محمدحسن سه چهاری
ه چهاری، محمدحسن؛ از شاگردان درس سطح امام خمینی. محمدحسن سه چهاری فرزند آقا ملا هاشم در سال ۱۲۹۵ ش در اصفهان به دنیا آمد (مهدوی، ج ۲، ۵۶۶). مقصود از سه‌چهاری، دوازده امامی است؛ به این صورت که دوازده امام، حاصل ضرب سه و چهار است. نسب او با چندین واسطه به حسینعلی شاه، عارف نامدار اصفهانی و مؤلف رساله‌ای در رد پادری نصرانی می‌رسد (حبیب‌آبادی، ج ۳، ۹۷۲-۹۷۳). او مقدمات دروس حوزوی را در اصفهان نزد آقا شیخ محمدرضا نجفی، آقا سید محمد نجف‌آبادی و سید مهدی درچه‌ای آموخت. سپس به قم مهاجرت کرد و در درس آیات سید محمدتقی خوانساری، سید محمد حجت کوه کمری و امام خمینی حضور یافت (مهدوی، ج ۲، ۵۶۶). آنگاه به نجف اشرف رفت و در درس آیت‌الله آقا ضیاءالدین عراقی حاضر شد (مهدوی، ج ۲، ۵۶۶) و با استناد به این گزارش، می‌توان گفت که پیش از آذر ۱۳۲۱ (تاریخ رحلت آقا ضیاءالدین عراقی)، در درس فلسفه یا سطح امام خمینی حضور می‌یافته است. او که از اغلب استادان خود (مهدوی، ج ۲، ۵۶۶) ازجمله آیت‌الله سید شهاب‌الدین مرعشی (حبیب‌آبادی، ج ۳، ۹۷۳) اجازه روایت و اجتهاد دریافت کرده بود، پس از بازگشت به اصفهان به تدریس در دبیرستان‌های آن شهر پرداخت. وی سپس تحصیلات دانشگاهی را در دانشگاه تهران ادامه داد و موفق به دریافت مدرک دکتری در رشته الهیات شد. سپس به دانشگاه اصفهان منتقل شد و در آن دانشگاه به تدریس پرداخت (مهدوی، ج ۲، ۵۶۶).
یکی از اقدامات او، سفرهای تبلیغی به آران با هدف مقابله با نفوذ بهاییان در آن شهر بود؛ او با دعوت محمدحسن متوسل آرانی، از روحانیان آران و بیدگل کاشان، به شهر آران می‌رفت و در جلسات متعددی که در آن شهر تشکیل می‌شد، در رفع شبهات مطرح‌شده توسط بهاییان می‌کوشید (سلمانی آرانی، ۱۶۶). یکی دیگر از مهم‌ترین اقدامات سه چهاری، تألیف کتاب تعلیمات دینی برای دانش‌آموزان سال دوم، سوم و چهارم دبستان بود. او آن کتاب را مطابق برنامه وزارت فرهنگ وقت و بر اساس فتاوای آیت‌الله بروجردی نگاشت. سپس جلد دوم آن را برای دانش‌آموزان کلاس‌های پنجم و ششم دبستان تألیف کرد (صادقی و عسکرانی، ۸۳). او پس از بازنشستگی به تألیف و تصنیف و اداره دفتر ازدواج و طلاق مشغول شد (مهدوی، ج ۲، ۵۶۶). دیگر تألیفات او عبارت است از: اسلام سازنده و نه اسلام ساخته‌شده، اصول دین محمد (ص)، استصحاب، اسلام و ادیان باطله، اصول و فروع دین، پرسش یک ماتریالیست و پاسخ آن، تاریخ انبیا، تاریخ خاتم‌الانبیا، تاریخ ادیان هند، پرسش یک طبیعی و پاسخ آن، تاریخ و فرهنگ ادبیات عرب، توحید و نبوت، حاشیه بر متاجر شیخ مرتضی انصاری، خدای آفریننده نه خدای آفریده‌شده، فروع دین‌محمدی و اسرار آن، صرف و نحو، کشکول حسنی، کیف کان الامام الثانی الحسن علیه‌السلام مطلاقاً، مقایسه و ارتباط ادبیات ایران و عرب (مهدوی، ج ۲، ۵۶۶). علاوه بر آن مقالات زیادی را در نشریات مختلف نگاشته است که از آن جمله می‌توان به مقاله‌های «پرسش یک طبیعی و پاسخ آن» (سه چهاری، ۱۳۲۶، ۵۱-۵۲)، «پرسش یک طبیعی» (سه چهاری، ۱۳۲۷، ۵۵-۵۸) و «دینی و علمی: نمونه‌ای از آفرینش» (سه چهاری، ۱۳۳۱، ۱۴-۱۵) اشاره کرد.
محمدحسن سه چهاری در ۱۵ خرداد ۱۳۸۱ ش در اصفهان درگذشت و پیکرش در گورستان باغ رضوان اصفهان به خاک سپرده شد (مهدوی، ج ۲، ۵۶۶). منابع: حبیب‌آبادی، محمدعلی (۱۳۵۱)، مکارم الآثار در احوال رجال دوره قاجار، ج ۳، اصفهان، انجمن کتابخانه‌های عمومی اصفهان؛ سلمانی آرانی، حبیب‌الله (۱۳۸۶)، محمدحسن متوسل آرانی، «خیراندیش آگاه»، ستارگان حرم، ج ۲۰، قم، زائر؛ سه چهاری، محمدحسن (۱۳۲۶)، «پرسش یک طبیعی و پاسخ آن»، ماهنامه اخگر، شماره ۲۴، اسفند؛ سه چهاری، محمدحسن (۱۳۲۷)، «پرسش یک طبیعی»، ماهنامه اخگر، شماره ۲۶، اردیبهشت؛ سه چهاری، محمدحسن (۱۳۳۱)، ماهنامه تعلیمات اسلامی، شماره ۵، مرداد؛ صادقی، مقصودعلی و محمدرضا عسکرانی (۱۳۸۶)، «درآمدی تاریخی بر روند تدوین و چاپ نخستین کتاب‌های درسی»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دوره دوم، شماره پنجاهم، پاییز؛ مهدوی، مصلح‌الدین (۱۳۸۷)، اعلام اصفهان، ج ۲، اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان.