اندیشه سیاسی امام‌خمینی (جمشیدی)
اندیشه سیاسی امام‌خمینی، به قلم محمدحسین جمشیدی و موضوع بررسی دیدگاه‌های سیاسی امام‌خمینی است.
معرفی نویسنده
محمدحسین جمشیدی (۱۳۴۰–۱۳۹۹ش)، دکترای علوم سیاسی از دانشگاه تهران و استادیار گروه روابط بین‌الملل دانشکده علوم انسانی از دانشگاه تربیت مدرس بود. جمشیدی افزون بر تدریس، نگارش ده‌ها کتاب و مقاله را نیز در کارنامه خود دارد. او در حوزه اندیشه سیاسی اسلام، به‌ویژه نظرات شهید صدر و امام‌خمینی، صاحب‌نظر بود.[۱]
اهمیت کتاب
پرداختن به اندیشه‌های سیاسی امام‌خمینی، از چند جهت دارای اهمیت است:
- امام‌خمینی اندیشمندی مسلمان در مکتب تشیع است که در حوزه سیاست و امور سیاسی جامعه نیز صاحبِ نظر و دیدگاه‌هایی بود که می‌تواند در امور روز جامعه راهگشا باشد؛
- ایشان در سال ۱۳۵۷ انقلاب سیاسی بزرگی را رهبری کرد که شناخت درست آن، مانند هر انقلاب دیگری، مستلزم درک دیدگاه‌های سیاسی رهبر انقلاب است؛
- امام‌خمینی پس از پیروزی انقلاب، نظامی سیاسی را تأسیس کرد و به مدت ده‌سال، اداره و رهبری آن را بر عهده گرفت. سیره سیاسی امام‌خمینی، بیان‌گر نظرات و اندیشه‌های سیاسی ایشان است [۲]
نویسنده در این کتاب، کوشیده‌است تصویری کلی، همه‌جانبه و بنیادین، هر چند مختصر، از دیدگاه‌های سیاسی امام‌خمینی به دست دهد.
ساختار
اندیشه سیاسی امام خمینی، پس از فهرست مطالب و پیشگفتار، شامل یک دیباچه و سیزده فصل است. نویسنده در فصل اول، دربارهٔ زمانه، شخصیت و آثار سیاسی امام‌خمینی می‌نویسد. فصل دوم دربرگیرنده مبانی نظری اندیشه سیاسی امام‌خمینی است. مبانی انسان‌شناختی و دیدگاه اخلاقی امام‌خمینی در فصل سوم بیان شده‌است. فصل چهارم، به سیاست و دین در نگاه امام‌خمینی و فصل پنجم تا هفتم، به مفاهیم بنیادینی مانند آزادی، عدالت و حق و قانون در اندیشه امام‌خمینی پرداخته‌است. فصل هشتم تا سیزدهم نیز شامل مؤلفه‌های اندیشه سیاسی امام‌خمینی چون قیام و انقلاب، جامعه و دولت، حکومت و ولایت، نظریه ولایت فقیه، حاکم و رهبر در نظریه ولایت فقیه و مردم و حکومت است. پایان‌بخش کتاب، نمایه و فهرست منابع است.[۳]
منابع کتاب
از ویژگی‌های بارز کتاب، شمول بررسی آثار امام‌خمینی است که در موضوعات مختلف نوشته یا گردآوری شده‌است. جمشیدی، ضمن دسته‌بندی آثار امام‌خمینی به چهار گروه عمده، مباحث سیاسی در هر یک از این آثار را پی گرفته‌است. گروه‌های چهارگانه از این قرارند:
- آثاری که به‌طور کلی به بررسی موضوعات سیاسی پرداخته‌اند، مانند ولایت فقیه یا وصیت‌نامه الهی-سیاسی
- آثاری که با اهدافی نظیر فقهی یا عرفانی نگاشته شده و در کنار این اهداف، به موضوعات سیاسی هم اشاره کرده‌اند، مانند کتاب‌البیع، شرح چهل حدیث و مکاسب محرمه
- آثاری که اگرچه جنبهٔ فقهی، عرفانی یا فلسفی دارند، اما شامل نوعی نگرش سیاسی و اجتماعی‌اند، مانند جهاد اکبر و رساله فی طلب والاراده
- آثار کلی مانند صحیفه امام و تبیان که دارای مسائل پرشمار سیاسی است.[۴]
وضعیت نشر
کتاب «اندیشه سیاسی امام خمینی»، با ۷۱۲ صفحه، نخستین‌بار در سال ۱۳۸۵ در تهران و به همت پژوهشکده امام‌خمینی و انقلاب اسلامی با شمارگان ۱۰۰۰ منتشر شد. این کتاب در سال ۱۳۸۸ و ۱۳۹۴ تجدید چاپ شد.
کاستی‌ها
در یک پژوهش نظری، علاوه بر احاطه بر ابعاد مختلفِ دیدگاه اندیشمند، تحلیل، بررسی نتایج و نقد دیدگاه او نیز اهمیت فراوان دارد. حال آن‌که جنبهٔ غالب کتاب، توصیفی است و کمتر به ارزیابی و بررسی نظریات، توجه شده‌است. به علاوه، تمرکز نویسنده بر برجسته‌ترین موضوعات اندیشه سیاسی امام‌خمینی است و از ورود به برخی از جزئیات، پرهیز کرده‌است.[۵]
پانویس
منابع
- جمشیدی، محمدحسین، اندیشه سیاسی امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دوم، ۱۳۸۸ش.
- رزومه علمی محمدحسین جمشیدی، تارنمای دانشگاه تربیت مدرس.