> او به سبب فشارهای اقتصادی وادار شد در یک شرکت خصوصی در مازندران کارگاه آهنگری راه‌اندازی کند.<ref>طیرانی، روزشمار زندگی مهندس عزت‌الله سحابی، ۲۳.</ref> وی همراه بازرگان و پدر خود یدالله سحابی، مطالعاتی دربارهٔ علل عدم استمرار فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی در ایران انجام داد که منجر به تأسیس «مکتب تربیتی، اجتماعی، عملی» به نام «متاع» شد که برنامه عملی آن تشکیل انجمن‌های صنفی اسلامی در سراسر کشور بود. فعالیت متاع تا سال ۱۳۵۸ ادامه یافت.<ref>سحابی، ناگفته‌های انقلاب، ۳۴۲–۳۴۳.</ref> | ||
پس از تأسیس نهضت آزادی ایران در اردیبهشت ۱۳۴۰<ref>سحابی، ایران فردا، ۵۹؛ محبوب، رجال سیاسی شوراها، ۱/۲۹۵؛ اکرمی، دومین یادنامه دکتر یدالله سحابی، ۱۸۰.</ref> | پس از تأسیس [[نهضت آزادی ایران]] در اردیبهشت ۱۳۴۰<ref>سحابی، ایران فردا، ۵۹؛ محبوب، رجال سیاسی شوراها، ۱/۲۹۵؛ اکرمی، دومین یادنامه دکتر یدالله سحابی، ۱۸۰.</ref> ، سحابی در خرداد این سال عضو دفتر سیاسی نهضت شد و به فعالیت پرداخت<ref>طیرانی، روزشمار زندگی مهندس عزت‌الله سحابی، ۲۳.</ref> و در تیر ماه این سال در برگزاری مراسم سالگرد قیام سی‌ام تیر ۱۳۳۱، همراه پدر خود، [[سیدمحمود طالقانی]]، بازرگان، احمدعلی بابایی و برخی دیگر بازداشت و در زندان قزل‌قلعه زندانی و در شهریور همان سال آزاد شدند. وی پس از آزادی به عضویت هیئت اجرایی نهضت آزادی درآمد.<ref>طیرانی، روزشمار زندگی مهندس عزت‌الله سحابی، ۲۳؛ سحابی، ناگفته‌های انقلاب، ۳۴۳.</ref> در جریان همه‌پرسی دربارهٔ لوایح شش‌گانه که [[رژیم پهلوی]] آن را انقلاب سفید می‌شمرد.{{ببینید|انقلاب سفید}} از سوی رژیم پهلوی، سران نهضت آزادی، دوباره به‌سبب مخالفت با آن در دی ۱۳۴۱ بازداشت شدند. در غیاب سران نهضت، فعالیت و مسئولیت سحابی که در همین سال دیدارهایی نیز با امام‌خمینی داشته‌است<ref>سحابی، ناگفته‌های انقلاب، ۲۰۰.</ref> بیشتر شد و مبارزات سیاسی وی در مقطع [[بهمن]] ۱۳۴۱ تا بهار ۱۳۴۲ به اوج خود رسید.<ref>سحابی، نیم قرن خاطره، ۱/۲۴۹–۲۵۴.</ref> | ||
سحابی در سال ۱۳۴۲ همراه پدرش، طالقانی، بازرگان، علی بابایی، محمد بسته‌نگار و برخی دیگر از رجال آزادی‌خواه بر اثر حقگویی و مبارزه علیه [[استعمار]] به چهار سال زندان محکوم شد و او در اردیبهشت ۱۳۴۶ از زندان آزاد شد.<ref>سحابی، ایران فردا، ۵۹؛ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱۱/۱۰۶.</ref> در شب ۲۲ [[خرداد]] ۱۳۴۲، وی همراه عباس شیبانی، محمد حنیف‌نژاد و بازرگان تصمیم گرفتند مراسم هفتم شهدای [[پانزده خرداد]] را در زندان برگزار کنند؛ اما اعضای جبهه ملی به این دلیل که نباید جریان نهضت ملی را با [[روحانیت]] و مذهبی‌ها پیوند زد، با آن مخالفت کردند.<ref>سحابی، ایران فردا، ۶۰.</ref> سحابی در مرداد ۱۳۵۰ در مراسم ختم [[سیدناصر پسندیده]] (برادرزاده امام‌خمینی) که در [[مسجد ارگ تهران]] برگزار شد، شرکت کرد.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱۵/۴۶۱–۴۶۲.</ref> | سحابی در سال ۱۳۴۲ همراه پدرش، طالقانی، بازرگان، علی بابایی، محمد بسته‌نگار و برخی دیگر از رجال آزادی‌خواه بر اثر حقگویی و مبارزه علیه [[استعمار]] به چهار سال زندان محکوم شد و او در اردیبهشت ۱۳۴۶ از زندان آزاد شد.<ref>سحابی، ایران فردا، ۵۹؛ مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱۱/۱۰۶.</ref> در شب ۲۲ [[خرداد]] ۱۳۴۲، وی همراه عباس شیبانی، محمد حنیف‌نژاد و بازرگان تصمیم گرفتند مراسم هفتم شهدای [[پانزده خرداد]] را در زندان برگزار کنند؛ اما اعضای جبهه ملی به این دلیل که نباید جریان نهضت ملی را با [[روحانیت]] و مذهبی‌ها پیوند زد، با آن مخالفت کردند.<ref>سحابی، ایران فردا، ۶۰.</ref> سحابی در مرداد ۱۳۵۰ در مراسم ختم [[سیدناصر پسندیده]] (برادرزاده امام‌خمینی) که در [[مسجد ارگ تهران]] برگزار شد، شرکت کرد.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱۵/۴۶۱–۴۶۲.</ref> | ||
| خط ۴۹: | خط ۵۰: | ||
سحابی پس از آزادی در سازماندهی [[تظاهرات]] تاسوعا و عاشورای ۱۳۵۷ تهران {{ببینید|تاسوعا و عاشورا}}، به دلیل عضویت در کمیته برگزاری، نقش فعال داشت.<ref>سحابی، ناگفته‌های انقلاب، ۳۴۵؛ سحابی، نیم قرن خاطره، ۲/۳۷.</ref> در پایان آبان ۱۳۵۷، [[مرتضی مطهری]] پس از بازگشت از دیدار با امام‌خمینی در پاریس در دیداری با سحابی پیشنهاد عضویت در [[شورای انقلاب]] را به وی داد و پس از مدتی حکم عضویت او در شورای انقلاب از طرف امام‌خمینی به واسطه [[محمدجواد باهنر]] به وی ابلاغ شد.<ref>سحابی، نیم قرن خاطره، ۲/۱۸–۱۹.</ref> سحابی به دیدار امام‌خمینی به [[پاریس]] رفت و همراه با دیگر نیروهای سیاسی، فعالیت‌ها و مذاکراتی را جهت مراحل پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] انجام داد.<ref>سحابی، نیم قرن خاطره، ۲/۲۰.</ref> او در آغازِ ورود، با امام‌خمینی دیدار کرد و هر روز به محل اقامت امام‌خمینی در [[نوفل لوشاتو]] می‌رفت و با شخصیت‌های مبارز و فعال در خارج از کشور در مورد زندان و مبارزه بحث می‌کرد.<ref>سحابی، نیم قرن خاطره، ۲/ ۲۰–۲۱.</ref> | سحابی پس از آزادی در سازماندهی [[تظاهرات]] تاسوعا و عاشورای ۱۳۵۷ تهران {{ببینید|تاسوعا و عاشورا}}، به دلیل عضویت در کمیته برگزاری، نقش فعال داشت.<ref>سحابی، ناگفته‌های انقلاب، ۳۴۵؛ سحابی، نیم قرن خاطره، ۲/۳۷.</ref> در پایان آبان ۱۳۵۷، [[مرتضی مطهری]] پس از بازگشت از دیدار با امام‌خمینی در پاریس در دیداری با سحابی پیشنهاد عضویت در [[شورای انقلاب]] را به وی داد و پس از مدتی حکم عضویت او در شورای انقلاب از طرف امام‌خمینی به واسطه [[محمدجواد باهنر]] به وی ابلاغ شد.<ref>سحابی، نیم قرن خاطره، ۲/۱۸–۱۹.</ref> سحابی به دیدار امام‌خمینی به [[پاریس]] رفت و همراه با دیگر نیروهای سیاسی، فعالیت‌ها و مذاکراتی را جهت مراحل پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی]] انجام داد.<ref>سحابی، نیم قرن خاطره، ۲/۲۰.</ref> او در آغازِ ورود، با امام‌خمینی دیدار کرد و هر روز به محل اقامت امام‌خمینی در [[نوفل لوشاتو]] می‌رفت و با شخصیت‌های مبارز و فعال در خارج از کشور در مورد زندان و مبارزه بحث می‌کرد.<ref>سحابی، نیم قرن خاطره، ۲/ ۲۰–۲۱.</ref> | ||
== پس از پیروزی انقلاب اسلامی == | |||
سحابی پس از پیروزی انقلاب اسلامی و بازگشت به ایران در چهارم اسفند ۱۳۵۷، پیشنهاد وزارت صنایع را از طرف [[مهدی بازرگان|بازرگان]] به علت حضور هفت سال در زندان و دوربودن از مسائل مملکتی نپذیرفت.<ref>سحابی، نیم قرن خاطره، ۲/۴۴.</ref> در سال ۱۳۵۸، وی همراه دوازده نفر دیگر از اعضای نهضت آزادی، از این حزب جدا شدند<ref>طیرانی، روزشمار زندگی مهندس عزت‌الله سحابی، ۲۳.</ref> و وی به علت برخی اختلاف نظرهای سیاسی، مبارزاتی و اقتصادی از این جریان فاصله گرفت.<ref>گزارش، درگذشتگان ماه، ۹.</ref> او در تیر ۱۳۵۸، به همراه نُه نفر دیگر از نامزدهای ائتلاف گروه‌های اسلامی ازجمله [[حزب جمهوری اسلامی]]، از حوزه انتخابی تهران به [[مجلس خبرگان قانون اساسی]] راه یافت و در تدوین [[قانون اساسی]] مشارکت داشت<ref>طیرانی، روزشمار زندگی مهندس عزت‌الله سحابی، ۲۳.</ref> و در نخستین انتخابات [[ریاست‌جمهوری]] از [[حسن حبیبی]] حمایت کرد.<ref>سحابی، ایران فردا، ۷۰.</ref> | سحابی پس از پیروزی انقلاب اسلامی و بازگشت به ایران در چهارم اسفند ۱۳۵۷، پیشنهاد وزارت صنایع را از طرف [[مهدی بازرگان|بازرگان]] به علت حضور هفت سال در زندان و دوربودن از مسائل مملکتی نپذیرفت.<ref>سحابی، نیم قرن خاطره، ۲/۴۴.</ref> در سال ۱۳۵۸، وی همراه دوازده نفر دیگر از اعضای نهضت آزادی، از این حزب جدا شدند<ref>طیرانی، روزشمار زندگی مهندس عزت‌الله سحابی، ۲۳.</ref> و وی به علت برخی اختلاف نظرهای سیاسی، مبارزاتی و اقتصادی از این جریان فاصله گرفت.<ref>گزارش، درگذشتگان ماه، ۹.</ref> او در تیر ۱۳۵۸، به همراه نُه نفر دیگر از نامزدهای ائتلاف گروه‌های اسلامی ازجمله [[حزب جمهوری اسلامی]]، از حوزه انتخابی تهران به [[مجلس خبرگان قانون اساسی]] راه یافت و در تدوین [[قانون اساسی]] مشارکت داشت<ref>طیرانی، روزشمار زندگی مهندس عزت‌الله سحابی، ۲۳.</ref> و در نخستین انتخابات [[ریاست‌جمهوری]] از [[حسن حبیبی]] حمایت کرد.<ref>سحابی، ایران فردا، ۷۰.</ref> | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۹: | ||
سحابی با توجه به رفتار و خصوصیات اخلاقی امام‌خمینی، ایشان را [[رهبری]] حقیقی می‌دانست. به عقیده وی امام‌خمینی [[انقلاب]] را از سال ۱۳۴۳ حقیقتاً پایه‌ریزی و هدایت کرد و بدون جنگ و خونریزی به پیروزی رساند. به نظر وی امام‌خمینی در عصر خود انسان بزرگ وکم‌نظیر و صریحی بود که از اتفاقات و حوادث روز نیز آگاه بود.<ref>سحابی، صراحت امام را دوست داشتیم، ۳.</ref> | سحابی با توجه به رفتار و خصوصیات اخلاقی امام‌خمینی، ایشان را [[رهبری]] حقیقی می‌دانست. به عقیده وی امام‌خمینی [[انقلاب]] را از سال ۱۳۴۳ حقیقتاً پایه‌ریزی و هدایت کرد و بدون جنگ و خونریزی به پیروزی رساند. به نظر وی امام‌خمینی در عصر خود انسان بزرگ وکم‌نظیر و صریحی بود که از اتفاقات و حوادث روز نیز آگاه بود.<ref>سحابی، صراحت امام را دوست داشتیم، ۳.</ref> | ||
== درگذشت == | |||
عزت‌الله سحابی در سال ۱۳۹۰ به علت شکستگی استخوان در بیمارستان بستری شد و به سبب عمل جراحی به کما رفت<ref>طیرانی، روزشمار زندگی مهندس عزت‌الله سحابی، ۲۳.</ref> و در دهم خرداد این سال در ۸۱سالگی درگذشت و در لواسان [[تهران]] به خاک سپرده شد.<ref>اطلاعات، روزنامه، ۱۲/۴/۱۳۹۰ش.</ref> از سحابی آثاری منتشر شده‌است ازجمله کتاب نیم قرن خاطره و تجربه، دغدغه‌های فردای ایران و ناگفته‌های انقلاب و مباحث بنیادی ملی.<ref>سحابی، ایران فردا، ۷۱.</ref> | عزت‌الله سحابی در سال ۱۳۹۰ به علت شکستگی استخوان در بیمارستان بستری شد و به سبب عمل جراحی به کما رفت<ref>طیرانی، روزشمار زندگی مهندس عزت‌الله سحابی، ۲۳.</ref> و در دهم خرداد این سال در ۸۱سالگی درگذشت و در لواسان [[تهران]] به خاک سپرده شد.<ref>اطلاعات، روزنامه، ۱۲/۴/۱۳۹۰ش.</ref> از سحابی آثاری منتشر شده‌است ازجمله کتاب نیم قرن خاطره و تجربه، دغدغه‌های فردای ایران و ناگفته‌های انقلاب و مباحث بنیادی ملی.<ref>سحابی، ایران فردا، ۷۱.</ref> | ||