عبدالله نوری
عبدالله،نوری، نماینده امام‌خمینی در جهاد سازندگی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نماینده مجلس شورای اسلامی و عضو شورای بازنگری قانون اساسی.
عبدالله نوری حسین‌آبادی در بهمن 1328 در خانواده‌ای مذهبی در شهر اصفهان به دنیا آمد[۱]. پدرش محمدعلی نوری از مقلدان سیدابوالقاسم خویی بود. عبدالله نوری در سال 1344 پس از پایان دوران دبیرستان، به سفارش پدر برای فراگیری علوم اسلامی وارد مدرسه صدر اصفهان شد[۲] و در سال 1345 به قم رفت. وی از درس حسینعلی منتظری و عبدالرحیم ربانی شیرازی بهره گرفت و در ادامه، درس مکاسب و کفایة الاصول را از محمد فاضل لنکرانی، حسین مظاهری، حسین نوری همدانی و یوسف صانعی آموخت و در درس خارج فقه سیدموسی شبیری زنجانی و مرتضی حائری یزدی شرکت کرد[۳].
نوری در مسیر مبارزات انقلابی با محمد منتظری و کمی بعد با سیداحمد خمینی آشنا شد و این آشنایی زمینه ارتباط نزدیک وی با بیت امام‌خمینی در دوران پس از انقلاب شد[۴]. وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی فعالیت خود را با مدیریت در رادیو و تلویزیون، صدا و سیمای جمهوری اسلامی، همچنین معاونت وزارت امور خارجه در دولت محمدعلی رجایی آغاز کرد[۵].
امام‌خمینی در 28/2/1359 عبدالله نوری را نماینده خود در انجمن نظارت بر انتخابات سه نفر اعضای شورای عالی قضایی کرد تا بر جریان این انتخابات بنابر مقررات نظارت کند[۶]. همچنین وی در 13/10/1360 به نمایندگی امام‌خمینی در جهاد سازندگی کل کشور منصوب و مأمور شد با شرکت در جلسات شورای مرکزی جهاد سازندگی، امام‌خمینی را از تصمیم‌گیری‌های کلی مطلع کند. ایشان از نوری خواست تا با دقت کامل، حرکت این نهاد انقلابی را در سراسر کشور، زیر نظر بگیرد و در صورت مشاهده انحراف، قاطعانه با آن برخورد کند[۷] (ببینید: جهاد سازندگی) در شهریور 1361 امام‌خمینی در سخنرانی در جمع اعضای شورای جهاد سازندگی و روحانیان استان‌ها، پس از ارائه گزارش نوری، تأکید کرد از سخنان نوری فهمیده است که آنان سِرّ موفقیت را به دست آورده‌اند و جهاد سازندگی در عملکرد خود موفقیت‌هایی به دست آورده است و مخصوصاً آنچه در جبهه‌ها انجام شده، شایسته قدردانی است[۸].
نوری در انتخابات میان‌دوره‌ای دومین دوره مجلس شورای اسلامی در سال 1364 از حوزه اصفهان به مجلس راه یافت[۹]. در تیر 1366 او و مهدی کروبی نایب رئیس مجلس، حسین هاشمیان رئیس کمیسیون نفت و محمدعلی هادی عضو کمیسیون دفاع، در یک استفتا، خواستار نظر امام‌خمینی در استفاده از وجوه شرعی در انتخابات و وظایف شرعی گروه‌ها و جمعیت‌ها و نامزدهای مجلس شدند[۱۰] و ایشان در پاسخ تأکید کرد در انتخابات نباید کاری انجام گیرد که کسی بر مردم تحمیل شود؛ بلکه باید تلاش شود تا به مردم آگاهی سیاسی داده شود؛ اما هیچ نهاد و سازمان و حزب و دفتر و تجمعی حق دخالت در حوزه دیگران را ندارند و همچنین کسی حق استفاده از سهم امام(ع) ، اموال دولت، سازمان‌ها و اموال عمومی را ندارند[۱۱]. در انتخابات دوره سوم مجلس شورای اسلامی، نوری بار دیگر از حوزه اصفهان انتخاب و رئیس کمیسیون برنامه وبودجه مجلس شورای اسلامی شد[۱۲].
در هجدهم اسفند 1367 امام‌خمینی در حکمی به نوری با حفظ سمتِ نمایندگی در جهاد سازندگی، وی را به نمایندگی ولی فقیه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منصوب کرد. ایشان در این حکم، وی را فرد فاضل، متدین، مبارز، متقی و با فهم سیاسیِ بسیار خوب و از خانواده شهدا که خود افتخار بزرگی است برشمرد. ایشان تأکید کرد وظایفی که بر عهده نوری گذاشته شده، باید دقیقاً انجام شود و به هیچ‌وجه نباید از آن چشم‌پوشی گردد. ایشان نمایندگی نوری در سپاه پاسداران را اعم از لشکری و کشوری و وزارت و سپاه پاسداران دانست و بیان کرد همه مسائل فرهنگی، عقیدتی، سیاسی، فکری و فعالیت‌های تبلیغاتی و انتشارات و حفاظت اطلاعات و مسائل قانونی دیگر زیر نظر نوری است و او باید تمام موارد را هدایت کند. همچنین تأیید عزل و نصب فرماندهان سپاه را بر عهده او گذاشت و تأکید کرد از آنجاکه وی نماینده ایشان در جهاد سازندگی نیز است، باید با هماهنگی سپاه و جهاد بتواند دو نهاد انقلاب را یار و همکار یکدیگر کند تا بتوانند به اسلام، انقلاب و ایران خدمت کنند و برای توفیق و تأیید وی دعا کرد[۱۳] (ببینید: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی)
نوری به همراه نوزده نفر دیگر، در چهارم اردیبهشت 1368 به حکم امام‌خمینی به عضویت شورای بازنگری در قانون اساسی منصوب شد[۱۴]. وی در آغاز سال 1368 به دیدار حسینعلی منتظری رفت و از برنامه پخش‌شدن نامه امام‌خمینی به سبب قضایای به‌وجودآمده درباره منتظری از طریق رادیو و تلویزیون خبر داد[۱۵]. از طرفی منتظری در خاطرات خود نامه احترام‌آمیز خود در 7/1/1368 به امام‌خمینی را به هدف کاسته‌شدن از بحران و رعایت حال امام‌خمینی و به اصرار عبدالله نوری برشمرده است[۱۶]. وی در آن نامه خود را ملزم به اطاعت و اجرای دستورهای امام‌خمینی دانست و تأکید کرد وی از اول با منصب قائم‌مقامی برای خودش، مخالف بوده است[۱۷] (ببینید: قائم‌مقام رهبری)
به نظر نوری، امام‌خمینی در جایگاه رهبری دینی، در بیداری مسلمانان نقش اساسی داشت؛ زیرا در زمانه ایشان خیلی‌ها دین را عاری از برنامه سیاسی می‌پنداشتند؛ ولی ایشان با قرائت خاص خود از دین، آن را در ستیز با کفر و ظلم مطرح کرد و قیام علیه مستکبران را جزو اصول تغییرناپذیر رفتار متدینان قرار داد[۱۸]. به نظر وی یکی از دستاورد‌های حرکت امام‌خمینی این بود که مردم ایران از طریق ایشان، ولایت فقیه را به صورت یک اصل تثبیت‌شده و قطعی پذیرفتند. مردم ایران از صمیم قلب به ایشان علاقه و اعتقاد داشتند و ایشان هرگز از ابزار‌های مادی و ظاهری برای جا بازکردن در قلوب مردم استفاده نکرد، بلکه صداقت ایشان عاملی بود که برای حاکمیت از آن بهره برد[۱۹]. وی خاطرنشان کرده است وقتی امام‌خمینی پا به عرصه گذاشت به روحانیت، اسلام و قرآن روح تازه‌ای بخشید و آنها را در جهان مطرح کرد؛ بدین‌ترتیب استقبال عمومی داخلی و خارجی به اسلام، قرآن و روحانیت به دلیل قرائت خاصی بود که امام‌خمینی از دین داشت[۲۰]؛ همچنین تأکید کرده است رفتار امام‌خمینی حاکم‌مأبانه نبود و در هر کاری از نظرات کارشناسی بهره می‌برد و این‌گونه نبود که در هر موردی با نظر شخصی خود، حکم صادر کند[۲۱]؛ چنان‌که ایشان هیچ ضابطه‌ای را بر قانون اساسی ترجیح نمی‌داد و معتقد بود همه چیز باید در چارچوب قانون اساسی شکل بگیرد و حکومت باید بر ملت خود متکی باشد[۲۲]. نوری تأکید کرده است امام‌خمینی همواره به فکر حل مشکلات مستضعفان بود و بر رعایت حال آنان تأکید فراوان می‌کرد[۲۳].
نوری در آغاز دهه 1350 با دختر یکی از خانواده‌های مذهبی شهر اصفهان ازدواج کرد و صاحب دو پسر و یک دختر شد[۲۴]. او سابقه نمایندگی مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در دوره پنجم و دو دوره مسئولیت وزارت کشور را در دولت نخست اکبر هاشمی رفسنجانی و دولت نخست سیدمحمد خاتمی در کارنامه سیاسی خود دارد[۲۵].
پانویس
- ↑ آقایی جیرهنده و بسطامی، 226.
- ↑ پرتال جامع مسئولین، پایگاه اطلاع‌رسانی۔
- ↑ پرتال جامع مسئولین، پایگاه اطلاع‌رسانی۔
- ↑ پرتال جامع مسئولین، پایگاه اطلاع‌رسانی۔
- ↑ پرتال جامع مسئولین، پایگاه اطلاع‌رسانی؛ محبوب، رجال سیاسی شوراها، 1/399.
- ↑ 12/302.
- ↑ 15/462.
- ↑ 16/491.
- ↑ آقایی جیرهنده و بسطامی، 226.
- ↑ جهان‌محمدی، 20.
- ↑ 20/295.
- ↑ محبوب، رجال سیاسی شوراها، 1/399.
- ↑ 21/313 ـ 314.
- ↑ 21/363 ـ 364.
- ↑ منتظری، 1/677.
- ↑ همان، 1/681.
- ↑ همان، 1/681 ـ 682.
- ↑ مصاحبه‌های علمی کنگره، 10/557.
- ↑ همان، 10/559.
- ↑ همان، 10/560 ـ 562.
- ↑ همان، 10/568.
- ↑ همان، 10/566.
- ↑ برداشتهایی از سیره، 1/221.
- ↑ پرتال جامع مسئولین، پایگاه اطلاع‌رسانی۔
- ↑ محبوب، رجال سیاسی شوراها، 1/399.
منابع
- آقایی جیرهنده، عباس و رضا بسطامی، مجلس شورای اسلامی، دوره دوم، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، 1387ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، 1389ش.
- پرتال جامع مسئولین جمهوری اسلامی ایران، پایگاه اطلاع‌رسانی، 19/1/1396ش.
- جهان‌محمدی، رضا، مجلس شورای اسلامی، دوره سوم، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، 1389ش.
- محبوب، علی، رجال سیاسی شوراها، نظام‌ها، مفاهیم و اندیشه‌های سیاسی، تهران، آموزش و سنجش، چاپ اول، 1389ش.
- منتظری، حسینعلی، خاطرات آیت‌الله منتظری، قم، بی‌نا، 1379ش.
- نوری، عبدالله، خاطرات، چاپ‌شده در برداشتهایی از سیره امام‌خمینی، تدوین غلامعلی رجایی، تهران، عروج، چاپ پنجم، 1384ش.
- همو، مصاحبه، چاپ‌شده در مصاحبه‌های علمی کنگره امام‌خمینی و اندیشه حکومت اسلامی، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ اول، 1378ش.
پیوند به بیرون
سمیه تام، عبدالله نوری دانشنامه امام‌خمینی(ره)، ج۱۰، ص 139-141.