محسن مجتهد شبستری
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۳۱۵ش |
| زادگاه | شهرستان شبستر در استان آذربایجان شرقی |
| اطلاعات علمی | |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| وبگاه رسمی | |
محسن مجتهد شبستری، از شاگردان درس خارج اصول امام‌خمینی.
تولد و خاندان
او در سال ۱۳۱۵ش در شهرستان شبستر در استان آذربایجان شرقی در خانواده‌ای روحانی زاده شد.[۱] پدرش میرزا کاظم شبستری از عالمان نامور تبریز و از مدرسان دروس عالی در مدارس دینی تبریز و جدش آقا میرزاعلی اشرف شبستری از شاگردان شیخ مرتضی انصاری بود.[۲]
تحصیل
محسن مجتهد شبستری خواندن و نوشتن را در زادگاهش آموخت. آنگاه به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و مقدمات را در حوزه‌های علمیه تبریز و نزد استادان آن شهر فراگرفت. او در سال ۱۳۳۲ش راهی قم شد و در آن شهر در دروس سطح استادان حوزه علمیه قم شرکت کرد. آنگاه به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و در درس فقه (قضا) سیدحسین طباطبایی بروجردی، خارج فقه سیدمحمد محقق داماد، خارج اصول امام‌خمینی.[۳] و درس خارج فقه و اصول میرزا هاشم آملی و سیدمحمدرضا گلپایگانی شرکت کرد.[۴] درباره سال‌های حضور او در درس امام‌خمینی گزارش دقیقی در دست نیست و وی در زندگینامه خودنوشت خود صرفاً بر حضور در درس امام‌خمینی تأکید کرده.[۵] و در مصاحبه‌ای با یکی از نشریات، از حضور در درس خارج اصول امام‌خمینی سخن گفته است.[۶] بدون اینکه سال‌های حضور را مشخص کند. می‌توان احتمال داد که در سال‌های پایانی دهه ۱۳۳۰ و آغازین دهه ۱۳۴۰ در آن درس شرکت می‌کرد. او در کنار تحصیل دروس خارج فقه و اصول، دروس تفسیر قرآن و فلسفه را هم نزد علامه سیدمحمدحسین طباطبایی آموخت و در بحث‌ها و درس‌های اخلاقی از حسین فاطمی قمی و شیخ عباس تهرانی استفاده می‌کرد.[۷]
تدریس
او سپس به تدریس دروس حوزوی (از مقدمات عربی، معانی بیان و کفایه‌الاصول) در حوزه علمیه قم پرداخت. مجتهد شبستری در ۱۳۵۲ش به تهران رفت و در آن شهر مقیم شد و به تدریس فقه و اصول در آن شهر ادامه داد. همچنین به تدریس تفسیر قرآن و نهج‌البلاغه و معارف اسلامی در مسجد طلاچیان تهران می‌پرداخت.[۸]
فعالیت مبارزاتی
او در کنار تدریس در تهران، همراه با روحانیان مبارز تهران چون مرتضی مطهری، محمد مفتح، سیدمحمد حسینی بهشتی و... به مبارزه با حکومت پهلوی می‌پرداخت و در کنار آنان در شکل‌گیری جامعه روحانیت مبارز تهران و نگارش اعلامیه‌ها علیه حکومت پهلوی و در حمایت از امام‌خمینی نقش داشت.[۹] و امضای او پای اغلب اعلامیه‌های روحانیت مبارز تهران دیده می‌شود.[۱۰] وی در آن سال‌ها (۱۳۵۶-۱۳۵۷) در اغلب جلسات روحانیت مبارز تهران شرکت می‌کرد و در تظاهرات و راهپیمایی‌های اعتراضی مردم تهران حضور می‌یافت. به‌ویژه در تظاهرات و راهپیمایی‌های مردم منطقه شش تهران حضوری تأثیرگذار داشت و در آن اجتماعات سخنرانی می‌کرد.[۱۱] تداوم این فعالیت‌ها باعث شد تا ساواک در ۲۶ مرداد ۱۳۵۷ از او به‌عنوان یکی از «روحانیون و وعاظ افراطی تهران» نام ببرد که «در تحریک مردم و اخلال نظم نقش موثری» داشت.[۱۲] به همین سبب همراه با ۲۱ نفر دیگر از روحانیان تهران دستگیر شد. دستگیری آنان بازتاب زیادی داشت، بنابراین حکومت پهلوی پس از هجده ساعت بازداشت، همه آنان را آزاد کرد.[۱۳]
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی
مجتهد شبستری پس از پیروزی انقلاب اسلامی در تشکیل کمیته انقلاب اسلامی در منطقه شش تهران نقش داشت و سپس مسئولیت آن کمیته را بر عهده گرفت.[۱۴] با تشکیل جامعه روحانیت مبارز، به عضویت شورای مرکزی آن درآمد و مسئولیت شعبه آن را در منطقه شش تهران بر عهده گرفت.[۱۵] وی در نخستین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی از سوی مردم تهران به نمایندگی برگزیده شد.[۱۶] در آن دوره در کمیسیون بازرگانی فعالیت داشت و نامه‌هایی را درباره برخی لوایح و طرح‌ها به امام‌خمینی ارسال و از ایشان استفسار می‌کرد.[۱۷] او در دوره‌های دوم.[۱۸] چهارم.[۱۹] و پنجم مجلس شورای اسلامی نیز نمایندگی مردم تهران را همچنان عهده‌دار بود.[۲۰] همچنین در نخستین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری از سوی مردم استان آذربایجان شرقی به نمایندگی برگزیده شد. همچنین از اعضای هیئت تحقیق و کمیسیون آیین‌نامه مجلس خبرگان رهبری نیز بود. وی در دوره‌های دوم، سوم.[۲۱] چهارم.[۲۲] و پنجم نیز همچنان نمایندگی مردم استان آذربایجان شرقی را عهده‌دار شد. او هم‌زمان با فعالیت‌های اجرایی به تدریس نیز می‌پرداخت و مدت سه سال در دانشکده الهیات دانشگاه تهران، فقه و اصول تدریس می‌کرد.[۲۳] همچنین در شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت نیز عضویت داشت.[۲۴]
مجتهد شبستری در سوم خرداد ۱۳۷۴ به نمایندگی ولی‌فقیه در استان آذربایجان شرقی و امام جمعه تبریز منصوب شد.[۲۵] در پنجم خرداد ۱۳۹۶ از آن سمت‌ها کناره‌گیری کرد و به تهران بازگشت.[۲۶] و در ۲۳ مرداد ۱۳۹۶ از سوی رهبر انقلاب اسلامی به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام درآمد.[۲۷]
از تألیفات مجتهد شبستری می‌توان به تفسیر آیات عبادالرحمن، تفسیر سوره جمعه، تفسیر سوره منافقین و دست‌نوشته‌هایی در زمینه‌های تفسیر، عقاید، فقه و اصول اشاره کرد.[۲۸]
درگذشت
محسن مجتهد شبستری در ۲۶ آبان ۱۴۰۰ در تهران درگذشت و پیکرش پس از انتقال به قم و اقامه نماز توسط حسین نوری همدانی در مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.[۲۹]
پانویس
- ↑ خبرگان ملت، دفتر دوم، ص۴۸۳.
- ↑ الوانساز خویی، ج۳، ص۶۵-۶۶.
- ↑ «درس فلسفه او از...»، ص۴۴.
- ↑ خبرگان ملت، دفتر دوم، ص۴۸۳.
- ↑ خبرگان ملت، دفتر دوم، ص۴۸۳.
- ↑ «درس فلسفه او...»، ص۴۴.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه مشاهیر و مفاخر دامغان، ج۱، ص۷۱۲.
- ↑ خبرگان ملت، دفتر دوم، ص۴۸۴.
- ↑ خبرگان ملت، دفتر دوم، ص۴۸۴.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۳۷، ۲۴۵، ۲۸۳، ۲۹۰، ۳۰۹، ۳۱۴، ۳۲۴، ۳۷۰، ۳۹۱، ۳۹۷، ۴۱۲، ۴۱۶، ۴۱۷، ۴۳۰، ۴۵۵، ۴۷۰، ۴۸۶، ۵۱۲، ۵۱۶؛ خسروشاهی، ج۳، ص۹۶؛ سیر مبارزات یاران امام...، ج۹، ص۱۸۶، ج۱۳، ص۳۱۶-۳۱۹.
- ↑ خبرگان ملت، دفتر دوم، ص۴۸۴-۴۸۵.
- ↑ سیر مبارزات یاران امام...، ج۱۰، ص۱۹۲.
- ↑ خبرگان ملت، دفتر دوم، ص۴۸۵؛ کاظمینی، دانشنامه مشاهیر و مفاخر دامغان، ج۲، ص۷۱۲.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه مشاهیر و مفاخر دامغان، ج۲، ص۷۱۲.
- ↑ کردی، جامعه روحانیت مبارز تهران از شکل‌گیری تا انشعاب، ص۱۵۱.
- ↑ معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی از آغاز انقلاب شکوهمند اسلامی تا پایان دوره پنجم قانون‌گذاری، ص۱۰۲.
- ↑ صحیفه امام، ج۱۷، ص۴۲۴.
- ↑ معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی از آغاز انقلاب شکوهمند اسلامی تا پایان دوره پنجم قانون‌گذاری، ص۲۲۶.
- ↑ معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی از آغاز انقلاب شکوهمند اسلامی تا پایان دوره پنجم قانون‌گذاری، ص۴۴۵.
- ↑ معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی از آغاز انقلاب شکوهمند اسلامی تا پایان دوره پنجم قانون‌گذاری، ص۵۵۹.
- ↑ خبرگان ملت، دفتر دوم، ص۴۸۶-۴۸۷.
- ↑ «نتایج شمارش آرای...»، ص۸.
- ↑ خبرگان ملت، دفتر دوم، ص۴۸۴.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه مشاهیر و مفاخر دامغان، ج۲، ص۷۱۳.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه مشاهیر و مفاخر دامغان، ج۲، ص۷۱۳.
- ↑ «آیت‌الله مجتهد شبستری...»، ص۹.
- ↑ «ترکیب و مأموریت جدید...»، ص۲.
- ↑ خبرگان ملت، دفتر دوم، ص۴۸۴.
- ↑ انصاری، ص۳۰۸.
منابع
- «آیت‌الله مجتهد شبستری از امامت جمعه تبریز خداحافظی کرد» (۱۳۹۶)، روزنامه اطلاعات، شماره ۲۶۷۲۹، ششم خرداد.
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- الوانساز خویی، محمد (۱۳۹۴)، گلشن ابرار آذربایجان: ویژه استان‌های آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل، ج۳، تهران، پژوهشکده باقرالعلوم(ع).
- انصاری، ناصرالدین (۱۴۰۰)، «درگذشتگان: آیت‌الله مجتهد شبستری»، دوماهنامه آینه پژوهش، سال سی‌ودوم، شماره ۱۹۲، بهمن و اسفند.
- «ترکیب و مأموریت جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام» (۱۳۹۶)، روزنامه اطلاعات، شماره ۲۶۷۹۴، ۲۴ مرداد.
- خبرگان ملت: شرح‌حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری (۱۳۸۰)، دفتر دوم، قم، دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری؛ «درس فلسفه او از پرجمعیت‌ترین دروس بود» (۱۳۸۵)، ماهنامه شاهد یاران، شماره ۱۴.
- خسروشاهی، سیدهادی (۱۳۹۰)، اسناد نهضت اسلامی، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج۹ و ۱۰ و ۱۳، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۱۷، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- کاظمینی، میرزا محمد (۱۳۸۴)، دانشنامه مشاهیر و مفاخر دامغان، ج۲، تهران، برگ رضوان
- کردی، علی (۱۳۸۶)، جامعه روحانیت مبارز تهران از شکل‌گیری تا انشعاب، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی از آغاز انقلاب شکوهمند اسلامی تا پایان دوره پنجم قانون‌گذاری (۱۳۷۸)، تهران، اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی.
- «نتایج شمارش آرای انتخابات خبرگان: ستاد انتخابات کشور، نتایج قطعی شمارش آرای چهارمین دوره انتخابات خبرگان رهبری را اعلام کرد»، (۱۳۸۵)، روزنامه اعتماد ملی، شماره ۲۵۸، ۲۸ آذر.