اسدالله نوراللهی
نوراللهی، اسدالله؛ از شاگردان درس فلسفه و خارج اصول امام خمینی. اسدالله نوراللهی نجف‌آبادی در سال ۱۲۹۶ ش در نجف‌آباد اصفهان زاده شد (شریف رازی، ج ۷، ۳۱۶). او مقدمات را در حوزه علمیه نجف‌آباد نزد شیخ احمد حججی، شیخ ابراهیم ریاضی و سید جعفر طباطبایی خواند (مهدوی، ج ۱، ۵۳۷). در ۱۷ سالگی به اصفهان رفت و در حوزه علمیه اصفهان (شریف رازی، ج ۷، ۳۱۶)، در درس شیخ محمدحسن عالم نجف‌آبادی، حاج‌آقا رحیم ارباب و میرزا علی‌آقا شیرازی حاضر شد (قاسمی، ج ۵، ۴۵۶). سپس به قم رفت و به تکمیل تحصیلاتش در حوزه علمیه آن شهر پرداخت. او ابتدا در درس فلسفه (منظومه ملاهادی سبزواری) امام خمینی شرکت کرد (همان). سپس همراه با حسینعلی منتظری و علی‌اصغر احمدی شاهرودی، در درس شوارق آیت‌الله سید احمد موسوی خوانساری حضور یافت (متن کامل خاطرات آیت‌الله منتظری به همراه پیوست‌ها، ۴۱-۴۲). وی در کنار تحصیل، پیش از حضور آیت‌الله بروجردی در قم (۱۳۲۴ ش)، به تدریس لمعه در مدرسه خان قم پرداخت (خاطرات حجت‌الاسلام پورهادی، ۱۱۰). او در سال ۱۳۲۴ ش و با آغاز درس خارج اصول امام خمینی، در آن درس شرکت کرد و از نخستین شاگردان امام خمینی بود و پس از حسینعلی منتظری و مرتضی مطهری، سومین نفری بود (سلسله موی دوست، ۲۱۸) که در درس خارج اصول امام خمینی در یکی از حجره‌های مدرسه فیضیه شرکت کرد (خبرگان ملت، ج ۱، ۱۶۸) و همراه با آن دو، هسته اولیه نخستین درس خارج امام خمینی را تشکیل داد (سلسله موی دوست، ۱۲۱). او همچنین از مستشکلان درس امام خمینی محسوب می‌شد. به گفته یدالله پورهادی، وی از شاگردان برجسته درس امام خمینی به شمار می‌رفت و در درس ایشان اشکالاتی را مطرح می‌کرد. امام خمینی هم به او احترام می‌گذاشت و ازجمله در مراسم ازدواج یکی از صبیه‌های او شرکت کرد (خاطرات حجت‌الاسلام پورهادی، ۱۰۹-۱۱۰). سپس در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله سید حسین طباطبایی بروجردی (قاسمی، ج ۵، ۴۵۶) و درس خارج فقه (صلات) آیت‌الله سید محمد محقق داماد نیز که به‌صورت خصوصی در حجره مرتضی مطهری در مدرسه فیضیه برگزار می‌شد، شرکت می‌کرد (شبیری زنجانی، ج ۳، ۵۲۲).
نوراللهی همچنین از سال ۱۳۲۹ در جلسات هفتگی علامه طباطبایی که با حضور افرادی چون حسینعلی منتظری، مرتضی مطهری، عباس ایزدی، حسین نوری همدانی و... با هدف پاسخ‌گویی به شبهات و اشکالات عقیدتی ـ فکری و مقابله با مکتب‌های الحادی تشکیل می‌شد شرکت می‌کرد (خاطرات آیت‌الله ابراهیم امینی، ۱۰۷-۱۰۸). علاوه بر آن همراه با مرتضی مطهری، حسینعلی منتظری، عباس ایزدی و ابراهیم امینی، جلساتی را با عنوان گروه بحث و تحقیق و با هدف بحث و بررسی درباره مسائل فکری در حوزه علمیه قم تشکیل می‌داد (همان، ۱۴۷-۱۴۸). وی که از آیت‌الله عبدالنبی اراکی اجازه اجتهاد دریافت کرده بود (قاسمی، ج ۵، ۴۵۶)، از سال‌های ۱۳۲۱-۱۳۲۲ به تدریس مقدمات در حوزه علمیه قم می‌پرداخت (خاطرات آیت‌الله ابراهیم امینی، ۵۳). سپس دروس سطح را در حوزه علمیه قم آغاز کرد و به گفته مؤلف آثار الحجه که در ۱۳۳۲ ش منتشر شده است، در آن مقطع از مدرسان بنام دروس عالی سطح بود (رازی، ج ۲، ۳۷۳-۳۷۴) و در درس او بالغ بر دویست نفر شرکت می‌کردند. او پس از مدتی راهی عراق شد و مدت سه سال در حوزه علمیه نجف اشرف در درس خارج آیت‌الله سید ابوالقاسم موسوی خویی حاضر شد. او در عراق گرفتار بیماری (قاسمی، ج ۶، ۴۵۶) و ضعف اعصاب مغزی شد و به همین سبب به ملایر رفت و دو سال در آن شهر سکنی گزید. سپس به قم بازگشت و تدریس را پی گرفت و در نهایت در سال ۱۳۴۳ ش به تهران رفت و در مسجدی در سرآسیاب تهران (منطقه مهرآباد) به اقامه نماز و ترویج احکام دین پرداخت (شریف رازی، ج ۷، ۳۱۶).
نوراللهی با آغاز مبارزات امام خمینی علیه حکومت پهلوی، با امضای اعلامیه‌هایی به حمایت از ایشان پرداخت. در ۱۵ تیر ۱۳۴۲ همراه با جمعی از علما و روحانیان نجف‌آباد، در تلگرافی به امام خمینی از طریق رئیس فرمانداری نظامی تهران که رونوشت آن به آیات سید بهاءالدین محلاتی و سید حسن قمی نیز ارسال شد، حمایت و پشتیبانی خود را از مبارزات آنان اعلام کردند (دوانی، ج ۴، ۴۴۰؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۸۳). در ۸ مرداد همان سال نیز همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم در نامه‌ای سرگشاده به هیئت دولت، با اشاره به فرا رسیدن سال تحصیلی جدید، از تداوم حصر امام خمینی و حبس و زندانی شدن جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم انتقاد کردند و خواستار آزادی امام خمینی و دیگر روحانیان زندانی شدند (سیر مبارزات یاران امام خمینی در آینه اسناد، ج ۲، ۸۸۰-۸۳). در اسفند ۱۳۴۲ نیز همراه با جمعی از فضلای حوزه علمیه قم در تلگرافی به هیئت دولت و خطاب به حسنعلی منصور، نخست‌وزیر وقت که رونوشت آن به آیات امام خمینی و سید حسن قمی هم ارسال شد، با اشاره به «تجاوزهای» دولت سابق به «حریم مقدس دین و قانون اساسی، اصول دموکراسی و ساحت قدس روحانیت» و «کشتارهای وحشیانه، شکنجه‌های قرون وسطایی، سلب آزادی قلم و بیان و پر کردن زندان‌ها از افراد آزاده ملت»، اعلام کردند که ملت ایران و جامعه روحانیت دیگر تاب تحمل زندانی بودن «مرجع عالی‌قدر حضرت آیت‌الله‌العظمی خمینی و آیت‌الله قمی و حجت‌الاسلام طالقانی را ندارد» و در ادامه خواستار آزادی آنان و دیگر زندانیان سیاسی و لغو تصویب‌نامه‌های ضددینی شدند (همان، ج ۲، ۲۱۴-۲۱۵؛ روحانی، ج ۱، ۶۴۲). نوراللهی در تهران هم به فعالیت‌های سیاسی ادامه می‌داد و به‌ویژه در ۱۳۵۷، امضای او ذیل برخی از اعلامیه‌های روحانیان مبارز تهران دیده می‌شود (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۳۲۳ ـ ۳۲۵، ۴۶۷ ـ ۴۷۰، ۴۸۳ ـ ۴۸۷، ۵۰۹ ـ ۵۱۲). شیخ اسدالله نوراللهی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به زادگاه خود بازگشت و به تدریس شرح لمعه، رسایل، مکاسب، کفایه و تفسیر و اقامه نماز جماعت در آن شهر پرداخت و در اوایل سال ۱۳۸۲ ش در نجف‌آباد درگذشت و در جنت الشهداء نجف‌آباد به خاک سپرده شد (قاسمی، ج ۵، ۴۵۷). منابع: اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ خاطرات آیت‌الله ابراهیم امینی (۱۳۹۲)، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ خاطرات حجت‌الاسلام پورهادی (۱۳۸۲)، تدوین: عبدالرضا احمدی و سیده معصومه حسینی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ خبرگان ملت: شرح‌حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری (۱۳۷۹)، دفتر اول، قم، دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری؛ دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج ۶، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ روحانی، سید حمید (۱۳۶۱)، بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی، ج ۱، قم، دارالفکر؛ سیر مبارزات امام خمینی در آینه اسناد ساواک (۱۳۸۶)، ج ۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ رازی، محمد (۱۳۳۲)، آثار الحجه، قم، برقعی؛ سلسله موی دوست: خاطرات دوران تدریس امام خمینی (س) به نقل از شاگردان، دوستان و منسوبین (۱۳۸۳)، به کوشش مجتبی فراهانی، مقدمه عباسعلی عمید زنجانی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)؛ شبیری زنجانی، سید موسی (۱۳۹۳)، جرعه از دریا، ج ۳، قم، مؤسسه کتاب‌شناسی شیعه (مؤسسه التراث الشیعه)؛ شریف رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج ۲، قم، پیروز؛ قاسمی، رحیم (۱۳۹۳)، دره الصدق فیمن تلمذ من علما اصفهان بالنجف، ج ۳، قم، مجمع الذخائر الاسلامیه؛ مهدوی، مصلح‌الدین (۱۳۸۶)، اعلام اصفهان، ج ۴، اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان؛ سیر مبارزات یاران امام خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج ۲، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ متن کامل خاطرات آیت‌الله منتظری به همراه پیوست‌ها (۱۳۷۹)، بی‌جا، اتحادیه ناشران ایرانی در اروپا (نشر باران، نشر خاوران، نشر نیما).