مراتب انس با قرآن در اندیشه امام‌خمینی کتابی به قلم علی‌رضا کوهی است که به تبیین و تحلیل آراء تفسیری امام در مورد قرآن و اُنس با آن و بیان جایگاه تفسیری امام‌خمینی می‌پردازد. این کتاب در سال ۱۳۹۴ توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج، منتشر شده است.
محتوا
این کتاب کوشیده است تا مسئله اُنس با قرآن را در سه مرتبه قرائت، فهم و عمل به قرآن، بر اساس افکار و اندیشه امام‌خمینی مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. در بخشی از پژوهش آمده، به اعتقاد امام‌خمینی اگر مفسّری، مقاصد کتاب را روشن نکند، هرچند در شرح کلمات موفق باشد، باز نمی‌تواند مفسّر قرآن باشد. مفسِّر وقتی مقصد از نزول را فهمید، مفسر است نه سبب و شأن نزول (امام‌خمینی، آداب الصلاة، ص۲۳۶؛ صحیفه امام، ج۱۹، ص۸). ایشان معتقد است قرآن کریم دارای مراتب است؛ دارای ظاهری و باطنی است (امام‌خمینی، شرح دعای سحر، ص۴۲). علم به همه حقایق و معارف قرآن کریم جز برای پیامبر و اهل بیت علیهم‌السّلام امکان ندارد و بهره دیگران از قرآن بر حسب وجود و کمال محدود آنان، محدود است؛ ازاین‌رو ایشان فهم قرآن را مقول به تشکیک می‌داند و معتقد است که هر کس به فراخور استعدادش می‌تواند از قرآن بهره ببرد (رضا کوهی، مراتب انس با قرآن، ص۱۴۹-۱۵۰). امام‌خمینی با نکوهش کسانی که تدّبر را مساوی با تفسیر به رأی می‌دانند، بر این عقیده است که تفسیر به رأی مربوط به آیات الاحکام است؛ زیر آیات الاحکام در حیطه اظهار نظر عقل نیست؛ اما در غیراحکام، از جمله معارف و اعتقادات که عرصه جولان عقل است و ملاکات عقلی میزان است، تفسیر به رأی معنا ندارد (امام‌خمینی، آداب الصلاة، ۲۴۳ و ۲۴۵). از جمله مراتب انس با قرآن، عمل به آن است. به باور امام، اگر انسان تربیت قرآنی شود، بالاترین موجود در کمال خواهد بود (امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱۰، ص۳۵۱).
ساختار
این کتاب مشتمل بر یک مقدمه و دو فصل می‌باشد: فصل اول درباره انس با قرآن، اهمیت و ضرورت انس با قرآن و آفات و موانع انس با قرآن می‌باشد. فصل دوم درباره مراتب انس با قرآن، مرتبه اول انس؛ قرائت قرآن، اهمیت قرائت قرآن، مراتب و آداب قرائت قرآن، استعاذه، آداب باطنی قرآن، مراحل خالص کردن عمل، اخلاص در قرائت، حضور قلب، مراتب حضور قلب و عوامل مؤثر در ایجاد حضور قلب، مرتبه دوم انس؛ فهم قرآن،آسیب‌شناسی تدبر، اهداف و مقاصد تفسیر و در مرتبه سوم انس؛ عمل به قرآن، جامعیت قرآن، امام‌خمینی و عرصه‌های اجتماعی عمل به قرآن، سخن به میان آمده است. نقدها بر نظریات مؤلف: ساختار محتوایی و ظاهری کتاب، به ظاهر منطقی نبوده و در برخی مطالب ابهاماتی است که نیاز به توضیح دارد.
وضعیت نشر
چاپ اول این کتاب در سال ۱۳۹۴ توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج (وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی (س))، منتشر شده است.
پانویس
منابع
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، آداب الصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دهم، ۱۳۸۰ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، شرح دعاء السحر، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ سوم، ۱۳۸۳ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش.
- کوهی، علی‌رضا، مراتب انس با قرآن در اندیشه امام‌خمینی، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۹۴ش.