سیری در اندیشه عرفانی حضرت امام (کتاب)
سیری در اندیشه عرفان حضرت امام‌خمینی، کتابی به قلم اسماعیل منصوری لاریجانی است که به تبیین و معرفی مبانی عرفانی امام‌خمینی برای کسانی که طالب مبانی عرفان امام می‌باشند، پرداخته است. این کتاب در سال ۱۳۷۷ توسط نشر مرکزی فرهنگی آیه، منتشر شده است.
مؤلف
اسماعیل منصوری لاریجانی، متولد ۱۳۳۷ش، استاد فلسفه و عرفان، مدیر و رئیس موسسه حکمت علوی و دانشگاه امام حسین می‌باشد. کتب و مقالات زیادی به قلم او منتشر شده است.
محتوا
کتاب سیری در اندیشه عرفان حضرت امام‌خمینی، به بیان برخی مبانی و روش عرفانی امام‌خمینی پرداخته، مهم‌ترین ویژگی عرفان نظری ایشان را بیان وحدت وجود، معرفت خدا و سیر تجلّی حق در مراتب ظهورات خلقی می‌داند، ویژگی مهم دیگر امام در عرفان عملی، کیفیت سیر و سلوک است که در نهایت، ایشان تفکیک منازل و مقامات را اعتباری می‌داند؛ به همین خاطر نماز را به عنوان مطمئن‌ترین محل برای سیر و سلوک می‌داند تا سالک در هیچ مرحله‌ای شریعت را از طریقت از طریق جدا نداند و در مراحل و مقامات، حالات استغراق او از خطر «شطحیات» و«تخیلات» مصون بماند؛ زیرا آنچه در مدارج و معارج نماز به سالک دست می‌دهد، فیوضات رحمانی از منبع ربانی است.[۱]
امام‌خمینی غایت نهایی همه علوم را عرفان می‌داند و معتقد است اگر محصول علمی به عرفان منجر نشود، آن علم حجاب است.[۲] در این کتاب امام‌خمینی، خلیفه الهی در مقام تجلی به فیض اقدس را اسم اعظم می‌داند که همان روح خلافت محمدی می‌باشد [۳] امام معتقد است اسم اعظم به اعتبار الوهیت بر همه اسماء حکومت دارد و همه اسماء مظهر او هستند و حقیقت محمدی عین اسم اعظم است؛ از این رو حقیقت محمدی را متجلی در همه عوالم و مراتب وجود می‌داند و معتقد است که حقیقت محمدیه (ص) مساوق ظهور مشیت اطلاقی است که خود بی‌تعین است؛ ولی حقیقت هر حقیقت‌مندی به واسطه آن است و حضرت علی(ع) را به حسب این مقام با پیامبر(ص) متحد می‌داند.[۴] در این کتاب حاضر آمده که انسان کامل و خلیفه الهی که مستجمع کمالات و جامع اسماء است باید دو حقیقت در او باشد؛ یکی افق وجودی او نزدیک‌ترین افق به فیض اقدس باشد و دیگری احاطه علمی و حبی به حقیقت اسماء الهی داشته باشد.[۵]
ساختار
ساختار کتاب سیری در اندیشه عرفان حضرت امام‌خمینی، از یک مقدمه و نه فصل سامان یافته است:
- فصل اول درباره معرفت خدا و سیر تجلّی، اسم اعظم در مقام الوهیت، تحقیق اسرار در بیان الانوار، احاطه علمی و حبّی حقیقت اسماء الهی می‌باشد.
- فصل دوم درباره علم حق تعالی و اقوال در آن می‌باشد.
- فصل سوم درباره مشیت و اراده و اشکال و پاسخ مطرح در آن می‌باشد.
- فصل چهارم درباره جبر و تفویض، حقیقت أمر بین الأمرین، لطیفه قرآنی، قرب نوافل و فرائض، سخن به میان آمده است.
- فصل پنجم درباره حقیقت اعرفوا الله بالله، لقاء الله و کیفیت آن، بیان امام در جامعیت احادیث ائمه (علیهم‌السّلام) می‌باشد.
- فصل ششم درباره تسبیح موجودات، خصاص اولیاء، درک تسبیح موجودات می‌باشد.
- فصل هفتم درباره هویت عرفان در قلمرو دین و فلسفه، فنای شهودی یا مقام ولایت، عرفان و حماسه و عرفان و فلسفه، سخن به میان آمده است.
- فصل هشتم درباره عرفان عملی، مناظر سیر و سلوک، حصر ارتباط با عالم غیب در ولایت می‌باشد.
- فصل نهم درباره ویژگی‌های عمومی اندیشه‌های عرفانی امام‌خمینی می‌باشد.
وضعیت نشر
چاپ اول کتاب سیری در اندیشه عرفان حضرت امام‌خمینی، در سال ۱۳۷۷ش توسط نشر فرهنگی آیه، منتشر شده است.
پانویس
منابع
- امام‌خمینی، سید روح‌الله، شرح دعاء السحر، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ سوم، ۱۳۸۳ش.
- امام‌خمینی، سید روح‌الله، مصباح الهدایه إلی الولایة و الخلافه، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ سوم، ۱۳۷۶ش.
- منصوری لاریجانی، اسماعیل، سیری در اندیشه عرفانی حضرت امام‌خمینی، تهران، نشر فرهنگی آیه، چاپ اول، ۱۳۷۷.