نقش امام‌خمینی در احیاء تفکر فلسفی (کتاب)
نقش امام‌خمینی در احیاء تفکر فلسفی کتابی به قلم علی‌اکبر ضیایی است که به بیان روش فلسفی امام‌خمینی و احیاء تفکرات روش فلسفی ایشان می‌پردازد. این کتاب در سال ۱۳۷۲ توسط مؤسسه فرهنگی هنری قدر ولایت، منتشر شده‌است.
مؤلف
علی‌اکبر ضیایی، متولد ۱۳۴۳ش، نویسنده و دکترای فرهنگ و تمدن اسلامی، مدیر پژوهشکده حج و زیارت می‌باشد. کتب و مقالات زیادی به قلم او منتشر شده است.
محتوا و ساختار
کتاب نقش امام‌خمینی در احیاء تفکر فلسفی در جهت شناساندن بُعد فلسفی و نقش امام در احیاء تفکر فلسفی در پیش از انقلاب و بعد از انقلاب می‌باشد. در مقدمه این کتاب قبل از پرداختن به مباحث فلسفی امام‌خمینی به فلسفه، جایگاه و تعاریف آن پرداخته‌است سپس وضعیت فلسفه در عصر امام‌خمینی و موقعیت فلسفه و مسائل اعتقادی را در دوران جوانی امام گزارش کرده‌است.[۱] و دیدگاه امام‌خمینی را دربارهٔ فلسفه به‌ویژه فلسفه یونان و مقایسه آن با فلسفه اسلامی متذکر شده‌است.[۲]
تخصص ویژه امام‌خمینی در علوم عقلی و فلسفی، موجب شده که ایشان از همان دوران جوانی پاسخگوی اشکالات و شبهات عقلی نسبت به دین مقدس باشد. امام‌خمینی با وجود اینکه اهمیت بسزایی برای فلسفه قائل است؛ ولی آن را هدف نمی‌شمارد، بلکه از نظر ایشان فلسفه وسیله‌ای برای شناختن حقایق وجود است و ماندن در این مرحله نتیجه عملی و افزایش ایمان برای فیلسوف ندارد، در نهایت امام با گذر از فلسفه صدرایی، فلسفه خود را به مرحله کشف و شهود ارتقا می‌دهد؛ بنابراین حقایق برهانی و معارف فلسفی، مرحله‌ای از شناخت حقایق به‌شمار می‌آید و مرحله عالی‌تر آن سرازیر شدن این معارف از حیطه عقل به قلب انسان است و این همان چیزی است که اصطلاحاً به آن «شهود» گفته می‌شود.
در این کتاب حاضر به برخی مبانی و مسائل فلسفی امام‌خمینی اشاره شده‌است؛ از جمله:
- اثبات وجود خداوند[۳] بر اساس برهان صدیقین و فطرت.
- قاعده فلسفی بسیط الحقیقه کل الاشیاء: امام‌خمینی با روشی روشن و روان به تقریر این قاعده پرداخته و از طریق این قاعده به اثبات واجب الوجود می‌پردازد.[۴]
- عدم تعلق قدرت به ممتنعات: امام‌خمینی برای بیان عدم تعلق قدرت به ممتنعات، به تعریف قدرت در نگاه حکمای اسلامی می‌پردازد و قدرت در نگاه متکلم را نقد می‌کند.
- حل تعارض بین قاعده «الشیء ما لم یجب لم یوجد» و اختیار؛ امام‌خمینی با بینشی عمیق به این مسئله توجه داشته و ریشه‌های فلسفی و روایی آن را به دقت پیگیری کرده‌است و ارتباط مسئله را با جبر و تفویض، تحلیل و بررسی کرده‌است.
- علم به غیب.
- بقای روح پس از مرگ [۵]
- مراتب مقامات معنوی.
این کتاب از یک مقدمه و سه فصل تشکیل شده‌است. در فصل اول به وضعیت فلسفه در عصر امام‌خمینی، تحصیلات علوم عقلی و موقعیت فلسفه در دوران جوانی امام پرداخته‌است. در فصل دوم، فلسفه از دیدگاه امام بیان شده همچنین دربارهٔ فلسفه یونان، غرب و فلسفه اسلامی سخن به میان آمده‌است. در فصل سوم به مبانی و مسائل فلسفی امام پرداخته شده، از جمله اثبات وجود خداوند، قاعده بسیط الحقیقه، علم به غیب، بقای روح پس از موت و مراتب مقامات معنوی.
وضعیت نشر
چاپ اول کتاب نقش امام‌خمینی در احیاء تفکر فلسفی، در سال ۱۳۷۲ش توسط مؤسسه فرهنگی هنری قدر ولایت، منتشر شده‌است.
پانویس
منابع
- ضیایی، علی‌اکبر، نقش امام‌خمینی در احیاء تفکر فلسفی، تهران، مؤسسه فرهنگی هنری قدر ولایت، چاپ اول، ۱۳۷۲ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، تفسیر سوره حمد، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ یازدهم، ۱۳۸۸ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، کشف اسرار، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دوم، بی‌تا.