۲۱٬۲۶۲
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
'''سیداحمد زنجانی'''، از مدرسان [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه]] و از دوستان [[امام‌خمینی]] در [[قم]] است. | '''سیداحمد زنجانی'''، از مدرسان [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه]] و از دوستان [[امام‌خمینی]] در [[قم]] است. | ||
== | == تحصیلات == | ||
سیداحمد حسینی (شبیری) زنجانی در چهارم صفر ۱۳۰۸ق/ ۲۸ شهریور ۱۲۶۹ش در [[زنجان]] به دنیا آمد.<ref>زنجانی، سرگذشت خودنوشت، ۱۸۴.</ref> پدرش سیدعنایت‌الله از شاگردان آخوند [[ملاقربانعلی زنجانی]] بود<ref>شبیری زنجانی، حریم امام، ۳.</ref> و در حدود ۱۲۸۸ق/ ۱۲۵۰ش از روستاهای میانه به زنجان رفت و در این شهر [[ازدواج]] کرد و سال ۱۳۴۳ق/ ۱۳۰۳ش درگذشت.<ref>شبیری زنجانی، حریم امام، ۳؛ باقری بیدهندی، نجوم امت، ۲۶/۱۱۴.</ref> | سیداحمد حسینی (شبیری) زنجانی در چهارم صفر ۱۳۰۸ق/ ۲۸ شهریور ۱۲۶۹ش در [[زنجان]] به دنیا آمد.<ref>زنجانی، سرگذشت خودنوشت، ۱۸۴.</ref> پدرش سیدعنایت‌الله از شاگردان آخوند [[ملاقربانعلی زنجانی]] بود<ref>شبیری زنجانی، حریم امام، ۳.</ref> و در حدود ۱۲۸۸ق/ ۱۲۵۰ش از روستاهای میانه به زنجان رفت و در این شهر [[ازدواج]] کرد و سال ۱۳۴۳ق/ ۱۳۰۳ش درگذشت.<ref>شبیری زنجانی، حریم امام، ۳؛ باقری بیدهندی، نجوم امت، ۲۶/۱۱۴.</ref> | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
زنجانی در سال ۱۳۴۶ق/ ۱۳۰۶ش به [[قم]] رفت<ref>شبیری زنجانی، حریم امام، ۳۴۱/۳.</ref> و از درس [[میرزامحمدصادق خاتون‌آبادی]] (م۱۳۴۹ق)، [[محمدرضا نجفی اصفهانی]] (م۱۳۶۲ق) و [[شیخ‌عبدالکریم حائری یزدی]] استفاده کرد.<ref>زنجانی، سرگذشت خودنوشت، ۱۸۴؛ باقری بیدهندی، نجوم امت، ۱۱۶.</ref> وی که با امام‌خمینی هم‌درس و هم‌بحث بود،<ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۳/۶۵۱–۶۵۲.</ref> ده سال در درس حائری شرکت کرد<ref>خیابانی تبریزی، علمای معاصر، ۴۳۰.</ref> و درس ایشان را نوشت.<ref>باقری بیدهندی، نجوم امت، ۱۱۶–۱۱۷.</ref> وی از سیدمحسن امین عاملی، محمدرضا مسجدشاهی، حائری یزدی و [[شیخ‌عباس قمی]] و سیدعبدالحسین شرف‌الدین عاملی اجازه روایت داشت.<ref>زنجانی، سرگذشت خودنوشت، ۱۸۴.</ref> | زنجانی در سال ۱۳۴۶ق/ ۱۳۰۶ش به [[قم]] رفت<ref>شبیری زنجانی، حریم امام، ۳۴۱/۳.</ref> و از درس [[میرزامحمدصادق خاتون‌آبادی]] (م۱۳۴۹ق)، [[محمدرضا نجفی اصفهانی]] (م۱۳۶۲ق) و [[شیخ‌عبدالکریم حائری یزدی]] استفاده کرد.<ref>زنجانی، سرگذشت خودنوشت، ۱۸۴؛ باقری بیدهندی، نجوم امت، ۱۱۶.</ref> وی که با امام‌خمینی هم‌درس و هم‌بحث بود،<ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۳/۶۵۱–۶۵۲.</ref> ده سال در درس حائری شرکت کرد<ref>خیابانی تبریزی، علمای معاصر، ۴۳۰.</ref> و درس ایشان را نوشت.<ref>باقری بیدهندی، نجوم امت، ۱۱۶–۱۱۷.</ref> وی از سیدمحسن امین عاملی، محمدرضا مسجدشاهی، حائری یزدی و [[شیخ‌عباس قمی]] و سیدعبدالحسین شرف‌الدین عاملی اجازه روایت داشت.<ref>زنجانی، سرگذشت خودنوشت، ۱۸۴.</ref> | ||
زنجانی عالمی خودساخته،<ref>باقری بیدهندی، نجوم امت، ۱۱۵؛ جواهر کلام، تربت پاکان، ۱/۳۳۷.</ref> بی‌تکلف، [[فروتنی|فروتن]]،<ref>کریمی جهرمی، نگاهی به شخصیت مرحوم آیت‌الله سیداحمد زنجانی، ۹–۱۰.</ref> آزاده و شجاع بود و مطالبی را که دیگران جرئت گفتن آن را نداشتند، به زبان می‌آورد.<ref>باقری بیدهندی، نجوم امت، ۱۲۳.</ref> بسیار قرآن [[تلاوت]] می‌کرد،<ref>باقری بیدهندی، نجوم امت، ۱۲۴؛ شبیری زنجانی، حریم امام، ۵.</ref> از | زنجانی عالمی خودساخته،<ref>باقری بیدهندی، نجوم امت، ۱۱۵؛ جواهر کلام، تربت پاکان، ۱/۳۳۷.</ref> بی‌تکلف، [[فروتنی|فروتن]]،<ref>کریمی جهرمی، نگاهی به شخصیت مرحوم آیت‌الله سیداحمد زنجانی، ۹–۱۰.</ref> آزاده و شجاع بود و مطالبی را که دیگران جرئت گفتن آن را نداشتند، به زبان می‌آورد.<ref>باقری بیدهندی، نجوم امت، ۱۲۳.</ref> بسیار قرآن [[تلاوت]] می‌کرد،<ref>باقری بیدهندی، نجوم امت، ۱۲۴؛ شبیری زنجانی، حریم امام، ۵.</ref> از [[تحجر|خشک‌مقدسی]]، بیزار و از اشخاص متظاهر به [[تقوا]] و خرافی که به حقوق دیگران بی‌قید بودند، متنفر بود.<ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱/۵۹۵.</ref> | ||
== جایگاه علمی == | |||
زنجانی به مبانی فقهی احاطه داشت و تسلط وی بر کتاب فقهی [[جواهر الکلام]] شگفتی دیگران را برانگیخته بود.<ref>باقری بیدهندی، نجوم امت، ۱۱۷.</ref> وی اعتقاد داشت دین جوابگوی نیازهای [[مردم]] است و فقه اسلامی قابل اجراشدن.<ref>باقری بیدهندی، نجوم امت، ۱۱۸.</ref> او به ادبیات فارسی مسلط بود و از نوشتن مطالب غیر مفید پرهیز می‌کرد<ref>مختاری، نگاهی به شخصیت مرحوم سیداحمد زنجانی، ۱۶.</ref> و از دستاوردهای علمی تازه بشر مانند [[رادیو]] استقبال می‌کرد و آن را وسیله‌ای برای خبررسانی می‌دانست.<ref>باقری بیدهندی، نجوم امت، ۱۱۸.</ref> پس از آنکه در سال ۱۳۴۴ق [[عبدالعزیزبن‌سعود]]، قبور ائمه(ع) را در [[قبرستان بقیع|قبرستان بقیع مدینه]] خراب کرد، زنجانی که در آن زمان در زنجان بود با میرزامهدی میرزایی، از دیگر علمای زنجان، در نامه‌هایی از علمای شهرها خواستند [[روز هشتم شوال]] را برای ابراز انزجار از این جنایت تعطیل کنند.<ref>باقری بیدهندی، نجوم امت، ۱۱۹–۱۲۰.</ref> زنجانی بر ضرورت تقویت هم‌زمان [[حوزه قم]] و [[نجف]] برای رویارویی با تهدیدهای [[رژیم پهلوی]] علیه حوزه تأکید داشت.<ref>باقری بیدهندی، نجوم امت، ۱۲۰–۱۲۱.</ref> | زنجانی به مبانی فقهی احاطه داشت و تسلط وی بر کتاب فقهی [[جواهر الکلام]] شگفتی دیگران را برانگیخته بود.<ref>باقری بیدهندی، نجوم امت، ۱۱۷.</ref> وی اعتقاد داشت دین جوابگوی نیازهای [[مردم]] است و فقه اسلامی قابل اجراشدن.<ref>باقری بیدهندی، نجوم امت، ۱۱۸.</ref> او به ادبیات فارسی مسلط بود و از نوشتن مطالب غیر مفید پرهیز می‌کرد<ref>مختاری، نگاهی به شخصیت مرحوم سیداحمد زنجانی، ۱۶.</ref> و از دستاوردهای علمی تازه بشر مانند [[رادیو]] استقبال می‌کرد و آن را وسیله‌ای برای خبررسانی می‌دانست.<ref>باقری بیدهندی، نجوم امت، ۱۱۸.</ref> پس از آنکه در سال ۱۳۴۴ق [[عبدالعزیزبن‌سعود]]، قبور ائمه(ع) را در [[قبرستان بقیع|قبرستان بقیع مدینه]] خراب کرد، زنجانی که در آن زمان در زنجان بود با میرزامهدی میرزایی، از دیگر علمای زنجان، در نامه‌هایی از علمای شهرها خواستند [[روز هشتم شوال]] را برای ابراز انزجار از این جنایت تعطیل کنند.<ref>باقری بیدهندی، نجوم امت، ۱۱۹–۱۲۰.</ref> زنجانی بر ضرورت تقویت هم‌زمان [[حوزه قم]] و [[نجف]] برای رویارویی با تهدیدهای [[رژیم پهلوی]] علیه حوزه تأکید داشت.<ref>باقری بیدهندی، نجوم امت، ۱۲۰–۱۲۱.</ref> | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۳: | ||
آگاهی از مسائل روز و آشنایی با افکار نو و نشریات روز وجه مشترک دیگر آن دو بود؛ چنان‌که امام‌خمینی از زنجانی مطالبی را از روزنامه‌ای فکاهی، که در قفقاز منتشر شده و در آن نکته‌هایی به صورت کاریکاتور دربارهٔ مباحثه طلبه‌های حوزه مطرح شده بود، نقل کرده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۱۰۲.</ref> زنجانی و امام‌خمینی به جنبه‌های اخلاقی در حوزه اهتمام ویژه‌ای داشتند و در تدریس نکته‌های اخلاقی بیان می‌کردند.<ref>کاظمی، نگاهی به شخصیت مرحوم آیت‌الله حاج‌سیداحمد زنجانی، ۱۵.</ref> زنجانی واسطه دریافت [[وجوهات شرعی]] برای [[امام‌خمینی]] بود<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۳۵۷.</ref> و وی را معرف [[وکلای امام‌خمینی]] می‌خواندند. [[سیدجلال‌الدین همدانی]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۴۶۳.</ref> [[بیوک خاتمی زنجانی]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۵۱۱.</ref> و [[علی اوسطی تهرانی]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۴۸۰.</ref> ازجمله کسانی بودند که سیداحمد زنجانی به امام‌خمینی معرفی کرد. | آگاهی از مسائل روز و آشنایی با افکار نو و نشریات روز وجه مشترک دیگر آن دو بود؛ چنان‌که امام‌خمینی از زنجانی مطالبی را از روزنامه‌ای فکاهی، که در قفقاز منتشر شده و در آن نکته‌هایی به صورت کاریکاتور دربارهٔ مباحثه طلبه‌های حوزه مطرح شده بود، نقل کرده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۱۰۲.</ref> زنجانی و امام‌خمینی به جنبه‌های اخلاقی در حوزه اهتمام ویژه‌ای داشتند و در تدریس نکته‌های اخلاقی بیان می‌کردند.<ref>کاظمی، نگاهی به شخصیت مرحوم آیت‌الله حاج‌سیداحمد زنجانی، ۱۵.</ref> زنجانی واسطه دریافت [[وجوهات شرعی]] برای [[امام‌خمینی]] بود<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۳۵۷.</ref> و وی را معرف [[وکلای امام‌خمینی]] می‌خواندند. [[سیدجلال‌الدین همدانی]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۴۶۳.</ref> [[بیوک خاتمی زنجانی]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۵۱۱.</ref> و [[علی اوسطی تهرانی]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۴۸۰.</ref> ازجمله کسانی بودند که سیداحمد زنجانی به امام‌خمینی معرفی کرد. | ||
[[رژیم پهلوی]] در سال ۱۳۴۱ لوایح شش‌گانه موسوم به [[انقلاب سفید]] دربارهٔ اصلاحات اجتماعی و سیاسی بر پایه سیاست [[آمریکا]] در منطقه را مطرح کرد. [[اصلاحات ارضی]] و برابری سیاسی زنان و مردان از مواد مطرح در این طرح بود.<ref>شیرخانی و رجائی‌نژاد، از انقلاب سفید تا انقلاب اسلامی، ۶۹.</ref> رژیم در صدد برآمد آن را به نظرخواهی عمومی بگذارد. علمای بزرگ [[قم]] ازجمله سیدمحمدرضا | == فعالیت‌های مبارزاتی == | ||
[[رژیم پهلوی]] در سال ۱۳۴۱ لوایح شش‌گانه موسوم به [[انقلاب سفید]] دربارهٔ اصلاحات اجتماعی و سیاسی بر پایه سیاست [[آمریکا]] در منطقه را مطرح کرد. [[اصلاحات ارضی]] و برابری سیاسی زنان و مردان از مواد مطرح در این طرح بود.<ref>شیرخانی و رجائی‌نژاد، از انقلاب سفید تا انقلاب اسلامی، ۶۹.</ref> رژیم در صدد برآمد آن را به نظرخواهی عمومی بگذارد. علمای بزرگ [[قم]] ازجمله [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]]، [[سیدکاظم شریعتمداری]]، [[مرتضی حائری]]، [[سیدمحمدحسین طباطبایی]]، [[سیدمحمد محقق داماد]]، [[سیدمرتضی لنگرودی]]، [[میرزاهاشم آملی]] و سیداحمد زنجانی، برای تبادل نظر دراین‌باره گرد آمدند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۵۰؛ سلیمی، فعالیت وعاظ و روحانیون در نهضت امام‌خمینی، ۲۲.</ref> امام‌خمینی در این جلسه ضمن تشریح برنامه‌های حکومت پهلوی، علما را به مبارزه با همه‌پرسی دعوت کرد.<ref>سلیمی، فعالیت وعاظ و روحانیون در نهضت امام‌خمینی، ۲۲.</ref> آنان با صدور اعلامیه‌ای ضمن تأکید بر احترام [[زنان]] در [[اسلام]]، اختلاط زنان و مردان را خلاف فرهنگ دینی و طرح مطرح‌شده از سوی [[محمدرضا پهلوی]] را صوری و برخلاف قانون اساسی دانستند و تأکید کردند [[روحانیت]]، تکلیف دینی و وجدانی خود می‌داند که مصالح و مفاسد را به دولت‌ها و به [[جامعه]] مسلمانان گوشزد کند و از بی‌توجهی رژیم پهلوی به قوانین دینی و ضروریات مذهبی [[انتقاد]] کند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۴۵–۱۵۰.</ref>؛ سپس همراه با سیدمحمد محقق داماد، مرتضی حائری و [[میرزاهاشم آملی]] با فرستادن تلگرامی به [[محمدرضا پهلوی]]، آن مصوبه را مخالف با مصالح عالی اسلام و کشور و سلطنت دانستند و خواستار حذف آن شدند.<ref>مرکز اسناد، اسناد انقلاب اسلامی، ۲/۱۹.</ref> {{ببینید|متن=ببینید|انقلاب سفید}}. | |||
همچنین جلسه مهم علمای بزرگ قم دربارهٔ حادثه [[پانزده خرداد]] در خانه زنجانی برگزار شد و اعلامیه‌های امام‌خمینی نیز در زیرزمین خانه او چاپ و تکثیر گردید.<ref>کاظمی، نگاهی به شخصیت مرحوم آیت‌الله حاج‌سیداحمد زنجانی، ۱۵.</ref> پیش از بازداشت | همچنین جلسه مهم علمای بزرگ قم دربارهٔ حادثه [[پانزده خرداد]] در خانه زنجانی برگزار شد و اعلامیه‌های امام‌خمینی نیز در زیرزمین خانه او چاپ و تکثیر گردید.<ref>کاظمی، نگاهی به شخصیت مرحوم آیت‌الله حاج‌سیداحمد زنجانی، ۱۵.</ref> پیش از [[بازداشت امام‌خمینی]]، زنجانی با اطلاعاتی که از طریق برخی از بزرگان زنجان و مرتبط با دربار، به دست آورده بود، ایشان را در جریان توطئه دربار برای بازداشت ایشان قرار داد.<ref>شبیری زنجانی، حریم امام، ۵.</ref> [[ساواک|سازمان اطلاعات و امنیت کشور]] (ساواک) از ارتباط امام‌خمینی با زنجانی اطلاع و آن را زیر نظر داشت؛ چنان‌که شرکت امام‌خمینی در مجلس ترحیم درگذشت خواهر زنجانی در گزارش‌های ساواک آمده‌است.<ref>رجائی‌نژاد، یادی از صاحبان باغ خضراء، ۷.</ref> در پی بازداشت امام‌خمینی پس از سخنرانی [[فیضیه]] در پانزده خرداد و اعزام ایشان به [[تهران]] و تحت‌نظربودن در [[قیطریه]]، زنجانی نامه‌ای برای ایشان نوشت و در آن با شعری، از دوری ایشان ابراز دلتنگی کرد.<ref>شبیری زنجانی، حریم امام، ۴.</ref> امام‌خمینی در موردی تأیید وی را در هزینه‌کردن [[سهم امام]] در ساخت حمام را تنفیذ کرده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۳۵۷.</ref> پس از [[تبعید امام‌خمینی]] در آبان ۱۳۴۳ از [[ایران]]، رابطه میان آن دو ادامه داشت؛ ازجمله امام‌خمینی پس از باخبرشدن از بیماری زنجانی با نامه از وی احوال‌پرسی و ابراز کرد با دست به گریبان بودن با حوادث پیری و گرفتاری‌ها، برای حسن عاقبت از وی التماس دعا دارد.<ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱/۵۹۷.</ref> | ||
== رحلت == | |||
زنجانی در ۲۹ رمضان ۱۳۹۳ق/ ۵/۸/۱۳۵۲ش از دنیا رفت و پس از [[تشییع]]،<ref>باقری بیدهندی، نجوم امت، ۱۱۳.</ref> در صحن بزرگ [[فاطمه معصومه(س)]] به خاک سپرده شد.<ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱/۶۰۲–۶۰۳.</ref> امام‌خمینی در نامه‌ای به فرزند ارشد وی، [[سیدموسی شبیری زنجانی]]، درگذشت او را تسلیت گفت و با طلب رحمت و ابراز لطف به وی یادآور شد از پدر او خاطرات فراموش‌ناشدنی بسیاری دارد و روزهای همنشینی با وی را بی‌نظیر خواند.<ref>شبیری زنجانی، حریم امام، ۴.</ref> | زنجانی در ۲۹ رمضان ۱۳۹۳ق/ ۵/۸/۱۳۵۲ش از دنیا رفت و پس از [[تشییع]]،<ref>باقری بیدهندی، نجوم امت، ۱۱۳.</ref> در صحن بزرگ [[فاطمه معصومه(س)]] به خاک سپرده شد.<ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱/۶۰۲–۶۰۳.</ref> امام‌خمینی در نامه‌ای به فرزند ارشد وی، [[سیدموسی شبیری زنجانی]]، درگذشت او را تسلیت گفت و با طلب رحمت و ابراز لطف به وی یادآور شد از پدر او خاطرات فراموش‌ناشدنی بسیاری دارد و روزهای همنشینی با وی را بی‌نظیر خواند.<ref>شبیری زنجانی، حریم امام، ۴.</ref> | ||