سیدعبدالحسین آیت‌اللهی
سیدعبدالحسین آیت‌اللهی، از شاگردان درس خارج اصول امام‌خمینی.
سیدعبدالحسین آیت‌اللهی معروف به آقای بزرگ در سال ۱۳۰۹ ش در خانواده‌ای روحانی در جهرم دیده به جهان گشود (میرشریفی، «آقای بزرگ جهرم...»، ۱۲؛ میرشریفی، «فرازهایی از زندگی...»، ۸). پدرش سیدعلی‌اکبر آیت‌اللهی از روحانیان برجسته لارستان و جهرم و از مدرسان دروس حوزوی در لارستان و پدربزرگش مجتهد مبارز آیت‌الله سیدعبدالحسین لاری، رهبر مجاهدان لارستان علیه استعمار انگلستان بود (شریف رازی، ج ۵، ۴-۶). سیدعبدالحسین که همنام جد مبارزش بود، خواندن و نوشتن را از شش‌سالگی در مکتب‌خانه‌های حاج محمدباقر جعفری معروف به دلاور و ملا مصطفی رحمانی در جهرم فراگرفت. سپس به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و ادبیات را نزد ملا ابوالقاسم [؟]، شیخ عبدالحمید مهاجری و میرزا علی‌اکبر تبیان آموخت. آنگاه از محضر درس پدرش بهره برد. مدتی بعد به شیراز رفت و در مدرسه منصوریه آن شهر، در درس سیدمحمدباقر آیت‌اللهی معروف به حاج عالم و شیخ ابوالحسن حدائق شرکت کرد. سپس راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر، قوانین‌الاصول را نزد سیدموسی صدر فراگرفت. در رسایل از شاگردان میرزا علی‌اکبر مشکینی بود و کفایه‌الاصول را هم نزد سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی آموخت. در درس مکاسب هم از محضر سیدرضا صدر سود برد و آنگاه به تحصیل خارج فقه و اصول پرداخت و در درس خارج فقه آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی شرکت کرد. آنگاه یک سال در درس خارج اصول امام‌خمینی حضور یافت که با تبعید ایشان به خارج از کشور، از ادامه تحصیل نزد امام‌خمینی محروم ماند؛ بنابراین می‌توان گفت که او در مسجد اعظم از درس خارج اصول امام‌خمینی بهره می‌برد. مدتی هم در درس خارج اصول آیت‌الله سیدمحمد محقق داماد حاضر شد. آیت‌اللهی از دوستان نزدیک سیدموسی صدر بود و او را در برخی از سخنرانی‌هایش ازجمله در دانشگاه تهران همراهی می‌کرد (میرشریفی، «آقای بزرگ جهرم...»، ۱۲؛ میرشریفی، «فرازهایی از زندگی...»، ۸). سیدعبدالحسین آیت‌اللهی از سال ۱۳۴۱ ش در صحنه مبارزه علیه حکومت پهلوی فعال بود. او در مرداد ۱۳۴۲ پس از آزادی امام‌خمینی از حبس، همراه با جمعی از علمای جهرم در نامه‌ای به آیت‌الله سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی، آزادی امام‌خمینی را تبریک گفت (حضرت آیت‌الله‌العظمی...، ج ۱، ۷۹). پس از آن هم به فعالیت‌های سیاسی ادامه داد و در سال‌های ۱۳۵۶-۱۳۵۷ در اغلب راهپیمایی‌ها و تظاهرات مردم جهرم، پیشاپیش مردم حضور داشت. همچنین اعلامیه‌هایی را علیه اقدامات حکومت پهلوی منتشر می‌کرد. به سبب تداوم مبارزات سیاسی علیه حکومت پهلوی و پشتیبانی از امام‌خمینی، دو بار توسط ساواک شیراز احضار و بازداشت شد. آیت‌اللهی متولی مقبره خاندان آیت‌اللهی در جهرم بود و در مسجد امام جعفر صادق (ع) آن شهر به اقامه نماز جماعت می‌پرداخت. او هم‌زمان نمایندگی مراجع تقلید ازجمله امام‌خمینی، آیات سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی، سیدابوالقاسم موسوی خویی، محمدعلی اراکی و... را بر عهده داشت. همچنین در رفع اختلافات بین مردم جهرم و روستاهای اطراف فعال بود و همین رویه باعث شده بود تا ملجأ و مرجع مردم در مسائل مختلف شود. او به فعالیت‌های عام‌المنفعه اهتمام جدی داشت، ازجمله در زلزله ۱۳۳۹ لار و ۱۳۵۱ قیر در لارستان در امدادرسانی به زلزله‌زدگان فعال بود. احیای امامزاده فضل بن موسی جهرم (ع)، ساخت مسجد امیرالمؤمنین (ع)، ساخت مسجد حضرت محمد (ص)، ساخت مسجد حضرت ابوالفضل، ساخت مسجد امام حسین (ع) در روستای محمدآباد، ساخت مسجد در علویه (باب عرب)، ساخت مسجد در رزک، ساخت مسجد در گل دامچه، ساخت مسجد در روستای خرم‌آباد جهرم، ساخت مسجد در دبیران شهر داراب، تجدید بنای مسجد امام صادق (ع)، احداث مدرسه در روستای محمدآباد، بنای حمام در علویه (باب عرب)، بنای حمام در دبران شهر داراب، بنای قبرستان رضوان و وقف نمودن آن، بنای غسالخانه قبرستان رضوان، بنای غسالخانه خرم‌آباد جهرم، اجرای وقف‌نامه و روضه‌خوانی موقوفه آقا محمد در بازار مسگران (بازار کهنه) جهرم و... از اقدامات عام‌المنفعه اوست (میرشریفی، «آقای بزرگ جهرم...»، ۱۲؛ میرشریفی، «فرازهایی از زندگی...»، ۸). وی همچنین همه آثار و تألیفات جدش آیت‌الله سیدعبدالحسین لاری و پدرش را جمع‌آوری کرد و آن را به کتابخانه‌ای که در کنار مقبره آیت‌الله سیدعبدالحسین لاری بنا و تجهیز کرده است، به‌عنوان میراث فرهنگی شهر جهرم و آثار مکتوب خطی خاندان آیت‌اللهی به یادگار گذاشت (میرشریفی، «به یاد چهلمین...»، ۲۵). برقراری مجالس ادعیه و زیارات و احیای آثار و تألیفات از دیگر اقدامات او بود. وی سرانجام در ۱۲ اسفند ۱۳۹۴ در جهرم از دنیا رفت و در همان شهر به خاک سپرده شد (میرشریفی، «آقای بزرگ جهرم...»، ۱۲؛ میرشریفی، «فرازهایی از زندگی...»، ۸) منابع: حضرت آیت‌الله‌العظمی حاج سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۵)، ج ۱، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ شریف رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج ۵، تهران، اسلامیه؛ میرشریفی، سیدعلی (۱۳۹۵)، «آقای بزرگ جهرم: به مناسبت چهلمین روز رحلت عالم ربانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین حاج سیدعبدالحسین آیت‌اللهی «آقای بزرگ»»، روزنامه اطلاعات، شماره ۲۶۹۳۳، ۱۹ فروردین؛ میرشریفی، سیدعلی (۱۳۹۵)، «به یاد چهلمین روز رحلت عالم ربانی سیدعبدالحسین آیت‌اللهی، آقای بزرگ جهرم»، روزنامه ایران، شماره ۶۱۸۲، ۱۸ فروردین؛ میرشریفی، سیدعلی (۱۳۹۵)، «فرازهایی از زندگی آیت‌الله حاج سیدعبدالحسین آیت‌اللهی (آقای بزرگ)» (۱۳۹۶)، روزنامه عصر مردم، شماره ۶۰۲۹، ۱۴ فروردین. کریم رضازاده