ساختار جامعه و دولت دینی (کتاب)
ساختار جامعه و دولت دینی تأملی بر اندیشۀ سیاسی امام‌خمینی (کتاب)
شناسه کتاب «ساختار جامعه و دولت دینی»، به قلم مهدی براتعلی‌پور با موضوع ساختار اندیشۀ سیاسی امام‌خمینی است. مؤلف مهدی براتعلی‌پور، دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی و دارای مدرک دکتری علوم سیاسی از دانشگاه تهران است (تارنمای دانشگاه خوارزمی، رزومه مهدی براتعلی‌پور، برداشت ۳/۲/۱۴۰۲). از براتعلی‌پور چندین کتاب و مقاله ثبت شده است (شبکه جامع کتاب، گیسوم، برداشت ۳/۲/۱۴۰۲؛ پایگاه اینترنتی سیویلیکا، برداشت ۳/۲/۱۴۰۲). اهمیت کتاب نویسنده در این کتاب بر آن است تا نشان دهد که امام‌خمینی افزون بر یک کنش‌گر سیاسی، اندیشمندی سیاسی است که ساختار اندیشه‌ای منظم و به هم‌پیوسته دارد. اهمیت تبیین این امر از آن رو است که جامعه و دولت دینی را به‌مثابه یک الگوی ویژه معرفی می‌کند که بر بدیل‌های کنونی خود برتری دارد (براتعلی‌پور، ساختار جامعه و دولت دینی، مقدمه و ص۳۱۳-۳۱۴). ساختار کتاب پس از فهرست مطالب و مقدمه، شامل ۱۰ گفتار است و هر گفتار موضوعاتی را در بر می‌گیرد: گفتار اول، بنیان‌های نظری: ۱. چیستی اندیشه، ۲. بررسی تحقق‌پذیری اندیشۀ سیاسی امام، ۳. جامعه‌شناسی معرفت و اندیشۀ سیاسی امام، ۴. روش‌شناسی فقهی زمانمند و مکانمند، ۵. معرفت‌شناسی امام؛ گفتار دوم، اخلاق‌گرایی: ۱. قانون الهی و اخلاق‌گرایی، ۲. بنیان‌های اخلاقی الزام سیاسی، ۳. قوانین بشری و مسئلۀ تشخیص مفاهیم خیر و سعادت، چگونگی امکان نام‌گذاری حکومت قانون الهی به حکومت قانون، ۵. جایگاه قانون‌گذاری بشری در نگاه فضیلت‌مدارانه، ۶. اخلاق‌گرایی سیاسی با یکسان‌انگاری دین و سیاست؛ گفتار سوم، انسان‌شناسی: ۱. تعالی‌گرایی عقلانی، ۲. فطرت‌گرایی، ۳. خیرگرایی همگانی، ۴. اراده‌گرایی؛ گفتار چهارم، بنیان‌های نظری و جامعه‌شناختی هویت‌های محلی، ملی و فراملی: ۱. بنیان‌های نظری و جامعه‌شناختی هویت جمعی، ۲. تعریف هویت‌های فروملی، ملی و فراملی، ۳. امام و بنیان‌های جامعه‌شناختی هویت جمعی در ایران، ۴. نسبت‌سنجی هویتی؛ تطابق‌ها و تعارض‌ها، ۵. عوامل شکل‌گیری و فروپاشی انسجام و یکپارچگی هویتی در جامعه، ۶. شیوه‌های حفظ انسجام و یکپارچگی هویتی در جامعه و مقابله با عوامل مخل آن؛ گفتار پنجم، پیکره‌بندی جامعه و کارویژه‌ها: ۱. پیکره‌بندی فرهنگی، ۲. پیکره‌بندی سیاسی، ۳. پیکره‌بندی اقتصادی، ۴. پیکره‌بندی اجتماعی؛ گفتار ششم، الگوی دولت دینی: ۱. مشروعیت سیاسی در نظریۀ امامت شیعی، ۲. شایسته‌سالاری دینی و دموکراسی مشورتی، ۳. رأی همگانی و جمهوریت نظام، ۴. مصلحت‌گرایی؛ توسعه در دایرۀ اختیارات حکومتی؛ گفتار هفتم، کارویژه‌های دولت دینی: ۱. اهداف تعالی‌گرایانه حکومت دینی، ۲. دولت دینی و حوزه‌های زندگی اجتماعی؛ گفتار هشتم، تصمیم‌سازی‌های سیاسی و شیوه‌های ارتباطی: ۱. رویارویی با رژیم پهلوی؛ از اقدامات اصلاحات تا فروپاشی، ۲. شیوۀ مبارزه علیه رژیم پهلوی؛ فرهنگی و نه مسلحانه، ۳. نظم و امنیت توأم با پاس‌داشت ارزش‌ها، ۴. جداسازی حوزه‌های کارکردی ارکان نظام؛ نهادینه‌سازی مشارکت سیاسی، ۵. سیاست الهی و تکلیف‌گرا، ۶. سیاست‌گذاری خردگرای جمعی؛ گفتار نهم، آسیب‌شناسی حکومت دینی: ۱. آسیب‌های حکومت دینی، ۲. بررسی تطبیق‌پذیری آسیب‌های پیش‌گفته بر حکومت دینی؛ گفتار دهم، آیندۀ تاریخ و سازندگرایی: ۱. آیندۀ آرمانی جامعه و دولت در تاریخ اندیشه، ۲. حکومت جهانی و آرمانی شیعی، ۳. آرمان‌گرایی انفعالی و سکوت سیاسی، ۴. سازندگرایی و ایفای نقش تاریخی، ۵. جمهوری اسلامی و فراهم‌سازی شرایط برای تحقق بخشیدن به آرمان تاریخی شیعه (براتعلی‌پور، ساختار جامعه و دولت دینی، فهرست کتاب).
وضعیت نشر
این کتاب در ۳۲۳ صفحه و شمارگان ۲۰۰۰ نسخه، در سال ۱۳۹۰ منتشر شد. انتشار کتاب به قلم مهدی براتعلی‌پور و به کوشش نشر عروج، وابسته به مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی است (براتعلی‌پور، ساختار جامعه و دولت دینی، مشخصات نشر).
منابع کتاب
نویسنده، در فهرست منابع پایانی کتاب، نام و مشخصات ۹۶ کتاب فارسی، ۲۲ کتاب عربی و ۶ کتاب انگلیسی را ذکر کرده است.
منابع براتعلی‌پور، مهدی، ساختار جامعه و دولت دینی؛ تأملی بر اندیشۀ سیاسی امام‌خمینی، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۹۰ش. پیوندها پایگاه اینترنتی سیویلیکا. https://civilica.com/ تارنمای دانشگاه خوارزمی، رزومه مهدی براتعلی‌پور. https://khu.ac.ir/ شبکه جامع کتاب. https://www.gisoom.com