در سایه آفتاب؛ یادها و یادداشت‌هایی از زندگی امام‌خمینی: کتابی به‌قلم محمدحسن رحیمیان است که خاطرات و مشاهدات خود از زندگانی امام خمینی را نوشته است.
نویسنده
محمدحسن رحیمیان.[۱] روحانی مبارز، از یاران، شاگردان و اعضای دفتر امام‌خمینی (رحیمیان، حدیث رویش، ص ۲۱ ـ ۳۵)، و از مؤسسان مجمع روحانیون مبارز بود که بعدها کناره‌گیری کرد.[۲] پس از پیروزی انقلاب، مدیر مسئول ماهنامه پاسدار اسلام، ریاست بنیاد شهید، عضو هیئت منصفه دادگاه مطبوعات و تولیت مسجد جمکران قم (۱۳۹۲ تا ۱۴۰۲ش) را بر عهده داشت.[۳] از فعالیت‌های علمی و فرهنگی ایشان می‌توان به پایه‌گذاری و مدیریت چند مجله، نگارش چندین کتاب و تدریس چندین ساله در دانشگاه تهران اشاره کرد.[۴]
اهمیت کتاب
نویسنده، بیش از بیست‌وپنج سال از نزدیک با امام‌خمینی مرتبط بوده و مشاهدات خود از سیرۀ نظری و عملی ایشان را بیان کرده است.[۵] نگارش مشاهدات و خاطرات بی‌واسطه و مستقیم نویسنده بر اهمیت کتاب افزوده است. نویسنده تلاش کرده تنها خاطرات مربوط به امام‌خمینی را بیان کند؛ آن هم با عنوان‌های موضوعی دقیق و روشن در فهرست کتاب که دسترسی خواننده و پژوهشگر را آسان می‌کند. در برخی صفحات از عکس‌ها و نامه‌های تاریخی نویسنده و امام‌خمینی نیز استفاده شده است.[۶]
ساختار
این کتاب با یک فهرست دقیق و روشن و مقدمۀ نگارنده آغاز شده است. محتوای آن در ده فصل سامان یافته است: ۱. در راه آشنایی؛ ۲. پیوند با مقام ولایت؛ ۳. التزام به ضوابط؛ ۴. ویژگی‌های اخلاقی؛ ۵. پاسداری از اصول و ارزش‌ها؛ ۶. عشق متقابل امام و امت؛ ۷. نظم و ترتیب در کارها؛ ۸. آگاهی، اشراف و جامعیت؛ ۹. پاسخ به مسائل شرعی؛ ۱۰. و سرانجام که به دوران بیمار و رحلت امام پرداخته است.
وضعیت نشر
این کتاب نخستین بار در سال ۱۳۷۰ش در ۲۶۴ صفحه در مؤسسه فرهنگی پاسدار اسلام قم، چاپ و منتشر شده است. چاپ هفتم آن توسط موسسه انتشاراتی حضور در سال ۱۳۷۸ و در ۲۰۰۰۰ نسخه انجام گرفته است. نویسندۀ کتابِ «در سایه آفتاب»، کتاب خاطرات دیگری به نام «حدیثِ رویِش» دارد که بیشتر تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی است و حاصل چندین جلسه مصاحبه با مرکز اسناد انقلاب اسلامی می‌باشد.[۷] حدیث رویش در ۳۹۲ صفحه، مصور و با اسناد، توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی در سال ۱۳۸۲ منتشر شده است. از این رو، کتاب «در سایۀ آفتاب» خاطرات و یادداشت‌های نویسنده از زندگانی امام‌خمینی، و کتاب «حدیث رویش» خاطرات و یادداشت‌های نویسنده از انقلاب اسلامی است و با هم همپوشانی ندارند.[۸] منابع کتاب در کتاب «در سایۀ آفتاب» به هیچ منبعی اشاراه نشده و مشاهدات و نگارش خود نگارنده است.
کاستی
نخستین کاستی کتابِ «در سایۀ آفتاب»، و دیگر کتاب نویسنده، «حدیث رویش»، نپرداختن به خاطرات پس از پیروزی انقلاب اسلامی است. نداشتن نمایه، پاورقی برای توضیحات از دیگر عیب‌های کتاب در سایۀ آفتاب است. همچنین اشاره نکردن به تاریخ دقیق برخی حوادث و خاطرات از کاستی‌های این اثر است.
پانویس
منابع
- امام‌خمینی، سید روح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، پنجم، ۱۳۸۹ش.
- رحیمیان، محمدحسن، حدیث رویش؛ خاطرات و یادداشت‌های محمدحسن رحیمیان، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، دوم، ۱۳۸۲ش.
- رحیمیان، محمدحسن، در حریم لاله‌ها؛ مروری بر رسالت بنیاد شهید در نظام اسلامی، تهران، شاهد، سوم، ۱۳۸۱ش.
- رحیمیان، محمدحسن، در سایه آفتاب؛ یادها و یادداشت‌هایی از زندگانی امام‌خمینی(قدس سرّه)، قم، موسسه فرهنگی انتشاراتی حضور، هفتم، بهار ۱۳۷۸ش.
- سلیمی بنی، صادق و آیت مظفری، مجمع روحانیون مبارز، قم، زمزم هدایت، اول، ۱۳۹۰ش.