آزادسازی خرمشهر: تفاوت میان نسخه‌ها

'''آزادسازی خرمشهر،''' اشغال [[خرمشهر]] به دست ارتش عراق و آزادسازی آن از اشغال، [[سوم خرداد ۱۳۶۱]].

== معرفی و موقعیت==

در حالی‌که ممکن بود سقوط خرمشهر روحیه [[مردم]] و رزمندگان را سست کند، امام‌خمینی بحران خرمشهر را پیامد طبیعی جنگ خواند و در برابر خبر سقوط خرمشهر به [[سیدمحمد غرضی]]، استاندار خوزستان، گفت: «جنگ است؛ آقا، جنگ است»<ref>رسولی محلاتی، پابه‌پای آفتاب، ۲/۲۹۶ ـ ۲۹۷.</ref> ایشان مقاومت مردم ایران در مقابله با دشمن را ستود و تأکید کرد [[جمهوری اسلامی ایران]] به تکلیف عمل می‌کند و در همه حال پیروز است<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۳/۲۸۹.</ref> ایشان از خرمشهر به خونین‌شهر یاد کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۶/۱۰۷.</ref> و ستاد تبلیغات شورای عالی دفاع نیز به سبب مقاومت‌های رزمندگان و شهدای مظلوم، آن را خونین‌شهر نامید<ref>مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، روزشمار جنگ ایران و عراق، ۴/۴۴۲.</ref>

==فتح خرمشهر==

با مقاومت تاریخی و حماسه‌آفرینی جوانان و سپاهیان خرمشهر، دشمن در اراضی اشغالی زمینگیر شد. پس از آن، آزادسازی این مناطق به عنوان ضرورتی ملی و مذهبی در اولویت قرار گرفت<ref>درودیان، انقلاب اسلامی، ۱۲۴.</ref> عراقی‌ها با توجه به اصول و معیار جنگ کلاسیک، [[جمهوری اسلامی ایران]] را فاقد توانایی لازم برای آزادی سرزمین خود می‌دیدند<ref>معاونت سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، از خرمشهر تا فاو، ۱۷.</ref> اهمیت راهبردی خرمشهر برای دو کشور و گستردگی منطقه عملیاتی موجب طولانی‌شدن اشغال آن شد<ref>اردستانی، تنبیه متجاوز، ۲۵.</ref> حضور عراقی‌ها در خاک [[ایران]] بر هماهنگی نیروهای رزمنده افزود<ref>خدری، خرمشهر از اسارت تا آزادی، ص ۸۹ و ۹۱ ـ ۹۳.</ref> رزمندگان اسلام طی [[عملیات فتح‌المبین]] از اول تا دهم فروردین ۱۳۶۱ که در غرب دزفول و شوش و غرب رودخانه کرخه روی داد<ref>هاشمی رفسنجانی، پس از بحران، ۳۴.</ref>، بخش بزرگی از اراضی اشغالی خوزستان را آزاد کردند و طراحی و هدایت عملیات بزرگی را نشان دادند<ref>درودیان، انقلاب اسلامی، ۱۲۹ ـ ۱۳۰.</ref> پس از این عملیات، [[خودباوری|اعتماد به نفس]] در رزمندگان اسلام قوت گرفت و با اینکه به امکانات جنگی افزوده نشده بود، آنان با این پیروزی احساس قدرت و قوت می‌کردند و به پیروزی خود در عملیات‌های بعدی اطمینان داشتند و از سوی دیگر، ارتش عراق در موضع ضعف و انفعال قرار گرفت و زمینه آزادی خرمشهر فراهم شد<ref>صیاد شیرازی، ناگفته‌های جنگ، ص۲۸۷.</ref>

در بامداد ۱۰/۲/۱۳۶۱ [[عملیات بیت‌المقدس|عملیات بزرگ بیت‌المقدس]] با هدف آزادی خرمشهر با رمز «یا علی‌بن‌ابی‌طالب(ع)»<ref>دفتر سیاسی، ۱۵۰؛ هاشمی رفسنجانی، پس از بحران، ۸۴.</ref> در چهار مرحله و در منطقه‌ای با وسعت ۵۴۰۰ کیلومتر آغاز شد<ref>سمیعی، کارنامه توصیفی عملیات هشت سال دفاع مقدس، ص۹۷ ـ ۹۹؛ سپاه پاسداران، ۴۹.</ref> هدف عملیات درهم‌شکستن قوای سازماندهی‌شده دشمن در منطقه وسیع جنوب غربی اهواز و آزادی آخرین منطقه اشغالی جنوب بود<ref>حبیببی، خوزستان در جنگ، ص۴۵.</ref> در این عملیات ۱۱۲ گردان از [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] و ۴۵ گردان از ارتش که در چهار قرارگاه سازماندهی شده بودند، به مصاف دویست گردان دشمن رفتند<ref>حبیببی، خوزستان در جنگ، ص۴۶.</ref> فرماندهی ارتش در دست سرهنگ علی صیاد شیرازی و فرماندهی سپاه بر عهده محسن رضایی بود. رزمندگان ایرانی حمله را از غرب کارون آغاز کردند و پس از شکست لشکر ۳ زرهی عراق، عملیات پل‌گذاری بر کارون را شروع و راه رسیدن به جاده اهواز خرمشهر را هموار کردند<ref>جبوری، نقد جنگ بررسی و تحلیل چند عملیات بزرگ، ص ۲۸ ـ ۲۹.</ref> و موفق شدند جاده اهواز ـ خرمشهر را از کیلومتر ۶۸ تا ۱۰۳ تصرف و تثبیت کنند<ref>حبیببی، خوزستان در جنگ، ص۴۶.</ref>

امام‌خمینی در پاسخ تبریک [[سیدعبدالله شیرازی]]؛ از مراجع تقلید مشهد، برای رزمندگان آرزوی پیروزی بیشتر کرد و از وی خواست در جوار امام‌رضا(ع) برای رزمندگان دعا کند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۶/۲۶۲.</ref> ایشان از رزمندگان درخواست کرد زخمی‌های عراقی را مداوا و از اسیران آنان پذیرایی کنند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۶/۲۶۸.</ref> ایشان درباره آفت جبران‌ناپذیر اختلاف و غرور به رزمندگان اسلام هشدار داد و از نیروهای ارتش و سپاه و شهربانی و کمیته و عشایر و دیگر نیروهای داوطلب که با هماهنگی خرمشهر را آزاد کردند، تشکر کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۶/۲۵۸.</ref> همچنین ایشان پس از فتح خرمشهر به حامیان منطقه‌ای [[صدام حسین]] هشدار داد دست از حمایت او بردارند که وی جنون خودبزرگ‌بینی دارد و در صورت پیروزی به آنان نیز رحم نخواهد کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۶/۲۵۲.</ref>؛ همچنین به کشورهای منطقه دلگرمی داد که در صورت دست‌برداشتن از پیروی بی‌چون‌وچرا از [[امریکا]]، از ایران جز خیر و پشتیبانی نخواهند دید<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۶/۲۵۸.</ref> جمعیت‌های بسیاری از سراسر کشور برای بازسازی شهر آزادشده اعلان آمادگی کردند. امام‌خمینی ضمن تشکر از فداکاری‌های مردم، از آنان خواست با شورای عالی بازسازی مناطق جنگی هماهنگی کنند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۶/۲۸۴.</ref> رژیم عراق شکست در خرمشهر را انکار می‌کرد و آن را عقب‌نشینی تاکتیکی می‌شمرد<ref>ولایتی و دیگران، تاریخ سیاسی جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، ۱۰۴.</ref> و برای گمراه‌کردن افکار عمومی به فرماندهان خود مدال شجاعت می‌داد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۸/۱۹۴.</ref> رادیوهای خارجی نیز با این مسئله با تردید برخورد می‌کردند<ref>خامنه‌ای، حدیث ولایت، ۱۳۸۱، ۲۷.</ref> امام‌خمینی در واکنش به ادعای رژیم عراق یادآور شد؛ غربی‌ها و صدام حسین شکست‌های خود را با تبلیغات و هیاهو می‌پوشانند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۸۲ و ۱۸/۳۸۲.</ref>

==پیامد فتح خرمشهر==

فتح خرمشهر بزرگ‌ترین پیروزی ایران در جنگ بیست‌ماهه با عراق بود<ref>معاونت سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، از خرمشهر تا فاو، ۱۸.</ref> این پیروزی هر گونه تردید را به آینده انقلاب از میان برد و مسئولان جمهوری اسلامی ایران را قادر ساخت با چشم‌انداز بهتری به ترسیم راهبردهای درازمدت انقلاب بپردازند<ref>هاشمی رفسنجانی، پس از بحران، ۴۳۷.</ref> و از جهت سیاسی و اجتماعی نیز در آرامش روحی و روانی مردم بسیار مؤثر بود<ref>خامنه‌ای، حدیث ولایت، ۱۳۸۸، ۱۳۹.</ref> طرفداران ایران در سراسر دنیا خوشحال شدند، موجی از شادی [[لبنان]] را فرا گرفت، ایرانیان مقیم قطر در گردهمایی‌ای، برای سلامت امام‌خمینی و رزمندگان ایرانی دعای توسل خواندند<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۴/۳/۱۳۶۱.</ref> و [[جبهه پایداری عرب]] از مواضع ایران حمایت کرد<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۵/۳/۱۳۶۱، ۳.</ref> این پیروزی همچنین افکار عمومی جهان، به‌ویژه دنیای غرب را که به فرماندهی امام‌خمینی و توان دفاعی رزمندگان ایران بی‌توجه بودند، با حقیقتی غیر قابل تصور روبه‌رو کرد<ref>منصوری، بررسی حقوقی، سیاسی تجاوز رژیم عراق به جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۹.</ref> از آن پس دنیا به ایران به چشم فاتح نگاه می‌کرد<ref>خامنه‌ای، حدیث ولایت، ۱۳۸۴، ۱۵۲.</ref> رؤسای جمهور بسیاری از کشورها از تغییرکردن نگاه جهانیان به ایران سخن گفتند<ref>خامنه‌ای، حدیث ولایت، ۱۳۸۸، ۱۳۹.</ref> روزنامه انگلیسی گاردین، فتح خرمشهر را شکست مفتضحانه‌ای برای بغداد ارزیابی کرد<ref>پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس، جنگ ایران و عراق از نگاه مطبوعات جهان، ۸/۲۵۹.</ref> و شگفتی تحلیلگران نظامی، به‌ویژه جهان غرب را بر انگیخت<ref>درودیان، انقلاب اسلامی، ۱۳۰.</ref> و صحنه سیاسی را به نفع جمهوری اسلامی رقم زد<ref>صیاد شیرازی، ناگفته‌های جنگ، ص ۳۱۴.</ref> همچنین [[شورای عالی انقلاب فرهنگی]]، سوم خرداد را در تقویم رسمی ایران، روز مقاومت، ایثار و پیروزی نام‌گذاری کرد.