علی‌حسن شریفی پاکستانی
شریفی پاکستانی، علی حسن؛ از شاگردان درس خارج فقه امام خمینی. علی حسن شریفی پاکستانی یکی از شاگردان امام خمینی در نجف اشرف بود. درباره زندگی او اطلاعات زیادی در دست نیست. وی در نجف اشرف از طریق شیخ محمدحسین املایی خوزانی، از روحانیان مبارز و از شاگردان امام خمینی، با امام و سید مصطفی خمینی آشنا شد و پس از آن بود که در درس شرکت کرد (مجموعه مصاحبه‌ها در حاشیۀ کنگره شهید سید مصطفی خمینی(ره)، ج ۲، ۳۵۳-۳۵۴)، اما درباره سال‌های دقیق حضور او در درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام خمینی که در مسجد شیخ انصاری برگزار می‌شد، گزارشی وجود ندارد. او در سال ۱۳۵۶ ش (شش ماه پیش از درگذشت مشکوک سید مصطفی خمینی) توسط دولت عراق از آن کشور اخراج شد؛ بنابراین می‌توان احتمال داد که تا آن سال از درس امام خمینی استفاده می‌کرده است. وی همچنین در آن مدت در درس تفسیر سید مصطفی خمینی هم حضور می‌یافت (همان). شریفی پاکستانی در کنار حضور در درس‌های امام خمینی و سید مصطفی خمینی، به فعالیت در بیت امام خمینی نیز می‌پرداخت. او در مصاحبه‌ای، از مسئولیت خود در ارسال کتاب‌های امام خمینی و سید مصطفی خمینی سخن گفته است و همین گزارش نشان می‌دهد که از افراد مورد اعتماد بیت امام خمینی بود. اعتماد به علی حسن شریفی در بیت امام خمینی به‌اندازه‌ای بود که وقتی محی‌الدین فرقانی، ملازم همیشگی امام خمینی در نجف اشرف، به بیماری درد پا مبتلا شد، از شریفی پاکستانی خواسته شد تا همراه امام خمینی باشد ولی وقتی او سید مصطفی خمینی را در جریان این پیشنهاد قرار داد، پاسخ شنید که: «من آدم مورد اعتمادی مثل شما پیدا نمی‌کنم. شما مطمئن و رازدار هستید. این برای امام (س) خوب است، ولی برای خودت خوب نیست؛ چون تو هنوز طلبه هستی، می‌توانی با امام (س) به درس بروی یا موقع نماز با ایشان باشی، ولی شب تا امام (س) به حرم بروند و برگردند، تو می‌توانی یک درس بخوانی یا مباحثه‌ای بکنی. لذا بهتر است تا می‌توانی دَرست را بخوانی و وقت خود را با این کارها ضایع نکنی. یک پیرمرد هم می‌تواند با امام (س) رفت‌وآمد کند.» (همان) و همین گزارش نشان از اعتماد سید مصطفی خمینی به او دارد. علی حسن شریفی همچنین در تنظیم ملاقات برخی از شخصیت‌های خارجی ازجمله پاکستانی و هندی با امام خمینی نقش داشت. او در «مؤتمر العالم الاسلامی» که در نجف اشرف برگزار شد، کتاب‌های امام خمینی را با هماهنگی برخی از طلاب پاکستانی توزیع کرد و سپس زمینه ملاقات سه تن از شرکت‌کنندگان در آن نشست را با امام خمینی فراهم کرد. علاوه بر آن، از سوی سید مصطفی خمینی مأمور ارتباط با دانشجویان در کانادا، آمریکا، هندوستان و پاکستان بود و نامه‌های آنان را دریافت و پاسخ‌های امام خمینی را به آن پرسش‌ها ارسال می‌کرد. سپس به پیشنهاد سید مصطفی خمینی، آن پرسش و پاسخ‌ها را به زبان اردو ترجمه کرد و پس از انتشار در لبنان در شمارگان ۲۰ هزار، به پاکستان و هندوستان ارسال کرد. شریفی پاکستانی در سال ۱۳۵۶ ش به پاکستان بازگشت و از سوی امام خمینی مأمور به فعالیت‌های تبلیغی در آن کشور شد. او پس از پیروزی انقلاب اسلامی به ایران آمد و مصاحبه‌ای هم درباره سید مصطفی خمینی با کنگره بزرگداشت سید مصطفی خمینی انجام داد (همان، ۳۵۳- ۳۶۵). درباره دیگر فعالیت‌های حسن علی شریفی پاکستانی اطلاعاتی در دست نیست. منبع: مجموعه مصاحبه‌ها در حاشیۀ کنگره شهید سید مصطفی خمینی(ره) (۱۳۷۶)، ج ۲، نشر و تدوین: کمیته علمی کنگره شهید سید مصطفی خمینی، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج.