الهیات سلبی از دیدگاه قاضی‌سعید قمی و امام‌خمینی (کتاب)
الهیات سلبی از دیدگاه قاضی سعید قمی و امام‌خمینی کتابی به قلم فاطمه‌السادات میری است که به رویکرد مقایسه‌ای بین فلسفه قاضی‌سعید و فلسفه امام‌خمینی پرداخته و جایگاه فلسفی امام‌خمینی و نقدهای ایشان بر قاضی‌سعید قمی را نشان می‌دهد. این کتاب در سال ۱۳۹۲ش توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، منتشر شده‌است.
مؤلف
فاطمه سادات‌میری، متولد ۱۳۴۷ش، کتب و مقالاتی به قلم او منتشر شده‌است.
محتوا
در کتاب الهیات سلبی از دیدگاه قاضی سعید قمی و امام‌خمینی به الهیات سلبی از دیدگاه قاضی‌سعید قمی و امام‌خمینی پرداخته و امام‌خمینی را به عنوان یکی از شارحان و پیروان حکمت متعالیه معرفی می‌کند که بر آراء و افکار قاضی‌سعید انتقاد دارد؛ یعنی برخی تفاسیر نادرست قاضی‌سعید از احادیث اهل‌بیت (ع) و همچنین نحوه استناد به منابع معرفتی خاص و گزینشی آیات و روایات را مورد نقد قرار می‌دهد و نظریه نفی صفات ثبوتی و سلبی بودن صفات کمالی را از طرف قاضی سعید نظری نادرست می‌داند.[۱]
بنابر نظریه نویسنده این کتاب، قاضی سعید قمی با توجه به اشکالات دیگران دربارهٔ صفات الهی و پاسخی که به آنها ارائه داده‌اند، نظریه جدیدی را باسازی کرده‌است؛[۲] یعنی قاضی سعید نه می‌خواهد عینیت صفات با ذات را موافق با مبنای مشهور بپذیرد و نه می‌تواند به نفی صفات ثبوتی به نحوی که لازمه‌اش تنزیه محض باشد، معتقد باشد از این رو میان این دوراهی، نظریه سومی را ارائه می‌دهد که همان معنای سلبی صفات است.[۳]
امام‌خمینی تک تک عقاید و ادلّه‌های قاضی سعید را مورد نقد و ارزیابی قرار نمی‌دهد بلکه از همان ریشه مبانی و اصول او را نقد می‌کند تا با سست کردن پایه‌ها، اساس بنای فکری قاضی سعید را به چالش بکشاند (فاطمه السادات میری، الهیات سلبی، ص۲۷۹).
او در مقدمه کتاب مدعی است که امام‌خمینی را همچون قاضی‌سعید، نمی‌توان به عنوان فیلسوفی که به تمام فلسفه پرداخته‌است قبول کرد.[۴]
ساختار
کتاب الهیات سلبی از دیدگاه قاضی سعید قمی و امام‌خمینی از یک مقدمه و پنج فصل تشکیل شده‌است. در فصل اول به کلیات مطالب زندگی‌نامه قاضی سعید و امام پرداخته و تعریفی از الهیات سلبی و تاریخچه آن ارائه شده‌است. در فصل دوم به تبیین مبانی اندیشه امام‌خمینی و قاضی سعید، نظیر اشتراک لفظی وجود و نفی تشبیه می‌باشد. در فصل سوم دربارهٔ شناخت خدا، توانایی بشر از درک حق تعالی، نقد نظریه معرفت اقراری، نعمت معرفت و درجات معرفت می‌باشد. فصل چهارم دربارهٔ کلیات مباحث اسماء و صفات، تقسیمات صفات الهی و تطبیق دیدگاه‌ها می‌باشد. فصل پنجم، دربارهٔ کیفیت اتصاف خداوند به اسماء و صفات، دلایل قاضی سعید در نفی صفات زاید بر صفات و ردّ عینیت ذات با صفات نقد و ارزیابی می‌باشد.
وضعیت نشر
چاپ اول این کتاب در سال ۱۳۹۲ش توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، منتشر شده‌است.
پانویس
منابع
- امام‌خمینی، سید روح‌الله، مصباح الهدایه إلی الولایة و الخلافه، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ سوم، ۱۳۷۶ش.
- میری، فاطمه السادات، الهیات سلبی از دیدگاه قاضی سعید قمی و امام‌خمینی، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۹۲ش.