سیداصغر ناظم‌زاده
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۳۲۳ش |
| زادگاه | قم |
| اطلاعات علمی | |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| وبگاه رسمی | https://nazemzadehqomi.com |
سید اصغر ناظم‌زاده، از شاگردان درس خارج فقه امام خمینی.
سید اصغر ناظم‌زاده در سال ۱۳۲۳ش در قم به دنیا آمد (تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی، ۲۰۴). او دوران ابتدایی و متوسطه را در قم گذراند و از سال ۱۳۴۰ ش به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و وارد حوزه علمیه قم شد. در آنجا دروس مقدمات را به پایان رساند، ولی درباره استادان او در آن مقطع گزارشی در دست نیست و وی در زندگینامه خودنوشت خود اشاره‌ای به آن نکرده است. سپس دروس سطح را نزد آیات محمد فاضل لنکرانی، ناصر مکارم شیرازی، جعفر سبحانی، یوسف صانعی، عبدالله جوادی آملی و آقایان میرزا علی‌اکبر مشکینی، یحیی انصاری شیرازی، محمد مؤمن قمی، احمد جنتی، ابوالقاسم خزعلی، غلامرضا صلواتی اراکی (ناظم‌زاده، nazemzadeh.andishvaran.ir) و سید محمدباقر سلطانی طباطبایی خواند (تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی، ۲۰۴). در آن مقطع با حسن روحانی هم‌مباحثه بود. در کنار تحصیلات حوزوی، تحصیلات کلاسیک خود را به‌صورت متفرقه تا اخذ دیپلم متوسطه ادامه داد. ناظم‌زاده آنگاه در درس‌های خارج فقه و اصول آیات سید محمد محقق داماد، شیخ مرتضی حائری یزدی و حسینعلی منتظری شرکت جست و ازجمله مدت ده سال در درس‌های شیخ مرتضی حائری یزدی حضور می‌یافت. او در دوران تبعید امام خمینی در عراق هم در سفری به آن کشور، مدتی در درس خارج فقه (بیع مکاسب) ایشان در مسجد شیخ انصاری نجف اشرف شرکت جست (همان؛ «آشنایی با روحانیون بیمارستان‌ساز در گفتگو با حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید اصغر ناظم‌زاده: ایجاد درمانگاه در منطقه فقیرنشین»، ۷). ناظم‌زاده اطلاعاتی درباره سال حضور در درس امام خمینی ارائه نکرده است، ولی می‌توان احتمال داد که در دهه ۱۳۵۰ ش در آن درس شرکت می‌کرده است. او همچنین درباره مدت حضور در آن درس، از قید «چند ماه» استفاده کرده است؛ بنابراین می‌توان گفت حضور او در درس امام خمینی کمتر از یک سال بود (ناظم‌زاده، nazemzadeh.andishvaran.ir).
سید اصغر ناظم‌زاده در دوران تحصیل در قم که مصادف با آغاز نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی بود، به مبارزه با حکومت پهلوی می‌پرداخت و ازجمله در جریان حمله مأموران حکومت پهلوی به مدرسه فیضیه در نوروز ۱۳۴۰ حضور داشت و در آن حادثه مورد ضرب و شتم قرار گرفت (تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی، ۸۳). همچنین در قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ در قم که در اعتراض به دستگیری امام خمینی در همان روز شکل گرفت، حضور یافت (همان، ۱۲۵). پس از تبعید امام خمینی به خارج از کشور همراه با جمعی از طلاب و روحانیان در خانه‌های مراجع عظام دست به تحصن زدند و خواستار واکنش به این اقدام شدند (همان، ۱۸۳). پس از آن با امضای اعلامیه‌هایی همراه با دیگر روحانیان مبارز، به مبارزه با حکومت پهلوی و پشتیبانی از امام خمینی می‌پرداخت. ازجمله اقدامات او واکنش به تبعید امام خمینی به خارج از کشور بود و در اسفند ۱۳۴۳ همراه با جمعی از علما و فضلای قمی حوزه علمیه قم در نامه‌ای به امام خمینی، از ایشان با عنوان «مرجع تقلید بزرگ شیعه حضرت آیت‌الله‌العظمی آقای خمینی» نام بردند و تبعید ایشان را علی‌رغم «مصونیت قانونی و حمایت شریعت اسلام» محکوم کردند و در پایان خواستار آزادی و بازگرداندن ایشان به کشور، الغای تصویب‌نامه‌های مخالف اسلام و آزاد کردن دیگر زندانیان سیاسی شدند (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۴۹ ـ ۱۵۰). در سال ۱۳۴۴ ش هم وقتی از انتقال امام خمینی به عراق و استقرار ایشان در نجف اشرف اطلاع پیدا کرد، همراه با جمع کثیری از روحانیان و طلاب علوم در تلگرافی به ایشان، ادامه تبعید «آن مرجع عالی‌قدر که به خاطر دفاع از قرآن و حقوق ملت اسلام و حمایت از استقلال و تمامیت ارضی کشور اسلامی ایران» بود را «موجب تأثر و تنفر عموم ملت ایران» دانستند و اعلام کردند «ملت شریف مسلمان ایران و حوزه علمیه قم که از منویات مقدس آن قائد عظیم‌الشأن پیروی می‌کنند» و در ادامه تأکید کردند «... با تدبیرات خردمندانه و رهبری‌های ارزنده آن زعیم عالی‌قدر، مصالح عالیه اسلام و ایران و حقوق از دست رفته ملت تأمین گردد» (دوانی، ج ۵، ۱۵۸-۱۵۹؛ خسروشاهی، ج ۳، ۹۶؛ سیر مبارزات امام در آیینه اسناد ساواک، ج ۵، ۳۷۲ ـ ۳۶۹؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۷۸- ۱۷۳). در ۲۵/۱۱/۱۳۴۴ و در آستانه سالروز حمله رژیم به مدرسه فیضیه، همراه با محصلان و طلاب حوزه علمیه قم اعلامیه‌ای را صادر کردند و با اشاره به مسائل روز، از پاره‌ای از اقدامات حکومت پهلوی ازجمله دستگیری و تبعید امام خمینی به خارج از کشور و دستگیری و زندانی کردن جمعی از فعالان سیاسی انتقاد کردند و خواستار آزادی آنان و همچنین توجه به اصل آزادی بیان شدند (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۹۲ ـ ۱۹۴).
ناظم‌زاده در سال‌های نهضت اسلامی با سفر به شهرهای مختلف به سخنرانی می‌پرداخت و درباره اقدامات حکومت پهلوی دست به افشاگری می‌زد. از آن جمله می‌توان به سخنرانی‌های او در شهر ارومیه اشاره کرد؛ این سخنرانی‌ها که ابتدا در مسجد لطفعلی خان آن شهر ایراد می‌شد، در پی استقبال مردمی به مسجد اعظم، مهم‌ترین مسجد ارومیه انتقال یافت و حضور و اجتماع گسترده مردمی رنگ دیگری گرفت. سخنرانی‌های نظام‌زاده حساسیت ساواک را در برانگیخت و به همین علت او را پس از ده روز سخنرانی در آن شهر دستگیر و به قم بازگرداندند (قاسم‌پور، ۳۹-۴۲). مردم ارومیه در پی اطلاع از این اقدام، با برگزاری تظاهراتی به آن اعتراض کردند و شعارهایی در پشتیبانی از امام خمینی سردادند (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، ج ۸، ۴۵۲). ناظم‌زاده پس از آن با سفر به شهرهای دیگر به این فعالیت‌ها ادامه داد که از آن جمله می‌توان به سخنرانی در شهرهای قزوین، همدان، تویسرکان، خمین، مسجد حکیم اصفهان و دانشگاه شیراز اشاره کرد که با استقبال مردمی همراه بود. استمرار این فعالیت‌ها باعث شد تا بارها دستگیر و زندانی شود که از آن جمله می‌توان به زندانی شدن در ساواک قم، شهربانی قم و زندان کمیته مشترک ضدخرابکاری تهران اشاره کرد. او در آستانه ورود امام خمینی به کشور به تحصن روحانیان مبارز در دانشگاه تهران پیوست (ناظم‌زاده، nazemzadeh.andishvaran.ir).
سید اصغر ناظم‌زاده پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ابتدا با سپهبد ولی‌الله قرنی فرمانده وقت ارتش در ساماندهی امور ارتش و تصفیه نیروهای ارتشی در تهران و منجیل همکاری می‌کرد. سپس در ششم اسفند ۱۳۵۷ با حکم امام خمینی مأموریت یافت به وضعیت کمیته‌های انقلاب اسلامی در شهرهای قزوین، رشت، بندر انزلی، آستارا و برخی دیگر از شهرهای استان گیلان رسیدگی کند (صحیفه امام، ج ۶، ۲۲۲). در پی این مأموریت مدت سه سال در استان‌های گیلان و زنجان به فعالیت پرداخت و در ساماندهی امور آن استان‌ها و بازگشایی ادارات و انتصاب مدیران استانی فعال بود. از دیگر فعالیت‌های او در آن استان‌ها نظارت بر برگزاری رفراندوم جمهوری اسلامی بود. او سپس از سمت فوق استعفا داد و به قم بازگشت. سپس وارد قوه قضاییه شد و به‌عنوان حاکم شرع در استان‌های قزوین، خوزستان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، ایلام، اردبیل، زنجان و شهرهای خمین و کاشان و مشکین‌شهر و ریاست شعب تهران و... فعالیت کرد. مدتی هم در دادگاه امور صنفی تهران (رسیدگی به جرائم محتکران و گرانفروشان) حضور داشت. همچنین به‌واسطه رابطه دوستانه با سید محمد حسینی بهشتی رئیس وقت دیوان عالی کل کشور، نماز جماعت را در کاخ دادگستری اقامه می‌کرد. به سبب این فعالیت‌ها در ۸ تیر ۱۳۶۰ یک روز پس از واقعه هفتم تیر، مورد سوءقصد قرار گرفت که به او آسیبی نرسید، ولی محمد کچویی در آن سوءقصد به شهادت رسید. ناظم‌زاده در سال ۱۳۶۵ ش از سمت‌های قضایی کناره‌گیری کرد و در قم به تدریس و تحقیق مشغول شد (ناظم‌زاده، nazemzadeh.andishvaran.ir). ازجمله کتاب‌های سیوطی، معالم، مکاسب و لمعه را در جامعه الزهرا (س) تدریس می‌کرد و سپس به تدریس درس خارج فقه و اصول در حوزه علمیه قم پرداخت («آشنایی با روحانیون بیمارستان‌ساز در گفتگو با حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید اصغر ناظم‌زاده: ایجاد درمانگاه در منطقه فقیرنشین»، ۷). او که از شاگردان و دوستان حسینعلی منتظری بود در سال ۱۳۷۳ ش ریاست دفتر او را بر عهده گرفت. مسئولیت مؤسسه فرهنگی انتشاراتی کوثر ولایت، رئیس هیئت‌امنای مسجد رضوی و مسجد باغ پنبه قم، رئیس هیئت‌امنا و مسئول مرکز تحقیقات طب اسلامی امام صادق (ع)، عضویت در هیئت تحریریه بنیاد نهج‌البلاغه و عضویت در مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم از دیگر فعالیت‌های او بود.
ناظم‌زاده اکنون از استادان درس خارج فقه و اصول در حوزه علمیه قم است. در کنار تدریس، آثاری را هم تألیف کرده است که برخی از آنها عبارت است از: حیات امیرالمؤمنین علی (ع)، بحوث فی سیرته و فضائله و حکومته من طرق اهل السنه، آیین سفر، مظهر ولایت، علی (ع) آینه عرفان، جلوه‌های حکمت: گزیده موضوعی کلمات امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام در ۲۲۵ موضوع، سیمای پرفروغ: پژوهشی پیرامون فضایل و مناقب امیرالمؤمنین علی (ع)، الفصول المائه فی حیاه ابی الائمه علی (ع) (دو جلد)، اصحاب امام علی (ع) (دو جلد)، اصحاب امام حسین (ع) از مدینه تا کربلا، الفصول المائه فی حیاه ابی الائمه علی (ع) و تجلی امامت، تحلیلی از حکومت امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام). وی به فعالیت‌های اجتماعی هم می‌پرداخت، ازجمله از طریق افراد خیر چندین باب حمام و مسجد و حسینیه و خانه عالم در برخی روستاهای اطراف قم ازجمله کهندان احداث کرد. در سال ۱۳۷۸ ش درمانگاه خیریه امام صادق (ع) را در قم راه‌اندازی کرد و ریاست هیئت‌امنای آنجا را بر عهده گرفت («آشنایی با روحانیون بیمارستان‌ساز در گفتگو با حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید اصغر ناظم‌زاده: ایجاد درمانگاه در منطقه فقیرنشین»، ۷). بازسازی مسجد رضوی قم و ساخت کتابخانه عمومی در آن، بازسازی مسجد باغ پنبه قم و ساخت سالن غذاخوری، حسینیه و کتابخانه عمومی در آن و کمک به بازسازی چندین باب مسجد و مدرسه و حسینیه دیگر در قم و دیگر شهرها از دیگر اقدامات اجتماعی اوست. او در سال ۱۳۸۳ مؤسسه خیریه امام جعفر صادق را تأسیس کرد و ریاست هیئت‌مدیره آنجا را هم عهده‌دار شد (ناظم‌زاده، nazemzadeh.andishvaran.ir).
منابع
«آشنایی با روحانیون بیمارستان‌ساز در گفتگو با حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید اصغر ناظم‌زاده: ایجاد درمانگاه در منطقه فقیرنشین» (۱۳۹۷)، هفته‌نامه حریم امام، سال هفتم، شماره ۳۳۷، ۵ مهر؛ اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۲)، ج ۸، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی: از مرجعیت امام خمینی تا تبعید (۱۳۷۹)، به کوشش عبدالوهاب فراتی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ خسروشاهی، سید هادی (۱۳۹۰)، اسناد نهضت اسلامی، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج ۵، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ سیر مبارزات امام در آیینه ساواک (۱۳۸۶)، ج ۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج ۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ قاسم‌پور، داود (۱۳۹۲)، انقلاب اسلامی در ارومیه، ج ۲، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ ناظم‌زاده، سید اصغر (۱۳۹۸)، «زندگینامه، مشخصات فردی و کتاب‌ها»، nazemzadeh.andishvaran.ir.