محمد شاه‌آبادی
محمد شاه‌آبادی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
او در سال ۱۳۰۵ش در تهران به دنیا آمد. پدرش آیت‌الله محمدعلی شاه‌آبادی از مدرسان عالی دروس حوزوی به‌ویژه علوم عقلی و عرفان بود که از شاگردان او می‌توان به امام‌خمینی اشاره کرد.[۱] و به دلیل اقامت در منطقه شاه‌آباد تهران (جمهوری اسلامی فعلی)، به شاه‌آبادی معروف شد و فرزندانش نیز به همین نام موسوم شدند[۲]
تحصیل و تدریس
محمد شاه‌آبادی در سال ۱۳۰۶ ش همراه خانواده به قم رفت و دوران کودکی را در آن شهر گذراند و خواندن و نوشتن را در آن شهر آموخت. در سال ۱۳۱۴ ش همراه خانواده به تهران بازگشت و دوران ابتدایی و بخشی از متوسطه را در دبیرستان تدین تهران گذراند. از سال ۱۳۲۰ ش به تحصیل دروس دینی پرداخت.[۳]و مقدمات را نزد سیدحسن احمدی علون‌آبادی اصفهانی و محمدعلی لواسانی فراگرفت و در دروس عالی سطح (رسایل، مکاسب و کفایه)، از شاگردان سیدعباس آیت‌الله‌زاده (زواره‌ای) و آیت‌الله محمدتقی آملی بود[۴] آنگاه در درس خارج معقول و منقول پدرش آیت‌الله محمدعلی شاه‌آبادی شرکت کرد. پس از آن ضمن اقامه نماز در مسجد جامع تهران، به تدریس دروس و تفسیر قرآن در آن مسجد پرداخت[۵] وی در جریان فعالیت‌های جمعیت فدائیان اسلام، از سیدمجتبی نواب صفوی رهبر جمعیت فدائیان اسلام برای سخنرانی در مسجد جامع تهران دعوت کرد[۶]
شاه‌آبادی پس از فوت پدرش در سال ۱۳۲۸ ش به قم رفت.[۷] و مدتی از دروس فلسفه و عرفان مهدی امامی امیری معروف به مازندرانی بهره‌مند شد[۸] سپس به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و دوازده سال در دروس خارج فقه و اصول آیات بروجردی و محمدعلی اراکی شرکت کرد. هم‌زمان سه سال در درس خارج فقه آیت‌الله سیدکاظم شریعتمداری حضور یافت و یک سال نیز از درس خارج آیات سیدمحمد محقق داماد و سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی بهره‌مند شد. آنگاه در درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی شرکت کرد و مدت دو سال از درس ایشان بهره برد[۹] او از شاگردان و ارادتمندان امام‌خمینی بود و درباره ایشان تعبیر «لحمک لحمی» را به کار می‌برد[۱۰] که نشان از میزان ارادت او به امام‌خمینی دارد. او از سال ۱۳۴۰ ش تدریس خارج فقه و اصول را در حوزه علمیه قم آغاز کرد،.[۱۱] بنابراین می‌توان گفت که پیش از آن سال در درس خارج فقه امام‌خمینی حضور می‌یافته است.
فعالیت سیاسی و مبارزاتی
محمد شاه‌آبادی در سال‌های ۱۳۴۰-۱۳۴۱ ش در جلسات هفتگی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم حضور می‌یافت و به تبادل نظر با دیگر اعضا و مدرسان درباره مسائل حوزه می‌پرداخت.[۱۲] او از سال ۱۳۴۱ همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم به مبارزه با حکومت پهلوی پرداخت و امضای او زیر اغلب بیانیه‌ها و اعلامیه‌های مدرسان حوزه علمیه قم به چشم می‌خورد.[۱۳] ازجمله در سال ۱۳۴۹ ش که از مدرسان خارج فقه حوزه علمیه قم بود، با رحلت آیت‌الله سیدمحسن طباطبایی حکیم، اعلامیه‌ای درباره مرجعیت امام‌خمینی صادر و تأکید کرد: «اتباع از آراء و فتوای آیت‌الله آقای خمینی مدظله موجب فلاح و رستگاری است».[۱۴] به این ترتیب اعلمیت ایشان را تأیید کرد.[۱۵]
تألیفات
محمد شاه‌آبادی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به تدریس دروس دینی و تألیف ادامه داد و آثار و تألیفات او عبارت است از: ۱- ترجمه و شرح کتاب رشحات البحار مرحوم والدشان حضرت آیت‌الله‌العظمی شیخ محمدعلی شاه‌آبادی. ۲- اعتقادات شامل مباحث توحید، نبوت، امامت، رجعت، معاد (عربی و فارسی). ۳- سماع (عربی و فارسی). ۴- اخلاق شامل مباحث یقظه، توبه، انابه، محاسبه، تفکر، تذکر و اعتصام (عربی و فارسی). ۵- تعلیقه بر عروه‌الوثقی. ۶- تعلیقه بر وسیله النجاه. ۷- تعلیقه بر رساله توضیح‌المسائل آیت‌الله بروجردی. ۸- تعلیقه بر اسفار اربعه مرحوم ملاصدرا. ۹- تعلیقه بر مصباح الانس. ۱۰- تعلیقه بر مفتاح الغیب. ۱۱- تعلیقه بر شفا بوعلی سینا. ۱۲- تعلیقه بر مکاسب شیخ انصاری. ۱۳- تعلیقه بر کفایه‌الاصول. ۱۴- تعلیقه بر کتب فقهی و اصولی مرحوم علامه اصفهانی (ره). ۱۵- رساله‌ای در قمار. ۱۶- رساله‌ای در شرائط متعاقدین[۱۶]
درگذشت
شاه‌آبادی در ۱۷ دی ۱۳۹۰ درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط حسین وحید خراسانی، در حرم حضرت معصومه (س) در مقابل مسجد بالاسر به خاک سپرده شد..[۱۷]
پانویس
- ↑ شریف‌رازی، ج۲، ص۱۷۸؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۳۲، ص۱۲۴.
- ↑ مدرس تبریزی، ج۳، ص۱۷۶-۱۶۸.
- ↑ «زندگینامه آیت‌الله...»، ص۱۲.
- ↑ «زندگینامه آیت‌الله...»، ص۱۲؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۳۲، ص۱۲۴.
- ↑ شریف‌رازی، ج۲، ص۱۷۸.
- ↑ خاطرات اسدالله تجریشی، ص۷.
- ↑ «زندگینامه آیت‌الله...»، ص۱۲.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۳۲، ص۱۲۳.
- ↑ «زندگینامه آیت‌الله...»، ص۱۲؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۳۲، ص۱۲۳-۱۲۴.
- ↑ خاطرات آیت‌الله محمد مؤمن، ص۵۷.
- ↑ «زندگینامه آیت‌الله...»، ص۱۲؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۳۲، ص۱۲۳-۱۲۴.
- ↑ جامعه مدرسین حوزه...، ج۱، ص۳۳ و ۵۶.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۳۲ ـ ۱۳۵، ۱۷۲ ـ ۱۷۴، ۱۸۵ ـ ۱۹۱، ۱۹۵ ـ ۱۹۸، ۱۹۹ ـ ۲۰۰، ۲۳۹، ۲۴۸ ـ ۲۵۱، ۲۹۶ ـ ۲۹۹، ۳۱۹ ـ ۳۲۲، ۲۲۹ ـ ۳۳۱، ۴۰۳ ـ ۴۰۵، ۴۱۸ ـ ۴۲۰، ۴۲۵ ـ ۴۲۸، ۴۳۳ ـ ۴۳۵، ۴۳۸ ـ ۴۳۹، ۴۴۹ ـ ۴۵۰، ۴۵۹ ـ ۴۶۲، ۴۷۸، ۴۷۹، ۴۸۱ ـ ۴۸۲، ۴۹۰ ـ ۴۹۲، ۵۱۹ ـ ۵۲۱، ۵۲۲ و ۵۳۲ ـ ۵۳۵؛ دوانی، ج۷، ۴۱-۴۲، ۷۷-۸۱، ۱۲۰-۱۲۱، ۱۶۳-۱۶۴، ۳۸۰-۳۸۲، ۴۹۹-۵۰۲؛ روحانی، ج۱، ص۸۷۸.
- ↑ روحانی، ج۱، ص۷۱؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۴۰، ص۱۷۴.
- ↑ خاطرات آیت‌الله...، ص۲۵۰؛ در وادی عشق...،ص۳۲۷.
- ↑ انصاری قمی، ۱۶۳؛ «زندگینامه آیت‌الله...»، ص۱۲.
- ↑ انصاری قمی، ص۱۶۳.
منابع
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- انصاری قمی، ناصرالدین (۱۳۹۰)، «درگذشتگان، آیت‌الله شاه‌آبادی»، دوماهنامه آینه پژوهش، دوره ۲۲، شماره ۱۳۲، زمستان.
- جامعه مدرسین حوزه علمیه قم (۱۳۸۵)، ج۱، زیر نظر سیدمحسن صالح، تحقیق: علیرضا جوادزاده، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- خاطرات آیت‌الله سیدحسین موسوی تبریزی (۱۳۸۴)، دفتر اول، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی(س)، مؤسسه چاپ و نشر عروج.
- خاطرات آیت‌الله محمد مؤمن (۱۳۸۷)، تدوین رضا شیخ محمدی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- خاطرات اسدالله تجریشی (۱۳۸۷)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی(س)، مؤسسه چاپ و نشر عروج.
- در وادی عشق (خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدتقی موسوی درچه‌ای) (۱۳۸۹)، تدوین عبدالرحیم اباذری، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی(س)، مؤسسه چاپ و نشر عروج.
- دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج۶، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- روحانی، سیدحمید (۱۳۵۸)، بررسی و تحلیلی از نهضت امام‌خمینی در ایران، ج۱، بی‌جا، دارالفکر ـ دارالعلم.
- شریف‌رازی، محمد (۱۳۵۳)، گنجینه دانشمندان، ج۴، تهران، انتشارات کتابفروشی اسلامیه.
- «زندگینامه حضرت آیت‌الله حاج شیخ محمد شاه‌آبادی» (۱۳۹۰)، نشریه حکمت اسلامی، خبرنامه داخلی مجمع عالی حکمت اسلامی، سال چهارم، شماره هفدهم، آذر و دی.
- یادنامه آیت‌الله اراکی (۱۳۷۵)، به کوشش رضا استادی، اراک، انجمن علمی، فرهنگی و هنری استان مرکزی.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۲)، ج۳۲، شهید حجت‌الاسلام‌والمسلمین مهدی شاه‌آبادی، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۷)، ج۴۰، آیت‌الله حاج میرزا علی‌اکبر فیض مشکینی اردبیلی، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.