ویکی امام‌خمینی
ویکی امام‌خمینی بخش اینترنتی دانشنامه امام‌خمینی است که با ابعاد و دامنه گسترده، به «زندگی، شخصیت، اندیشه و عمل امام خمینی» و هر آنچه که مربوط به ایشان است، می‌پردازد.
اهمیت
دانشنامه‌ها محل جمع‌آوری و ارائه اطلاعات مفید (اعم از عمومی و تخصصی) برای مخاطبان است. در گذشته، دانشنامه‌ها فقط به صورت کتاب در اختیار افراد قرار گرفته و بیشتر در کتابخانه‌ها مورد استفاده بوده‌است. اما امروزه دانشنامه‌های اینترنتی برای عموم نیز امکان تحقق یافته‌است که تأثیر مهمی در مطالعات و آگاهی مخاطبان با مسائل مختلف دارد. با دسترسی آسان به اینترنت و ارتباط با فضای مجازی از طریق تلفن-های همراه، در دسترس‌ترین اطلاعات مربوط به هر موضوع از طریق دانشنامه‌های اینترنتی در اختیار افراد قرار می‌گیرد و به دلیل آزادی استفاده از آنها، مورد بهره‌برداری واقع می‌گردد.
امام خمینی (س) به دلیل جایگاه ویژه‌ای که در میان عموم افراد دارد و صفحات بسیاری در فضای مجازی به مسائل مربوط به ایشان پرداخته‌است، شخص ایشان و مسائل مربوط به ایشان، روزانه مورد جستجوی جمع زیادی از کاربران فضای مجازی است؛ بنابراین، ضروری است اطلاعات صحیح و مناسب از طرق مختلف در اختیار کاربران قرار بگیرد و یکی از ابزارهای مفید برای در اختیار قرار دادن اطلاعات مربوط به امام خمینی (س)، دانشنامه اینترنتی است.
پیشینه
دانشنامه امام‌خمینی (س) از دو جهت دارای سوابق است:
- دانشنامه مکتوب: دانشنامه مکتوب امام خمینی (س) با توجه به محدودیت‌هایی که از آن برخوردار بوده‌است، دارای ۸۶۲ مدخل اصلی و ۵۰۰ مدخل ارجاعی، طی سال‌های طولانی به همت محققین مختلف در مؤسسه نشر آثار امام خمینی (س) ـ دفتر قم، تحت مدیریت آیت الله سید ضیاء مرتضوی تحقیق و نگارش یافت و در پایان سال ۱۳۹۹ در ۱۰ مجلد، منتشر گردید. این دانشنامه به‌طور کلی به مدخل‌های متنوعی با موضوعات زیر در حوزه علم و تاریخ، پرداخته‌است که عبارتند از:
- تاریخ و حوادث، شخصیت‌ها، فقه و اصول، علوم عقلی (اعم از تفسیر، عرفان، فلسفه، اخلاق و کلام)، اجتماع و سیاست، آثار و کلیات.
- غنا بخشیدن به ویکی فقه: دانشنامه اینترنتی مشهور در زمینه علوم اسلامی، بنام ویکی فقه با هزاران مدخل، در فضای مجازی در حال فعالیت است. از آنجا که مقالات در این دانشنامه از مطالب حضرت امام استفاده کافی نکرده بود، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س) از نیمه سال ۱۴۰۰، با هماهنگی مسئولین آن، اقدام به تکمیل مقالات در جهت بیان آراء حضرت امام، در آن دانشنامه نموده‌است.
مزایای دانشنامه اینترنتی امام‌خمینی (س)
دانشنامه اینترنتی امام‌خمینی (س) یا «ویکی امام خمینی»، ضمن بهره‌گیری از تجارب ارزشمند دو فعالیت دانشنامه‌ای فوق‌الذکر، می‌تواند به عنوان یک دانشنامه جامع به کاربران فضای مجازی خدمت رسانی کند. این دانشنامه محدودیت‌های دانشامه مکتوب را ندارد و دامنه بسیار گسترده‌تری از زندگی، شخصیت، اندیشه و عمل امام خمینی را در بر می‌گیرد. از این رو، ویکی امام خمینی دارای مزایایی نسبت به دانشنامه مکتوب و غنی سازی دانشنامه ویکی فقه است که به قرار زیر می‌باشد:
- در گذشته، ملاک گزینش مداخل آثار، آثار و تألیفات خود امام خمینی بوده‌است اما اکنون ملاک همه «آثار درباره امام‌خمینی» است.
- در مباحث علمی، ملاک اصلی، نوآوری یا تمایز روشن و کلیدی در دیدگاه امام‌خمینی بوده‌است اما در اینجا که طرح یک موضوع علمی یا اظهار نظر ایشان مورد توجه قرار گرفته‌است، صدها مدخل در حوزه‌های علمی چون قرآن، تفسیر، حدیث، فلسفه، کلام، عرفان، اخلاق، اصول، فقه، قواعد فقهی و حتی اجتماع و سیاست، به مداخل، افزوده می‌گردد.
- در گزینش مدخل‌های مربوط به شخصیت‌های علمی گذشته، به فلسفه و عرفان بسنده شده‌است و برخی فقهای متأخر یا معاصر با ملاک‌های دیگری مانند رابطه استاد و شاگردی یا مبارزه و همراهی با نهضت، در شمار مدخل‌ها قرار گرفته‌اند اما در ویکی امام خمینی ملاک هر شخصیت علمی‌ای می‌باشد که امام از وی یاد کرده، یا نظریه وی را تأیید یا رد کرده‌است.
- در مداخل شخصیت‌های مرتبط با امام خمینی بسامدی در کلام امام ملاک بوده‌است اما در ویکی، ملاک گزینش مدخل، کلیه شاگردان، استادان، هم بحث‌ها، نمایندگان و همه کسانی است که از سوی امام اجازه دریافت کرده‌اند یا علمایی است که حضرت امام دربارهٔ آنها و نظراتشان یا رفتارشان ابراز نظر کرده‌است. چنان‌که یاران، نزدیکان، کسانی که دربارهٔ امام کتاب یا مقالاتی نوشته‌اند، کسانی که در مخالفت یا موافقت با امام اثرگذار بوده‌اند و شخصیت‌های مهمی که در جهان از امام تأثیر پذیرفته‌اند نیز، مورد توجه می‌باشد.
- ملاک نگارش مدخل‌ها در دانشنامه مکتوب گزارش مطالب علمی موجود بوده و مقالات فاقد تحلیل و بررسی می‌باشند. اما با رویکرد تحلیلی که در ویکی وجود دارد، صدها مدخل به مداخل دانشنامه اینترنتی افزوده خواد شد.
- در مداخل گروه‌ها هم تنها تعدادی از احزاب و گروه‌ها مورد توجه واقع شده‌است اما بسیاری از گروه‌های دیگر در ارتباط با حضرت امام فعال بوده و حتی پس از رحلت ایشان تشکیل شده و فعالیت کرده‌اند یا از ایشان تأثیر پذیرفته‌اند که می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.
- در حوزه حوادث نیز بسیاری از حوادث در جهان در هنگام انقلاب اسلامی و پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران اتفاق افتاده یا زمینه‌ساز انقلاب اسلامی بوده‌است که در دانشنامه مکتوب نیامده است. چنان‌که بسیاری از حوادث نیز به تبع آراء و تحت تأثیر شخصیت و اندیشه امام رخ داده و رخ می‌دهد که در ویکی مورد عنایت می‌باشد.
- همچنین تعدادی از کشورها و شهرها و اماکن مستقیماً به حضرت امام و انقلاب اسلامی مرتبط است و بسیاری از اماکن با نام امام یا بر اساس تأثیر امام در جهان تأسیس شده‌است ولی در دانشنامه مکتوب مورد عنایت نبوده‌است. چنان‌که هم‌اکنون نیز دربارهٔ نقش بسیاری از شهرها در انقلاب اسلامی، کتبی تدوین شده‌است که قابلیت مدخل شدن دارند.
- در کنار معرفی آثار علمی و سیاسی حضرت امام و بسیاری از پیام‌ها و سخنرانی‌های ایشان در دانشنامه مکتوب، آثار نوشته شده دربارهٔ امام، معرفی هر کدام از آثار، ارائه فهرست‌های موضوعی (منبع‌شناسی مقالات و کتب)، آثار غیر مکتوب همانند سخنرانی‌ها، سمینارها، برنامه‌های صوتی ـ تصویری و … هم می‌توانند جزء مداخل باشد.
- تعداد ۵۰۰ مدخل از مداخل دانشنامه مکتوب نیز ارجاعی می‌باشد. بدین معنا که تنها در ضمن مدخل دیگر مورد اشاره قرار گرفته‌است. در حالی که همه آنها می‌توانند مدخل مستقل باشند.
- در دانشنامه مکتوب مدخل‌های ترکیبی مانند اخلاق سیاست، اخلاق قدرت و اخلاق پیروزی، مورد توجه نبوده‌است ولی در دانشنامه مکتوب می‌توان این دست از مدخل‌ها را نیز مورد توجه قرار داد.