جلوه‌های ولایت در آثار امام‌خمینی (کتاب)
جلوه‌های ولایت در آثار امام‌خمینی، کتابی به قلم اسماعیل منصوری لاریجانی است که به روشن ساختن بحث ولایت در نگاه امام‌خمینی پرداخته است. این کتاب در سال ۱۳۷۵ توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی (س)، منتشر شده است.
مؤلف
اسماعیل منصوری لاریجانی، متولد ۱۳۳۷ش، استاد فلسفه و عرفان، مدیر و رئیس موسسه حکمت علوی و دانشگاه امام حسین می‌باشد. کتب و مقالات زیادی به قلم او منتشر شده است.
محتوا
انتخاب موضوع ولایت در آثار امام‌خمینی اهمیت فراوانی دارد؛ زیرا ولایت رمز شناخت اهل‌بیت(ع) و در نهایت شناخت شهودی خدای متعال است.
کتاب جلوه‌های ولایت در آثار امام‌خمینی، به مبانی عرفانی امام‌خمینی و بحث ولایت پرداخته است. بحث ولایت در آثار امام‌خمینی از گران‌بهاترین و زیباترین مباحث عرفانی ایشان است که مسائل غامض و پیچیده مبحث نبوت و رسالت و ولایت را به طرز خارق العاده‌ای حل کرده است.[۱] حضرت امام ولایت را همان حقیقت خلافت الهی می‌داند که منشاء اظهار ما فی الغیب است. امام‌خمینی در تفسیر روایتی اسم اعظم که اصل خلافت است، مساوق با روح حقیقت محمدی(ص) می‌داند و سریان خلافت محمدی (ص) در همه عوالم را ولایت و ظهور او به حسب شئون می‌داند؛[۲] از این رو ولایت، باطن حقیقت محمدی و نبوت، ظاهر اوست.
در این پژوهش حاضر آمده که امام برای ولایت شئون و ابعاد مختلفی قائل است و شأن ولایت کلی در لسان حضرت امام، عقل مجرد است که خلیفه حق و واسطه انبیاء غیبی است.[۳] حقیقت محمدی با تمامی مظاهرش اعم از انبیاء و اولیاء در مقام ملکی و دنیایی، مسئولیت تنظیم امور اجتماعی و تدبیر سیاسی مردم را به عهده دارد، یکی از مظاهر این حقیقت در نشئه خلقی ولایت فقیه است که حضرت امام ضمن تفکیک انواع ولایت در حوزه حکومت سیاسی، اختیارات حکومتی ولیّ فقیه را در ردیف اختیارات حکومتی رسول اکرم (ص) و اهل بیت(ع) قرار داده است.[۴]
دقت در شئون و جلوه‌های ولایت هرگونه شک و شبهه را در مفهوم ولایت مطلقه فقیه از بین می‌برد.[۵] در این پژوهش درباره اتحاد ولایت علوی با ولایت محمدی پرداخته شده و در این زمینه آمده که امام‌خمینی معتقد است ولایت به هر معنایی که اخذ شود، ولایت علوی با آن متحد است و کلام رسول اکرم (ص) که فرموده «أنا و علی نور واحد» را به اتحاد حمل می‌کند [۶] در این اثر حاضر کوشیده شده با توجه به آثار حضرت امام از طریق عقل، نقل و کشف به اثبات این اتحاد ولایت علوی و محمدی پرداخته شود و با همین اتحاد خاتمیت ولایت مطلقه، ولایت‌مداری حضرت علی (ع) نیز به اثبات می‌رسد.[۷]
ساختار
کتاب جلوه‌های ولایت در آثار امام‌خمینی، از یک مقدمه و چهار فصل سامان یافته است: فصل اول درباره ولایت، تعریف آن، مفهوم خلافت، حقیقت خلافت محمدی و نبوت بر حسب نشآت و عوالم، سخن به میان آمده است. فصل دوم درباره ولایت به حسب شئون، دیدگاه عرفا در این باره، ولایت و الوهیت، ولایت و تصرف، ولایت و قرب، ولایت عامه و ولایت خاصه، حبّ و معرفت، حرکت حبی و مسیر و غایت آن و ولایت حبی در نظر دیگران، سخن به میان آمده است. فصل سوم درباره اتحاد ولایت علوی با ولایت محمدی، برتری رسول خدا بر همه آفریدگان، اتحاد و دایره ولایت کلیه، اتحاد در ولایت حکمی یا حکمیت و اثبات ولایت حضرت فاطمه سلام الله علیها، می‌باشد. فصل چهارم درباره ولایت و حکومت، حکومت در مقام ملک، ولایت تکوینی، ولایت اعتباری، ولایت فقیه، وجوه ولایت در قرآن و حقیقت محمدیه و حکومت ابدی، سخن به میان آمده است.
نقدها بر نظریات مؤلف
در کتاب جلوه‌های ولایت در آثار امام‌خمینی، به ابتکارات امام در بحث ولایت کلیه عرفان در مقام حضرت علمیه اشاره نشده است؛ مضافاً بر اینکه امام بحث ولایت را در دو قوس نزول و صعود مورد بررسی قرار داده است.
وضعیت نشر
چاپ اول کتاب جلوه‌های ولایت در آثار امام‌خمینی، در سال ۱۳۷۵ش توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، منتشر شده است.
پانویس
منابع
امام‌خمینی، سیدروح‌الله، مصباح الهدایه إلی الولایة و الخلافه، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ سوم، ۱۳۷۶ش. امام‌خمینی، سیدروح‌الله، ولایت فقیه، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۸۵ش. منصوری لاریجانی، اسماعیل، جلوه‌های ولایت در آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.