ولایت تکوینی از دیدگاه قاضی‌سعید قمی و امام‌خمینی (کتاب)
ولایت تکوینی از دیدگاه قاضی‌سعید قمی و امام‌خمینی، کتابی به قلم شهلا یزدان‌پناه است که به تبیین و بررسی ابعاد مختلف بحث ولایت از دیدگاه امام‌خمینی و قاضی‌سعید قمی و بیان انواع ولایت و شئونات آن از دیدگاه امام‌خمینی پرداخته است. این کتاب در سال ۱۳۹۱ توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، منتشر شده است.
مؤلف
شهلا یزدان‌پناه، متولد ۱۳۵۹ش، استاد دانشگاه پیام نور می‌باشد. کتب و مقالات زیادی به قلم او منتشر شده است.
محتوا
کتاب ولایت تکوینی از دیدگاه قاضی‌سعید قمی و امام‌خمینی، به عنوان ولایت تکوینی از دیدگاه قاضی‌سعید قمی و امام‌خمینی به بررسی وجوه متعدد بحث «ولایت» پرداخته و انواع ولایت و راه رسیدن به مقامات آن و شئونات ولایت تکوینی با توجه به نظرات امام‌خمینی را مورد بررسی قرار داده است.[۱]
امام‌خمینی خلافت و ولایت را باطن نبوت و نبوت را مقام ظهور خلافت و ولایت می‌داند.[۲] با توجه به این رابطه، ایشان نتیجه می‌گیرد که شهادت به ولایت ولیّ الله، متضمن در شهادت به رسالت می‌باشد؛ زیرا که ولایت باطن رسالت است.[۳] در این کتاب حاضر آمده، ولایت در معرفت شهودی و هدایت سلوکی جمیع موجودات و بواطن اعیان ممکنات سریان پیدا می‌کند و این ولایت به لحاظ سعه وجودی با همه موجودات همراه است و حلقه اتصال عالم شهات با عالم غیب به حساب می‌آید.[۴]
امام‌خمینی در کنار ولایت تکوینی، به بیان ولایت اعتباری و ولایت فقیه نیز اشاره می‌کند و ولایت فقیه را یک نوع جعل و قرارداد می‌داند و ولایت اعتباری را در مقابل ولایت تکوینی می‌داند.[۵] از نظر ایشان ولایت تکوینی برای انسان، یک مقام معنوی است که جدا از حکومت است و آن مقام خلافت کلی الهی است؛ خلافتی تکوینی که به موجب آن، جمیع ذرات در برابر «ولی امر» خاضع‌اند؛ البته ولایت تکوینی دارای مراتب و درجات متفاوتی است؛ از جمله، ولایت در امر خلقت و آفرینش جهان، ولایت به معنای واسطه فیض و ولایت تکوینی اختیاری. اعتقاد به ولایت تکوینی بیانگر نوعی نظم واقعی در جهان است که از طرفی رابطه بین انسان و خداوند را تبیین و جایگاه انسان را در نظام آفرینش مشخص می‌کند و از طرف دیگر، بیانگر سلسله مراتب انسان‌ها بر مبنای فضیلت و قرب الهی است و راه‌های وصول به مراتب بالاتر را معین می‌نماید.[۶]
ساختار
کتاب ولایت تکوینی از دیدگاه قاضی‌سعید قمی و امام‌خمینی، از یک مقدمه و پنج فصل سامان یافته است: فصل اول درباره مفهوم شناسی ولایت، رابطه آن با نبوت و تأثیر اعتقاد به ولایت در استحکام باورهای دینی می‌باشد. فصل دوم درباره انواع ولایت، اقسام ولایت از نظر حیطه تصرف، معنای پذیرش ولایت مطلقه، انقطاع ناپذیری ولایت، اثبات ولایت عامه سایر مخلوقات، پیامد ولایت شیطان و راه خروج از ولایت شیطان، سخن به میان آمده است. فصل سوم درباره جلوه‌های ولایت انسان کامل، اوصاف و نشانه‌های انسان کامل، مقام عبودیت مطلقه و آثار تربیتی اعتقاد به انسان کامل می‌باشد. فصل چهارم درباره راه رسیدن به ولایت، ضرورت سیر و سلوک، انقطاع الی الله و سفرهای چهارگانه می‌باشد. فصل پنجم درباره شئونات ولایت، تبیین موضوع و اصول آن، فرق معجزات و کرامات با سحر و جادو، انواع کشف و شهود و مراتب آن سخن به میان آمده است.
نقدها بر نظریات مؤلف
نویسنده کتاب ولایت تکوینی از دیدگاه قاضی‌سعید قمی و امام‌خمینی، به ابتکار امام در بحث ولایت که از فیض اقدس و مقدس شروع می‌کند و در قوس نزول تا عالم ماده آن را می‌کشاندو در قوس صعود نیز به آن می‌پردازد، توجه جدی نشده است.
وضعیت نشر
چاپ اول کتاب ولایت تکوینی از دیدگاه قاضی‌سعید قمی و امام‌خمینی، در سال ۱۳۹۱ توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، منتشر شده است.
پانویس
منابع
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، سرّ الصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ ششم، ۱۳۷۸ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، مصباح الهدایه إلی الولایة و الخلافه، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ سوم، ۱۳۷۶ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، ولایت فقیه، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.
- یزدان‌پناه، شهلا، ولایت تکوینی از دیدگاه قاضی سعید قمی و امام‌خمینی، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۹۱ش.