عباس محقق بیدگلی
عباس محقق بیدگلی، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.
وی در سال ۱۳۲۴ ش در بیدگل کاشان در خانواده‌ای با پیشینه درخشان علمی زاده شد. پدرش شیخ محمدتقی از نوادگان محقق اردبیلی بود که در کاشان به تدریس دروس حوزوی اشغال داشت. عباس محقق در کودکی به شهر قم رفت و مقدمات را در آن شهر نزد پدرش و رحمت‌الله فشارکی فراگرفت (قاسمی، ج ۴، ۲۰۷). دروس سطح را هم نزد دیگر استادان آن حوزه آموخت و سپس برای تکمیل تحصیلات حوزوی، راه عتبات عالیات را در پیش گرفت و از ۱۳۴۲ ش در حوزه علمیه نجف اشرف به تحصیل پرداخت. او در آن حوزه ابتدا دروس سطح را نزد سیدعباس خاتم یزدی و میرزا مسلم ملکوتی تکمیل کرد و سپس در درس خارج فقه و اصول آیات سیدابوالقاسم موسوی خویی و میرزا باقر زنجانی شرکت کرد. وی در سال ۱۳۴۴ ش به قم بازگشت (انصاری، ۱۱۵) و با صبیه آیت‌الله سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی ازدواج کرد (همان؛ قاسمی، ج ۴، ۲۰۷). محقق بیدگلی در سال ۱۳۴۴ ش و پس از استقرار امام‌خمینی در نجف اشرف، همراه با بالغ بر هفت‌صد نفر از روحانیان و مدرسان حوزه علمیه قم در نامه‌ای به ایشان، خرسندی خود را از انتقال ایشان از ترکیه به عتبات عالیات اعلام کردند و در ادامه، تأثر خود را تداوم تبعید آن مرجع عالی‌قدر که «به خاطر دفاع از قرآن و حقوق ملت اسلام و حمایت از استقلال و تمامیت ارضی کشور اسلامی ایران صورت گرفته است» ابراز نمودند و سپس بار دیگر بر پیروی ملت ایران و حوزه علمیه قم از منویات آن «قائد عظیم‌الشأن» و ضرورت رفع موانع برای بازگشت ایشان تأکید نمودند تا «با مراجعت حضرت‌عالی به حوزه علمیه قم و با تدبیرات خردمندانه و رهبری‌های ارزنده آن زعیم عالی‌قدر، مصالح عالیه اسلام و ایران و حقوق از دست رفته ملت تأمین گردد» (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۷۸- ۱۷۳؛ خسروشاهی، ج ۳، ۹۴-۱۰۰؛ سیر مبارزات امام در آیینه...، ج ۵، ۳۷۲-۳۶۹؛ دوانی، ۱۵۸-۱۶۳). او در همان سال دوباره به نجف اشرف بازگشت و این بار در درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام‌خمینی که در مسجد شیخ انصاری معروف به مسجد ترک‌ها برگزار می‌شد، حضور یافت (همان؛ قاسمی، ج ۴، ۲۰۷). حضور او در درس امام‌خمینی یک سال بیشتر طول نکشید و در سال ۱۳۴۵ ش، پس از درگذشت پدرش به کشور بازگشت (همان) و در قم به تکمیل تحصیلاتش پرداخت. او در حوزه علمیه قم این بار در درس خارج فقه و اصول آیات گلپایگانی و حسین وحید خراسانی شرکت کرد («داماد آیت‌الله‌العظمی...»، ۲) و از آیات گلپایگانی، شیخ محمدعلی اراکی، سیداحمد زنجانی و عبدالجواد جبل عاملی اجازاتی در امور شرعی دریافت نمود (انصاری، ۱۳۹). محقق بیدگلی که به وعظ و خطابه در قم می‌پرداخت، به‌زودی مورد توجه مردم قرار گرفت. به همین منظور بارها به شهرهای مختلف سفر کرد و به ایراد سخن پرداخت («گرامیداشت سالگرد...»، ۱۳). از آن جمله می‌توان به سفر به شهرهای اهواز، رامهرمز، تهران، کاشان، شیراز، اصفهان، مشهد و... و همچنین دعوت توسط مراجع تقلید چون آیات سیدکاظم شریعتمداری، سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی، سیدمحمدهادی حسینی میلانی و... اشاره کرد (انصاری، ۱۳۹). او از سال ۱۳۵۸ ش تا زمان ارتحال آیت‌الله گلپایگانی، ملازم ایشان بود و در مجلس افتای ایشان عضویت داشت (قاسمی، ج ۴، ۲-۷). پس از رحلت آیت‌الله گلپایگانی، در دفتر سیدعلی سیستانی در قم به فعالیت پرداخت («داماد آیت‌الله‌العظمی...»، ۲). شیخ عباس محقق در سال‌های پایانی عمرش، دچار بیماری کبدی بود و به همین علت در بیمارستان نمازی شیراز بستری شد و در ۲ اسفند ۱۳۹۱ در همان بیمارستان درگذشت و پیکرش پس از انتقال به قم و تشییع از مسجد امام حسن عسکری (ع) به حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س) و اقامه نماز توسط وحید خراسانی، در آرامگاه ابن‌بابویه قم به خاک سپرده شد (همان). از او اثری تحت عنوان بر منبر خطابه (قاسمی، ج ۴، ۲-۷) و تقریرات دروس استادان بر جای مانده است. احداث مسجد بزرگ محقق کاشان ازجمله اقدامات اوست (انصاری، ۱۳۹). منابع: اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۲)، «درگذشتگان: حجت‌الاسلام محقق کاشانی»، دوماهنامه آینه پژوهش، سال بیست‌وچهارم، شماره اول، فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۲؛ خسروشاهی، سیدهادی (۱۳۹۰)، اسناد نهضت اسلامی، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج ۵، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ «داماد آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی دارفانی را وداع گفت» (۱۳۹۱)، هفته‌نامه افق حوزه، سال یازدهم، شماره ۳۵۹، ۹ اسفند؛ سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد ساواک (۱۳۸۶)، ج ۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی؛ قاسمی، رحیم (۱۳۹۳)، دره الصدق فیمن تلمذ من علما اصفهان بالنجف، قم، مجمع الذخائر الاسلامیه؛ «گرامیداشت سالگرد درگذشت حجت‌الاسلام‌والمسلمین محقق کاشانی» (۱۳۹۳)، هفته‌نامه افق حوزه، سال دوازدهم، شماره ۳۸۴، ۳۰ بهمن.