شرح رساله طلب و اراده امام‌خمینی (کتاب)
شرح رساله طلب و اراده امام‌خمینی، (پژوهشی در توحید صفاتی، کلام الهی، اراده الهی، جبر و اختیار، سعادت و شقاوت و سرشت انسان) کتابی به قلم محمدعلی اسماعیلی است که به تبیین مطالب رساله طلب و اراده می‌پردازد. این کتاب در سال ۱۳۹۶ توسط مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، منتشر شده‌است.
مؤلف
محمدعلی اسماعیلی، متولد ۱۳۶۸ش، طلبه و پژوهشگر سطح چهار جامعة المصطفی العالمیة می‌باشد. کتب و مقالات زیادی به قلم او منتشر شده است.
محتوا و ساختار
از آنجا که مشرب فلسفی امام صدرایی و عرفانی بوده و در این رساله امام دارای مسائل نو و جدیدی است، از اهمیت بالایی برخوردار است. این پژوهش حاضر با رویکرد کلامی-فلسفی با محور قرار دادن مسائل مطرح در رساله طلب و اراده به شرح آن پرداخته‌است. در این کتاب سعی بر استفاده از منابع دست اول بوده، به ویژه در نقل دیدگاه‌های متکلمان اشعری و معتزلی می‌باشد و نخست قسمتی از متن عربی رساله طلب و اراده آورده شده، سپس به شرح آن پرداخته شده‌است.[۱] امام‌خمینی به مناسبت بحث از معنای ماده امر در بحث خارج و علم اصول، به تبیین این مسئله پرداخته‌است و آن را به عنوان یک رساله مستقل ارائه نموده‌است [۲] ایشان در این رساله، رابطه مسئله طلب و اراده با مسئله کلام نفسی و صفات الهی را ذکر نموده و در ادامه به تبیین مسئله رابطه صفات با ذات الهی می‌پردازد و ضمن نقد دیدگاه زیادت و نیابت، دیدگاه عینیت صفات با ذات الهی را ثابت می‌نماید [۳] همچنین در کتاب حاضر آمده که امام به مناسبت نقد دیدگاه عدلیّه به تفسیر حقیقت وحی اشاره می‌کند [۴]
این کتاب شامل یک پیشگفتار و پنج فصل، به بررسی مباحث طلب و اراده پرداخته‌است.
فصل اول؛ کلیات مباحث طلب و اراده است که شامل سیر تاریخی مسئله کلام الهی و مسئله طلب و اراده در علم اصول و تفسیر کلامی نفسی و حقیقت در وحی قرآن است. فصل دوم دربارهٔ کلام نفسی و اوامر امتحانی و دلایل آن و پاسخ و دیدگاه امام‌خمینی و دیدگاه محقق خراسانی و نقد و بررسی آن است.
فصل سوم دربارهٔ کلام نفسی و مسئله جبر و اختیار و نظریه عادت و ارکان عادت، ضرورت سابق و ضرورت لاحق، تحلیل و ارزیابی ناسازگاری علم ذاتی الهی با اختیار انسان است.
فصل چهارم دربارهٔ سعادت و شقاوت است و شامل بررسی قاعده‌ای الذاتی لایعلل و مسئله ذاتی بودن شقاوت و سعادت انسان است. همچنین دربارهٔ فقر وجودی ممکنات و عوارض و لوازم آنها، استناد کمالات به وجود، تحلیل احادیث سعادت و شقاوت می‌باشد.
فصل پنجم دربارهٔ سرشت انسان است و شبهه ناسازگاری روایت طینت با اختیار انسان است، فطرت اصلی و تبعی. همچنین دربارهٔ ویژگی‌های فطری و تبیین ملاک ثواب و عقاب، منشأ اختلاف قابلیت قابل، بقای اختیار و اراده در انسان، اختلاف اصلاب و ارحام، مراعات آداب شرعی و عشق به راحتی و عشق به بقای ابدی می‌باشد.
وضعیت نشر
چاپ اول این کتاب در سال ۱۳۹۶ توسط مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص)، منتشر شده‌است.
پانویس
منابع
- اسماعیلی، محمدعلی، شرح رساله طلب و اراده امام‌خمینی، تهران، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی، چاپ اول، ۱۳۹۶ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، الطب و الاراده، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.