تأویل قرآن از دیدگاه امام خمینی کتابی به قلم مهدی رضوانی‌پور است که به تبیین و تحلیل مباحث عرفانی تأویل از دیدگاه امام و سید حیدر آملی و گشودن راه برای قرآن پژوهان در این عرصه پرداخته است. این کتاب در سال ۱۳۸۹ توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، منتشر شده است.
مؤلف
مهدی رضوانی‌پور، متولد ۱۳۴۷ش، پژوهشگر علوم اسلامی می‌باشد. کتب و مقالات زیادی به قلم او منتشر شده که «تأویل قرآن از دیدگاه امام خمینی (س)» از آن جمله است.
محتوا
اهمیت بررسی عرفانی تأویل قرآن از نگاه امام خمینی و مقایسه آن با دیدگاه سید حیدر آملی، موضوعی بی‌سابقه است که تاکنون به طور مستقل مورد بحث و بررسی قرار نگرفته است .[۱]. کتاب حاضر به بررسی تحلیلی تأویل قرآن در نگاه امام خمینی و سید حیدر آملی می‌پردازد و ملاک‌های تأویل و موازین آن را بیان می‌کند. در این کتاب آمده، از دیدگاه امام خمینی تأویل آیات قرآن، شرح و تفسیر آنها نیست بلکه با تفکر و تدبر در آیات شریفه می‌توان به برداشت‌های اخلاقی و عرفانی از قرآن دست یافت و اینطور نیست که هر آنچه مفسران گفتنه‌اند و نوشته‌اند باید مبنا و معیار مراجعه باشد.[۲]. از منظر امام خمینی یکی از ملاک‌های تأویل عرفانی، تطابق آیات الهی با جهان خارج و از آن جمله انسان و حالات وی است؛ حقایقی که در ورای الفاظ و معانی نهفته است و با تفکر و تدبر از طریق استنباط و استخراج از آیات به دست می‌آید و هرگز به معنای تحمیل عقیده بر قرآن و یا انتخاب اصل و قاعده برای پیاده کردن بر آیات الهی نمی‌باشد.[۳]. در دیدگاه امام خمینی ضمن آنکه توجه به ظاهر و باطن قرآن هر دو ضروری است، یگانه راه نیل به معنای باطنی، ظاهر قرآن است که همچون آینه جمال محبوب را نشان می‌دهد و از این جهت است که باطن با ظاهر هماهنگ خواهد بود.[۴]. از نظر امام خمینی و سید حیدر آملی حصول علم تأویل برای پیروان معصومین .[۵] که با قلم طهارت و تهذیب نفس از زمره عالمان ربانی راسخ در علم درآمده‌اند ممکن می‌باشد .[۶]. در این پژوهش حاضر آمده که به طور کلی می‌توان اظهار نمود که دیدگاه امام خمینی در مباحث ارائه شده اعم از، مفهوم تأویل و جایگاه آن در آیات محکم و متشابه، اصول و مبانی تأویل، ملاک‌های تأویل و شرایط تأویل کننده، به دیدگاه سید حیدر بسیار نزدیک است هرچند در نوع برداشت‌های عرفانی از آیات قرآن و استفاده از بواطن آیات تفاوت‌هایی دیده می‌شود.[۷].
ساختار
ساختار این کتاب مشتمل بر یک مقدمه و شش فصل و یک خاتمه است: فصل اول درباره کلیات پژوهش و تعریف لغوی و اصطلاحی تأویل عرفانی می‌باشد. فصل دوم درباره مفهوم تأویل و جایگاه آن در آیات محکم و متشابه از منظر امام خمینی و سید حیدر آملی می‌باشد. فصل سوم درباره اصول و مبانی تأویل از منظر امام خمینی و سید حیدر آملی، ضرورت تأویل قرآن، وضع الفاظ برای معانی عام، ذو مراتب بودن کتاب و کلام الهی و امکان حصول علم تأویل برای غیر معصومین، سخن به میان آمده است. فصل چهارم درباره ملاک‌های تأویل از دیدگاه امام خمینی و سید حیدر آملی و تطابق کتاب تکوین و کتاب تدوین می‌باشد. فصل پنجم درباره شرایط تأویل کننده، شناخت زبان و سبک بیان قرآن می‌باشد. فصل ششم درباره نمونه‌هایی از تأویلات عرفانی امام خمینی و سید حیدر آملی، سخن به میان آمده است.
وضعیت نشر
چاپ اول این کتاب در سال ۱۳۸۹ توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج (وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س))، منتشر شده است.
پانویس
- ↑ رضوانی‌پور، تأویل قرآن از دیدگاه امام خمینی، مقدمه
- ↑ امام خمینی، آداب الصلاة، ص۱۹۹؛ رضوانی‌پور، تأویل قرآن از دیدگاه امام خمینی، ص۸۰-۸۱
- ↑ امام خمینی، آداب الصلاة، ص۲۰۶؛ رضوانی‌پور، تأویل قرآن از دیدگاه امام خمینی، ص۸۱-۸۲
- ↑ امام خمینی، شرح دعای سحر ص۹۸-۹۹؛ رضوانی‌پور، تأویل قرآن از دیدگاه امام خمینی، ص۹۱-۹۲
- ↑ علیهم‌السلام
- ↑ رضوانی‌پور، تأویل قرآن از دیدگاه امام خمینی، ص۱۸۶
- ↑ رضوانی‌پور، تأویل قرآن از دیدگاه امام خمینی، ص۱۹۱
منابع
امام خمینی، سید روح‌الله، آداب الصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ دهم، ۱۳۸۰ش. امام خمینی، سید روح‌الله، شرح دعاء السحر، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ سوم، ۱۳۸۳ش. رضوانی پور، مهدی، تأویل قرآن از دیدگاه امام خمینی، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول، ۱۳۸۹ش.