محمدعلی انصاری کرمانی
 | |
| شناسنامه | |
|---|---|
| نام کامل | محمدعلی انصاری کرمانی |
| زادروز | دوم آذر ۱۳۳۱ |
| شهر تولد | دهستان خانوک از توابع زرند کرمان |
| کشور تولد | ایران |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه |
| اطلاعات علمی و مذهبی | |
| اساتید | سیدابوالقاسم موسوی حقیقی، محمد مهدوی شاکری، ابوتراب هاشمی نیشابوری، مرتضی مقتدایی، حسین شب‌زنده‌دار، سیدعلی محقق داماد، مصطفی اعتمادی، محمدتقی ستوده، جعفر سبحانی و حسین وحید خراسانی |
محمدعلی انصاری کرمانی، عضو دفتر امام‌خمینی و سرپرست مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
محمدعلی انصاری که از روحانیون مبارز و اعضای معروف دفتر امام بوده، در سال ۱۳۳۱ در روستای خانوک از توابع زرند کرمان به دنیا آمد و تحصیلات خود را از مکتبخانه آغاز و تا پایه ششم را در روستای خود گذراند. وی تحصیلات حوزوی خود را از سال ۱۳۴۳ به مدت چهار سال در مدرسه معصومیه کرمان طی کرد و در ادامه با مهاجرت خانوادگی به قم، از دروس اساتید بنام حوزه قم استفاده کرد و با توجه به شناخت و علاقه به امام‌خمینی در سفرهای تبلیغی در راستای نهضت امام‌خمینی فعال بود.
محمدعلی انصاری در دوره اوج مبارزات انقلاب اسلامی، در گروه‌های مردمی قم بسیار فعال بود و با سخنرانی‌های خود در اوج‌گیری فضای انقلابی نقش داشت و به همراه برادرانش در تظاهرات معروف نوزده دی ۱۳۵۶ در قم مورد ضرب و جرح قرار گرفت.
او از اعضای ستاد استقبال از امام‌خمینی در قم بود و پس از بازگشت حضرت امام به قم در دفتر امام فعال شد که این فعالیت در قم و تهران تا پایان عمر امام ادامه داشت.
نامه انصاری کرمانی به امام‌خمینی در سال ۱۳۶۷ و پاسخ حضرت امام که به منشور برادری معروف شده در کارنامه او ثبت شده، چنانکه او نماینده حضرت امام در هیئت داوری درباره اختلاف وزارت کشور و شورای نگهبان در انتخابات مجلس سوم بوده است. او از سوی سیداحمد خمینی مسئول ستاد تشییع و تدفین امام بود و از سوی او نیز مسئول موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی و حرم ایشان شد.
ولادت و نسب
محمدعلی انصاری دوم آذر ۱۳۳۱ در دهستان خانوک از توابع زرند کرمان به‌دنیا آمد.
پدرش اکبر عرب‌نژاد نام داشت و شغلش مغازه‌داری و کشاورزی بود و سواد مطالعات دینی و مذهبی داشت. عرب‌نژاد نام خانوادگی خود را سال ۱۳۴۷ به انصاری تغییر داد. وی یک بار به سبب همراه‌داشتن عکس امام‌خمینی بازداشت شد. مادر محمدعلی انصاری، بی‌بی رستمی از خانواده‌ای مذهبی بود.[۱]
تحصیلات
انصاری تحصیل را در مکتبخانه و نزد پدر، با یادگیری قرآن آغاز کرد؛ سپس آن را در دبستان خانوک ادامه داد و با اتمام دوره ششم ابتدایی، در مدرسه معصومیه کرمان مشغول تحصیل شد. وی درس‌های مقدمات حوزه و قسمتی از سطح را از سال ۱۳۴۳ در این مدرسه نزد سیدابوالقاسم موسوی حقیقی، محمد مهدوی شاکری و ابوتراب هاشمی نیشابوری آموخت.
او از سال ۱۳۴۷ همراه با تمامی اعضای خانواده به شهر قم مهاجرت کرد و ادامه دروس سطح و خارج را نخست در مدرسه آیت‌الله گلپایگانی نزد مرتضی مقتدایی، حسین شب‌زنده‌دار سپس نزد سیدعلی محقق داماد، مصطفی اعتمادی، محمدتقی ستوده، جعفر سبحانی و حسین وحید خراسانی تا سال ۱۳۵۶ گذراند.[۲]
فعالیت‌های تبلیغی و سیاسی
انصاری پس از درگذشت سیدحسین بروجردی در سال ۱۳۴۰ با مراجع مطرح تقلید از جمله نام امام‌خمینی آشنا شد. او در سال ۱۳۴۳ از طریق جعفر سبحانی که برای تبلیغ در ماه رمضان به خانوک سفر کرده بود، همراه با برادران خود حمید و مجید انصاری با امام‌خمینی آشنایی بیشتر پیدا کرد. وی از سال‌های اول طلبگی، فعالیت‌های فرهنگی و دینی را آغاز کرده بود، از سال ۱۳۴۹ در شهرهای کرمانشاه، شیراز، بندرعباس، کرمان، مرکزی و لرستان به سفر تبلیغی پرداخت.[۳]
انصاری با گسترش سفرهای تبلیغی پنهانی به توزیع توضیح المسائل امام‌خمینی می‌پرداخت. او در این راه بارها هشدار و تذکر گرفت و چند بار در آستانه بازداشت و زندانی‌شدن، از شهرها و محل تبلیغ فرار کرد، به‌گونه‌ای که در شهرهای سنندج، فسا، لردگان، ایذه و کرمان پرونده امنیتی علیه او تشکیل داده شد. در نوزدهم دی ۱۳۵۶ در جریان اعتراض به مقاله اهانت‌آمیز روزنامه اطلاعات علیه امام‌خمینی در چهارراه بیمارستان شهر قم، انصاری و برادرانش، به‌شدت به‌دست مأموران رژیم پهلوی کتک خوردند.
او در ماه رمضان ۱۳۵۷ به شهرستان داراب سفر کرد، چند سخنرانی در جمع مردم کرد و سرانجام پیش از رسیدن به مراسم شب‌های قدر، مأموران با دستور سازمان اطلاعات و امنیت شیراز (ساواک) وی را بازداشت و به زندان شهربانی این شهر و سپس به زندان عادل‌آباد شیراز منتقل کردند. مردم داراب پس از اطلاع از بازداشت وی به همراه علما و بزرگان تظاهرات کردند و مأموران به آنان حمله‌ور شده، تعدادی را شهید و زخمی کردند. انصاری با وساطت و پیگیری بعضی از علمای شیراز از زندان آزاد شد. با اینکه ساواک از وی تعهد گرفت که از شیراز خارج نشود، او پس از آزادی به قم بازگشت و از آن پس عمده فعالیت‌های سیاسی و مبارزاتی او در شهر قم بود. با وجود حکومت‌نظامی و منع رفت‌وآمد شبانه در قم، بیشتر سخنرانی‌های وی در جلسه‌های مردمی و شب‌ها انجام می‌شد. وی در برنامه‌های اعتراض‌های عمومی و راهپیمایی‌های بزرگ همواره یکی از سخنرانان و کارگردانان محافل بود و در همکاری با نیروهای مؤمن و وفادار به امام‌خمینی در قم و بعضی شهرهای دیگر نقش داشت.[۴]
با هجرت امام‌خمینی به پاریس و نزدیک‌شدن بازگشت ایشان به کشور، روند پیروزی انقلاب اسلامی شتاب بیشتری یافت. انصاری نیز با عضویت در ستاد استقبال از امام‌خمینی در شهر قم، عضویت در تیم حفاظت از ایشان و عضویت در ستادهای مختلف قم برای امور انتظامی و تشکیل نیروهای مردمی مسلح، تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت پرداخت.[۵]
فعالیت‌ها بعد از پیروزی انقلاب
با تصمیم امام‌خمینی برای بازگشت به شهر قم ستاد استقبال تشکیل شد و امام‌خمینی روز دهم اسفند ۱۳۵۷ در میان استقبال باشکوه علما و مردم وارد شهر قم شد. انصاری در کنار ستاد استقبال، بخشی از امور حفاظت و انتظامات مربوط به ایشان از جمله مراقبت از امنیت مدرسه فیضیه که محل سخنرانی‌های امام‌خمینی بود و نیز امنیت منزل و دفتر ایشان را بر عهده گرفت.[۶] با شکل‌گیری نیروهای حفاظت بیت امام‌خمینی، انصاری با پیشنهاد حسن صانعی در دفتر مخصوص وی که در کنار اتاق دیدارهای امام‌خمینی بود، ساکن شد و ضبط سخنرانی‌های ایشان را به همراه سیدهادی موسوی انجام می‌داد. او در دفتر امام‌خمینی با سیداحمد خمینی آشنایی پیدا کرد. وی سیداحمد خمینی را بهترین استاد و راهنما و مؤثرترین شخصیت در ارتقای بینش سیاسی برای خود شمرده‌است.[۷]
در پی بیماری قلبی امام‌خمینی و تصمیم پزشکان معالج برای انتقال ایشان به بیمارستان قلب تهران (شهید رجایی)، انصاری در ۱۳۵۸/۱۱/۲ همراه با سیداحمد خمینی، شهاب‌الدین اشراقی، حسن صانعی و دکتر حسین عارفی با آمبولانس حامل امام‌خمینی به تهران رفت. او در کنار امام‌خمینی در بیمارستان قلب و سپس منزل و دفتر موقت ایشان در خیابان دربند و پس از آن در جماران در تهران ساکن شد. وی مقید بود در جماران و دفتر امام‌خمینی حضور داشته باشد. او با حسن صانعی در تنظیم روابط و دیدارهای خصوصی امام‌خمینی مشارکت و با سیداحمد خمینی در امور مختلف سیاسی و تنظیم برنامه‌های خبری امام‌خمینی همکاری می‌کرد. وی به صورت پیوسته با صدا و سیما مرتبط بود و در گردآوری گزارش‌های رسمی و بولتن‌ها و مراکز خبرگزاری‌ها، برای ارائه به امام‌خمینی فعالیت می‌کرد؛ همچنین برنامه‌های ضبط صوت و تصویر ایشان را تنظیم می‌کرد. او برای تهیه گزارش جنگ برای ایشان، با فرماندهان سپاه و ارتش و بسیج در جبهه‌های جنگ ایران و عراق ارتباط مستمر و شبانه‌روزی داشت.[۸]
امام‌خمینی در چهاردهم اسفند ۱۳۶۶ به انصاری اجازه‌نامه امور حسبیه داد،[۹] همچنین در حکمی در اردیبهشت ۱۳۶۷ وی را فردی متدین و آگاه برشمرد و او را نمایندهٔ خود کرد تا با دو نفر از طرف شورای نگهبان و دو تن از طرف وزیر کشور مأمور بررسی انتخابات دوره سوم مجلس شورای اسلامی شود و مسائل را به ایشان گزارش دهد. امام‌خمینی وی را موظف کرد برای برگزاری انتخابات مرحله دوم در «روز قدس» و تشکیل مجلس سوم در وقت مقرر تلاش کند. ایشان تأکید کرد هیئت نظارت شورای نگهبان موظف است از ابتدا تعداد صندوق‌هایی را که از آنها شکایت شده‌است، مشخص کنند و وزارت کشور موظف است تمامی صندوق‌های مورد شکایت را به شورای نگهبان منتقل کند؛ همچنین وزارت کشور می‌تواند افرادی را هنگام شمارش آرا، بر سر صندوق‌ها بگمارد تا برای هیچ‌کس هیچ شبهه‌ای پیش نیاید و آرای اخذشده دربارهٔ همه نامزدها شمارش شود نه نامزدهای خاص. ایشان مسئولیت حفظ صندوق‌های منتقل‌شده را با شورای نگهبان اعلام کرد و انصاری را موظف کرد تا مسائل را به ایشان گزارش دهد؛ همچنین تأکید کرد قوه قضاییه با هر کس که در راه پیشبرد کارها مانع ایجاد می‌کند، قاطعانه برخورد کند.[۱۰]
تأسیس مؤسسه تنظیم و نشر
در شهریور ۱۳۶۷ به سبب اختلاف نقل مطالب منسوب به امام‌خمینی در رسانه‌ها، سیداحمد خمینی برای تأسیس مرکزی برای ساماندهی و مستندسازی منشورات آثار امام‌خمینی، به ایشان نامه نوشت و امام‌خمینی در هفدهم شهریور ۱۳۶۷، ضمن ستایش از همراهی سیداحمد خمینی، محتوای نامه او را تأیید کرد. سیداحمد خمینی بر مبنای طرحی که محمدعلی انصاری و حمید انصاری تهیه کردند و کلیات آن مورد موافقت امام‌خمینی و رؤسای سه قوه قرار گرفته بود، «مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی» تأسیس کرد و پس از رحلت امام‌خمینی مسئولیت اداره این مؤسسه و حرم امام‌خمینی را به محمدعلی انصاری سپرد. در چهاردهم آبان ۱۳۶۸ چگونگی حفظ آثار و یاد امام‌خمینی بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی سپرده شد.[۱۱] (ببینید: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی) انصاری با همکاری برادرش حمید انصاری جهت جمع‌آوری و حفظ و حراست از آثار امام‌خمینی و همه آثار مرتبط با ایشان فعالیت کرده‌است.[۱۲] وی علیه نهضت آزادی که نامه امام‌خمینی دربارهٔ این تشکل را مخدوش شمرده بود، اقدام به شکایت کرد.[۱۳]
منشور برادری
انصاری در ۱۳۶۷/۷/۲۹ در نامه‌ای به امام‌خمینی، ضمن ستایش از اینکه خداوند توفیق خدمت به امام‌خمینی را به وی ارزانی داشته، از ظهور و افول جریان‌های فکری، عقیدتی و سیاسی سخن گفت که دو جریان عقیدتی و سیاسیِ وابسته به انقلاب اسلامی، مدافع اسلام و دارای طرفداران زیاد و دارای شخصیت‌های معتبر، به شکل جدی وارد رقابت در اندیشه و نظر و در میدان‌های عملی سیاسی و اجتماعی شده‌اند؛ در حالی که شخصیت‌های برجسته‌ای در هر دو جناح هستند و ارتباط طولانی با امام‌خمینی دارند. وی از رقابت فزاینده آنان، اظهار نگرانی کرد و خواستار نظر امام‌خمینی شد و این نامه نشان می‌داد وی در این میان در انجام وظیفه خود دچار تردید شده‌است و به همین دلیل از رهبری و هدایت امام‌خمینی کمک خواست.[۱۴]
امام‌خمینی در پاسخ انصاری، نامه مفصلی نوشت که به منشور برادری مشهور شد. ایشان انصاری را فرد مورد علاقه خود، متدین، دانا و البته کمی احساساتی خواند و از محبت‌های بی‌دریغ وی به خود تشکر کرد؛ ولی برای نصیحت به او و مانند او که به تعبیر ایشان تعدادشان هم کم نیستند، متذکر شد کتاب‌های فقها پر است از اختلاف نظرها، سلیقه‌ها و برداشت‌ها در زمینه‌های مختلف نظامی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و عبادی تا آنجا که در مسائلی که ادعای اجماع شده‌است نیز نظر مخالف وجود دارد و در مسائل اجتماعی نیز ممکن است نظر مخالف پیدا شود. ایشان ضمن طرح بسیاری از مسائل نو خواستار تحقیق فقها برای یافتن پاسخ به این مسائل شد و اختلافات موجود میان دو جناح را بیشتر سیاسی و اختلافِ در روش برشمرد و اهداف دو طرف را نیک و همه را دلسوز نظام و مملکت برشمرد و دعا کرد انصاری و امثال او از انصار اسلام و یاور محرومان باشند.[۱۵]
انصاری پس‌گرفتن دو وصیت‌نامه امانتی امام‌خمینی که نزد حسینعلی منتظری بود و مأموریت برای تحویل نامه ۱۳۶۸/۱/۶ امام‌خمینی به منتظری (ببینید: قائم‌مقام رهبری) و عضویت در مجمع روحانیون مبارز تهران و همه به‌دستور امام‌خمینی را در کارنامه خود در بیت امام‌خمینی شمرده‌است.[۱۶]
توصیف امام خمینی
انصاری خاطرنشان کرده‌است امام‌خمینی با همه افراد دفتر خود از جمله شخص وی با مهربانی خاص، پدرانه و با کرامت در عین حال با قاطعیت رفتار می‌کرد.[۱۷] وی خاطرنشان کرده‌است که امام‌خمینی مخالفان خود را نیز تکریم می‌کرد و حتی به کوچک‌ترین افراد هم احترام می‌گذاشت و بدون توجه به اینکه چه کسی روبه‌روی ایشان نشسته به آن فرد احترام می‌گذاشت.[۱۸]
وی امام‌خمینی را نماد یک جریان فکری و انسانی و دارای اخلاق و ارزش‌های والای انسانی دانسته‌است؛ همچنین ایشان را دارای خصوصیاتی مانند عدالت‌خواهی، مردم‌دوستی، آزادیخواهی و الگوی یک انسان کمال‌یافته برشمرده است.[۱۹] وی از تلاش مستمر امام‌خمینی برای حفظ وحدت اسلامی ستایش کرده‌است.[۲۰] به باور وی امام‌خمینی حتی یک لحظه از عمر خود را به بیهودگی نمی‌گذراند و همواره مشغول کار مفید بود و در عین پرکاری و تلاش مداوم، بسیار منظم بود. همچنین خاطرنشان کرده‌است بیشتر کار امام‌خمینی، مطالعه و فعالیت‌های فکری بود و از راه‌های گوناگون، مطالب و اطلاعات را کسب می‌کرد.[۲۱] انصاری تفکر سیاسی امام‌خمینی را مبتنی بر اساس مکتب اسلام و مجموعه‌ای به‌هم‌پیوسته و ناگسستنی شمرده و راه نجات کشور و تعالی آن را در پاسداری همه‌جانبه از مکتب سیاسی ایشان دانسته‌است.[۲۲]
انصاری تعبد و تقید امام‌خمینی به نماز شب را ستوده و گفته‌است ایشان در بیماری، در سلامتی، در زندان، در تبعید و حتی بر روی تخت بیمارستان قلب، نیز نماز شب را به‌جا می‌آورد؛ چنانکه علاقهٔ شدید امام‌خمینی به اهل بیت(ع) را ستوده‌است.[۲۳] وی که در دو نوبت بستری‌شدن امام‌خمینی در بیمارستان قلب جماران همراه ایشان بوده‌است، به‌ویژه اوقات نماز و عبادت با ایشان را حاوی خاطراتی برشمرده که شکوه و عظمت روحی و اخلاقی و اعتقادی و شجاعت امام‌خمینی را در وجودش مضاعف کرده‌است.[۲۴]
پس از رحلت امام
پس از رحلت امام‌خمینی با سفارش سیداحمد خمینی، انصاری مسئول تشکیل ستاد مراسم تشییع و دفن امام‌خمینی شد. وی که مسئولیت حرم امام‌خمینی را به‌عهده دارد با همکاری وزارتخانه‌های مربوط و نهادهای نظامی و انتظامی و سازمان‌ها، در ستاد بزرگداشت امام‌خمینی به فعالیت خود ادامه داده‌است.[۲۵]
پانویس
- ↑ انصاری، مصاحبه کتبی.
- ↑ انصاری، مصاحبه کتبی، 2.
- ↑ انصاری، مصاحبه کتبی، 3.
- ↑ انصاری، مصاحبه کتبی.
- ↑ انصاری، مصاحبه کتبی، 6.
- ↑ انصاری، مصاحبه کتبی، 6.
- ↑ انصاری، مصاحبه کتبی.
- ↑ انصاری، مصاحبه کتبی، 7 ـ 8.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، 20/498.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، 21/31.
- ↑ معاونت فرهنگی، آشنایی با مؤسسه تنظیم و نشرآثار امام‌خمینی، 2 ـ 4.
- ↑ انصاری، مصاحبه کتبی.
- ↑ ← دستخط امام‌خمینی.
- ↑ انصاری، منشور برادری، 2 ـ 4.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، 21/176 ـ 180.
- ↑ انصاری، مصاحبه کتبی.
- ↑ انصاری، مصاحبه کتبی، 9.
- ↑ انصاری، پایگاه اطلاع‌رسانی جماران.
- ↑ انصاری، مکتب سیاسی امام، 1.
- ↑ انصاری، پابه‌پای آفتاب، 2/58.
- ↑ انصاری، پابه‌پای آفتاب، 2/62.
- ↑ انصاری، مکتب سیاسی امام، 2.
- ↑ انصاری، پابه‌پای آفتاب، 2/59.
- ↑ انصاری، مصاحبه کتبی.
- ↑ انصاری، مصاحبه کتبی.
منابع
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.
- انصاری، محمدعلی، مصاحبه کتبی گروه اعلام و شخصیت‌ها دانشنامه امام‌خمینی، دفتر قم، آرشیو مؤسسه تنظیم …، ۱۳۹۶ش.
- انصاری، محمدعلی، مصاحبه، پایگاه اطلاع‌رسانی جماران، ۴/۳/۱۳۹۴ش.
- انصاری، محمدعلی، مصاحبه، چاپ‌شده در پابه‌پای آفتاب، تدوین امیررضا ستوده، تهران، پنجره، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
- انصاری، محمدعلی، مکتب سیاسی امام راه حل بحران‌های موجود، روزنامه انتخاب، ۷/۳/۱۳۸۳ش.
- انصاری، محمدعلی، منشور برادری حضرت امام با انضمام چهل حدیث، تهران، دانشکده علامه طباطبایی، بی‌تا.
- معاونت فرهنگی و ارتباطات، آشنایی با مؤسسه تنظیم و نشرآثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ اول، ۱۳۸۶ش.
پیوند به بیرون
- نسرین آقابیک، «محمدعلی انصاری کرمانی»، دانشنامه امام‌خمینی، ج۲، ص۳۹۱–۳۹۶.