محمدعیسی محقق خراسانی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمدعیسی محقق خراسانی |
| تاریخ تولد | ۱۳۱۵ش |
| زادگاه | روستای گیامی، فریمان، ایران |
| تاریخ وفات | ۱۳۷۸ش |
| محل دفن | مشهد |
| شهر وفات | مشهد |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی |
| محل تحصیل | نجف، مشهد |
| تألیفات | الیتیمه، هدایت المنطق، سلم الصعود، الکفاح الاسلامی فی مشکلة الفقر، المؤلفون الافغانیون المعاصرون |
| سایر | خطیب، نویسنده و مترجم |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | حامی حزب وحدت اسلامی افغانستان |
| اجتماعی | تدریس در حوزه علمیه مشهد و سوریه |
محمدعیسی محقق خراسانی، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.
زادگاه
محمدعیسی محقق خراسانی در سال ۱۳۱۵ش در روستای گیامی شهر فریمان و در خانواده‌ای افغانستانی به دنیا آمد.
پدر او از هزاره‌های بابه‌جی ولایت غور بود که به خاطر ظلم و جور حکومت وقت، از روستای جنگلک منطقه کرمان در ولایت غور به ایران آمد و در روستای گیامی اقامت گزید.
تحصیل
محقق خراسانی در سال ۱۳۲۴ش همراه پدرش راهی نجف اشرف شد و در آنجا تحصیلات دینی خود را آغاز کرد و در بیست سالگی سطوح عالیه را به پایان رساند.[۱]
آنگاه در درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام‌خمینی که از سال ۱۳۴۴ تا ۱۳۵۷ش در مسجد شیخ انصاری نجف اشرف تشکیل می‌شد، شرکت جست. محمدهاشم صالحی مدرس نام او را در فهرست شاگردان امام‌خمینی در نجف اشرف آورده است.[۲] می‌توان احتمال داد که از اواسط دهه ۱۳۴۰ش در آن درس شرکت می‌کرد.
فعالیت سیاسی و اجتماعی
محقق خراسانی همچنین از خطیبان برجسته در نجف اشرف بود و در مجالس و محافل مذهبی آن شهر سخنرانی می‌کرد. ازجمله بارها در بیت امام‌خمینی در نجف اشرف یا در مجالسی که توسط ایشان برگزار می‌شد، سخنرانی کرد. خطابه‌های او به فارسی و عربی و با فصاحت و همچنین با سبک خاص وی ایراد می‌شد و حتی شخصیت‌هایی مانند امام‌خمینی و آیت‌الله خویی و رجال علمی دیگر حوزه علمیه نجف، در سخنرانی ایشان تا آخر می‌نشستند و با دقت گوش می‌دادند.[۳] وقتی علامه سیداسماعیل بلخی در سال ۱۳۴۶ش به نجف اشرف رفت، محقق خراسانی سخنرانی مجلسی بود که در آنجا و به مناسبت ورود علامه برگزار شده بود. وی در آن سخنرانی از فعالیت‌های علامه بلخی تجلیل کرد.[۴]
در سال ۱۳۴۸ هم با معرفی سیدمرتضی فیروزآبادی و سیدمحمد هاشمی اجازه اخذ سهم امام به مقدار اعاشه و ایصال مازاد به علما از امام‌خمینی دریافت کرد.[۵]
وی در سال ۱۳۵۷ش به سوریه رفت و در مدرسه علمیه زینبیه در دمشق به تدریس دروسی چون مکاسب پرداخت. سپس به ایران بازگشت و از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۷۱ش در حوزه علمیه مشهد در مقاطع مختلف علوم حوزوی تدریس می‌کرد.
محقق خراسانی دو خدمت بزرگ را برای مردم هزاره انجام داد، یکی اینکه عَلم مرجعیت را در جامعه هزاره و شیعه افغانستان بلند کرد و همچنین پس از پیدایش حزب وحدت اسلامی افغانستان به رهبری شهید مزاری، از آن حمایت کرد. او در تثبیت مرجعیت آیت‌الله قربانعلی محقق کابلی در افغانستان نقش زیادی داشت و همین اقدام او باعث شد هزاره‌های افغانستان از رهبری مذهبی واحدی برخوردار شوند.
تألیفات
محقق خراسانی شانزده اثر در عرصه‌های فلسفه، کلام، فقه و اصول، اخلاق، اجتماع، اقتصاد و تاریخ نوشته است؛ ازجمله الیتیمه، هدایت المنطق، سلم الصعود و الکفاح الاسلامی فی مشکلة الفقر. او از آن دسته افرادی بود که در ایام جوانی یعنی در سی سالگی به‌عنوان مرد علم و قلم و سخن، چهره درخشانی از خود نشان داد و علاوه بر تألیف کتاب‌هایی که پیش‌تر یاد شد، کتاب کوچکی به نام المؤلفون الافغانیون المعاصرون نوشت و در آن بیش از بیست تن از علمای افغانستانی مقیم حوزه علمیۀ نجف را که در میدان تألیف قدم گذاشته و کتاب نوشته بودند، معرفی کرد.[۶]
درگذشت
محمد عیسی محقق خراسانی در سال ۱۳۷۸ش در مشهد درگذشت و در همان شهر به خاک سپرده شد[۷]
پانویس
منابع
- «تبیین زندگی، فعالیت‌ها و تجربیات آیت‌الله محمدهاشم صالحی مدرس».
- «ستاره آسمانی بود»، (۱۳۸۹)، ماهنامه شاهد یاران، شماره ۶۴، اسفند.
- صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- «محقق خراسانی، خداوندگار سخن و قلم»، یادنامه آیت‌الله محقق خراسانی، به کوشش محمدعلی برهانی شهرستانی.