امام‌خمینی عرفان و حماسه (کتاب)
امام‌خمینی عرفان و حماسه کتابی به قلم احمد ضرابی است که به بررسی آراء اخلاقی امام‌خمینی می‌پردازد. این کتاب در سال ۱۳۸۵ توسط نشر راز زبان، منتشر شده است. مؤلف: احمد ضرابی، متولد ۱۳۳۸ش، پژوهشگر و استاد حوزه و دانشگاه می‌باشد. کتب و مقالات زیادی به قلم او منتشر شده که «امام‌خمینی عرفان و حماسه» از آن جمله است.
محتوا
این کتاب درباره آراء اخلاقی امام‌خمینی و شناخت نفس و جهاد با آن و اشاره به برخی منازل و مقامات سلوکی می‌باشد. در فرازی از این کتاب آمده، کمترین تأثیر نصیحت‌های انبیاء و اولیای الهی در آگاه نمودن انسان غافل، ایجاد حرکت و تلاش، در یافتن حقیقت و هدف زندگی با تفکر و اندیشه می‌باشد (ضرابی، امام‌خمینی عرفان و حماسه، ص۶۵). به اعتقاد امام، تفکر، مفتاح ابواب معارف و کلید خزائن کمالات و علوم است و مقدمه لازم و حتمی سلوک انسانیت است (امام‌خمینی، چهل حدیث، ص۱۹۱). پس از منزل تفکر، منزل عزم می‌باشد. به اعتقاد امام‌خمینی، اوّل شرط سلوک، عزم است و بدون آن راهی را نمی‌توان طی کرد و به کمال نهایی رسید؛ ایشان با استناد به کلام استاد خود شاه آبادی، عزم را مغز و جوهره انسانیت می‌داند (امام‌خمینی، آداب الصلاة، ص۵۲؛ شرح چهل حدیث، ص۷)؛ ازاین‌رو سالک باید استقامت در سلوک داشته باشد و سعی بر تعدیل قوای نفسانی کند و سیر باطنی و ظاهری خود را تحت میزان شریعت قرار دهد تا در قامت به صورت انسان، محشور شود (امام‌خمینی، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۲۸۳-۲۸۴). در بخشی از این پژوهش آمده، یکی از ذمایم اخلاق که اسباب هلاکت انسان و موجب فشار قبر می‌شود و انسان را در دنیا و آخرت معذّب می‌کند، بدخلقی با اهل خانه یا مردم است که برای علاج آن، انسان باید برخلاف آن عمل کند؛ پس مدتی جهاد با نفس می‌تواند آن را ریشه کن کند (امام‌خمینی، چهل حدیث، ص۲۴-۲۷؛ ضرابی، امام‌خمینی عرفان و حماسه، ص۹۵).
ساختار
این کتاب مشتمل بر یک مقدمه و پنغ فصل می‌باشد: فصل اول درباره دنیا و آخرت در نگاه حضرت علی علیه‌السّلام، درس آخرت‌شناسی و درس فکر و ذکر و عمل و علم می‌باشد. فصل دوم درباره شناخت نفس در جهاد اکبر، چهره حقیقی نفس، رابطه علوم سه‌گانه جهاد و آغاز و انجام جهاد، سخن به میان آمده است. فصل سوم درباره منازل جهاد در مرتبه اول نفس می‌باشد. فصل چهارم درباره جهاد در مرتبه دوم نفس، منزل ضبط خیال، منزل موازنه و منزل معالجه، می‌باشد. فصل پنجم درباره جهاد اصغر، جهاد در عرصه‌های نظامی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی و حریم‌ها در جهاد اجتماعی زنان، سخن به میان آمده است.
پاورقی
در این کتاب پاورقی‌های فراوانی وجود دارند که از حیث محتوا، بهتر از متن کتاب می‌باشد. نقدها بر نظریات مؤلف: این کتاب بدون هیچ ضابطهٔ عرفانی به بررسی برخی مطالب تحت عنوان منازل پرداخته است درحالی‌که اطلاق منزل و مقام بر برخی از آنها صحیح نمی‌باشد و رویکرد مبانی عرفانی امام‌خمینی اصلاً مشخص‌شده نیست.
وضعیت نشر
چاپ اول این کتاب در سال ۱۳۸۵ توسط نشر راز زبان، منتشر شده است.
پانویس
منابع
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، آداب الصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دهم، ۱۳۸۰ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، شرح چهل حدیث، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ بیست و سوم، ۱۳۸۰ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دوازدهم، ۱۳۸۷ش.
- ضرابی، احمد، امام‌خمینی عرفان و حماسه، قم، نشر راز زبان، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.